Փաստաթերթ
Գրինսթոունը թվային գրադարանների հավաքածուներ ստեղծելու և տարածելու համար նախատեսված ծրագրային ապահովման փաթեթ է: Այն թվային գրադարան չէ, այլ թվային գրադարաններ կառուցելու գործիք: Ծրագիրը տրամադրում է տեղեկատվության կազմակերպման և համացանցում այն հրապարակելու միջոց՝ լիովին որոնելի, մետատվյալների վրա հիմնված թվային ռեսուրսի տեսքով: Այն կարող է գործարկվել նաև ոչ ցանցային միջավայրում (ինքնուրույն), որը գործարկվում է շարժական կրիչներից, ինչպիսիք են USB Flash Drive-ը և DVD-ն: Greenstone-ը մշակվել և տարածվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի և Բելգիայի Human Info ՀԿ-ի հետ համատեղ: Այն բաց կոդով, բազմալեզու ծրագրակազմ է, որը թողարկվել է GNU Ընդհանուր հանրային արտոնագրի պայմաններով: 2004-ին նրա մշակողները ստացան IFIP Namur մրցանակը «Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների սոցիալական հետևանքների իրազեկմանը նպաստելու և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների օգտագործման ամբողջական մոտեցման անհրաժեշտության համար, որը հաշվի է առնում սոցիալական հետևանքները»:
Տեխնիկական
Տարբերակներ
Ծրագրաշարի երկու հիմնական տարբերակ կա.
Greenstone3-ը թվային գրադարանի օրիգինալ ծրագրաշարի ամբողջական վերափոխում է և վերաիմաստավորում, որը մենք մշակել ենք դեռ 2000 թվականին (Greenstone2): Այն ներառում է նախորդ ծրագրաշարի բոլոր հնարավորությունները և հետընթաց համատեղելի է: Ներմուծված «Greenstone2 հավաքածու» հատկանիշը տրամադրվում է Greenstone գրադարանային միջերեսում (GLI)՝ գոյություն ունեցող օգտատերերի համար նոր ծրագրակազմին անցնելու համար: Greenstone3-ը գրված է Java-ով և օգտվում է բազմաթիվ վեբ տեխնոլոգիաներից, ինչպիսիք են XML Transforms (XSLT) և Java Authentication and Authorization Service (JASS)-ը, որոնք ի հայտ են եկել այն պահից, երբ մենք առաջին անգամ սկսել ենք թվային գրադարանի ծրագրային ապահովում մշակել: Սա թվային գրադարանի ծրագրաշարը դարձնում է բարձր կարգավորելի և ընդարձակելի իր մատուցած ֆունկցիոնալությամբ: Ի հակադրություն, Greenstone2-ը գրված էր C++-ով և ստիպված եղավ մեծապես օգտագործել մեր իսկ ստեղծած պատվիրված ձևաչափերն ու շարահյուսությունը: Դա պայմանավորված էր այն ժամանակվա հասանելի վեբ տեխնոլոգիաների բացակայության պատճառով, ինչը նշանակում է, որ ոչ միայն դրա տրամադրած ֆունկցիոնալությունն ավելի սահմանափակ էր, այլև պատվիրված շարահյուսությունը նշանակում էր, որ օգտվողները լիովին կախված էին մեզանից՝ տրամադրելով փաստաթղթեր, որոնք մանրամասնում էին, թե ինչպես են աշխատում մասերը:
Greenstone3-ը գտնվում է ակտիվ մշակման փուլում և խորհուրդ է տրվում ներբեռնել: Մենք տրամադրում ենք նաև ուղեկցման թողարկումներ նրա նախորդի՝ Greenstone2-ի համար:
Հարթակներ
Greenstone-ն աշխատում է Windows-ի, Unix/Linux-ի և Mac OS-X-ի բոլոր տարբերակներում: Այն շատ հեշտ է տեղադրել։ Windows-ի լռելյայն տեղադրման համար բացարձակապես ոչ մի կարգաբերում անհրաժեշտ չէ, և վերջնական օգտվողները կանոնավոր կերպով տեղադրում են Greenstone-ը իրենց անձնական նոթբուքերի կամ աշխատակայանների վրա: Ինստիտուցիոնալ օգտվողներն այն գործարկում են իրենց հիմնական վեբ սերվերի վրա, որտեղ այն փոխգործակցում է ստանդարտ վեբ սերվերի ծրագրակազմի հետ (օրինակ՝ Apache-ն Greenstone2-ի համար, Tomcat-ը Greenstone3-ի համար): Փորձնական տարբերակը հասանելի է նաև Android-ի համար. սա մի տարբերակ է, որտեղ թվային գրադարանը գործում է ինքնուրույն՝ օգտատիրոջ հեռախոսի կամ պլանշետի վրա:
Փոխգործունակություն
Գրինսթոունը շատ փոխգործունակ է՝ օգտագործելով ժամանակակից ստանդարտները, այն ներառում է սերվեր, որը կարող է ծառայել ցանկացած հավաքածուի Մետատվյալների հավաքագրման բաց արխիվների արձանագրության (OAI-PMH) միջոցով, և Գրինսթոունը կարող է հավաքել փաստաթղթերը OAI-PMH-ի միջոցով և ներառել դրանք հավաքածուի մեջ: Ցանկացած հավաքածու կարող է արտահանվել METS (Գրինսթոուն METS պրոֆիլում, որը հաստատվել է METS-ի խմբագրական խորհրդի կողմից և հրապարակվել է http://www.loc.gov/standards/mets/mets-profiles.html-ում), և Գրինսթոունը կարող է փաստաթղթեր ընդունել METS ձևով: Ցանկացած հավաքածու կարող է արտահանվել DSpace՝ պատրաստ DSpace-ի խմբային ներմուծման ծրագրին, և ցանկացած DSpace հավաքածու կարող է ներմուծվել Գրինսթոուն:
Միջերեսներ
Գրինսթոունն ունի երկու առանձին փոխգործակցող միջերեսներ՝ Ընթերցողի միջերես և Գրադարանային միջերես: Վերջնական օգտվողները մուտք են գործում թվանշային գրադարան Ընթերցողի միջերեսի միջոցով, որը գործում է վեբ դիտարկիչում: Գրադարանային միջերեսը Java-ի վրա հիմնված գրաֆիկական միջերես է, որը հեշտացնում է հավաքածուի համար նյութեր հավաքելը (անհրաժեշտության դեպքում այն ներբեռնելով համացանցից), հարստացնել այն՝ ավելացնելով մետատվյալներ, ձևավորել որոնման և զննարկման հարմարությունները, որոնք հավաքածուն կառաջարկի օգտագործողին, և կառուցել ու սպասարկել հավաքածուն: Գրադարանային միջերեսը կարող է կազմաձևվել Գրինսթոունի հեռավոր տեղադրումները՝ դրանք կառավարելու համար: Greenstone3-ը նաև տրամադրում է գրադարանի կառավարման հարմարություններ, որոնք ներկառուցված են վեբ դիտարկիչի միջերեսի մեջ (հենց որ օգտատերը մուտք է գործել), ինչը առավելություն է ծրագրաշարի նախորդ տարբերակի նկատմամբ:
Լեզուներ
Գրինսթոունի եզակի ուժեղ կողմերից մեկը նրա բազմալեզու բնույթն է: Ընթերցողի միջերեսը հասանելի է ավելի քան 60 լեզուներով, այդ թվում՝ ամհարերեն, արաբերեն, հայերեն, բենգալերեն, բուլղարերեն, բիրմայերեն, կատալոներեն, չինարեն (և պարզեցված և ավանդական), խորվաթերեն, չեխերեն, դարի, դիվեհի, հոլանդերեն, անգլերեն, պարսկերեն, ֆիններեն, ֆրանսերեն, գալիկերեն, գալիցերեն, վրացերեն, գերմաներեն, հունարեն, գուջարաթի, եբրայերեն, հինդի, հունգարերեն, ինդոնեզերեն, իտալերեն, ճապոներեն, կաննադա, ղազախերեն, ղրղզերեն, լաոսերեն, լատվիերեն, մալայալամ, մաորի, մարաթի, մոնղոլերեն, նեպալերեն, լեհերեն, պորտուգալերեն (BR և PT տարբերակներ), պուշտո, ռումիներեն, ռուսերեն, սերբերեն (կիրիլիցա և լատիներեն և Բոսնիա Հերցեգովինայի կիրիլիցա և լատինական տարբերակներ), սինհալերեն, սլովակերեն, իսպաներեն, թամիլերեն, թելուգու, թայերեն, տիգրինյա, թուրքերեն, ուկրաիներեն, ուրդու և վիետնամերեն: Գրադարանային միջերեսը հասանելի է ավելի քան 20 լեզուներով, այդ թվում՝ ամհարերեն, արաբերեն, հայերեն, կատալոներեն, չինարեն (պարզեցված), անգլերեն, պարսկերեն, ֆրանսերեն, հունարեն, գուջարաթի, ճապոներեն, կաննադա, ղազախերեն, լատվիերեն, մարաթի, մոնղոլերեն, նեպալերեն, ռումիներեն, ռուսերեն, իսպաներեն, թամիլերեն, թայերեն և վիետնամերեն: Մենք միշտ փնտրում ենք կամավորներ նոր լեզուների միջերեսներ ավելացնելու և գոյություն ունեցողները պահպանելու համար:
Մետատվյալների ձևաչափեր
Օգտատերերը մետատվյալները փոխգործուն կերպով սահմանում են Գրադարանային միջերեսում: Այս մետատվյալների հավաքածուները նախապես սահմանված են.
- Dublin Core (որակավորված և չորակավորված)
- RFC 1807
- NZGLS (New Zealand Government Locator Service)
- AGLS (Australian Government Locator Service - Ավստրալիական կառավարության տեղորոշման ծառայություն)
Մետատվյալների նոր հավաքածուները կարող են սահմանվել Greenstone-ի մետատվյալների հավաքածուի խմբագրիչի միջոցով: «Plug-ins»-ն օգտագործվում է արտաքինից պատրաստված մետատվյալները տարբեր ձևերով ընդունելու համար, և հավելումներ կան՝ CSV, XML, EXIF, MARC, CDS/ISIS, ProCite, BibTex, Refer, OAI, DSpace և METS համար:
Փաստաթղթերի ձևաչափեր
Փլագ-իններն օգտագործվում են նաև փաստաթղթերը ներկառուցելու համար: Տեքստային փաստաթղթերի համար կան հավելվածներ՝ PDF, PostScript, Word, RTF, HTML, Plain text, atex, ZIP արխիվներ, Excel, PPT, էլփոստ (տարբեր ձևաչափեր) և սկզբնական կոդը: Մուլտիմեդիա փաստաթղթերի համար կան հավելումներ՝ Պատկերների համար (ցանկացած ձևաչափ, ներառյալ PNG, JPEG, JPEG 2000, GIF, TIFF), MP3 աուդիո, Ogg Vorbis աուդիո և ընդհանուր հավելված, որը կարող է կազմաձևվել աուդիո ձևաչափերի համար, MPEG, MIDI և այլն:
Օգտագործողի բազա
Տարածում
Ինչպես բոլոր բաց կոդով նախագծերի դեպքում, Գրինսթոունի օգտատերերի բազան անհայտ է: Այն տարածվում է SourceForge-ում՝ բաց կոդով ծրագրային ապահովման առաջատար բաշխման կենտրոնում:
Տարածվում է SourceForge-ի միջոցով, սկսած՝ | 11/2000 |
Այդ ժամանակվանից ի վեր ամսական միջին ներբեռնումները. | 5000 |
Ներկայումս կատարվում է հետևյալում՝ | 3800 |
Ներբեռնումների ընդհանուր թիվը (2015թ. հունիսի 1-ի դրությամբ). | 949156 |
Ծրագրային ապահովման ներբեռնումներ Windows / Linux / Mac / Աղբյուր. | 76% / 13% / 8% / 3% |
Եկրների թիվը, որ Ներբեռնել են՝ | 170 |
Գրինսթոունի էլ․ փոստի ցուցակներում մարդկանց թիվը. | 770 |
Օրինակներ
Գրինսթոունի հանրային հավաքածուների օրինակները գտնվում են օրինակներ (greenstone.org/examples) էջում:
Օգտագործողների հարցում
Here 2009 թվականին Հյուսիսային Կարոլինայի համալսարանից Լաուրա Շեբլի կողմից իրականացված Գրինսթոունի օգտատերերի հարցման արդյունքները: Հարցման մասնակիցները ներառում էին մարդիկ, ովքեր մշակել, օգտագործել, ուսումնասիրել, ուսուցանել, խթանել և աջակցել են Greenstone ծրագրակազմը:
ՄԱԿ-ի գործակալություններ
Գրինսթոունի նկատմամբ հետաքրքրությամբ ներառում են
- ՅՈՒՆԵՍԿՕ, Փարիզ
Հովանավորում է Գրինսթոուն ծրագրաշարի տարածումը որպես «Տեղեկատվություն բոլորի համար» ծրագրի մաս - Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն (FAO), Հռոմ
Տեղեկատվության կառավարման ռեսուրսների հավաքածուն օգտագործում է Գրինսթոունը որպես թվային գրադարանի ծրագրաշարի օրինակ (միակ) թվայնացման և թվային գրադարանների ինքնաուսուցման մոդուլում (http://www.imarkgroup.org) - Կրթության մեջ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ինստիտուտը (IITE), Մոսկվա
Պատվիրել են կրթական թվային գրադարանների վերաբերյալ ընդարձակ դասընթաց, որն օգտագործում է Գրինսթոունը բոլոր գործնական աշխատանքների համար - ՄԱԿ-ի համալսարան (UNU), Ճապոնիա
Ստեղծվել են UNU-ի նյութերի երկու CD-ROM հավաքածուներ
Մարդասիրական հավաքածուներ
Գրինսթոունն օգտագործվում է Բելգիայի Human Info ՀԿ-ի կողմից մարդասիրական տեղեկատվության հավաքածուներ պատրաստելու համար, որոնք լայնորեն տարածվում են CD-ROM-ով զարգացող աշխարհում: Օրինակ, Humanity Development Library-ը պարունակում է 1230 հրատարակություն՝ սկսած հաշվապահությունից մինչև ջրամատակարարում: Այն աշխատում է նվազագույն հաշվողական սարքավորումների վրա, ինչպիսիք են սովորաբար զարգացող երկրներում: Տեղեկություններին կարելի է ծանոթանալ՝ փնտրելով, թերթելով ըստ թեմայի, թերթելով ըստ վերնագրերի, թերթելով ըստ կազմակերպության, թերթելով հրահանգների ցանկը և պատահականորեն դիտելով գրքերի շապիկները: (Լրացուցիչ տեղեկությունների համար դիմեք Michel Loots-ին [email protected])
Մարդասիրական հավաքածուների քանակը. | ~40 |
Յուրաքանչյուրի տարեկան բաշխումը. | ~5,000 |
Ուսուցում
Ուսուցումը դժվարանցանելի տեղն է ցանկացած թվային գրադարանի ծրագրային ապահովման լայն տարածման համար: Անցկացվել են բազմաթիվ միջազգային վերապատրաստման դասընթացներ. Սեմինարի քարտեզը (greenstone.org/map) ցույց է տալիս վայրերի ցանկը: