Te Toa Takitini
(I tipu ake i roto i Te Kopara)
Ko te Kopara na Te Pipi-wharauroa
Ko Te Pipi-wharauroa na
Te Kupu Whakamarama o te tau 1898. Registered at the G.P.O as a Newspaper.
NAMA 3
HASTINGS
OKEPOTA 1. 1921
Nga Kaupapa o te Pepa.
I rite te tangata ki te Atua i tetahi ahuatanga, ara i te kupu o te Rawiri e ki ra :—" Me whakaae ki te Toko-torutanga : otiia kaua e wehea te Kotahitanga." Kei te mohio a tatou tamariki ki nga tohu o nga pukapuka a te Y.M.C.A., ara ki te tohu tapatoru e kiia nei he "triangle." Ko tera tohu hei whakamahara ki nga wahi e toru o te tangata, ara ki te tinana, ki te hinengaro ki te wairua otiia kotahi tonu aua mea e toru ara he tangata. Ko nga kaupapa enei hei whakapiki ma " Te Toa Takitini.'' Kaore te tangata e tipu tika mehemea ko te tinana anake hei whakatipu mana. Kaore hoki he painga mehemea ko te matauranga mo te taha ki te hinengaro anake hei manaaki ma tatou. Kaore hoki e rite te tau mai o te waka mehemea ko te taha wairua anake hei mahi ma tatou. Ka titaha te waka. E toru nga wahanga o te tangata. Enei wahanga e toru me whakatipu katoa ka rite ai tatou mo nga huarahi o tenei ao tae atu hoki ki te ao wairua e kiia ai tatou " he tangata whenua," mo tera wahi. I roto i nga korero o ta tatou pepa tera ano nga wahi kua whakaritea mo te taha ki o tatou tinana, tera ano hoki mo te hinengaro, tera ano etahi wahi ka pa ki te taha wairua. Ka uru enei kaupapa e toru ki nga kape katoa o Te Toa Takitini. Ko te whakaaro nui kei roto i nga mahara o nga kaihautu o ta tatou pepa, he whakapiki i te iwi Maori. Kaore nga kupu tawai, whakatoi, takahi ranei i etahi o tatou e whakaaetia ki tenei pepa. Engari ano nga kupu whakahe mo nga pohehetanga, me nga whakatikatika.
No reira e nga hoa kia kaha ra ki te awhina mai i tenei taonga a tatou. Waiho mui ma nga Etita e whakaaro te wahi hei perehi, me te wahi hei whakarere o nga korero. E koro ma, manaakitia mai ta tatou pepa ki nga korero nunui kei nga papa-kikokiko e mau ana kei tere to koutou haere, a ka ngaro ena matauranga. E

TE TOA TAKITINIOkepota 1, 1921
nga hoa i puta atu i roto i nga kura, kia rangona ra o koutou reo arahi i te iwi ki te huarahi o te pai o te ora. Ina te karere hei mau i to reo pai, i to reo manaaki, i to reo whakaora, ki tena marae ki tena marae, ko " Te Toa Takitini."
Kupu whakarite :— E kumekume ana te tangata tiaki i nga riwa (lever) mo te tereina nui i tetahi o nga taone o Tiamana. Kua tata mai taua tereina ki te teihana. Tana tirohanga ki te raina ka kite atu ia i tana tamaiti pakupaku e tu ana i runga i te raina. Kaore he taima hei rerenga atu mona ki te hapai mai i tana tamaiti. Katahi ia ka aue atu ki tana tamaiti "takoto ki
raro."
Rongo tonu te tamaiti, ka takoto. Ka rere te tereina i runga i te tamaiti. Katahi te papa ka rere atu i te pahitanga o te tereina Rokohanga atu te tamaiti e takoto ana, kaore rawa he wahi ona i whara. I ora ai na tana whakarongo. Mehemea i turi kua mate. He ora mo tatou ki te whakarongo ki te reo o to tatou Matua i te wahi ngaro.
Nga Reta Tuku Mai
Ki te Etita o Te Kopara. Tena koe,
I runga i nga tono a nga kai ta i Te Kopara he nui aku korero i tuku ai kia taia, he korero he mea ata hurihuri na toku ngakau a ki taku whakaaro iho hoki he korero tika na reira kahore oku whakaaro ki te whakautu i nga whakahe a te tangata otiia e mea ana au ki te whakautu i nga korero a T. Renata i te Nama 1 o Te Toa Takitini. Kaore he whakahe a toku hoa a T. Renata mo aku korero mo nga mahi me nga tikanga a Ratana. E whakaae ana pea ia he tika ana korero kua kite ano hoki ia i ana mahi a Ratana. Ko taku rino korero kaore he merekera i kitea e au engari pea a T. Renata kua kite merekara. Ko te rongo o te merekara kaore i rikarika engari ko te kite kaore. E tono aua a T. Renata kia haere au a te Kirihimate kia kite a kanohi i a Ratana. Kua kite ke au i a Ratana engari ko te mea kahore ano au kia kite ko ana merekara. Hei te Kirihimate rawa ranei puta ai nga merekara ? Ko te tino whakahe a T. Renata he kore noku i korero he kanohi he kanohi ki a Ratana me te mea nei e penei ana ia e ngau-tuara ana au. Ana aku korero kua toha-tohaina ki nga wahi kotoa, he korero i te ra e whiti ana. I te wa i kite ai au i a Ratana i a ia anake te takiwa a haere

Oketopa 1, 1921TE TOA TAKITINI                                    3
noa ia. Tetahi kia kite pea au i ana mahi kia rongo i ana kupu ka whakatakoto ai i oku whakaaro—kia ai he takiwa hei hurihuritanga ma te ngakau. Ko aku korero i tuhituhi ai ehara i te mea ki a Ratana engari ki nga tangata, katoa a heoi ano te huarahi ngawari hei whakaaturanga i aku korero ko Te Kopara. Me he mea he teka aku korero whakaaturia te teka mehemea ia he tika he aha i whakahengia ai ?
Heoi an\\o—Na R. T. Kohere.
Waimarama, Ki te Etita,Hepetema 6th, 1921.
E hoa tukua atu enei korero kia mauria atu e ta tatou pepa ki nga marae katoa o nga motu e rua nei, Aotearoa me te Waipounamu. E nga iwi e nga hapu i runga i te mea kua kite pu ahau i te taumahatanga kua eke kei runga i to tatou whanaunga i a Wiremu Ratana, ara kei runga i a tatou kei te hunga e kawe ana i o tatou mauiui-tanga ki Ratana. E whakapaua ana e ia tona oranga whaka-te-tangata ki te tango kai mo te marae. No reira me kaha ta tatou titiro whanui ki tenei kupu e whai ake i raro iho nei. " Ko te patu ki tetahi ringa, ko te whakapuru ki tetahi ringa." Ko aku hapu kua awhina i tenei take.
Heoi.   Na to koutou hoa i runga i te rangimarire. —
T. RENATA.
(He reta tenei i tukua mai e to tatou kaumatua e Paratene Ngata ki te manu nei ki te Kopara kua topea nei ona parirau e te Kau-matua net e Te Whakaaro-kore. Kei te pai ma aku e hapai He Toa Takitini, kei te whanui o koutou tuara hei hapai. He reo no o koutou morehu kaumatua koia ka hikitia atu nei).
Ki te Etita o te Kopara. Tena koe,
Tangi ana te ngakau ki nga kupu poroporoaki tae rawa ki tenei kupu " Kua tae tatou inaianei kei te wehenga o nga rori, ka haere koutou i ta koutou na haere ka haere ahau i taku " Ano te ahua ko to haerenga atu tena e ngaro atu ai koe ki te motu i Hauturu noho moke mai ai. Haere atu ra e Manu ki roto i nga riu maha o Heretaunga hei manaaki i a koe, haere ra ! He aitua nui no te Rau ! Ka rua ona taonga nui i rauhi ai i nga tau maha ka hori ake nei a kua maunu atu kei waho i tona poho i tenei ra. Otira kua

4TE TOA TAKITINI              Oketopa 1, 1921
tohia ia i roto i tenei ra hei whaereere hei awhi i nga tamariki   wahine   hei   parekereke   whakatupu   tangata ki te ao. Kaati mo tena.    Ora ana taku ngakau i taku kitenga iho i nga korero a R T K i  roto i te Kopara Nama 89, he korero marama he korero  tika  hoki Ko tooku   hiahia tena kia nui nga   tangata   matau e eke   mai   ki   runga   i   taua take   ata whiriwhiri ai.    E ki ana a Te Reweti ko   te  tino take i kino ai te reo Maori he kore e ata  whakaakona  i  nga  kura   e ata whakaakona ranei e nga matua ki a ratou tamariki     He tino korero   marama   tena   ma   nga   matua   ma  nga  Kai-tiaki  e whakarite tenei take i tenei wa ano, ara kia tahuri nga matua ki te whakarite ki te ako i te korero Maori ki a ratou tamariki. Mo te taha ki nga kura, me tohe tatou katoa kia akona te reo Maori ki roto i  etahi Kura Mihinare pera me Te Aute me Hukarere   me   Waerengahika me  era  atu   kura   penei   me Tipene   me   etahi    atu   kura   ranei.      E    patai   ana   ahau " He aha ra i huna ai te reo rangatira i te Iwi Maori ? i kore ai e akona ki te Iwi Maori ano.    He mate nui tenei no te Iwi Maori he mate he noa iho. kaore he hara, na a tatou pakeha noa iho pea i peehi kia kore e akona.     E pouri aua ano ahau mo tetahi putake i mahue i a Te Reweti.    He  Maori tonu te  tangara   ko ona whenua i heke  mai i roto i tona taha Maori, ka haere ki te tono ki te Kooti kia kiia ia he tangata pakeha ko ona whenua kia whaka-pakehatia.     He tohu enei hei kitenga iho ma tatou ko te Maori ano kei te takahi i tona Maoritanga me ona tuke  Mauri.    Kaore  pea  he tangata i te whakahe mo te ako i te   tamariki ki te reo   pakeha, ko ahau anake.    Ko taku whakahe he whakarere no ratou i te korero Maori a ka korero i te reo pakeha anake, kia ratou Maori ano. Na taua ahua tonu  tetahi  i   mahue ai   te  reo Maori He tino kaupapa marama ta nga tupuna i whaka-maori ai i nga ingoa o nga taonga maha a te pakeha.   I whaia e ratou i runga i te tangi o te reo pakeha mau tonu ihu hei ingoa maori mo aua taonga.     Ko nga taangata tito waiata he   tohunga, no reira i a Tamatea e mirimiri   ana i  te  upoko  o  Kahungunu i  a ia e peepi ana ka whakahua, taua koroua i te. Oriori nei  na    "Ko te rite i ahau ko Maahutonga. e rauna i te ao."
Heoi ano,
Na to koutou koroua o te Ao-Tawhito Na Paratene Ngata. 25/8/21.
Mo te Puru me kai i te
WOODS' GREAT PEPPERMINT CURE, 1/9, 2/9 patara

Oketopa 1, 1921TE TOA TAKITINI                                      5
Te Huarahi o Te Ora Mo Te Iwi Maori
(Ko te reta e mau ake nei he mea tuku mai e tetahi o nga pakeha whai-whakaaro, mohio hoki ara e H. Hill, Esq. Ko ia te Kai-tirotiro tumuaki o nga kura kawanatanga o Haki Pei i nga tau maha ka huri nei. I te tau 1919 ko ia hoki te Mea (Mayor) o te Taone o Nepia. He tangata aroha tenei ki te iwi Maori.) Ki te Etita o Te Toa Takitini,
Tena koe.—Tenei kua tae mai ki ahau te kape tuatahi o Te Toa Takitini.    He tuku atu tenei naku i aku whakamihi mo te pai o to pepa.    Ko te tumanako o toku ngakau kia kaha te piki haere o to pepa kia waiho ai ana pikaunga hei whangai i nga roro o te tangata penei me te kumara e whangai nei i te tinana.    Kei  te mohio koe he tangata whakaaro nui ahau mo te ahuatanga o te iwi Maori.    Ka 40 nga tau inaianei  ahau e  kopikopiko ana i nga wahi katoa o te motu nei. Ko taku aroha kaore i te matoke ki te Maori engari kei te piki haere tonu. Na taua aroha ahau i karanga ki te rui i  etahi purapura ki roto ki te maara o to pepa, a mehemea ka  ata tiria aua purapura e te iwi Maori tera ano ratou  e kite i nga hua o te koa o te ora mo ratou. I enei tau e 40 ka matakitaki ahau ki nga tamariki tane, wahine, o te iwi Maori.    Kua kaumatua   etahi   o    ana   tamariki    ra,    kua   rereke  te ahua.    Engari kaore i rite ki ta toku hinengaro i wawata ai hei ahuatanga mo te tangata Maori.    Ki taku whakaaro he mahi  kuare  te whakatahuri i te  Maori  kia rite tonu tona ahua ki to te pakeha.    Kaore hoki  he painga moku, pakeha nei, kia whakatahuritia hei Maori.   Kaore e taea te whakarereke o nga toto.    I nga hotera o Ingarangi tera etahi tohu kei runga i nga mahau tomokanga atu e piri mai ana.   Ko te ingoa o tetahi o aua hotera ko " Moumou te Mahi."    Ko te whakaahua kei runga tonu ake o taua ingoa he tangata  mangumangu kei roto i te taapu wai.    E rua nga pakeha kei te horoi i a ia ki te paraihe ki te hopi.    Kei te mahara nga pakeha ra tera e ngaro te mangu o te kiri o te mangumangu ra  i a raua. Kei raro i taua whakaahua te kupu  "moumou te mahi." He kupu  whakarite tenei.    Kaua  koutou  nga  Maori  e whai i nga ahuatanga  katoa  o te pakeha.     Engari me whai koutou i muri i nga tapuwae o koutou matua tipuna rangatira.    Ko  a  ratou na kupu  he kupu tapu he kupu mana.    Ko to ratou na ahua he tino tangata.
(Taria te roanga atu.)

6TE TOA TAKITINI            Oketopa I, 1921
Te Hinota o Waiapu.
I tu te Hinota o te Pihopatanga o Waiapu ki Nepia i te 12 o Hepetema.   I roto i te whai-korero a te Tumuaki :—
1. I mihi ia ki tana Komihana ki a Atirikona Wiremu mo tona kaha ki te whakahaere i te Pihopatanga i te wa e ngaro atu ana ia i Ingarangi.
2. Nga Minita kua mate. I puta ana mihi mo te matenga o Mr McNickle mahita Tumuaki o Te Aute i te 1913 ki 1918. I mihi ano ia kia Ratema te Awekotuku i mate nei ki Rotorua, me Henare Wepiha i mate nei ki Te Wairoa.
3, Nukuhanga Minita. I whakaatu ia i te ahua mo nga minita. Kua rihaina a Reweti Kohere kua hoki ki tana paamu noho ai. Kua whakaritea a Piri Manaro mo Te Wairoa mo Nuhaka. Ko Paora Temuera kua hikitia ki Rotorua. Ko Rev W. A. Te Waaka kua hikitia ki Te Whakarewarewa. Ko Rev E. M. Eruini kua taa ki Whakatane, ko Rewi Wikiriwhi kua rite mo Tokomaru. Ko Tuahangata Perei ha te minita mo Te Puke me Tauranga. Ko Rev A. Rangi kua noho ki Takapau
4. Atirikona. Ko Rev Tiatetene kua whakaturia hei Atirikona mo te Porowini o Tauranga.
5. Whakamahara. No te wa o te pakanga ka mate a Hapata Coleman. Kua whakaarahia e tona papa he Whare-karakia ki Crownthorpe hei whakamahara mo tana tama. Ko nga tiiti o taua whare-karakia kua whakawhitingia mai ki te Poari o te Hahi.
6. Hekeretari. Kua whakaturia a Mr Turner Wiremu (taina o Hapata ma) hei Hekeretari whakahaere i nga moni o te Pihopatanga. He tangata pai, he tangata matau taua tangata.
7. Te Hahi Maori. E rua nga take hei whakaaro nui ma tatou, (a) Ko te uaua o te kitea he moni hei whakahaere mo nga mahi o te taha Maori. Ko te moni o te Tahua a Te Wiremu puta mai ai i runga i nga mahi ahuwhenua, me nga mahi paamu. I te hokinga o te utu o nga hua o nga paamu, ka mate hoki taua tahua. I tenei tau ko te hawhe anake o taua Tahua ka puta mai. I te tau e takoto atu nei kaore pea e tae ki te hawhe. Katahi ano ka penei te taumaha o nga mahi mo te taha ki te Hahi Maori. Kua titiro tonu atu ki te kaha o tena pariha o tena pariha ki te whakarite i ona raruraru katoa. Ko nga paku hereni kei te putea a te Hahi e takoto ana hei awhina atu i nga takiwa Mihana. Ko nga pariha tawhito, ka waiho atu ma to ratou kaha tonu ratou e kawe haere. Kanui toku whakamihi ki te kaha o etahi pariha, 1 Haki Pai kei te tahuri era pariha ki

TE TOA TAKITINIOketopa 1, 1921
te awhina i nga wahi kei te kaha te taumaha.    Tera pea e waiho ma tenei   mate taumaha  e whakaohooho nga pariha tawhito kia tu ai  ratou i  runga  i to ratou  kaha ake, a kia waiho nga hereni awhina i a ratou o te Tahua a Te Wiremu hei tautoko i nga takiwa Mihana, hei hora hoki i te Rongo-pai ki nga iwi maha o te ao e noho mai nei i roto i te pouritanga, (b) Ko tetahi o nga take kei te awangawangatia ko te ruarua o nga minita  Maori. Kua tokoiti rawa nga Minita.    Kaore i te pai taua tikanga te whakakotahi i nga pariha  e. rua  e toru.    Engari me pehea i te kore minita.  E rua nga huarahi hei whakaora i tenei mate.    Tuatahi me whakaoho nga tamariki Maori kia mahara ai ki te turanga  Minita, ara hei nga tangata e mohio iho ana he mea karanga ratou na te Wairua o te Atua mo tenei turanga.    Tuarua  ki  te kore tonu he Maori; me rapu mai  i roto i nga pakeha etahi minita mo nga Maori.
kohurutanga i a Pihopa Patihana.
No te 20 o nga ra o Hepetema   1871   ka  patua a Pihopa Patihana e nga Maori o tetahi o nga moutere o   Meranihia ara i Nukapu.     Ko te ingoa nui o tera wahi ko  Santa Cruz. Ko tenei tau te rima tekau tau o te matenga o  taua.  Pihopa. Kei te huri nga mahara o nga tangata whakaaro ki nga mahi o te whakapono ki Meranihia i tenei wa.    He  mihana  uaua tenei mo te mahi i te tawhitiwhiti  o  nga moutere i te nui o te utu mo te waro hei tahu i nga ahi e rere  ai te tima a  te " Southern Cross"  ki tena moutere ki tena moutere.    I pa te karanga a nga kai-whaka-haere i te Mihana kia arohatia atu ta ratou Mihana  i  te mea kua  rahi rawa  te  nama kei runga i a ratou.    Ko ta ratou  tono  kia kohia atu kia rima mano pauna i te marama kotahi.    I te aroha pono o te pakeha ki nga mahi o te Hahi, tahuri ana nga pariha katoa o Niu Tireni ki te mahi tikanga e tutuki ai taua £5000 i te mara-ma kotahi.     I te 20 o nga ra o Hepetema ka eke te £5,900. Ko nga tangata kaore i whai   hereni i tuku tonu atu i nga taonga, koura, hiriwa, me era atu taonga utu nui ki roto ki te pereti kohikohi.    Koinei nga tohu o te mamae pono o te ngakau ki te matenga o te Ariki hei utu mo nga tangata katoa—ahakoa nga kai-kohuru o te   Pihopa  i   Meranihia—i mate a Te Karaiti mo ratou, no reira ka whiua e  te pakeha ' ona ringi, ana koura, ana whakakai ki roto i  te pereti ohaoha mo nga mahi a te Atua.    Ko te  Maori  kei  te mirimiri tonu i ana kanohi kei te karanga "He aha tenei mahi"?    He kanohi ano ona engari kaore e kite ana.
Ko nga takiwa Maori enei i whakaaro ki tenei karanga i te Pihopatanga o Waiapu:— Hukarere Kura £40. Ohaoha Moteo me Omahu £2/2/7. Ropu Aroha o Omahu Waipatu me Te Kohupatiki £100. Turanga £3. Waipatu Ohaoha 10/-. Whakatane £3/5/3. Waimarama £1/13/8. Whakarewarewa Kura Ratapu £1.

TE TOA TAKITINIOketopa 1, 1921
Nga Korero  o Niu Tireni.
E whakaarotia ana katahi ano te tiimi whutupaoro kaha ka tae mai ki Nu Tireni ko te tiimi o Awherika e kiia nei ko nga " Springboks." Ko tenei ingoa no tetahi ahua Tia (Deer) kei te Tonga o Awherika. Ko taua tia he tere ki te oma he kaha ki te peke. Ka iwa nga pureitanga o taua tiimi i konei.
I mate a Whanganui 11 ki te (5.
I tai ki a Taranaki.    Kaore he paina a tetahi a tetahi. I mate a Wairarapa 18 ki te 3. . I mate a Poneke 8 ki te 3. I mate te West.Coast (Arahura) 33 ki te 3. I wiini a Canterbury 6 ki te 4. I mate a South Canterbury 34 ki te 3. I mate a Southland 12 ki te 0. I mate a Otakou 11 ki te 3. I mate i a Niu Tireni 13 ki te 5. I mate a Manawatu-Horowhenua .3 ki te 0. I mate a Akarana 24 ki te 8 I mate a Pei o Pereti 17 ki te 9. I mate a Niu Tireni 9 ki te 5. I mate a Waikato 6 ki te 0. I mate a Haki Pei me Turanga 14 ki te 8. I mate nga Maori 9 ki te S. I mate a Nelson me Marlborough 26 ki te o. I te purei whakamutunga ki  a Niu Tireni i tai.    Kaore he paina a tetahi a tetahi.
Kaore ano he tiimi whutupaoro i tae mai ki Niu Tireni i penei rawa te kaha me te tiimi o Awherika. Kua kore i mohiotia ko tehea te tiimi kaha o te ao katoa, engari kei waenganui i nga Springboks me Niu Tireni.
Hui Mo
Te Mahi Kati Kati Hipi
I noho te Kooti whakatika i nga utu o nga mahi hipi i Poneke i te 25 o nga ra o Akuhata kua hori nei. I runga i te iti o te wahi e puare ana o te pepa, kaore e uru ki tenei pepa otira ko te mea ka tukua inaianei ko te kupu i pahitia e te Ropu Mataara me te hunga kati kati i hui mai i a Hepetema 17 onga ra nei. Ko taua kupu i oti—Me mahi tonu nga hipi i runga i te whakatau a Taua Kooti Nui (Arbitration Court) a me whakaaro e nga pakeha te tautoko i te ture. (Taria te roanga.)

Oketopa 1, 1921TE TOA TAKITINI                                  9
Nga Ratapu O Oketopa.
Oketopa 2. Ratapu 19 o te Tokotoru. Nga akoranga o tenei Ratapu mo te ngakau tawhito me te ngakau hou. E ki ana te whaki hara " Kua he matou kua marara &c." Na te ngakau tawhito tera. He pena te ngakau tawhito me te kakahu paruparu kaore e taea te horoi. No reira me rapu i te mea hou. Ma te mana o Te Wairua Tapu ka taea. Te inoi mo tenei Ra e ki aua " Tukua mai tou Wairua Tapu hei whakatika i nga whakaaro katoa o o matou ngakau." Kei te whakaatu te Rongopai i nga whakaaro o te ngakau tawhito, ara i te kupu a nga Karaipi i mea ra "E kohukohu ana tenei tangata." I a Kenehi 50:15 ka kitea nga mahi a te ngakau tawhito o nga tuakana o Hohepa ki a ia. (Korerotia te upoko) Ko te ahua o te ngakau hou kei a 1 Koriniti 13:4 ki 7.
Kupu whakarite:— Mehemea ki te nui nga maitai ki te taha, o te kapehu ka kotiti te tohu a te kapehu. He pera te ngakau tawhito , kei te riro i nga whakaaro o te ao. Ma te ngakau hou ka tika nga tohu. I te Tuhituhi e whakaatu ana a Paora i te rereketanga o te ngakau tawhito me te ngakau hou (17 ki 19) Ko nga hua o te ngakau hou he pono (25) kaore e tahae, ka pukumahi, ka hoatu i etahi o ana rawa ma te rawakore (28) kaore, e puta te kupu kino i te mangai(29). Te inoi a Rawiri:—- Kia tiakina toku mangai e Ihowa : tiakina te tatau o oku ngutu. (Wai 141:3.)
Oketopa 0.    Ratapu 20.    Te  kaupapa o  nga akoranga mo tenei   Ra ko te kupu nei "kia kakama ai o matou tinana o matou wairua ki te   mahi   i  nga  mea  e pai  ai  koe."    He maha nga tangata e whanga una kia mutu noatu te tangi o te pere karangu ki te karakia ka. haere mai ai.     Na  te  kore  e kakama o te wairua tera ahua.    I  te  Rongopai  tera  etahi i karangatia ki te marena engari kaore i tapoko ki roto.     Kotahi i tae pohehe atu engari pana mai ana ki re pouri i waho rawa, ki te wahi o te tangihanga o te teteatanga o  nga niho. I mahara, a Pita kei  tu kakama  tona  wairua   ki  atu  ana  ki tona Ariki "e pai aua ahau  kia haere  hei  hoa mou  ki   te whare-herehere. ki te mate ano hoki." Ruka 22:23.    Engari kaore i toru nga tangihanga o te tikaokao ka toru ana whakakahoretanga i tana Ariki.    He tangata a Hona i karangatia ki te kauhau, na te kure kakama o te wairua oma ana. (Hona 1:1-3).    He aha te  kakahu marena o te Rongo-pai?    Roma 13:14 me Karatia 3:27.
Oketopa 16. Ratapu 21. Te akoranga o tenei Ra ko te " Kaha mo te Karaitiana." I te Tuhituhi ka whakaatu a Paora i te huarahi e kaha ai, ara te pono hei whitiki, te tika hei pukupuku te rongopai hei hu, te whakapono hei whakangungu rakau, te ora hei potae, te kupu a te Atua hei hoari. Kei whea enei kakahu? Kei te Iriiri, kei nga karakia, kei te Hapa Tapu. E ki anu a Paora " Ka taea e ahau nga mea katoa, he mea na te Karaiti e whakakaha nei i au. Piripai 4:13.

IOTE TOA TAKITINI               Oketopa 1, 1921
Nga Mahita o Nga Kura Maori.
He whakamarama atu tenei kia koutou e te Iwi kia noho mohio mai ai koutou ki te ahuatanga o nga Mahita e ako nei i a koutou tamariki ia koutou mokopuna kia whiwhi ratou ki nga matauranga o te wa, mo te taha ki te tinana mo te taha ki te wairua me te taha ki te kimi i te oranga mo te tinana. I muri iho i nga marama o te kura ara i nga Raumati huihui ai ratou ki te rapurapu i nga tikanga e pai ake ai ta ratou mahi whakahaere i a ratou kura. He maha nga tikanga pai e kitea ana e ratou. Kotahi te putake i kitea ake e ahau a i whakamiharo hoki ahau. I penei te takoto o taua korero—E kitea atu ana te ahua kaha ahua ngoikore ranei o nga matua ki te whakahaere mai i a ratou tamariki i runga tonu i nga tamariki ara te awhina mai i nga tamariki ki te ako ki nga mahi kura ki nga mahi whakapai mai ranei i nga kaka ki nga mahi whangai pai mui ranei ki nga kai e rite ana.
He nui te marama o enei korero, otira na te marama pea i ngaro noa ai i roto i nga whakaaro, ina hoki ra tauhou ana ki enei kupu marama. Na enei tu korero na enei tu titiro ka kitea te teitei o te turanga o tenei iwi o te Mahita. Ano to ratou ahua ko ratou nga matua. E tika ana kia kiia i konei—Na runga i te ngoikore o nga matua i te kore takiwa ranei, i te pororaru noa iho ranei ki a ratou mahi i nga kaainga koia ka tu ake nei te Kupu Mahita hei matua arahi i nga tamariki a tena matua a tena matua kia eke ki nga taumata teitei o te Ao e tumanakotia nei e nga Matua Whakaaro Nui kia eketia e a ratou tamariki No te Tai-tamarikitanga o te tangata ko te kupu a Te Karaiti—Tukua mai nga tamariki nonohi ki ahau kaua hei araitia atu no nga penei hoki te Rangatiratanga o Te Rangi.— Otiia i te mea ka kaumatua ake nei ratou ko tenei kupu — Haere mai ki ahau e koutou katoa e mauiui ana e Taimaha ana a maku koutou e whakaokioki. Ko enei kupu whakamarama e whakaatu i te ahua o te Tai-tamarikitanga me te Kaumatuatanga, na reira ka tika ko te Matua te tuatahi ko te Hopu Mahita te tuarua Kia pai ki nga Kai-whakaako i te hunga e tupu ake ana mo ratou nei ngara kei mua e takoto ana mai a ko te Mana Maori i roto i te Karaitianatanga ma ratou nei e pikau i muri i a tatou. Manaakitia mai a tatou Kura Mahita nga Kai-arahi i a tatou Tamariki i nga Mokopuna me te Iwi.
Mo nga Tamariki kaha te Rewharewha, me kai i te WOODS' GREAT PEPPERMINT CURE, 1/9, 2/9 patara

Okepota 1, 1921TE TOA TAKITINI                                    II
Te Mahi Katikati Hipi.
E hoa ma e te hunga e mahi ana i tenei mahi i te Katikati Hipi i te mea ka tata nei nga mahi te timata he mea tika ano kia whaikupu atu kia koutou i mua atu i to koutou haerenga atu ki a koutou teihana. E whakaatu ana ahau kei te kaha rawa atu te whakahaere a te Ropu Kati Kuti (Shearers Union) i nga tikanga utu mo tenei takiwa e heke iho nei a he mea pai ano kia mohio mai koutou ki te ahuatanga o nga utu a te Uniana i mua atu i ta koutou timatatanga i a koutou mahi notemea kaore e tika kia mahi koutou i te utu e iti iho ana i ta te Uniana. He tikanga pai tonu te hui mai ki roto i nga Uniana engari me matua whakahaere rawa tetahi tikanga e taea ai te whakahaere i tetahi tikanga tuturu kia mau tonu mai te mana o te maha o nga mema Maori i roto i raua Uniana. Tetahi mea ahua marama ko te whakatu i tetahi peka o te Uniana ki roto i te takiwa me ki ake e a ahau i konei kia Kotahi te peka ki Hawke's Bay nei kia kotahi ki Gisborne kia peaa ano ki era atu wahi kaore ranei.
Otira mehemea kei te nui he mea tika ano kia tu he peka mo te Uniana ki reira. Ki taku mahara kaore i tika kia whakaurua nga Maori ki roto i te Uniana o nga Pakeha notemea ko te ahua o nga Maori e rereke ana i to nga Pakeha. Ehara te Iwi Maori i te iwi haere ki te kimi mahi. Kaore te Maori e kaha ki te haere atu ki wahi ke i tona ake takiwa penei me te Pakeha. Tetahi mea nui hei ata titiro ma tatou ki taku mahara me rite tonu te utu ara te hoatu utu a taua iwi tango konotaraka ki nga tangata katikati me nga tangata rauhipa-uta. Kanui taku rongo ko etahi o taua hunga hoatu ai i te utu iti ki a ratou tangata.
He nui te whakaaro o te Ropu Mataara kia pai te puta mai o nga utu o koutou werawera. I roto i te hui a nga tangata tiaki hipi i tonoa mai nga Apiha o te Ropu Mataara kia. whakaputa kupu. Kaati ko te kupu i hoatu kia ratou ko tenei—Ka whakaae matou ki te maui i nga mahi katoa o re katikati i runga i te utu ano e tika ana. Kei te uaua nga mea katoa inaianei na reira aha koa aue noa te hunga whakatupu hipi i tenei tau me pehea nga tau maha kua hori e nui nei te utu o te wuuru i whiwhi ai koutou ko tenei ano te ahuatanga mo matou. Aha koa kite iho i te taumaha e hipoki nei i runga i te katoa ki ta matou nei titiro ko koutou kei te mama engari ko matou ko te hunga mahi kei ta taumaha rawa atu i a koutou. Ka pai matou kia rite te mamae ara kia Fairplay. Ki te karangatia he ra hei huinga mo tatou ki Hastings me kaha ki te haere mai me kore e kitea e tatou tetahi huarahi e ora ai koutou te hunga e haere ana ki te mahi hipi. Kia ora ra ! Kia Mataara !—P.H.T.

12
TE TOA TAKITINI
Oketopa 1, 1921
Te Ora Me Me Toa Takitini Akuhata Me Hepetema.
Te Ingoa
Te Kainga
Te Utu Te Wa E Mutu Ai
Uru DavisTorere10/-Oketopa 1920
Miss Grant3 Breakwater rd. Npr.6/6 August 1922
Mrs Riri PotakaPakowhai6/6
Tahu Wiremu RatanaRatana6/6

M. Johnson. Esq.Hastings10/-
Tuahine  RenataWaimarama                13/6Awhina mo te Pepa
Tomoana IhaiaPorangahau13/6
Tomoana IhaiaPorangahau6/6August 1922
D. B  Kent. Esq.Waipukurau6/61920
E. McLeodPort Awanui6/61922
Te HapukuPatangata6 61922
Timoti TowhareWaimarama21/6October 1922
Tauhine RenataWaimarama1 1 /6
D. Scannell, Esq.Hastings6 /6September 1922
D. Scannell. Esq.Hastings13/6Awhina mo te Pepa
Piripi RairiRangatukia21/6December 1922
Huri KorimeteRangatukia1 1 /6Hune 1922
Kereni TureiRangatukia                   6.'6Hanurere 1921.
E. M. EruiniWhakatane                  i616Akuhata 1922 '
E. M. EruiniWhakatane                   13/6Awhina mo te Pepa
Barlow TutakiPorangahau                   6/6.    August 1922
Pongi TutakiPorangahau6/6
Pongi TutakiPorangahau                  ;13/6Awhina mo te Pepa
Cannon PahewaTe Kaha                         6,6 Aug. 1922
Whaka ParakauLotten Point6/6Mei 1921
Wi TupaeaLotten Point                 6/6Aug. 1922
Rutene Takina29 Kaiti Esplanade6/6Aug. 1921
Mrs F. SmithPuha Gisborne26/-Dec. 1924
Rota T. HouiaPort Awanui6/6Sept. 1922
Paki OhukaRuatorea6/6April 1922
Tamati PewhairangiTokomaru Bay6/6Jan   1920
Rev. W. G.  WilliamsWanganui10/-March 1923
C. Ellis. Esq.Hunterville10/-Sept. 1922
Rev. M. T. TaurereKaikohe5/-Aug. 1922
Sec. Diocesan OfficeNapier66Aug. 1922
Nga Ture o Te Pepa.
Kotahi putanga i te marama Kei te tahi o nga ra ka puta atu Ko te utu mo te pepa e 6 6 i te tau Me tuku mai nga reta me nga moni ki 
Te Etita — Te Toa Takitini, Box 300, Hastings
Ka tukuna noatia atu te pepa mo te tau kotahi ki te tangata mana e tuku mai nga. ingoa o te hunga toko-ono (me a ratou moni) kohi ki te pepa. Ko aua  tangata toko-ono hei nga tangata kaore ano kia tango i te pepa i mua atu. Kia pukumahi ki te whaka haere i ta koutou pepa.
Kanui nga mihi mo ta tatau pepa kua tae mai no nga wahi katoa o te motu. E ko e e taea i tenei wa te whakahoki atu. Kia ora katoa koutou mo a koutou manaaki. Mehemea ka kaha te tuku hereni mai hei utu i nga pakeha perehi, ka honoa atu ano etahi wharangi hei whakarahi ake i te pepa.
Hart & Co., Printers, Queen Street, Hastings