|
loading...|
|
Te Toa Takitini 1921-1932: Number 76. 01 October 1927 |
|
|
1 691 |
▲back to top |
TE TOA TAKITINI
Registered at the G. P. O. as • Newspaper.
NAMA 76. HASTINGS Tihema 1, 1927.
HUKARERE KURA.
HE whakaatu tenei ki te iwi Maori, kua whakaaetia e te Poari
whakahaere o Hukarere, kia uru mai etahi o nga tamariki
nonohi ki Hukarere.
Ko tetahi o nga tino kura Kawanatanga o Nepia, kei te taha
tonu o Hukarere e tu ana.
Ko nga kohine pakupaku ka noho ki Hukarere, engari ka
tukuna atu ki te Kura Kawanatanga. Kia eke ra no ki nga
karihe tika mo Hukarere katahi ka mutu te haere ki te kura
Kawanatanga.
Ko te utu mo ia tamaiti pakupaku e rua tekau pauna (£20)
i te tau. Kei te mohio mai pea koutou ko te utu mo nga
tamariki pakeke e £30 i te tau.
Kei te whakamihi Te toa Takitini mo tenei whakaaro o te
Poari. Pai rawa atu te whakaaetanga i etahi o nga tamariki
nonohi kia noho ki Hukarere. E pakupaku ana te tamaiti e
ngawari ana te ngakau. Pakeke rawa ake. kua taunga ki nga
ture, me nga whakahaere o Hukarere.
Kia ora nga kai-whakahaere o Hukarere.
HE MIHI NA TE PROFESSOR.
Mo tera putanga o te pepa ka perehi ai nga, korero a Professor
J. P. Grossmann o te Kura nui (University) o Akarana. He
mihi nana ki te iwi Maori, he whakaatu i ona whakaaro mo te
huarahi e noho pai ai te iwi Maori.
|
|
2 692 |
▲back to top |
Registered at the G. P. O. as a Newspaper.
TE TOA TAKITINI
Te Utu mo te Pepa 10/- i te tau.
Me penei nga reta " Te Toa Takitini'' Box 300, Hastings.
692 TE TOA TAKITINI. Tihema 1, 1927.
RIPOATA O TE HUI A TE KOMITI TUMUAKI 1
NOHO KI TE HOUHANGA I TE 14-16
O NGA RA O OKETOPA, 1927,
TUMUAKI: Rev. Canon W. H. Keretene.
PARAIRE: No tenei ra "ka hui mai nga tangata ki te marae
ka tae atu hoki nga mema o te Komiti. Karakia i te po:
Rev. H. W. Kaipo.
RAHOROI: Karakia o te ata: Rev. H Paraone. 1 te 9. 30 o
nga haora i te ata ka noho te Komiti. Karakia i te po: Rev.
W. N. Panapa.
RATAPU: 8 a. m. Ritani. Rev. Canon Keretene.
11 a. m. Karakia ata me te Hapa Tapu. Rev.
M. Kapa.
3 p. m. Karakia ahiahi. Rev. H. Taurau.
7 p. m. Karakia o te po. Rev. Canon Keretene.
NGA MEMA TUTURU O TE KOMITI I TAE MAI: Rev.
Canon Keretene, Revs. Taurau. Panapa, Messrs. Hemi Te Paa.
Heke te Rangi.
NGA MEMA E RUA O TE TAKIWA: Messrs. Pera Netana.
Puhipi Nepia.
RIIWHI MO NGA MEMA I NGARO: Rev. M. Kapa, Mr.
Paraone Netana.
WHAI-KORERO A TE TUMUAKI: I puta he mihi ma te
Tumuaki ki te iwi kainga mo ta ratou karanga i te Komiti
Tumuaki kia tae mai ki tenei takiwa. Ko nga putake i whaka-
takotoria e ia hei whiriwhiringa ma te hui, koia enei e whai ake
nei:
(1) TE ORANGA O TE HAHI MAORI I TENEI PIHOPA-
TANGA. He mea tika kia noho mohio tatou ki nga puranga
moni, ki nga whenua i tukua e nga Kaumatua me nga moni i
kohia e ratou, ki nga awhina hoki a te taha pakeha mai i nga
ra ki muri tae mai ki tenei ra. Ko enei mea katoa kua oti te
panui kia koutou i roto i te ripoata o te hui whakamutunga a
te Komiti Tumuaki.
(2) TE ORANGA MINITA. Ko te whakaaro o te Komiti
Tumuaki o te taha Pakeha kia whakatuturutia kia £120 te moni
mana e homai ki ia minita i te tau, i waho atu i tenei, ma nga
pariha e kohi he moni kia eke ai te oranga o nga Minita ki te
£140 mo nga Rikona, £150 mo nga Piriti neke atu ranei.
|
|
3 693 |
▲back to top |
Tihema 1, 1927. TE TOA TAKITINI. 693
(3) MANGERE O TE MINITA. Kanui te akiaki u te
Komiti i te iwi kia kaha ki te whakatutuki i te wahi ki te taha
Maori o te Tahua Minita, otira kanui ano hoki te akiaki o te
Komiti i nga Minita kia kaha ratou ki te mahi i nga mahi i
whakaritea ma ratou. Mehemea e kite ana koutou tetahi
waahi i te Mahi kei te ngoikore, he mea pai me whakaatu ki te
Komiti kia whakatikatikaia taua wahi he.
(4) NGA RIPOATA A NGA MINITA. Kei te tono tonu te
Komiti ki nga Minita kia kaua e wareware ki a ratou Ripoata
i nga koata katoa, hei mohiotanga ano mo te Komiti tae atu
hoki ki o tatou Kaumatua o te Hahi e pehea ana te haere o nga
mahi.
(5) PIHOPATANGA MAORI. Kua oti te panui atu kia
koutou te ahuatanga o tenei putake mai i te ra i whakamamae
ai te iwi Maori mo tenei take tae mai ki tenei ra. Mehemea
ko te Whakapono tuturu te rangatira i mauri ai tenei take
tae mai ki tenei ra. kua oti noa atu. Tena ko tenei ka riro te
kukume e te whakaaro tangata, mahue ake tona kaupapa
tuturu te Whakapono, e takoto tarewa nei tenei mea nui i te ra
nei.
(6) MATAURANGA. Kia kaha tatou o te Tai-Tokerau nei
ki te mau i a tatou tamariki ki nga huarahi o te matauranga.
He mea pai mehemea e taea te kohi tetahi moni e nga iwi e
wha nei. hei mau i a tatou tamariki e kitea ana te pai. ki te
tino hohonutanga o te matauranga.
(7) MONI. Ma te moni ka taea te nuinga o a tatou mahi, o
tatou whakaaro. Kia kaha tatou ki te awhina i nga huarahi
katoa e ahu ana ki te hapai i te Whakapono. Kia tupato kei
kaiponu tatou ki Te Atua i Ana mea ano.
NGA TAKE.
He maha nga take, nga patai nao runga i nga mea e pa ana
ki te whakapono, nga patai karaipiture, tae atu hoki ki etahi
take whanui e pa ana mo te ahua o te iwi Maori i roto i enei
ra, i whakatakotoria ki te aroaro o te Komiti. Ko enei mea
katoa i kaha te whiriwhiri a te Komiti tae atu hoki ki te iwi.
a i puta he painga he whakaakoranga hoki ki nga iwi katoa i
eke ki tenei hui. Ko etahi enei o nga take nunui i korerotia:
(1) Te kaupapa o te Hahi Tapu puta noa i te ao. tae mai ki
te ahua o nga hahi maha e haere nei i roto i enei ra.
(2) Nga huarahi ahu-whenua e puta ai te ora mo nga Maori
o te Tai-Tokerau. I whakamaramatia e te Rev. M. Kapa nga
mahi e whakahaerea ana e Tiati Atihana ki roto i Te Aupouri.
Ko te huarahi ora o mua ko te kapia, kahore he painga inaianei.
Kati i raro i te whakahaere a Tiati Atihana e kiia ana ko te
CONSOLIDATION SCHEME, kua whakatoputia nga eka
whenua katoa o te tangata kia takoto ki te wahi kotahi. Kua
wehewehea te whenua katoa e 70 eka neke atu ranei ki ia
Tiati e whakaputa mai. Ko tenei whakahaere a te Tiati kua
|
|
4 694 |
▲back to top |
694 TE TOA TAKITINI. Tihema 1, 1927.
tae ki a Ngatiwhatua raua ko Te Rarawa, a e timata ana ki
roto o Ngapuhi inaianei. He nui te whakamihi ki a Te
Atihana mona e kaha nei ki te rapu i etahi huarahi ora mo
hoki. Ko nga mea katoa hei whakapai i te whenua, nga
karaihe, nga waea me era atu mea, me nga kau, ka riro ma te
tangata, kua timata te mahi miraka kau, whakatupu kaanga
nga Maori o enei takiwa.
(3) Mo te ahua o te tane raua ko te wahine i marenatia e
te Hahi. Mehemea ka whakarerea e te tane tana wahine, ka
ahei ranei te wahine ki te tango i te Hapa (or vice versa) ?
Mehemea i muri iho i to raua noho wehe, ka moe tetahi i tana
wahine hou me tetahi hoki i tana tane hou. pehea te titiro a te
Hahi ki a ratou tae atu hoki ki a ratou tamariki? E kore
ranei e taea e te Hahi kia noho tika ano ratou, ara kia marenatia
kia tango hoki i te Hapa? I whakamaramatia e te Komiti
nga wahi i taea te whakamarama i roto i enei patai, itemea hoki
he ahuatanga enei e pa ana ki etahi hunga tokomaha o te Hahi
i o tatou takiwa katoa. Ka mauria enei patai e te Komiti ki
te Atipihopa. mana ano e tino whakamarama kia tatou katoa.
[Ko nga take penei te raruraru me enei i te nama 3, akahoa i tehea
Pihopatanga o tatou, e tika ana kia mauria atu ki te Pihopa, a mana e
tohutohu. Ko enei take kei te maranga i roto i o tatou pariha katoa.
I roto i te Pihopatanga o Waiapu, ko nga whakamarama enei.
PATAI 1. Mehemea kaore he he o te mea i whakarerea nei, e ahei
ana ia ki te tango i te Hapa a te Ariki.
PATAI 2. Mo te moe o tetahi i tona hoa hou. Kaore te Hahi e
marena tuarua i te tangata, engari ma te mate rawa o te hoa.
Ahakoa i wehea raua e te Hupirimi kooti kaore te Hahi e ahei ki
te marena ano i a raua ki te tane ke, ki te wahine ke. Mehemea
he hunga kua oti te whakau, a ka wehe nei a ka marena tuarua
ki te Rehita, me matua whakamarama atu ki te Pihopa to raua
hiahia ki te tango hapa, a kei a ia anake te kupu whakaoti.
PATAI 3. Mo nga tamariki.
Kaore he awangawanga mo nga tamariki. Kei te watea ratou
i ena ahuatanga raruraru o nga matua. Ahakoa tamaiti poriro
ka manaakitia e te Hahi. Te iriiri, te whakau, te Hapa, me nga
karakia katoa, kei te watea katoa mo nga tamariki.
PATAI 4. Whakatikatika i te hunga i marena i mua, a ka mahue i
muri iho. He take uaua tenei, kaore e taea te hanga he ture
tuturu, engari me mau atu ena tu take ki te Pihopa. Tenei ano
etahi hunga kei te Pihopatanga o Waiapu, ka 20 ka 30 tau o te
mahuetanga o te hoa marena i nga raruraru ano o era wa. Ahakoa
kei te moe puku, kaore e taea te marena i te mea kei te ora tonu
te hoa, marena, kua whanau hoki nga tamariki. Otira i te pai
o te noho me te manaaki i nga tikanga o te whakapono, kua
whakapangia raua e te Pihopa, a kei te tango hoki i te Hapa a te
Ariki inaianei. He tangata marama katoa o tatou Pihopa. Ki
te pai, ki te marama te whakatakoto atu i nga take penei te ahua,
ka ngawari tonu te whakautu mai i a tatou take.
Kia ora te Komiti Tumuaki o Akarana. He hangai no a koutou
whiriwhiri ki nga take e pa ana hoki, ki a matou, no reira ka
whakamaramatia nga whakatatutanga o tenei o tatou Pihopatanga,
kia noho mohio ai nga tangata o te Hahi kei roto kei enei ahua-
tanga raruraru e noho ana. —Na te Etita. ]
|
|
5 695 |
▲back to top |
Tihema 1, 1927. TE TOA TAKITINI. 695
HE WHAKAPA MINITA.
HEI te 18 o nga ra o Tihema nei whakapangia ai e te Pihopa
o Waiapu etahi tangata pakeha, Maori, hei Minita.
Ka hui te hunga ka whakapangia ki Hukarere i te Paraire
te 16 o nga ra. he ra nohopuku. Hei te 7 a. m. te Hapa, 1 te 9
a. m. te karakia me te kauwhau tuatahi. I te 10. 30 a. m. te
kauwhau tuarua, i te 11. 30 te Ritani me te kauwhau tuatoru.
I te 3. 30 p. m. te kauwhau tuawha.
Kua tukuna e te Pihopa ma P. Peneti Minita, katoa nga
akoako me nga kauwhau ki te hunga ka whakapangia. Kei
te tono atu ia i nga inoi a te Hahi mo nga mea ka whakapangia
nei, mona hoki, kia tukuna iho te maramatanga o te Atua ki a
ia. kia tika ai tana tuari i nga mea ngaro a te Atua, hei huarahi
atu mo nga manaakitanga a te Atua ki te wairua, ki te hinengaro
o te hunga ka rite nei mo te whakapa.
Ko te karakia whakapa kei te Cathedral i Nepia i te Ratapu
te 18 o Tihema nei i te 11 a. m. Kei a Peneti te kauwhau.
Ko nga tangata enei o te taha Maori mo te whakapa i taua ra:
Wiremu te Moana o Ruatoki, hei Rikona
Wi Te Hauwhao o Uawa hei Piriti.
Kia mahara ki te tuku inoi mo te hunga ka whakapangia nei.
Kua oti mai i te Hahi te whakatakoto he tauira inoi ma tatou,
ara te inoi mo nga ra Emipa.
TE INOI.
Ete Atua Kaha rawa, ko koe te kai homai i nga
mea pai katoa, he mea whakarite mai nau ia mahi
ia mahi, a ngai Minita o te Hahi; he inoi tenei na
matou, kia tukua mai tou kaha ki nga tangata
katoa e karangatia ana hei kai mahi, hei minita,
i roto i taua hahi; whakakiia ratou ki au kupu
pono; meinga hoki ratou kia noho harakore, kia
tika ai ta ratou mahi ki tou aroaro, kia whakakoro-
riatia ai tou Ingoa nui, kia whiwhi ai hoki to Hahi
tapu ki te pai: ko Ihu Karaiti hoki to matou Ariki.
Amine.
TE PAIPERA KIA URU KI NGA KURA.
Ko tetahi o nga take nui o te Paremata inaia tata nei, ko te
tautohetohe o nga mema mo te Paipera kia whakaaetia
kia korerotia i roto i nga kura Kawanatanga o te Motu. Kei te
mohiotia te nui o te raruraru mo tenei take, mai ano i nga tau
maha ka huri nei a tae mai ki tenei wa.
Otira katahi ano te pootitanga i penei rawa ai te tata o te
whakaaetia o taua take.
|
|
6 696 |
▲back to top |
696 TE TOA TAKITINI. Tihema 1, 1927.
I te Hui Topu o Te Hahi (General Synod) i paahitia he
motini tono kia whakaaetia te Paipera kia uru ki nga kura-
Koinei te reo o te Hahi nui tonu o Nui Tireni. Hei apiti ki
tera motini, kua paahitia hoki e nga Hinota o ia Pihopatanga
kia whakaaetia taua take.
Mehemea i piri pono tatou mema Paremata ki nga motini
kua paahitia e to ratou Hahi, tera pea taua pire e whakaaetia.
Ko tenei, kanui te pouri o nga kaumatua o te Hahi mo te
korenga o tatou mema Maori e awhina i ta ratou take kia
akona nga tamariki o te motu ki nga kupu ataahua o te Paipera
i roto i nga kaupapa e whakaakona ana i roto i te kura.
HE TOHUTOHU KI NGA TANGATA
KUTETE KAU.
NA TE TARI AHUWHENUA; NA R. T. K. I WHAKAMAORI.
1. He kau turoro.
Kaua e hurihia te wai-u o te kau kei te mate ara kei te turoro.
2. He kai piro.
Ma te whakamatao ma te kaurori e ngaro ai te piro o nga
kai i roto i te kirimi, engari e kore e ngaro te piro o te tonapi.
o te riki, me te piro o nga mea pera.
3. He whare paru, he iari paru.
E ngongoa ana e te wai-u te piro. E uru ana te hau ki nga
paipa-miraka, na reira ki te piro te wahi kutete ka piro te
wai-u.
4. He he no te kutete.
Me horoi nga u ki te kakahu ma me te wai ma o roto o te
paepae ma, a ka whakamaroke i mua atu o te kutetetanga.
5. He mihini paru.
Me pera te tikanga mo nga mihini kutete me ta te Tari
Ahuwhenua i tohutohu ai i mua ake nei.
6. He paepae paru.
Ko nga pakete, ko nga huri kirimi me era atu mea me horoi
ki te wai matao, ka muku ia ki te paraihe i roto i te wai
mahana, hei muri iho i te huringa i te kirimi me horoi ki te
wai koropupu.
7. He kotahi no te horoinga i te huri kirimi i te ra.
Hei take raru te kotahi o te horoinga i te huri kirimi i te ra,
no te mea e kore e pau te kirimi i te huringa tuarua, a ka
kino te kirimi.
8. He mama no te rere a te kirimi.
Kia uka tonu te rere a te kirimi; ki te penei ka takoto roa te
kirimi.
9. He kore e whakamatao i te kirimi.
Ka mutu te huri me whakatu te kirimi ki te wai matao.
10. He kore e kaurori i te kirimi.
Me kaurori tonu te kirimi ki tetahi mea maitai; kaua ki te
rakau.
|
|
7 697 |
▲back to top |
Tihema 1, 1927. TE TOA TAKITINI. 697
11. He whakaranu i te kirimi wera ki te mea matao.
Kaua rawa e whakaranua te kirimi wera me te kirimi matao.
Me wehe ke te kirimi o ia huringa ki tetahi kene ma, pakete
ranei; hei te ra tonu e tukuna ai ka whakaranu ai.
12, He waiho 1 te kirimi ki roto o te tini karahini.
Kaore e pai te tini karahini hei tunga mo te kirimi.
13. He paru, he kore hau no nga ruma huri kirimi.
Kia rite tonu te ma o te ruma huri kirimi ki to te whare
huri pata; kia whai putanga hau i runga i raro o te pakitara;
kaua e tata ki te iari. Kaua te tima huri e tu ki tenei ruma.
14. He roa rawa no te pupuri i te kirimi.
Hei nga ra i whakaritea ka tuku i te kirimi—pai-atu, i nga ra
katoa.
15, Ke waiho i te kirimi i te wahi ra.
Me whakamarumaru nga kene i te wa e tatari ana ki te kai-
mau.
16- He kene waikura.
Ka waikura nga kene ka kino te piro o te kirimi. Me
whakahou nga kene.
Kaua e meatia te ruma huri kirimi hei ninia mo nga mahi
huhua.
Kaua e horoia nga tini ki te kakahu: me horoi ki te paraihe.
Kaua e mukua nga tini "ki te hopi kirikiri" (sandsoap).
Kaore e pai to kakahu hei tatari: e pai ai me horoi me
waiwera i nga ra katoa.
Me horoi rawa ki te wai koropupu nga kene i whakahokia mai
i te whare huri-pata.
Kia marama kei kiia e koe te wai mahana he wai koropupu
Kia mahara ki te hapa i a koe tetahi o enei tohutohu ka
karaihe tuarua to kirimi.
" TOROHI-RAUMATI. "
T. Wi Repa. M. B. Ch. B.
Ko tenei ingoa ko te " Torohi Raumati" he whakamaori
naaku i te ingoa pakeha: "Summer Diarrhoea. " Kei te
haere mai te raumati ko te mate putuputu tenei o tena wa o te
tau. O nga mate maha o te tamariki, ahakoa pakeha, ahakoa
Maori, ko tenei kei runga atu. O nga mate hoki e patu ana
kia hemo i nga tamariki o te kotahi tau ka hoki iho te pakeke.
ko ia nei kei runga noa atu. He raumati te wa e tino pa ai
taua mate ki te tamariki. No reira ka huaina tona ingoa he
" Torohi raumati" ara, he torohi e pa nui ana ki te tamariki i
taua wa o te tau. Kei te mohio nga wahine kua pakeke ki
tenei mate. Ko Ranana Taone, kei te tata ki te tekau miriona ona
tangata. E 4000 nga tamariki i raro iho i te kotahi tau e mate
ana ia tau. ia tau, ko te nuinga o enei tamariki na nga matua
rawakore, I to tatau nei whenua, ara. i Niu Tireni nei, e 57
|
|
8 698 |
▲back to top |
698 TE TOA TAKITINI. Tihema 1, 1927.
nga tamariki i riro i tenei mate i te tau 1925. Ko te nuinga
o nga tamariki e mate ana i te " torohi raumati, "' he tamariki e
whangaia ana ki te patara. O nga rau tamariki a te mate nei e
kawea ana ki Great Ormond Hospital for sick children i te tau.
e 96 tamariki i roto i te rau he tamariki whangai ki te patara.
E wha tamariki ano i roto i te rau i pangia e te torohi raumati
ia ratau e ngote ana i o ratau koka. Te takiwa kaha te mate
nei ko te raumati. Ka piki te wera i nga raumati, ka piki ano
te kaha o te mate nei ki te patu tamariki. Ko Ahuhata te
marama kaha o te mate nei ki Ranana. Ko Hanuere, me
Pepuere ki a tatau nei. I Ranana, mehemea ka eke te kaha o
te wera o te ra ki te 100, e. 550 e mate ana. Kahoki iho ki te
90, e 450 e mate ana. Ka heke ki te 50, e 25 e mate ana. No
reira kia mohio mai koutou wahine ma, ko nga marama kaha te
wera e takoto mai nei i mua i o koutou aroaro nga marama
aitua te tamariki whangaia ki te patara. Ko tetahi take i
penei ai, e tere ana te " kawa" ara te pirau o te miraka i te
wera. Ka " Kawa" te miraka ki ro kena, ki ro patara, ki roto
hoki i te ngote.
Te putake o tenei mate he ngarara ano. pera me era kua
korerotia ake ra mo nga mate tuatahi ra. Engari he hapu ke
no reira enei ngarara. He maha aua momo e whakakawa nei,
e whakapirau nei i te miraka. Kaore ano i ata mohiotia ko te
whea o aua momo e timata nei i taua torohi raumati.
Ko te whakawhiu ki te kai te putake kaha o te mate nei:
haunga ia nga ngarara. Ka nui te whangai, ka wherea te puku,
ka mate, ka ruaki. Kia kaha rawa hoki te mate o te puku i
te nui o te kai, ka eke mai nga ngarara me o ratou nei kaha, ki
te awhina i te mate kia nuku atu.
Tetahi kai-awhina nui o te mate nei, ko te waiho i te tamaiti
i roto i te whare huihui, kaha te wera, kore hau pai. haunga.
he manawa hoki.
NGA WAHI MATE.
I timata atu i te puku. Ka whero te ahua. Ka matotoru.
Ka heke te wai penei i te huare nei. Ka mamae ano hoki.
Ki te uru mai te kai ka panaia ake ki waho, ara. ka tipakina.
Ka whero katoa ano hoki nga whekau, tae noa atu ki tona
mutunga mai. Ka mate te puku, ka ruakina mai te kai. Ka
mate nga whekau, ka torohitia nga kai, nga aha ranei. Ko te
torohi e pana ana i nga mea kino ki waho. Kei te wetiweti
katoa, kei te tuiri hoki a roto o te puku, me nga whekau. Penei
i te kiri e wera nei: Ka pa atu te ringaringa ka ohooho i te
mamae. Ki te roa, ka piki ake te mate ki te waha whaka ma ai.
NGA TOHU O TE MATE.
Kei te mohio te nuinga o nga wahine whanautamariki ki
nga tohu o te mate nei. E rua nga tino tohu. He ruaki, he
torohi. He tere te pahuhutanga i te tamaiti. Ka takaroro
nga whatu. Ka poharu ki roto te "waha-kai" (fontanelle) —
wahi ngohengohe i runga o te mahunga. Ka teretere te nga.
|
|
9 699 |
▲back to top |
Tihema 1, 1927. TE TOA TAKITINI. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_699
Ka wera te kiri. Ka pupuhi te puku. Ka ma te arero. He
mea ano ka hemo te tamaiti i roto o te 24 haora. Ka hoatu he
kai, ka ruakina mai.
TE RONGOA.
(A. ) Rongoa Karo. Kaua hei whangaia te pepi ki te patara. Ko
nga pepi e whanau ana ia Hepetema, ia Akuhata, i a Hurae.
i a Hune, kaua e whangaia ki te patara mehemea e taea te
whangai tonu ki nga u o te koka. E uru ana hoki ki roto ki
te raumati. Nga tamariki e whanau ana i nga marama o te
raumati, me whangai tonu ki te u. Otira he wa ano kaore e
taea te whangai ki te u. Kaore e taea te whakakore te patara.
Kia tino kaha te tupato, me te mataara mo nga tamariki pena.
Ki te kore e tupato, ka hemo te tamaiti. No reira me tino
whakarongo enei tohutohu. Ko te tamaiti e whakangotea ana
ki te u, ki te patara ranei, kia iwa marama ka wehe. No reira
ko aua marama e iwa aua marama tino kaha te tupato kaua e
tukua te tamaiti kia mate i tona kai. Me taima te whangai.
I te tahi ki te rua marama, kotahi whangaitanga i roto i te rua
haora. Ahakoa i te moe, me whakaoho ki te kai i te haora o
te kai. E rua whangaitanga i te po. I te 3 ki te 6 marama.
Kotahi whangaitanga i roto i te toru haora. Ka tangitangi te
tamaiti, kaua hei pohehe he mate kai anake mehemea no muri
tata i te whangaitanga ka tangi e hara i te tangi kai. Ko nga
take enei e tangitangi ai te tamaiti (a) he mate kai: (b) he
maku i te mimi; (c) he paru; (d) he mate wai; (e) he mate.
Kia mohio, ehara i te tangi kai anake nga tangi. Ka kaha te
whangai, ka pa he mate ki te puku.
TOHUTOHU MO TE PATARA.
Hei te patara kore ngakau roa te hoko. Nga mea e kiia ana
he " boat shape"—he puare kei mua kei muri. Ka mutu te
whangai, me riringi atu te toenga o te kai. Kauaka e waiho
i roto i te patara mo tetahi whangainga atu. Kauaka, Kauaka
rawa. Ka mutu ka horoi i te patara ki roto i te wai tote. Ka
mutu ka whakama ki te wai ma; ka waiho i roto i te wai tote
takoto ai; ara whanga at mo tetahi haora whangaitanga. Ko
te ngote o te patara me kowhiti., ka horoi ki te wai tote: hei
muri iho ka paera mo te rima meneti. Ka mutu tena ka waiho
i ro wai tote. Kauaka rawa enei tohutohu hei hapa, notemea.
ko te tamaiti whangaitia ki te patara i te raumati he tamaiti
mo te mate.
RONGOA I NA PA MAI TE MATE.
(B. ) Rongoa ina pa mai te mate. Kei te ruaki te
tamaiti, kei te torohi (1) kaua e hoatu he kai mo
te 24 hours haora. He wai anake e hoatu. He wa ano
ka ruakina tonutia mai te wai. Kaore i tika kia hoatu he
katoroera, kei ruakina mai. Ko te ruaki te mea tino kino
engari te wai, ahakoa ruakina mai me hoatu tonu. Ki te
|
|
10 700 |
▲back to top |
700\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE TOA TAKITINI. Tihema 1, 1927.
ruakina mai e horoi tonu ana tena i te puku. (2) Te mea
tuarua he whakapiripiri he kakahu i tukua ki rowai paera ki
te puku. Me penei te mahi: Me tango mai he tauera hou. Ka
hora ki roto i te peihana kore wai a roto. Ka tiki hawhe iari
paranene, ka ata pokai kia whaiti, ka whakatakoto ki runga i
te tauera. Ka tiki ano tetahi hawe iari paranene, ka pokai
ka whakatakoto ki runga o te kiri o te puku kei wera te kiri
i te wai o te paranene maku. Ka mutu tenei ka tango mai i te
tikera e paera ana. ka riringi i te wai paera ki runga i te
paranene i roto i te peihana. Ka nanao ki nga pito o te tauera
ka whakawiri kia kaha tonu, kia maroke ai. Ka ata uta ki
runga i te paranene uhi o te puku. Me waiho tonu te ringa
o te pakeke i runga i te puku o te tamaiti hei ruri i te kaha o
te wera. Kauaka e pehia kei kaha te wera ki te puku. Ka
ata haere te wera, ka mutu hoki te hokaikai me te aue a te
tamaiti, ka uhi i te paranene wera ki te tauera maroke kei puta
te mahana ki waho. Ka kitea tonutia iho te ngawaritanga o
te tamaiti, a, ka moe. Me mahi tenei ia ruahaora. Me hoatu
he wai ia haora ia haora. (3) Te Timatanga o te Whangai:
Te kai pai ko te wai o te heki mata. Me pakaru te heki, ka
tuku i te wai kia rere ki roto i te kapu. Hei muri iho ka roringi
ki roto i te wai, e rua nga kapu ki. Me kororirori kia roa
noa atu. Me hoatu he huka, he tote paku nei ki roto. He wai
remana maturu paku nei tetahi mea pai. Kotahi te tepara pune
e hoatu ia rua haora. Hei tenei wa ka hoatu he tipunu
katoroera kauaka hei whawhai ki te hoatu miraka. Kia kotahi
ra me te hawhe, ka timata i tetahi kai. Anei taua kai. Me
tango mai he miti kua oti e te putia te tapatapahi kia paku-
paku: Ara, minced meat. Me puru ki roto i tetahi hopane
paku, kotahi paina pea tona rahi. Me puru he riki tapatapahi
ki roto. Me puru he tote iti nei. Katahi ka riringi he wai
paera ki runga i taua miti. Ka kororirori. Ka tatari ki te
kaka maihereni. Ko te wai e whakainu ki te tamaiti. Kotahi
tepara punu i te rua haora. Mehemea kei te pai haere te
tamaiti, ka kitea tonutia iho te tere o tona pai. Me hoatu ano
he kataroera. Ma te paru e whakaatu te ahua o roto o te
tamaiti. Mehemea kua pai, me whaka matau ano te miraka.
Kauaka i te miraka tini. Mehemea e 3 marama te pakeke, kia
hawhe te miraka me te wai. E wha tepara pune e whangai ia
rua haora. Mehemea e 6 marama, e rua kapu miraka, ki te
kapu wai kotahi. Me maka he huka ki roto. E wha tepara
pune o tenei kai e whangai ia rua haora. Mehemea e 9 marama
e toru kapu miraka ki te kapu wai kotahi. Kotahi kapu ki o
tenei kai e whangai ia toru haora.
KUPU WHAKAMUTUNGA.
1. Ki te taea te whakangote ki te u. kaua te tamaiti e utaina
ki runga patara.
2. He aitua kei mua o te tamaiti "Kai patara" ia raumati
ia raumati.
3. Ka puta kakariki mai te paru o te pepi kia tere te kawe
ki te Takuta.
|
|
11 701 |
▲back to top |
Tihema 1, 1927. TE TOA TAKITINI.
TE TINO MAHI O TE AO.
Na R. T. K.
I KITE au i te nupepa pakeha i nga korero a tetahi minita
Weteriana, i mea ai taua tangata ko te tino mahi i te ao he
mahi minita, i raro iho ko te mahi takuta. I puta ano i a ia
te mahi nana turoro ara te mahi neehi. He tino mahi tonu
enei ki te nuinga o te pakeha. Ehara i te mea mo te nui o te
utu te tikanga o ana kupu, a, te tikanga hoki o aku. no te mea
matauria ana ko te mahi minita tetahi mahi tino rawa-kore i
te ao. Engari te mahi takuta he mahi moni. Ko te tikanga
o ana kupu mo te mahi rangatira, mo te mahi e whiwhi, ai era
atu ki te pai. e puta ai he pai ki te iwi nui.
He tika he mahi tino pai te mahi minita. Ko ta te minita
he whakaako i te tangata kia aru i te pai kia tahuri ke i te
kino; he arahi i te tangata ki te Atua. Engari he nui te
tangata kahore e haere ana ki te karakia, a kahore hoki e rongo
i te reo o te minita. He nui hoki nga tangata e tae noa atu ki
te Atua ahakoa kore be minita, a he minita ano kahore kau o
ratou whakapono.
He tika ano hoki he mahi tino pai ta te takuta-te pehi i te
mamae, te huti mai i te tangata i te mate, te whakaroa atu i nga
ra o te tangata. He mahi tino rangatira ra tenei. Engari ko
ta te takuta mo te taha memeha o te tangata, mo te tinana
matemate nei, mo te puehu e hoki nei ki te puehu. He nui
hoki nga tangata kahore he wahi ma te takuta ki a ratou.
Ko te tino mahi pea ki te Maori he mema Paremata, he mahi
hoki e tu marakerake ai te tangata, e rangona ai te reo e kitea
ai i maraea tea. I whai-korero tetahi rangatira o Te Arawa e
kore nga mokopuna a tetahi rangatira nui e tipu hei tangata
no te mea i to raua minita e kore raua e tu hei mema Paremata.
He turanga nui tera engari ra he turanga kahore i te whaia e
nga tangata tino matau o te pakeha. Ko tetahi ko te turanga
mema he turanga tutu te puehu.
Ki au nei—a ma te tangata au e whakahe—ko te tino mahi
i te ao ko ta te kai—whakaako kura. E miharo pea etahi ta—
ngata ki tenei kupu aku. He kupu ra he mea ata hurihuri.
ehara i te kupu ohorere noa. Tena ina anga mai. taua ka
whakaaroaro tahi. a. e marama ki a koe.
Ki te kore ta te kai-whakaako kahore he minita, he takuta.
he roia, he mema Paremata. Ko nga mahi katoa a enei
tangata ko ta te kai-whakaako te kaupapa. Ko ta te kai-
whakaako he pokepoke i te ngakau, i te hinengaro o te tangata
i a ia ano e tamariki ana. ara i tona ngakau i tona hinengaro e
ngawari ana. E taea e te kai-whakaako te mahi a te minita:
ko tana he tohutohu, he whakatupato kei taka ki te he ara he
hanga i te ngakau. Ko ta te takuta me ta te minita he whaka-
ora i te mea kua pakaru, ko ta te kai-whakaako ia he tiaki kei
pakaru. Ko ta te kai-whakaako he taiapa kei taka i te pari
|
|
12 702 |
▲back to top |
702\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE TOA TAKITINI. Tihema 1, 1927.
ko ta te minita araua ko ta te takuta he mau ki te hohipera i te
mea kua taka i te pari. Ko ta te minita me ta te takuta he
horoi i te mea kau paru ke. E kore nga tangata katoa e haere
ki te minita ki te takuta ranei otira i runga i te ture o te whenua
me haere nga tamariki katoa ki te kura. I enei ra e whakaako
ana nga mahita i nga mea hei painga mo te hinengaro, mo te
ngakau, mo te tinana o te Tamaiti. Meake nei whakaakona te
Paipera ki nga kura.
Ka marama noa pea ko te kai-whakaako te tino tangata i te ao.
He tino korero na Sir Ernest Rutherford, te tino tangata
matau o te ao o enei ra, na te kaha o tona kai-whaako i tae ai
ia ki nga kareti, a i ekengia ai e ia tona turanga tino teitei. Kua
mate noa atu te kai-whakaako o Sir Ernest Rutherford; tena
pea ia kei te titiro iho i te rangi ki tana tamaiti nui whaka-
harahara i raupi ai.
Whakaarohia a Hoani Tatana, kai-whakaako o Te Aute. He
tokomaha o taua tangata nunui o te Iwi Maori he akonga nana.
Ko tana i whakaako ai mo te taha ki te wairua, mo te taha ki
te hinengaro, mo te taha ki te tinana. He kai-whakaako ia. a
he minita, a he rata, ara i mahia e ia nga mahi a te minita a te
rata. I runga ake ia i te minita no te mea kahore ia i utua;
kei runga ake ia i te rata no te mea ko tana he arai atu i te
mate. Tenei tokotoru, ko te mea nui rawa ia o enei ko te kai-
whakaako.
" TE ROPU WHAKANOHO-NOHO O TE
PAKEHA O NUI TIRENI. "
(The New Zealand Settlement League. )
T. WI-REPA.
HE ROPU hou tenei no te Pakeha. Te kaupapa o tenei ropu
ko te whakanohonoho i nga whenua takoto noa o to tatau
whenua o Nui Tireni. I tu te hui tuatahi ki Akarana i te wa o
te Royal Show. Te tikanga o tera hui he hui whakamatamatau
i taua take: he pai ranei, he aha ranei. I tata ki te 300 tangata
i tae ki taua hui. Ko taua 300 he tangata i haere ki te Royal
Show. No Dunedin ra ano etahi. No te wa o muri iho i te
Show, ka hui te hanga nei. Ka whakaaria te kaupapa. Ko
te kai hanga i te Kaupapa i whakaatu, kanui te heke o nga
taonga o Nui Tireni e mauria ana ki Ingarangi. Ko te take o
taua heke e ai te whakaaro o taua tangata, he nui no nga
poraka whenua o Nui Tireni kei te takoto noaiho kaore i te
mahia. I whakaae te hui. ki taua mahara. I whakataua e te
hui kia whakaturia tetahi Komiti hei uwiuwi i taua take, ka
ripoata ai ki te hui i muri atu I whakaaetia hoki e te hui kia
whakatungia tetahi ropu mo te taha pakeha. Ko te ingoa o
taua Ropu: "Ko te Ropu whakanohonoho o Nui Tireni. " I
puta ano etahi kupu mo nga whenua Maori. Ina ra ko i ara
|
|
13 703 |
▲back to top |
Tihema 1, 1927. TE TOA TAKITINI. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_703
etahi whenua e uwiuwi e te komiti. Mehemea ana kei te
takoto noa aua whenua, me whakataka ki raro i te kaupapa a te
Ropu nei.
Taku kitenga i te take nei i roto i te nupepa ka whakaaro au
kia panuitia e au ki roto i ta tatau pepa i te " Toa. " Ka mohio
mai koutou e te Iwi, kei te mataara te pakeha. Ko o koutou
whenua enei e houa mai nei. He tika ano hoki tenei ki kei te
takoto noa etahi o tatau whenua. Ko nga mea kei te mahi
kei te mahi koroukore noa. Kaore e kaha te reo o te pakeha
kotahi ki te tukituki i a tatau nei tikanga. Koianei ratau i
whakaropu ai. Ma to ratau reo topu e aki te kawanatanga
kia whakarongo kia ratau. Kei te whakaropu te tika, me te
ora. Me pupu nga kaha ka whai koha nga whakaaro. Kei
te hangaia mai nga take nei mo tatau i muri i o tatau tuara.
Ko te iwi kei te noho raha noa. Koianei te take e wawata nei
au nei kia whakaropu hoki tatau te Maori, hei pupu i o tatau
kaha hei whakatete ki era kaha; hei tohutohu i te iwi kia anga
ki te whakaora ora i nga nawe e kitea mai nei e tera taha; hei
whakaako i te iwi ki nga tikanga o enei ra; a, hei reo mana hoki
ki te whakahoki i nga kaupapa a o tatau hoa a te pakeha.
E hara i nga mema anake e whiriwhiri mai nei i nga take
nunui o te motu i Poneke. Ko nga mema ki roto i te Pare-
mata, konga Ropu ki waho. Ma te kaha o nga Ropu, ka kaha
nga mema. Ko tatau ko te Maori, kei te moe: Kei te tuku
whakarere i te mahi ki o tatau nei mema. He wa tika tenei
hei whakatuunga Ropu hei utara, hei kaha mo nga mema
Maori i te Paremata. Kei te whakaropu te pakeha mo ia take.
mo ia take. Me pewhea tatau?
" TE MAHI. "
(Na T. WI-REPA I WHAKAMAORI. )
WHAI KORERO A TAMATI KARAERA.
(Thos. Carlyle. )
" HE karakia ia nei taku i whakahua ake ra? Ae ra: Nga
mahi tika katoa he karakia. No reira ko te karakia
ehara i te mahi, me kawe ki te pae o te rangi taupuna atu ai.
Kia au ia. kaua tona waka to tena karakia mangere, pohehe, e
tukua kia rahiri i roto nga kokoru marino o to tatau whenua.
He whakamiharo kia au te kaupapa a nga tohunga karakia o
te wa i timata ai te whakapono ki Ingarangi: Ara te pepeha a
nga "monks": "Ko te mahi te whakapono" (Laborare eat
orare). No mua noa atu tenei i nga rongopai e kauwhautia
ana. He rongopai mau tonu tenei. He rongo pai kupu kore.
He rongo pai kaore ona kai-kauwhau. Otira kaore tenei
rongopai e taea te muru mai i roto i nga mahara o te Ao: Ko
te rongopai mau tonu hoki tena. a. te mutunga ra ano o te Ao.
E mahi; kei kona he ora mo tou tinana. E koe, e te tangata.
tama a te oneone, a te Rangi (a Papa raua ko Rangi), kaore i
|
|
14 704 |
▲back to top |
704 TE TOA TAKITINI. Tihema 1, 1927.
oti koe e rongo ana e korikori ana i roto i tou ngakau, i tou
hinengaro, te wairua rika ki te mahi, te wairua hae ki nga mea
pohehe, te kaha ki te mahi? Kaore koe e rongo ana e ka
ana te ahi i roto ia koe: a. ki te tapukea kia poko ka auahi?
Ma taua auahi koe e whakahemanawa, a ka tahu koe i taua ahi
kia ka, kia mura ka puta mai hoki he mahana me te marama?
Ma taua wairua o te ahuwhenua e whakahau koe kia hae ki
nga mea takoto kino: kia whakatika i nga mea takoto he; kia
parau i te whenua takoto i noa: kia whakatakoto tikanga hoki
hei arahi ia koe ki te pai. Ma taua wairua koe e whakahau kia
ako i nga mea taikaha kia piko mai kia koe; i nga meataringa
kore kia rongo ia koe; i nga mea huakore kia hua. Ahakoa
ki whea kitea ai e koe te he. te takoto hape, te paru, te ururua:
Ko ena ou hoa riri. Ko nga hoa tautohe ena o te wairua
ahuwhenua, a. mutu noa te Ao. Ko te pakanga ki ena hoa riri.
he pakanga mutunga kore. Ka ngenge koe. ka toa era. Kaore
era e ngenge. No reira kei ngenge koe. Whawhaitia ki to
tao tino kaha. Te korohape, whakatikaia te he, meinga kia
tika: te titohea, whakamomonatia te mangere whakamahia; te
taru, nga kia; te hiamoe, whakamata-aratia. Te kotimana e
tipu na i tou ara, tipia atu, kia tipu ake ai he putake karaihe
hei kai ma o kau. ma o hipi: ka puta mai he miraka i to kau.
he huruhuru i to hipi i whangaia e taua putake karaihe. He
mea aha oti te " Katene. '" te kareko i uhi ai i tou kiri kia
mahana?. Kaore koe e mohio he tarutaru no te parae e nei
mea, a, na te toa o te tangata i whakahuri mai hei taonga mau?
Otira ko taku tohutohu nui tenei kia koe e tooku hoa tangata:
ka kitea e koe te kuare, te wairangi, te whakaaro kararehe.
whawhaitia. Otira patua i runga i te marama. Kei ngenge
koe. Kei whakanga koe ia koe e ora ana, i enei hoa riri hoki
e ora ana. Taku kupu tenei: Patua, patua, patua; i raro i te
mana o te ingoa o te Atua. Ko te whakahau tena kia koe a
Ihowa o nga mano. Kaore i te puta kohimuhimu mai te reo o
Ihowa kia koe. Kei te puta rahi tonu mai: Mehemea ra ia
he taringa rongo ou taringa. Ahakoa te reo o te Atua ehara i
te reo tangata, ka puta ana mai he wehi atu i te papa a te
whatitiri i runga o Maunga Hinai, i te pupuhi ranei a nga hau
kapa o te moana. Kaore ranei i te korero mai kia koe te
nohopuku o nga Rangi-tu-haha? Kaore koe i te pairi i nga
reo o nga Ao i tua o nga whetu o te ata?
Nga mahi tika: he tapu. Kei roto i nga mahi tika, ahakoa he
mahi na te ringa noa. e whakaatu ana te atuatanga o te tangata.
Ko te ahuwhenua: Ko tona whanui i rite ki to te Ao whanui:
Ko tona tiki kei te rangi. Te kakawa o te rae: te kakawa o
te roro o te tangata: te kakawa o te manawa: Ko te tihi o te
kakawa ko te kakawa toto o te kari o Kehemane. Mehemea
ehara tenei i te whakapono, i te karakia: tena he aha? Ko te
taonga tino rangatira hoki tena i raro o te Rangi a te Atua. Ko
wai koe e amuamu na ki te mahi? Kaati ra te amuamu. Ia
|
|
15 705 |
▲back to top |
Tihema 1, 1927. TE TOA TAKITINI. 705
koe e mahi na. kei te whakarite koe i te ture a te Atua. Kei
te awhina koe i nga mahi o te Ao. Maranga, titiro whakarunga
tooku teina ngenge. Kei te Rangi e whaka nga ana ou hoa mahi
o nga tau o mua ia koe. Kua tomo ratou kei roto i te kahui a
te hunga i awhina i nga mahi o te Ao. Ko tou kawai e te
tangata, he kawai ahuwhenua: Ko tena tou tatai rangatira. Ko
to Atua he atua ahuwhenua. Na te Atua i hanga te Rangi te
whenua, te wai i raro o te whenua me nga mea ngoki-ngoki
katoa. Tona taonga whakamutunga i tapae ai ki te Ao ho
tangata. Ko to tipuna tena ko Arama i whakahaua nei hei
tangata mahi i te kari o Erena. Ko ianei te timatanga o to tatai
rangatira. Eki ana a Te Karaiti: "E mahi ana tooku matua:
ka mahi au. " Ko te upoko tenei o te Hahi Karaitiana he
tangata mahi. Ona tangata i karanga ai hei apotoro he tangata
hi ika. kohi take, mahi kaari: ara. he tangata mahi. Koi
whakawhirinaki koe ki to tatai rangatira i heke iho i ou tipuna
hei hapai i a koe ki runga. He tika ka tiketike koe i taua rakau
te toko ki runga mo te wa poto. Engari ki te kore koe o
ahuwhenua, ka maroke te peka o tena rakau e pupuri na ia
koe kia rewa ki runga. He taumaha ano tou hei pehi ia koe
kia taka iho koe ki raro. Tau rawa atu koe ki muri noa atu
o te hunga ware e ahuwhenua ana. To taunga ki raro te
rangona te haruru? Titiro whakarunga e tooku hoa ahu-
whenua. Ko te kupu tenei a te Tawhito o nga Ra: "Ko te
tangata e mahi ana i aku mahi: Ko ia tooku matua, tooku
whaea, tooku tuakana, tooku teina, tooku tuahine. "
" MATOHU RA E TE HORIRERIRE!"
(Na IHAIA HUTANA. )
O
NGA kaupeka e wha o te tau. ko Te Koanga te wahanga e
tumanako-nuitia ana e nga koroua, e nga kuia: e "ko" ai
i tana waerenga i tana waerenga, he whakaaro ki nga tamariki.
ki nga mokopuna, ki te iwi hoki, kia amikitia mai nga manaaki-
tanga papai o te ao wairua, kia tupu ai te manawa tangata ki
Te Ao-tu-roa.
Na runga i enei Tuaruatanga o te whakaaro, ka whakapau
ratou i o ratou kaha ki te whakataki i nga mea whaka-tenei-ao
me kore he koha a Te Kai-hanga i homai, i whakawhiwhia mai
ranei ki tetahi i te ao rakau, i te ao kararehe ranei, hei matohu
i nga mea tera e puta mai kei mua: ona pai. ona kino ranei, e
hihiko ai te ngakau tupato, te ngakau mahi, te ngakau ahu-
whenua ki te " ko " i te waerenga, ki te whakato i te purapura.
ki te hauhake ranei i nga homaitanga, ahakoa i te ringaringa, i
te hinengaro ranei.
•s*
Ko te pa-rua i matomato, i ranea ranei, ka ekea e tenei kupu.
me te rui o te matenga "Uu"! Koianei etahi mea na ana i
whakahoki nga mahara ki nga ra ka hori ki muri, ara ki nga
mea na ratou i matohu te ahuatanga mo tenei mea mo te wa
|
|
16 706 |
▲back to top |
706\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE TOA TAKITINI. Tihema 1, 1927
tika mo te ko, mo te tiri i te purapura, kitea iho e whai koha
ana ano Te Horirerire i runga i tana tangi mo te tau kai,
penei: —
Tu—turi ngenge rire!
Tu—turi ngenge rire!! •
Ri—re, rire, rire, rire!!I
Tupono ai te nui o te kai, o te korero, ka koa ka hari te
ngakau mahi. Ko te mangere ia ka rongo i nga korero mo te
popokorua te kararehe puku mahi e korerotia ra e Horomona.
Ka ki te rua a te ahu-whenua, ka ki hoki te hinengaro o te
tamaiti i " Ta-ngaengaetia" ki te korero, i whakahoroa ki te
paepae, hei hono i te peka korero kia u ki roto i te hinengaro,
kia whai hua, kia mohiotia ai te rakau whai hua. Ta te kanohi
hanga hoki he hao mai i te mea atahua hei hoa korerorero ma
te hinengaro, a na te mokemoke ka whai atu i etahi wa ki te
hua o te rakau pai, e mau ai, e u ai hoki te ngakau ki nga
whakarerenga iho i nga korero whakatupu i te iti tangata kia
rauhitia.
(Taria te Roanga)
MARAMATAKA.
E RUA nga ahuatanga maramataka kei te whakahaeretia i
roto i te Hahi inaianei, ko te mea tawhito, ko te mea hou
(Old Lectionary and Revised).
Kei o tatou hoa pakeha ko te mea hou kei te whakahaeretia
nuitia. Noreira ka whakaaro te Toa Takitini, he pai kia
whakamaoritia mo tenei tau 1928 te maramataka hou. Ko te
rereketanga o te mea hou i te mea tawhito kei nga upoko anake
me nga waiata. Ko nga Inoi, Tuhituhi, Rongopai, ko taua
ahua ano.
Kei kore e tere te puta atu o te Maramataka nei, tenei ka
perehitia te Maramataka mo Hanuere.
HANUERE, 1928.
\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_7th. ©: 14th, 22nd 29th, \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_
Ra. Ata Ahiahi.
1. S. Ra te Kotinga Ken. 17. 1-13 Tia. 30
(Ratapu i muri o te Whanautanga) Rom. 2: 17 Rom. 13 W
\_\_\_\_\_\_[Waiata; M. 119: 1-32; E. 91. 121]\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_
6. F Whakaaturanga Ihaia 60 Ihaia 61
[Waiata: M. 72; E. 96, 97, 117] Ruka 3: 15-28 Hoa 2, 1-11 V
8 S Ratapu 1 i muri i te Whakaaturanga Ihaia 44: 6 Ihaia 45
[Waiata: M. 46, 47, 67; E. 18] Hoa. 1: 19-34 Hoa. 4: 1-42 W
15. S. Ratapu 2 i muri i te Whakaaturanga Ihaia 49: 1-13 Ihaia 49: 14 "
[Waiata: M. 27, 36; E. 68] Ruka 4; 16-30 Hoa. 12: 20 G;
22. S. Ratapu 3 i muri i te Whakaaturanga Hohea 11: 1-12 Hohea 14
[Waiata: M. 42, 43; B. 33, 34] Hoa. 2 \_\_\_ Hoa. 6: 22-40 G
25. W. Whakatahuritanga o Paora Ihaia 40: 1-18 Ihaia 45: 18
\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_Kara. 1; 11 Piripai 8; 1-14 G
29. S. Ratapu 4 1 muri i te Whakaaturanga Amoho 3 Amoho 4
[Waiata: M. 60, 63; E. 74] Hoa. S: 22 Hoa. 0: 41 G