Te Toa Takitini 1921-1932: Number 37. 01 August 1924


Te Toa Takitini 1921-1932: Number 37. 01 August 1924

1 81

▲back to top
          Registered at the G. P. O, as a Newspaper.

  NAMA 36. HASTINGS. Akuhata 1, 1924
TE TOA TAKITINI
 AWHEA  ANO HE PIHOPA MO TE MAORI?
KANUI       te hiahia o Te Toa Takitini kia tuhituhi mai nga
       tangata marama  mo  tenei take, kia waiho ai hei take
       whiriwhiri ma o tatou hapu katoa. Kua  maha rawa
nga tau o tenei take e korerotia ana, engari he korero noaiho,
kaore  ano kia kokiritia ki te aroaro o tetahi huihuinga whai
mana  hei ata whakahaere i tenei take. He maha  tonu nga
pakeha whai-whakaaro ki te iwi Maori e mea ana tena e kaha
ke atu te tipu o te whakapono i roto i te iwi Maori, mehemea
ka  tukuna atu ki te iwi Maori te mana whakahaere  i tona
Hahi. Kaore he whakaaro penei kia wehe mai tatou i te Hahi
 o Niu Tireni. Engari  kia kiia tatou he Hahi motuhake, he
Hahi  tamahine na te Hahi, na te Hahi o Ingarangi, kia riro ma
tatou ma te iwi e whakahaere nga take katoa e pa an ki to tatou
Hahi.
  Mehemea   ka tirohia e tatou nga whakahaere o era atu iwi
o te ao, ka marama  tatou ki te tikanga o te kupu nei " Hahi
Motuhake. "  Ka tae nga kai-kauwhau pakeha o te Rongo-pai
ki Haina, ki Inia, kia Tiapana, ka mahi nui ratou, a he maha
 nga tau ka huri etahi wahanga nui o aua iwi ki te whakapono.
 Inaianei kua tu etahi Hainamana hei Pihopa, a kua takoto hoki
 te kaupapa mo  to ratou Hahi. Kua  whakakotahitia te Hahi,
kua kiu ko te Hahi o Haina. Kua kore i whakaaetia kia maha
 nga Hahi, penei me tatou i Nui Tireni nei. He mea karanga
 he hui nui o nga Hahi i Haina, ki te whiriwhiri i nga kaupapa
 e taea ai te whakakotahi o nga Hahi Kua tu nga Pihopa Tia-
 pani. Kua kite a Ngati Kahuhunu a Te Arawa i te Pihopa o
 Inia ara i a Pihopa Ataria. E toru hoki nga Pihopa mangu-
 mangu  kei Awherika. Nui  atu nga whakamihi mo  te kaha o
 aua Pihopa, mo te marama  ki te whakatakoto whakaaro, ki te
 whakahaere tikanga.
   Kaua tatou hei whai ko te honore o te ingoa nei " Pihopa
 Maori. " Engari mehemea   ma tenei tikanga e kaha ai te tipu
 o te whakapono i roto i te iwi Maori, kaati me mahi nui tatou
 mo tenei tikanga, me inoi hoki kia aratakina o tatou whakaaro
 e te Wairua  o te Atua. He  karanga pea  tenei na te Atua
 i a tatou i te iwi Maori kia hikoi whakamua. Mehemea nona te
 reo, kaua tatou hei turi ki tana karanga.

2 82

▲back to top
TE TOA TAKITINI
           Registered at the G. P. O, as a Newspaper.
               Te Utu mo  te Pepa 6/6 i te tau.
   Me  penei nga reta " Te Toa Takitini, " Box 300. Hastings.
82                TE TOA  TAKITINI. Akuhata 1, 1924
      TE WHANGAI MO TE MINITA.
                       Na R. T. K.
KO     tetahi take tino nui tenei e pa ana ki te Hahi i enei ra,
       ara, ko te oranga mo nga minita. Kahore  nga  tamariki
       matau  o te iwi i te hihiko ki te mahi minita ehara i te
mea  he kore hiahia he kore whakapono ranei engari he wehi
i te paku rawa o te oranga mo te minita. Ko te tangata kuare
anake e ki he whakaaro he tenei, he whakapono iti. me waiho
ma  te Atua tena te oranga heoi ano ta te minita ko te mahi,
ko  te karakia. He mea  ngawari noa te tohutohu i tetahi atu
tangata kahore  nei koe i te mohio  atu i te uru atu ki ona
raruraru, ki ona taumahatanga. He  aha te pai o te tohutohu
ki te minita kia kaha te whakapono, kei te mohio nei ra ia kua
nui rawa  ana nama  ki te pakeha, kahore tona whare  i rite
hei whare minita, kei te patu tona hoa-wahine i a ia ki te mahi
kia whai  kai ai, kia whai kakahu ai a raua tamariki? Ko  te
korero pena he taunu, he mahi tinihanga. Ko  te mea pai, me
he  mea he aroha tou ki te minita, he kuhu atu ki tona ringa
 i te tiaki mo te tekau pauna. Engari tena, ko the korero he
mea  ngawari noa. E ki ana a Hemi  Apotoro, " A ka mea atu
 tetahi o koutou ki a ratou, ' Haere marie, kia mahana kia ma-
kona: a kahore e hoatu e koutou ki a ratou nga mea e matea
 ana e te tinana; he aha te pai? " I rongo au ki tetahi ranga-
 tira e whai-korero ana e whakahe ana i te tatari o te minita kia
 takoto rawa he oranga ka haere ia. ka timata ai tana mahi ki
 te pariha. Me  pehea he  oranga mo  te minita ratou ko ana
 tamariki? Ehara  hoki te pariha Maori i te punga tika e tuku
 mokete ai te peeke he moni  hei hoko kai ma  te minita. Me
 he mea ko taua rangatira te minita tera ano pea ia e whakaae
 me oranga wairua he oranga mo ratou ko tana whanau? Kua
 ki ake ra au he ngawari noa te korero mo etahi atu tangata.
 Ko te korero tika ke ma te rangatira me penei, "Kaua te minita
 e tatari kia takoto rawa te oranga mona  ka  timata ai tana
 mahi; kaua ia e awangawanga no te mea ina te £100 hei tima-
 tanga mona. "   Ko  te korero rangatira tenei. Ki te mahi  te
 minita i runga i te kore oranga kei a ia tena, kaore i te tangata.
   He tokomaha  nga tangata e ki ana he he te hoatu oranga
 mo  nga  minita—kaua   nga minita  e utua. I  ki mai  tetahi
 tangata ki a au no tona hahi nga minita pai kaore he utu. Ko
 taku whakahoki atu, " Nau ra i ki he utu, ki a au nei hoki he

3 83

▲back to top
Akuhata 1, 1924. TE  TOA TAKITINI. 83

kai, he kakahu. Me he mea kahore ou minita e kai ana, kahore
he kakahu, kaati nou nga minita whakamiharo. "    Ki etahi
tangata he mea ke te moni he mea ke te kai, te kakahu ranei.
  He  tikanga nonamata iho: kei te iwi he oranga mo  ratou
minita. Ko  nga uri a Riwai i wehea i te Kawenata Tawhito
kia motuhake  ki nga mahi o te Hahi a ko te oranga mo ratou
kei te iwi. I te haerenga o te whitu-tekau i tohutohu  a te
Karaiti ki a ratou kia kaua e mau kai kakahu ranei, no te mea
kei te iwi he oranga mo ratou. E marama ana nga kupu  o te
Karaipiture kei te Hahi he oranga mo  nga minita. Ko  tenei te
whakaoranga   a Paora i 1 Koriniti ix. I mea ia i te 14 o nga
rarangi. " Pera tonu ano  ta te Ariki i whakarite ai mo  nga
kai-kauwhau  o te rongo-pai, hei runga i te rongo pai he oranga
mo  ratou. " Kia pehea rawa te marama? He tika na Paora ano
i mahi he  oranga mona i a ia i Koriniti, kahore ia i taumaha
ki nga  Koriniti. Otira mo  tona tinana ake  tera tikanga ana
ehara  i te mea hei ture mo  te Hahi, a, i tuhituhi ia ki nga
Koriniti ko to ratou he tera, ko tona hoki, he korenga nona
i taumaha  kia ratou. " He aha koia te mea i iti iho koutou i
era atu hahi, ko tenei anake, ko toku korenga e taimaha ki a
koutou?   Whakarerea  noatia iho tenei he oku. " Ko  te he o
 Paora kaua e meatia e te tangata, hei ture mo te Hahi. He tino
 tika tenei, ko nga hahi, ko nga pariha ranei, kahore e whangai
 ana i o ratou minita ehara i te hahi ehara i te pariha engari he
 tupapaku. Ki  te ata tirohia tera e marama ko te tangata e
 whakahe  ana i te whangai mo nga minita ehara i te tangata
 whakapono, ehara i te tangata e kohikohi ana ki nga mahi a te
 Hahi. Ko  nga tangata e kohikohi ana kahore he korero.
   I te mea i motuhia nga Riwaiti mo nga mahi o te hahi, kahore
 he whenua  mo ratou, ma te iwi hoki ratou e whangai, waihoki
 ko te tino tikanga kia kaua he mahi ke atu ma te minita heoi
 ano ko te karakia anake, ko te whakahaere i nga mahi o te
 pariha. E  taea ai e ia te tuku ona whakaaro katoa me tona
 taima ki nga mahi o te pariha kia kaua ia e awangawanga mo
 tona hoa wahine mo ana tamariki me tona whare. E  kore ai ia
 e awangawanga ma te nui o tona whangai. He mea whakama
 te uru o  te minita ki te nama—e   kore  e tika tana tauira, e
 kore e koi tana kupu. I te iti o te oranga o nga minita Maori
 kei te pehia ratou e tenei mea e te nama.
   Ko  tetahi o tatou minita, etahi o tatou tangata tino matau o
 te Maori, he tangata e whiwhi moni me  i aru ratou i nga hua-
 rahi moni a te pakeha. Ko te oranga mo  ratou kei raro noa
 iho i to te wahine horoi kakahu. Kei te mohio  au ki tetahi
 Minita Maori, he  tangata matau, i tae ia ki nga karete nunui
 o te pakeha, i paahi i nga whakamatautau  mo  nga  minita
 pakeha. He maha nga tau, ko nga tau tupuhi o muri iho i te
 whawhai, ko  tona  whangai  e £75 ano. Ma tenei  moni e
 whangai, e uhi, ratou ko tona hoa wahine me a raua tamariki
 tokomaha, e hoko he kai. he wahie, he kakahu, e utu te takuta,
 e utu he hoiho, he taiapa mo tana hoiho mo  tana kau, e utu
 nga kohikohi huhua  e tonoa ana ki te minita me era tini mea.

4 84

▲back to top
84\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE    TOA TAKITINI. Akuhata 1, 1924


Kahore  he tangata i aro ake engari i amuamu te tangata mo te
mangere   me  te kore  e haere  ki te tirotiro. Na  te iti o te
oranga o te minita e haere na ki etahi mahi hei whakamama
i nga nama. Ko nga mahi a te pakeha na te ture i whakarite
nga  utu kia rite ki nga taumahatanga o te tangata, ki te kore
e tika te utu ka hamenetia. Ko te minita kei te iwi te whaka-
aro, ki te kore he whangai ki te iti ranei kahore e hamumu
tona waha. He mahi  nui, he mahi uaua ta te minita, na reira
kaua hoki e tino whakataumahatia tana pikaunga i te iti o tona
oranga. E puare  ana ki era atu tangata nga huarahi moni
katoa ma te mangere tonu o te tangata e rawakore ai, tena ko
te minita kua taiapatia ia i era atu mahi katoa.
  Ko  te tikanga o mua ma te iwi e mahi he kai ma  te minita,
e hoatu he kai mana. Kua  warewaretia taua tikanga inaianei.
E kaiponu  ana te tangata ki te hoatu moni ma te minita i nga
marena. He  kotahi pauna  te tino moni ahakoa rangatira te
tangata, ko etahi kore rawa he moni e hoatu ana ma te minita
engari hei te hakari tete ana nga niho ki te whakapau i te
moni. Ko  te moni  tika ma te minita me  he mea  he marena
nui hei te £5 ka piki atu, me whakaaro ona raruraru. Ki te
kore he minita kahore he marena engari ka tika tonu te marena
ahakoa kore hakari. He  tikanga tawhito na te Hahi ko nga
kohikohi o te Ra o te Aranga ma te minita na reira me he mea
he aroha to te tangata ki te minita hei taua ra kia nui te kohi
kia mohio  ai te minita kei te kai-ngakautia tana mahi. He
mate nui te iti o te oranga o te minita, he oranga whakauaua,
heoi kaua  ia e ngautuaratia. Ko  nga  minita pakeha  whai
tamariki hei te £250 kai piki atu te oranga mo  ratou, me  te
hoatu  ra-waho ano a  te pariha. He  tokomaha   nga minita
pakeha he motoka  o ratou no te pariha.
  Nui  atu toku aroha ki nga minita whai-tamariki i te iti rawa
o ratou oranga. Kahore oku wehi ki te whakaputa i enei kupu
kahore hoki toku oranga i ahu mai i te Hahi. Ko te tamaiti i
whakaakona  ki nga kareti e hiahia ana ki te mahi minita he
tino toa. E  te iwi whakatikaia whakatuturutia nga kaupapa
whangai  minita, ko nga tangata nui te whenua nui ranei te
moni tukuna o koutou whenua a koutou moni, mo nga tahua
oranga  minita. Ko  te tino kororia tena. Kaua  e  whaia ko
nga honore  pirau o te ao.
  Pai ke atu to taua kore mema mo te Paremete i to taua kore
minita. Ko te Hahi  anake te kotahitanga i te ao hei pupuri
hei whakaako  i te tika, hei pehi i nga hihiritanga o te ngakau.
Ki  te kore he wehi ki te Atua ma te aha e arahi te tangata ki
te tika, e whakatupato ki te he? He aha te mea hei whaka-
mahara  ake ki te kotiro ko tona honore i te ao nei ko te tapu o
tona tinana, ko tona ingoa ataahua?  Ko  te kaha o te iwi,
ko te wehi, ko te mana, kei runga i te pai, i te wehi ki te Atua,
kaore  i runga i te nui o te moni, o te matauranga o te ao. I
whakarerea e Tiamani te wehi ki te Atua a whai ana i nga ahua-
tanga o te ao. Tena ina kei hea Tiamani inaianei? Kua  me-

5 85

▲back to top
Akuhata 1. 1924, TE  TOA TAKITINI. 85
meha noa iho. I penei ano hoki nga emepaea nunui o Roma,
o Kariki o Pahia o Ihipa. Kua memeha katoa, kua pungarehu-
tia. E kore e hapa ta te Karaipiture e mea nei, " Ma te tika ka
kake ai te iwi. "
  (Kia ora e te hoa mo to kaha me te marama o to kaupapa nei
awhina i o hoa minita. Na  te mataotao haere pea o te whaka-
pono, me nga whakahaere  rangatira i kore ai e mau te tauira o
te iwi pakeha i te Maori. —Etita. )

           NGA HAINAMANA.
TERA      tetahi ropu whutupaoro, kua tae mai ki Heretaunga
      nei, he  Hainamana   katoa. E  20 ratou he  taitamariki
      rangatira anake no nga kura nunui (University) o Haina.
I tae ratou ki Te Pakipaki, a he nui hoki to ratou mihi ki nga
manaakitanga  a nga Maori i a ratou. Ko  to ratou kitenga tua-
tahitanga tenei i te Maori, me nga whare-whakairo  a te Maori.
Ka mutu  nga haka a te kapa tane me te kapa wahine ka tu atu
a Mohi  ki te manaaki mai i taua hunga. Ka tu atu hoki te
rangatira o te timi (he Marikana) me  te kapene (he  Haina-
mana). Nui  utu te. pai o nga korero, me nga mihi  ki nga
Maori.
  I roto i nga mihi ka puta enei korero: —"Ehara i te mea he
haere takaro  anake ta matou  haere. Kei roto matou  i nga
kura nunui  o to matou whenua. Kei  te matakitaki haere ma-
tou i nga iwi o te ao, me a ratou mahi, me a ratou tikanga hei
maramatanga  hoki mo matou me o matou iwi.
  He  iwi nui matou, otira ko matou te iwi nui atu kei te ao
nei. Ko  to matou tokomaha  e 400 miriona. Ara  ko matou te
koata o nga iwi katoa o te ao nei Mehemea ka whakararangitia
nga iwi katoa o te ao, ka kitea kotahi te Hainamana i roto i te
wha  tangata. Kua  korikori to matou iwi inaianei ki te whai i
nga matauranga  o te ao. Tenei matou te haere nei ki te takaro
i a koutou takaro, i te whutupaoro, me te rapu haere hoki i
etahi maramatanga   mo  matou. "
  Ka  mutu  nga whai-korero, ka arahina atu ki roto i te Whare-
whakairo  ki reira inu ti ai  Nui  atu to ratou whakamihi   ki
te aroha o nga Maori ki a ratou. Kore rawa ratou e wareware
ki enei manaakitanga a mate  noa ratou.

           PIHOPA ATARIA.
TENEI       te reta a te Pihopa o Inia kua tae mai ki te Etita.
      Kanui te whakamihi ki te kaha o te aroha o tenei tangata
      rongo nui, ki tana iwi Maori. No  tona hokinga atu i
Niu  Tireni ka whakaarahia tana Hohipera. Ka wha  nga ma-
rama  e tuwhera ana ka tuhituhi mai nei. I roto i taua wha
 marama  ka 1, 700 nga turoro kua tae ki tana Hohipera. Ko
Takuta  Wiremu, he Inia, te upoko o taua Hohipera. E mihi
 ana ia ki nga Maori o te Pihopatanga o Waiapu  mo to ratou
kaha  ki te awhina atu i a ia. Ko  te moni  a nga Maori hei
 awhina atu i taua takuta.

6 86

▲back to top
86                TE  TOA  TAKITINI. Akuhata 1, 1924

  Kei  te whakama  te Etita ki te whakaatu ko  te £100 i kiia
ma  nga Maori e kohi i ia tau, kaore ano, kia eke. E  £20 kei
muri.
  Ko  wai. kei te aroha ki enei 1. 700 turoro kua tae nei ki ta
tatou Hohipera?
  Whakatinanatia  mai  ra to koutou  aroha ki  tenei mahi a
te Ariki e mahia  mai  nei i roto i era iwi e arahina mai  nei
i roto i te pouritanga ki te maramatanga o te Ariki.
                HE  PANUI  MO  NGA  KOHIKOHI.
  Kua  whakahau te Hinota ko nga ohaoha i enei Ratapu me
tuku mo  nga take nunui e mau ake nei. i ia tau, i ia tau.
         RATAPU  TUATAHI  O TE HAERENGA  MAI.
                    Mo  te Mihana Maori.

            RATAPU  I WAENGANUI O RENETI
   Mo  nga take o te Pihopatanga (General Diocesan Fund).

               RATAPU  O TE PETEKOHA.
                 Mo  te Mihana o Meranihia
             RATAPU  TUATAHI O  HEPETEMA.
                Mo nga take o te Pihopatanga.

   Me tuhituhi te rahi o te moni ki nga pukapuka o ia Whare-
 karakia, ka tuku ai te moni i taua wa tonu ki te Hekeretari ara
 Diocesan Secretary, Napier.


         HE  WHAKATIKATIKA.
                              E  te Etita.
 NOKU       ranei te he no te kai-ta ranei. I aku korero mo  te
       whakatakotoranga o te kohatu o te whare karakia hou o
       Ngati-Porou i te Nama 34 ko te moni i kohia i taua ra
 e £533, kei te he te £355. I wareware hoki i a au te moni tapiri
 a Tikitiki Teihana mo taua moni ara £1 mo te £2; ka hui katoa
 ai te moni o taua ra e £799.
                                                —R. T. K.
    (Nau tonu i tuhituhi te 355. —Etita. )
        TE TOA MO TE MAMAU.
 KUA      kore i kitea i Nu Tireni nei he hoa kakari mo Ihakara
         Rapana  (Robin). Kua  mate katoa ona hoa-riri i a ia.
        Ko  tona hoa riri whakamutunga ko Joe Dufty o Wai-
 kato. Kaore i hu te werawera  i a Ihakara ka tau tona hoa
 kakari ki te whenua. Kaore i pau te rua meneti. Kua tuturu
  inaianei ko ia te tiamupiana (champion) o  Niu Tireni katoa.

7 87

▲back to top
Akuhata 1, 1924. TE  TOA TAKITINI. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_87

  Kua  whai  a  Ihakara  inaianei ki te taitara mo  Ahitereria
katoa. Kei te 26 o nga ra of Tihema, 1924, ka tae mai te toa
o Ahitereria, a Clarence Webber, ki te whakataetae ki te Maori
nei. He  kai-karakia a Ihakara no te Hahi i te Pariha o Te
Waipatu. Ko  te Kohupatiki tona kainga, ko Ngatikahuhunu
ko Maniapoto ko te Arawa ona iwi.
  Ko  te tiamupiana o Haki  Pei kua riro i a Patiti Wapereki
no te Arawa, tamaiti a Patiti Wapereki kai-arahi a te Kawana-
tanga i Tarawera. Ko  te Kohupatiki ano te kainga o tenei
tamaiti.
  Tetahi ano o nga tiamupiana ko Te Ranga Puni no Ngatipo-
rou, engari kei te Kohupatiki ano e noho ana.
  Tetahi o  nga tamariki Maori ko Arapeta Tautahanga. no
Ngati Kahuhunu  ki te Wairoa, kua tu hei tiamupiana mo nga
Tamariki  16 nga  tau  Kei te Kohupatiki  ano te kainga  o
tenei.
  Ka wha  ai enei champion no te Kohupatiki katoa. Hia, hia,
Kohupatiki!  Ahakoa  to iti, kua nui koe i o rongo toa.

                 OHINEMUTU.
                       Ohinemutu, Rotorua,
                                          Hurae  10th, 1924.
                 Ki te Etita, Te Toa Takitini.
KIA     ora ra koe. Ana etahi korero mehemea ra e tangere
       ana a runga i nga pakau e ta tatau kai-hari korero ki
      nga marae maha o te iwi.
  No  te 25 o nga ra o Hune ka tae mai to tatou Pihopa ki
Ohinemutu  nei, a koinei te pito whakamutunga o te rohe o
tona Pihopatanga ki te taha Tokerau; a te mutunga atu i konei
ko  te huringa atu o tona aroaro ki te wa kainga ara ki Nepia
ki te putahi o te Pihopatanga o Waiapu.
  Mahi  atu ana i te taha ki nga pakeha o te taona o Rotorua,
 no te 1 o Hurae ka huri mai ki au ki te taha Maori. I whaka-
 whaititia tona tutatakitanga ki te Hahi e noho nei i Ohine-
 mutu  me ona  rohe. I powhiritia e te Komiti wahine  o te
 Hahi o  Ohinemutu  era atu katoa  kia tae mai hei  manuhiri
 ma ratau. I te hawhe  pahi o te 10 o te ata o te 1 o Hurae
ka whakahaerea  te karakia whakau e te Pihopa ki roto i a te
 Whakapono  Wharekarakia  i Ohinemutu.
  Tekau  ma rima te hunga i tukua atu kia whakapa nga ringa
 o te Pihopa kia ratau. Kanui te whaka mihi o te ngakau o te
 hunga katoa i tae ki taua karakia.
  Ko  te kupu nui a te Pihopa ki te hunga i whakaungia: —
 " Kaua rawa e mutungia te inoi, koina hoki te mea e u ai te
 Wairua Taru  o te Atua ka riro atu na i a koutou i te whaka-
 paanga atu oku ringaringa ki runga ki a koutou. Tuarua kaua
 e mangere ki te kimi a ki te mahi hoki ara ki te whakamatau
 i nga homaitanga papai a te Wairua ki a koe; ara e whakara-
 popotia ana ki enei kupu na ' Inoia kia whakakiia koe ki nga
 homaitanga papai  katoa; a ka riringi atu ai hei painga mo te

8 88

▲back to top
88\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE     TOA  TAKITINI. Akuhata 1, 1924

 katoa. Ki te kore koutou e whakatutuki i enei whakaaro e
 rua he wairua mate o koutou wairua. Tena ka whakamatau
 koutou ki te whakatutuki he wairua ora o koutou wairua. He
 kupu whakarite: —Te moana  o Kariri heke mai ai tona wai no
 runga i nga maunga he hukarere no te rangi, he ua hoki. Kii
 tonu taua moana i te ika mai o nga ra i to tatou Ariki tae mai
 ki tenei ra e ki tonu aua i nga tu ahua ika katoa, a i nga wa
 e maringi nui iho ai nga huka ka ngawha nga wai ka puke ka
 ringihia e tona korere e Horano ki nga mania katoa o Heriko.
 Koia i matomato   ai te tupu a te kai a te tarutaru hei kai ma
 te tangata ma te kararehe i whakataukitia ai. ' Te whenua e
 rerengia ana e te wai u me te Honi. '  Na  kei raro atu ko te
 Moana  Mate  (Dead Sea)  ko tona wai  rere atu ai i Horano
 heoi ano tana, he unu mai horomiti ake. Kaore  he putanga
 ki waho. Kore rawa hoki  tetahi mea ora e kitea i roto i aia
 i ona takutai katoa ranei. Te tote o tena moana tino kino te
 Kawa. Koia  i kiia ai ' Ko te Moana   Mate. '   Ko  te rite i te
 hunga e whakaemi ana ka ki. Ka kai ponu ki a ia anake ona
 painga ona whiwhi. He  wairua  mate, he Hahi mate. "
   I muri i te Karakia ka huri ki te tina a te Komiti wahine
 o te Hahi kua oti te hora ki Whakaturia-wharekai i te Papai-
 ouru; te Pihopa me nga  hoa minita, me nga iwi katoa i tae
 mai ki taua karakia. A henui te whakamihi a te Pihopa me
 era atu ki nga rangatira na ratau nei te whakamanuhiritanga.
 Nga kaumatua o te Hahi i tu atu ki te whakatau i te Pihopa: —
 Te Kiwi  Amohau, Tumatahi. Heketoro  Hikairo, me  Wiremu
 Kingi. Ka mutu  nga whakahoki a te Pihopa i nga mihi atu
 ki aia tae noa ki etahi take i whakatakotoria atu ki tona aroaro;
ka inoia te inoi manaaki a ka pakaru hoki te hui.
   Tetehi take i whakahaerea i te wa o te Pihopa i Ohinemutu
 nei: —Ko  Rev. Ereatara Eruini kua whakahaua  kia haere ki
 roto i te hohipera, he mate, a me noho ia kaua e mahi mo tetehi
 toru marama; ko Rev. Wiremu  Waaka me  neke ki Whaka-
 tane.
   Ko te Ropere Tahuriorangi kua whaka  hokia mai  ano ki
 tana minita a ko Ohinemutu ia mahi tahi ai me Rev. P. Temuera.
   Kanui  te  pouri  mo   Rev. Ereatara  Eruini, he  mate
 ahua  taumaha  tonu  tona mate, a  kei  te haere  mai  ia
 kia King George V. Hohipera i Rotorua.
   He nui ano hoki te whakamihi me te tangi ki tenei o nga
 Kaumatua  o te Hahi kia te Ropere  Tahuriorangi. whakarere-
 nga ake a ona hoa-mahi i nga wa koi ora ana Nikora Tautau;
 Taimona Hapimana, Ratema  Teawekotuku, Rameka Haumia;
 nga tangata hautu i runga i nga iwi i nga mahi o te whaka-
 pono; kua hoki mai nei ano ia ki te whakahauora i a tatau i
 nga tai-tamariki i whai nei i muri i o ratou tapuae. Kia nui
 nga ora.
 \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_—Paora  Temuera.
  Kaore e hapa te ora o te rewharewha me te maremare i te
WOODS'  GREAT  PEPPERMINT  CURE—   1/9, 2/9 patara.

9 89

▲back to top
Akuhata 1, 1924. TE TOA  TAKITINI. 89


        HE MIHI KIA TE ARAWA.
              (Na T. Wi Repa, M. B., Ch. B. )
       " Heoi, e aku teina, ko nga mea e pono ana, ko nga mea e
     whakaaroa  ana, ko nga mea  e tika ana, ko nga mea e kino
     kore ana, ko nga mea e ataahua ana, ko nga mea e korerotia
     pai-tia ana; ki te mea  he  pai, ki te mea  he whakamoemiti;
     whakaaroa  enei mea. "——Piripai  4, 8.
HE     kitenga nooku i nga panui o  nga whakahaere  a Te
       Arawa mo  nga moni  o o ratou Roto i roto i Te Toa
        Takitini i puta mai ai te whakaaro, me mihi te mea e
tika ana kia mihia. Kaare  hoki i tika kia titaha te whakaaro,
a, ka tiro hura atu, kaare e  mihi. He taonga  nui kei roto
i te ringaringa o tena o tatau iwi. Kei te whakapau o ratou
kaiwhakahaere  i o ratou hinengaro ki te rapu i te huarahi
tika hei whakamahinga i taua taonga. Na nga panui e puta
nei ia marama  ia marama  i whakaatu ki nga iwi o waho te
whanui  o te titiro a te Komiti Topu, ara, te Poari o Te Arawa.
E miharo ana tooku ngakau mo te kaupapa a te Poari. E tika
ana kia mihia ia wahanga, ia wahanga i raro i te Poari. Otira
taku tino miharo nui, me taku mihi, mo  te wahanga moni  i
wehea  e te Poari mo nga mahi o te matauranga. Ihiihi katoa
taku tinana i taku kitenga i tenei wahanga kaupapa a  Te
Arawa. Ko  te take i penei ai au, he rite mai ki nga wawata o
tooku ngakau mo taua taonga ano a Te Arawa i te pakutanga o
te rongo he marie  kua pa ki tera o tatau iwi. E tika ana kia
hari  te hamama, kia  tangi te umere, mo  tenei mahara   tino
whanui  o Te Arawa. He tauira tino pai tenei kua whanau kei
waenganui  ia tatau i te Maori.
   Ko te rau tau tenei i whakaaria e nga Kaumatua   o te iwi,
 ara, ko te " ao hou. " Kei a tatau e mohio ana tona tikanga
 to tena kupu. Ko  tetahi o nga ahua o te " Ao Hou, " ko te
 whaiti haere o te nohoanga mo  ia tangata, me te mutu  o te
 haere kahui; engari ka tipu ko te kuhu takitahi.
   I tenei ra, i te wa o te " Ao Hou " nei, kaore e tawaritia ana
 tenei ki: ko te matauranga te whitiki mo te tangata, ka toa ia.
 Hei aha nga aitua, he aitua kei nga whitiki katoa.
   Kua hikitia e Te Arawa tenei whakapono. Kua  motuhia e
 ratou i roto i ta ratou taonga he tahua moni ia tau, ia tau hei
 whakatu karahipi hei kawe  i a ratau tamariki ki nga ahua
 matauranga  katoa o te ao; mai  o nga kura ririki tae noa ki
 nga University.
   Ko  au nei, ko tenei " peepi" a te matauranga i whakatipu
 ai, kei te powhiri i te whakaaro o Te Arawa ka huaki nei ki
 marae-a-tea. Kitaku mahara  e whakaputa ana au  i te whaka-
 aro o matau  katoa o te hunga whai-taitara o nga University, ia
 au e mihi nei Kia Te Arawa, ka tere te piki o te rarangi o te
 hunga Maori, kua whiwhi ki nga matauranga o te Ao.
   Na Te  Arawa, i kite te tino mate o te Maori. Taua mate ko
 te kore marama  o te hinengaro: ara ko te Kuware. Na  Te
 Arawa  ano i kite te rongoa: ara Te Matauranga.

10 90

▲back to top
90                TE TOA  TAKITINI. Akuhata 1, 1924
  No  reira ki tooku whakaaro, katahi ano ka kitea te hua
whanui o  nga whakaakoranga o nga kura i hangaia nei e o
tatau kaumatua   mihinare mo   tatau; ara o Te  Aute  Kareti,
o Tipene, o whea  ake, o whea ake. Tenei, te matakitaki nei
ki te tai-kato ka whakarewa. E  te iwi, kaare tenei ngaru e
taea te whakahoki. Engari rauawa ia tangata i tona mokihi ka
maanu  i runga.
  Hoatu  Te Arawa. Parangia te huarahi. Poponunui  o te
waru, tena te haere na.
  Kia ora Te Poari o Te Arawa, mai i tona Tumuaki tae noa ki
nga mema  o raro. Kia ora hoki a Te Arawa iwi. Kei te pupu
whaka-hirahira ake  i roto i tooku  manawa   nga toto o  to
koutou tipuna o Tamatekapua. Hoatu, ma muri e whai.
  Heoi.
  Te Araroa. —Na  T. Wi Repa.


HE MIHI NA TE MANU, KAITIROTIRO  O NGA
                   KURA.
 W. W. BIRD, M. A.
                                      Poneke,
                                            Hurae  28, 1924.
                          Ki  te Etita.
EHOA, tena koe. Kua kite ahau i to kaha ki te panui ki te
      iwi katoa i nga whakaaro nunui me  nga mahi  a nga
      tangata i roto i ta tatou pepa. Na reira ahau i mohio ai
ki nga whakaritenga a te Arawa mo nga moni e puta ana i o
ratou moana. Ki taku  titiro he whakaaro tino rangatira ta
ratou, ina hoki: Kua wahia e te Poari te mano pauna i te tau
mo  nga mahi kura me  nga hohipera  Ko  te taonga nui a te
Maori i nga wa o namata he toa ki te riri, he patu pounamu me
era  ata mea. I enei wa kua  ngaro ena kua pera  me  te
moa. Ko  to naianei taonga he matauranga mo  te tamariki, he
hohipera mo  te turoro. Na  reira kei te mihi atu ahau ki a
koutou e nga mema o te Poari o te Arawa. Kia kaha koutou
ki te whakahaere pai i a koutou take hei painga mo o koutou
uri. Kakoa  hoki toku ngakau kua whakaputaina  toku ingoa
i roto i nga korero. Tena koutou, e nga mema, kua mahara
ano koutou ki o koutou matua. Ahakoa kua  mawhe  atu taku
tinana i roto i enei tau e waru, kaore ano kia mawehe atu te
whakaaro  i a koutou i aku iwi Maori. Kei  te mau tonu te
aroha ki a koutou: E kore e mutu, kore rawa. Heoi ano. Na
to koutou hoa aroha.
                                     —Na  Te Manu.
    Kia ora a te Manu, te matua o nga tamariki o te iwi Maori.
Tere tonu te huringa o te Arawa ki a koe hei whakatikatika i
nga kaupapa mo  a ratou karahipi. Na te aha? Na te mohio ki
te nui o to aroha ki o iwi Maori, me to marama hoki ki te tohu-
tohu me enei tikanga e pa nei ki te ora mo a matou tamariki.
Kia  ora te matua  o a matou  tamariki. —Na   Te  Etita. )

11 91

▲back to top
Akuhata 1, 1924. TE TOA  TAKITINI. 91


 HE MIHI KIA TE ARAWA ME TE KAWANA-
              TANGA.
                             E  te Etita.
TENEI     te ngakau kei te whakamihi iho ki nga mahi a Te
      Arawa, ara, ki te marama o ta ratau wawahanga i ta
       ratau moni; i pehia nei nga hiahia  o ia tangata o ia
wahine, a whakatahuatia ana te moni mo nga mahi nunui a te
iwi. Ko wai ka hua, ko wai ka tohu, apopo o Te Arawa tama-
riki noho ana i nga kareti nunui o Ingarangi. Ma te tae hoki
o  tatau tamariki ki nga taumata teitei o te pakeha e kore ai
 tatau katoa e tamia hei kai-wetewete i nga hu o te pakeha—
 pakeha, kahore nei ona whakapapa. Kia ora ra, e Te Arawa!
  Ko  te tuarua o aku mihi ki to tatau Kawanatanga. Na tenei
 Kawanatanga i whakamana nga inoi a te Iwi Maori mo nga
 moana o Te Arawa, mo nga whenua  i riro pohehe noa i nga
 kawanatanga  o mua, ara, a Patutahi a Aorangi, a Puketitiri,
 nga whenua o Ngai-Tahu me  era atu whenua. I whakaaranga-
 rangatia ano enei take i era atu kawanatanga otira he aha te
 aha. Taka rawa hei te Kawanatanga o Te Koti na ka tirohia
 mai, ahakoa nga taumahatanga nunui o te Kawanatanga. To
 te rangatira tona tu. Te kitenga ano i te he heoi me rongoa
 kaore he whakawareware, kaore he taihoa. E  nga iwi, me
 tango ra o tatau potae kia Te Koti, ki to tatau matua. Ma  te
 Atua ia e atawhai!  Kaati ake.
                                           —No  R. T. K.

  HE MIHI MO TE KAUPAPA A TE ARAWA.
                 (Na Huta  Paaka, Motueka. )
                 Ki  te Etita o te Toa Takitini.
 TENA      koe me  to maiatanga ki te whakahaere tikanga mo
       ta tatou pepa me  nga  maramatanga  ano hoki mo  tou
        iwi Maori. Na  taua maramatanga  i tae mai nei kia au
 i kite ai au i etahi mahara moku. Mau e tuku atu enei kupu
  ruarua nei.
   He  mihi atu naku kia Te Arawa mo tenei mahi hou kua
  whakatakototia nei e ratou hei tauira ki nga iwi o Aotearoa me
  te Waipounamu.
    Ehoa ma e te poari whakahaere i nga moni o nga Moana o
  Te Arawa  me  nga Komiti  tena koutou. Ki a piki te tino
  maramatanga  me te ora me te kaha ki a koutou katoa mo tenei
  mahi rangatira a koutou. Kahore  he taonga i tua atu i tenei
  kua mahia nei e koutou hei painga mo tou iwi mo te Arawa
  hei oranga mo nga kaumatua, hei kawe i nga uri whakatupu
  ki nga taumata  o te Matauranga  e ora  ai nga uri e kore ai
  e takahia e te iwi pakeha ki raro i ona waewae tae atu ki
  nga iwi o waho atu i te pakeha. E  tumanako  ana hoki te
  ngakau kia pena  hoki  te whakahaere  a Ngaitahu  i tana
  kereeme  ina puta, hei painga hoki mo  ratou penei me  ta te
  Arawa. Me  pena hoki e Takuta Taa Pomare tau e mahi nei

12 92

▲back to top
92\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE   TOA TAKITINI. Akuhata 1, 1924


ki nga  raupatu o te tai Hauauru  kia hoki hoki mai. Kua
takoto nei i a koutou e hoa ma  he tauira ma  tatou, no reira
kia ora tonu koutou. I te tau i heke ai a Peneti ki Rotorua
ka haere tahi au. I to matou taenga ki reira ka whai korero
matou. Oku  hoa ko  te Pihopa o Waiapu, me  Peneti hoki.
I puta taku kupu i reira.
  "Ko  koutou e te Arawa hei tauira mo nga iwi Maori o nga
motu  e rua nei no te mea ko Rotorua  te hekenga mai o  nga
iwi o te ao. Ki te kino ta koutou mahi ka tau mai he ingoa
kino ki te iwi Maori. Ki te pai ta koutou mahi ka pai katoa
te ingoa o te iwi Maori. "
  Inaianei kua mana tonu taku kupu. Ko koutou hei tauira
mo  tatou.
  E te Atua tohungia a te Arawa.
                                     —Na  Huta  Paaka.
NGA KORERO WHARE WANANGA ME NGA
             KARAIPITURE.
              (Na Wiremu   Te Moana. Ruatoki. )
  Na  e tika ana  hoki te iriiringa hei tangoatu i te tangata
tawhito ki waho, kia uru mai ai te tangata hou, kiroto i te nga-
kau, he mea na te whanautanga i te wai, i te wairua hoki. Na
reira ano  tatou e hoki  atu ai ki  te rangi, e rite ana ki te
tohinga ao tatou tupuna. Hoani 3: 5: "Kawhaka hokia mai e
Ihu. He  pono, he pono taku e mea atu nei kia koe, ki te kahore
te tangata e whanau i te wai, i te wairua hoki, e kore ia e ahei
te tomo ki roto ki te rangatiratanga o te Atua. " Na me waiho a
Koroniria hei tauira kia tatou, kia mohio ai tatou e kore rawa
tatou e tae atu ki reira, kite kore tatou e iriiria, ara e tohia ki
te wai. Korerotia Nga Mahi a Nga Apotoro 10: 2, 6. Ina hoki
ra, ahakoa tae atu ana ana inoinga me ana mahi atawhai kinga
taringa o te Atua, kore rawa te Atua imea atu ki tana anahera:
Haere, mea   atu  kia  Koroniria, kua   ora  koe  me   tou
whare   katoa, engari i mea   atu te anahera  kia Koronoria,
kia tonoa he  tangata ki te tiki ia Pita mana e korero kia ia
tana e mea  ai kia ora ai ia; na ko ta Pita i korero ai kia ia
hei meatanga  mana  ko te iriiringa, ara ko te tohinga ki te wai.
  Tikanga tuawha o te Rongo-pai, ko te whakapakanga o nga
ringaringa mo te hoatutanga o te Wairua Tapu. Ko te ahi tapu
tenei i hoatu nei e o tatou tupuna ki te tangata e puta ana
i roto iana mahi i roto i te Whare-wananga, ara, he Ahi Komau.
Na te Rongo-pai i whakamarama kia tatou he aha tenei mea te
Ahi Komau. Kei a Matiu 3: 11: "Koau nei he iriiri taku ia
koutou  ki te wai, hei mea ripenetatanga: ko tenei ia e haere
mai  ana imuri ia au, nui atu tona mana i toku e kore au e
tau hei mau i ona hu. Mana koutou e iriiri ki te Wairua Tapu,
ki te kapura. " Na e kore te Atua e haere noa kaore he kapura
i tetahi taha, i tetahi taha ona mete awha. Kam- n hoki tena

13 93

▲back to top
Akuhata 1, 1924. TE TOA  TAKITINI. 93

ahua kinga tangata katoa katoa e whanau ana i te wai, i te wai-
rua: a mate ahi hoki e mohiotia ai te hunga tika, te hunga he,
ina haere mai te Atua ki te rapu utu. Ko te hunga kua whanau
i te wai, i te wairua, e kore e ahatia. Nga  Waiata, 50: 3, 4:
"Ka  haere mai to tatou Atua e kore ano e wahangu; ka kai
te kapura i tona aroaro, aka hukerikeri te awha i tetahi taha
ona, ki tetahi taha. Ka karangatia e ia nga rangi irunga, mete
whenua  hoki ki te whakaritenga mo tona iwi. " 2 Teharonika 1,
8. " I roto i te mura ahi e rapu utu ana i te hunga kahore e
matou  ki te Atua, kahore nei hoki e ngohengohe kite Rongo-
pai o to tatou Ariki o Ihu Karaiti. " Na  me  pewhea  tatou e
whiwhi  ai kite Wairua Tapu  mete  kapura?  Ma   te whaka-
pakanga  ringaringa e whiwhi ai; iraro inga ringaringa o nga
tangata i karangatia  e te Atua, eperatia ana me   Arona. "
Hiperu  5, 4. " E kore ano tetahi etango i tenei honore kia ia
ano, engari te tangata e karangatia  ana e te Atua, eperatia
ana me  Arona. " Hoani  15, 16: "Kaore koutou i whiriwhiri ia
au engari naku koutou i whiriwhiri a naku ano koutou imea
kia haere. '" Na e kore e riro noa mai ia tatou ki te kahore he
tangata whai mana  mo taua mahi  tapu, pera ano i te wa io
tatou tupuna. Roma  10: 14, 15: " A me pewhea ta ratou ka-
ranga kia ia ki te kahore i whakapono kia ia?  Me  pehea
hoki ta ratou whakapono kia ia, ki te kahore i rongo kia ia?
Me  pehea hoki e rongo ai ki te kahore he kai kauwhau? Me
pehea hoki e kauwhau ai ki te kahore e tonoa? " Ma konei
e matau  ai tatou me matua tono te tangata ki te kauwhau i te
Rongo-pai ka  tika ai, ara me pera me Arona e ai kita Paora
ki te hunga o nga Hiperu.
  Ko  nga Patai i poto.
  Ko  nga whakamarama    ia i roa. Kia whaka  taurite rite tia
ai nga whakautu  i te Karaipiture me nga korero o nga Whare
wananga o tatou tipuna.
  Heoi ano.
  NGA WHAWHAI    MAORI, 1860 ki 1870.
TENEI     te mau ake nei nga tau o nga whawhai i waenganui
       i te Maori i te pakeha timata mai i te tau 1860 tae noa
       ki te tau 1870. I maharatia  ai hei perehi ki ta tatou
pepa—
   (1) Na te whakaaro atu ki nga kuia ki nga koroua e rapu nei
i tetahi penihana kaumatua mo  ratou. Ko te nuinga kaore e
mohio  ana ki te tau engari e mohio ana ki te wa o te pakanga
i mea kainga. Kua  whanau  ranei i te pakanga, i mea e hapu
ana ranei te whaea i taua wa. kua haere tu ranei i tera wa.
   (2 I He mea pai ano hoki te perehi i enei korero tawhito, i
te mea kua  aio noatu te moana. Tena pea e taea te apiti mai
etahi whakaaturanga korero a nga  morehu  i tupono ki etahi
o enei pakanga  Ko nga korero nei he mea tango mai i tetahi o
nga pukapuka  a Tiati Katene (Gudgeon) ara "Reminiscences
of the War in New Zealand. "

14 94

▲back to top
      94                TE TOA  TAKITINI. Akuhata 1, 1924


      TE TOKOMAHA   O TE HUNGA  I MATE ME NGA  KAI-A-
        KIKO  I NGA PAKANGA  MAORI  O TE TAU 1860 ki 1870.
                                Pakeha    Maori Piri-pono Maori Hoa  Riri  Te h
   Te  Ra. Te Pakanga      Mate   Kai-a- Mate  Kai-a-  Mate  Kai-a- Here-
    1860                           kiko         kiko        kiko  here
Maehe  17. L Pa.... 2    1    —     —     —      5   —    Ngati
Maehe  28. Waireka.... 2    11    ——    ——     17   25    ——  tarai
                                                                                     Ngati
Hune  27.. Puketakauere.. 30     33    —     —       6    8   —    Ngati
                                                                               poto
Hepetema   7 Huirangi... I     2     ——    ——       1     2    ——   Ngata
Oketopa   13 Kaihihi.... ——      5     ——    ——        1     I   ——    1 arai
Noema   6. Mahoetahi          4   15     —    ——     34    59   —    Ngati
Tihema  29. Matarikoriko.. 3 2 1            —     —       7     5   —    Waik
    1861                                                           N' av
Hanuere  23 No. 3 Redoubt. 511          —    —      50   70    —
Pepuere  10 Te Arei.... 3     9    —    ——      9    2   ——
,,,, Huirangi.... 8    28      ——     ——      Kaore  i mohiotia
    1863
Mei  4.. Wairoa  Awa.. 8    ——      ——    ——      ——    ——     ——   Tarai
Hune   3.. Katikara.... 3     8    —     —      28   —     —   Whar
Hurae   17. Koheroa.... 2    1!     ——    ——     27   ——    ——   Waik
       22. Kirikiri.... 2     4     —    —        7   —    —
Akuhata  25  I te rori.... 2         I    —     —       1    5    —
 Hepetema  7 Cameron  Taone. 4     5     ——   ——       7   ——    ——
         14 Pukekohe... 3         7    —    —      6   —     —
    „      15 Poutuku.... ——    ——      ——    ——       4    ——    ——   Tarai
           17 Wairoa,.. -. ——    ——      ——    ——       2    ——     ——   \\Vaik
         24 Mahoetahi... —     —     —     —       I    3    —   VAw
          29 Bell Block.. —     —      —     —       2   —     —
 Oketopa   2 Poutuku.... I    8     ——    ——      9   ——    ——   Whar
         23  Mauku.... 8     4    \_\_\_\_         16   ——    ——  Waik
 Noema 20. Rangiriri.... 41      91    —     —      50   —    183  Waik
 Tihema   1 1 Hunua.... —     —     —     —      7    —    —
    1864
 Hanuere 19 Mangoraka.. —    —      ——   ——      2    9   —    Ngati
 Pepuere  11 Waiari.... 6     8    —     —      53    12   —    Waik
          21 Rangiaohia.. 5    3     —    ——      12   12    —   \\Vaik
          22 Haerini.... 2   19     \_—           30    —      2  Waik,
 Maehe   1 1. Kaitake.... 1     6     ——    ——     Kaore  i mohiotia Tara
         24..,.. ——      4     ——     ——       1      1    ——   Tarar
 Aperira 3-4 Orakau.... 17    55    —    —     130   26     7  Te U
                                                                           Taupo
                                                                              kato
          6  Ahuahu... 7   12    ——    ——     4   ——    ——  Tarar
          29 Keeti Pa.... 35    76     —    —       20    6    —    Ngait,
             29  Maketu.... ——       4        1      6      53     40       9   Ngati;
                                                                                                                                            me       
                                                                        tohea
           30 Sentry  Hill.. ——      1     ——    ——     42      7   ——   Tarar
                                                                                  Ngat
 Mei    14.. Moutoa.... I    ——     16    30      50    20    ——   Whar
 Hune  21. Te Ranga.. 10     39     ——   ——    123    12   II. Vrau
          1865                                                                                                                               &    Te
 Hanuere  24 Nukumaru          16   32     ——    ——     36    3    ——  Ngati
                                                                                                                                             me      
 Pepuere      Ohotahi...... -. 1     5     9    ——   ——   \\Vhan
  Maehe  13. Kakaramea.. 1         3     ——    ——     56     3    ——   Ngati
 Hune  10.. Mangaone.. ——    ——      6    3     —    ——    ——  Ngati
         10.. Tikitiki.... —      —         9    ——       ——     ——    ——    Ngati
  Hurae. Te Horo.... ——     ——     ——    ——      5    ——    ——   Ngati
         21. Te  Weraroa.. ——    ——     ——    ——      ——    ——    50   Ngara
,. 19-30. Pipiriki.... ——        2      ——     ——       13    ——     ——    Tau]
                               (Taria te roanga. )

15 95

▲back to top
Akuhata 1, 1924. TE TOA  TAKITINI. 95



     HE PORA  KIEKIE MO TE TAMAITI.
                                  £    s. d. £   s. d.
 W. G. Williams.. 1   10         Haapi Kutia, Tolago
 Herepete  Rapihana. 100              Bay..... 1   00
 Tikuku  Utu.... 66       Eriapa Her. are,
 Whiti  Aperahama.. 120          Wairoa.... 66
 Heta  Waretini.... 66     Euphemia   W. Doull,
 Manihera   Kauwhata, Waimana.... 10
   Ngawha.... 6  6  Per P. Kohere—
 Te  Rooku  Te Kokau, Kereni Turei... 66
    Ruatahuna, via Ro-                Huri Korimete.. 66
    torua...... 100     Toki Wharetapu, Rua-
 Henare     Pereto, Te                 toki North.... 66
   Araroa.... 1  O   O  W. Tako, Pukehuia,
 Wi   Kerena, Ruatorea       6   6     Dargaville.... 66
 Heuheu   Poutawa, K. P. Teana, Tinaaru-
   Wairoa..... 66       he...... IO  O
 T. Eramiha.... 10   O  Ngatai  (?), Manga-
 Rev. P. Temuera, muka.... 66
    Ohinemutu.... 100       Kowai  te roanga atu.
 Eru Titi, Manutuke.. 6  6  (?) Aramoho.... 2  O  O
 Taranaki Te Ua, Fern-              Erua pauna no Ara-
    hill.. • •  - •  1   00       moho, engari kaore
 Per T. Te  Ua——                      he ingoa o te tanga-
    Kingi Karauria, ta nana i tuku mai.
      Wairoa.... 66     Tiwana H. Turi, Hicks
    Horiana  Kiiwhi, Bay         6 6
      Wairoa.... 66, Mrs Brady, Papamoe. 6 6
    Hurikino  Karekare. E. M. Doull. Waimana       13  O
      Pakipaki.... 66.
     MELANESIAN  MISSION-SPECIAL

            OFFERTORY.
                 WHITSUNDAY. 1924.

KO NGA  KOHI ENEI MO MERANIHIA I TE RATAPU O
                TE PETEKOHA.
            MAORI PASTORATES  AND  DISTRICTS.
                                 £    s. d. £   s. d.
  Hikurangi  Pastorate. —        Te  Puke  Mission Dis-
  Kawakawa    Pastorate     7   7   O    trict...... ——
  Mohaka  Pastorate.. —        Tokomaru  Pastorate. —
  Moteo  Pastorate.. 800        i uranga Pastorate.. ——
  Nuhaka   Mission  Dis-             Waiapu Pastorate.. 20  O  O
    trict (including Wai-              Waipatu  Pastorate.. 200
    roa)..... - 4   O  6   Waipawa      Pastorate
  Rotorua  Mission Dis-               Porangahau).. 1   5  1
     trict...... 21610      Wairoa  Mission   Dis-
  Taupo  Mission  District    —           trict...... —
  Tauranga  Mission Dis-             Whakatane   Mission
     trict)...... ——           District.... 316     1
  Te Kaha  Pastorate.. 300        Whangara    Pastorate     —
  Mo  te Puru me kai i te WOODS' GREAT PEPPERMINT
 CURE—1/9, 2/9  patara.

16 96

▲back to top
           TE TOA  TAKITINI. Akuhata 1, 1924



     HE PATA KAANGA.
            Ki Te  Toa Takitini
ma ina te pata kaanga hei manawa mou. Kua roa rawa
e wa i wareware ai au ki a koe. No reira ka toko ake
e aroha ki te hakiri tonu ki tou reo e tioro haere ana
ke ki tetahi uhi mou hei arai atu mo nga po makariri o
: e Kotahi pauna tenei. Heoi, na to mokai.
                                    —Haapi   Kutia.
 Bay.

ora  e te rangatira, Waiho  ma   etahi e matakitaki to-
ia whai atu ai i muri i a koe. —Te   Etita. )





            MARAMATAKA.
               AKUHATA.
    3——Ratapu  7 i Muri i to te Tokotoru. G
           I Whpa. 21. Roma
           1 Whpa. 22. Mati. 18: 1——21.
   10—Ratapu   8 i Muri i to te Tokotoru. G
          1 Whpa. 29. Roma  9: 1 —19. G
          2 Whpa. I. Matiu  22: I ——15.
   I 7—Ratapu  9 i Muri i to te Tokotoru. G
          I Kingi IO: 1—25. Roma  14 me 15:
               1—8.
           I Kingi II: 1 ——15. Matiu 25, 31.
   24—Ra   o Patoromu  Apotoro.
        (Ratapu 10 i Muri i to te Tokotoru). R
          Kenehi 28: 10——18. 1 Kori. 4: 18 me
             5.
           Tiu. 18: 15. Matiu  28.
   31—Ratapu   11 i muri i to te Tokotoru.
           1 Kingi 18. I Kori. 11, 2 ki I 7. G.
           1 Kingi 19. Maka  4: 35 ki 5: 21.

                HEPETEMA.
     7—Ratapu  12 i muri i to te Tokotoru.
           1 Kingi 22, 1 ki 41. 1 Kori 15: 35. G
           2 Kingi 2, 1 ki 16. Maka  8: 10 ki 9, 2.
          Ko  nga ohaoha  o tenei Ratapu mo  nga
           take  o  te  Pihopatanga   (General
          Church Fund).
    14—Ratapu   13 i muri i to te Tokotoru. G
            2 Kingi  5. 2  Kori. 6 me   7: I.
           2 Kingi 6: 1 ki 24. Maka   12: 13 ki
             35.
    2 I —Ra o  Matiu  Apotoro. R
        Ratapu 14 i muri i to te Tokotoru.
           1 Kingi 19: 15. 2 Kori. 12: 14 me
             13.
           1 Whakp. 29, 1-20. Maka 15, 42 me
             16.
           I te karakia Hapa  me  panui ko  te
             Inoi. Tuhituhi me te Rongopai  mo
               te  ra o Matiu.
    28—Ra   15 i muri i to te Tokotoru. G
            2 Kingi  18. Karatia  6.
          2 Kingi 19. Ruka 4, 1-16.
    29—Ra  o Mikaera me  nga Anahera katoa.