|
loading...|
|
Te Toa Takitini 1921-1932: Number 35. 01 June 1924 |
|
|
1 49 |
▲back to top |
Registered at the G. P. O, as a Newspaper,
NAMA 34. HASTINGS. Hune 1, 1924.
TE TOA TAKITINI
HE WHARE KARAKIA NUI MO NGATI POROU
R. T. K.
NO te 25 o nga ra o Aperira, no te ra kua huaina nei e te
pakeha ko Anzac Day, i whakatakotoria ai e te Pihopa
o Waiapu, te kohatu o te kokonga o te whare karakia nui
o Ngati Porou, ki Tikitiki. Nui atu te whakaeminga mai o
Ngati Porou ki taua ra. Ko te roa o te whare e 75 putu ko te
whanui e 35. E whakairotia ana a roto pera me te whare i
Manutuke, i Rotorua. Ko te moni i whakatakotoria ki runga
ki te kohatu i taua ra e £355. I whakamihi te Pihopa mo te
whakaaro o Ngati Porou kia whakairotia tona whare; i whaka-
mihi ia mo te pai mo te rewa o te turanga. Ko tana whakaaro
kia waihotia taua whare hei putahi mo te whakapono o Ngati-
Porou. Na Neho Kopuka i whakamau ki te ringa o te Pihopa
te tikoko, he hiriwa te mata, he pounamu te kakau. O nga
kaumatua Maori i whai kupu ko Neho Kopuka, ko Reihana
Moari, ko Pene Heihi, a, ko Apirana Ngata. Ki te whakaaro *
o Apirana e oti te whare a te Pepuere e heke iho nei.
HE KUPU NA PAORA. —He whakamahara tenei ki nga
tangata e tango ana i Te Toa Takitini, ki te kupu a Paora i te
13 o nga upoko o Roma te 8 o nga rarangi: —'"Kei waiho kia
takoto roa ana te mea i tika kia hoatu ki tetahi" Te whaka-
maoritanga e penei ana: —Mehemea kei te nama koe ki Te
Toa Takitini, kaua e waiho kia takoto roa ana, engari kia tere
te whakarite! Kia ora ano tatou!
AWHINATIA A PIHOPA ATARIA. —Kua tata te huri o te
tau o te taenga mai o te Pihopa o Inia. Ko te rau pauna hei
aroha ma te Hahi Maori ki taua Mihana, kaore ano, ki a rite.
Awhinatia mai ra e nga pariha, whakaritea te tatou motini
hinota
He mea Panui e Rev. F. A. Bennett, he mea ta e Cliff Press,
Queen Street, Hastings, H. B.
|
|
2 50 |
▲back to top |
TE TOA TAKITINI
Registered at the G. P. O, as a Newspaper.
Te Utu mo te Pepa 6/6 i te tau.
Me penei nga reta " Te Toa Takitini, " Box 300. Hastings.
50 TE TOA TAKITINI. Hune 1, 1924.
TAENGA TUATAHI O TE WHAKAPONO KI
WAIAPU.
Na R. T. K.
NA te ra i takoto ai te kohatu o te kokonga o te whare-
karakia o Ngati Porou i to whakamuri oku mahara ki
nga tau maha kua paenga, ki te wa i timata ai te whaka-
pono ki roto o Waiapu, a arangaranga ana mai he korero pai
he korero whakamiharo i pono ai nga kupu o te himene: —
" E kore e mohiotia a te Atua haere
I mahia ai e Ia ana mea whakamiharo"
" God moves in a mysterious way,
His wonders to perform. "
Ko te apotoro o Ngatiporou ko Piripi Taumata-a-kura. I
riro herehere tenei tangata i a Ngapuhi. I a ia ano i Ngapuhi
ka tae atu etahi tangata tekau-ma-rua no Ngati Porou, ko Te
Rukuata te ingoa e mau ana i a au. I tu mai tetahi kaipuke
patu tohora ki te ngutu awa o Waiapu, a eke ana tenei tekau-
ma-rua, he haere ki te tiki tupeka. I a ratou ano i te kaipuke
ka puta he tonga nui. rere ana te kaipuke a tu rawa-atu i Koro-
rareka. Hei konei ka rukea a Ngati Porou ki uta, ko te tapiki-
tanga mai o Ngapuhi ko a ratou na pononga. Otira i whakahe
nga mihinare ki te tikanga a Ngapuhi no te mea na te aitua
enei tangata i kawe atu ki o ratou aroaro, heoi ko te mea tika
he aroha. Ka ora ra te tekau-ma-rua nei ka whakaakona ka
atawhaita nga mihinare. Ka taka te wa, i te tau 1823 ka puta
te whakaaro i a Te Wiremu Parata kia whakahokia mai e ia
enei tangata ki to ratou kainga ki to ratou iwi. Ko Taumata-
a-kura tetahi i whakahokia mai. Ka hangai te kaipuke ki
waho o Wharekahika (Hicks Bay) ka puta te hau ka whiua te
kaipuke, a, Pewhairangi atu ana. E waru marama i muri mai
ka ma anu ano te ope o Te Wiremu Parata. I waimarie tenei
haerenga. Hei Te Kawa Kawa (Te Araroa) ka u ratou, engari
i tino wehi ratou i te ahua o nga tangata whenua i te mahara
pea ko Ngapuhi ano tenei he haere mai ki te patupatu i a
ratou ki te pu. Mahue atu Te Kawa Kawa ka hiki te ope ki
Rangitukia. I te po ka kauwhau a Te Wiremu ki tetahi whaka-
|
|
3 51 |
▲back to top |
Hune 1, 1924. TE TOA TAKITINI. 51 minenga nui e 500. I ki a Te Wiremu ko te whakaminenga nui tenei i kauwhau ai ia i Niu Tireni. Hiki mai i Rangitukia ka ahu te ope ki roto o Waiapu ara ki Whakawhitira. Hei konei ka tohetohe tetahi tohunga ki a Te Wiremu, ka mea e taea e ia te ua te karakia kia heke iho. Ko te taenga tuatahi tenei o te Ronga Pai ki Waiapu, na Te Wiremu Parata. I puta ano i a ia enei kupu. " He iwi tino pai tenei, he mea tika kia whakaritea he mihinare mo ratou. " Ka hoki a Te Wiremu ki Ngapuhi ka mahue iho ona hoa Maori. I tenei wa kaore ano a Taumata-a-kura kia iriiritia engari i timata tana kau- whau, tana whkaako i nga mano o Ngati Porou e noho ana ki Whakawhitira. E ai te korero ko ana pukapuka, he harakeke, haehae ai te tuhituhi. I enei ra e rua ano nga pa o Ngati Porou i noho huihui ai ko Rangitukia ki waho ko Whakawhitira ki roto. I noho penei ai he wehi i te Whanau-a-Apanui. E ai ano te korero e 7000 a Ngati Porou i noho ki Whakawhitira engari ki toku whakaaro he nui rawa tenei engari pea te 4000. Ka kauwhau a Taumata-a-kura i te nui o te tangata, kahore ia e ata rangona, na hei te taenga ki te mutunga o nga inoi ka timata atu te amine i tetahi pito o te whakaminenga ki tetahi pito, ka wawa haere pena me te tai e haruru ana ki te akau, me te warowaro ranei o te whatitiri: —"A—mi—ne! " Kaore he amine hei rite. Ko te amine rawa pea hei whakatata atu ko te amine a Te Whainga i te hui karakia i Wai-o-Matatini. He rawa ake he kotahi tonu no Te Whainga, ka mokemoke pena me te pihoihoi i te tuanui o te whare e tirotiro hoa ana mona. I kauwhautia e Taumata-a-kura te Rongo Pai ki a Ngati Porou, i puta ana korero mo Te Wiremu Karu-wha, mo Paihia mo Te Kerikeri, nga kainga o nga mihinare. Engari i pohehe a Ngati Porou i te wha o nga karu o Te Wiremu he atua tera, a ko Paihia ko Te Kerikeri he kainga kei te rangi. Na konei ki te korero a Taumata-a-kura, "E Ngati Porou, i haere mai au i Paihia. " rite tonu te aminetanga a nga mano, "A——mi—-ne! " "I haere mai au i Te Kerikeri, " ka hapainga ano te amine, " A—mi—ne! " "I kite au i a Te Wiremu Karu- wha, " katahi ano ka rahi rawa te amine, ngarue ana te whenua, " A—mi—ne ! "" I tae mai tetahi tangata o Ngapuhi ki Waiapu. No te hoki- nga atu ka korero ki nga mihinare he maumau noa ta ratou mahi ki Ngapuhi, kaore e tahuri mai ki te whakapono, engari me haere ratou ki Ngatiporou, ki te iwi e hihiko ana ki te whakarongo ki te whakapono. Ka miharo nga mihinare ka ui: " Na wai i kauwhau te Rongo Pai ki Waiapu? " Katahi ka mea atu taua tangata, " E na te whakarau hoki i whakahokia ra e koe; kua huri katoa Ngatiporou ki te whakapono. " Na runga i te korero a tangata nei ka puta te whakaaro i nga mihinare kia tukuna mai etahi o ratou ki Waiapu. I noho nga mihinare tuatahi ki Rangitukia, ko Te Wiremu Parata i noho i Turanga. Ka horapa te Rongo Pai ki te Tairawhiti ka Whakaturia ko Te Wiremu Parata hei Pihopa tuatahi a ka kiia ia ko te Pihopa o Waiapu.
|
|
4 52 |
▲back to top |
52\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE TOA TAKITINI. Hune 1, 1924.
Ka tupu ko Rangitukia hei putahi mo te whakapono, ka
hangaia te whare karakia tuatahi o Ngati Porou ki Rangitukia,
ka huaina ko Hoani. Na Mokena Kohere tenei whare i hanga.
He maha nga tau i muri mai i runga i nga mahi ngahau a Ngati
porou ka titoa e nga hapu o Rangitukia ta ratou haka mo te
mana nui o to ratou pa o Rangitukia. He tino haka tenei,
kaati he mea pai me whakahua ake hei mutunga mo enei
korero: —
" Rangitukia ra te pariha i tukua atu ai
Nga kaiwhakaako tokowha;
Ruka ki Reporua, Hohepa ki te paripari
Kawhia ki Whangakareao, Apakura ki Whanga-
pirita, e!
Tera atu te roanga o te haka nei. ko te haka tenei a " Tawa-
mapua, " i mae noa ai era atu hapu katoa.
MANAAKI MAORI I NGA RANGATIRA
MANUAO.
I TAE mai a Rear Atimara Sir Hubert Brand me nga apiha e
toru tekau, me nga heramana e 400 i te 13 o nga ra o Mei i
te 2 o nga haora i te ahiahi.
I tu te Powhiri tuatahi ki Ohinemutu ara ki te Papa-i-Ouru.
Ka nui te pai o nga whakahaere. Ko nga rangatira i tu ki te
mihi ko Wiremu K. Patahuri. Te Kohi Taranui, Pitiroi Mohi,
me Raureti Mokonuiarangi.
Na Raureti i whakatakoto atu te hiahia o te Arawa kia
whakaingoatia tetahi Manuao ka mahia a muri ake nei ko te
Arawa hei whakamaharatanga i te taenga mai o te tino Manuao
nui o te ao ki Aotearoa ara o te " Hood. "
I whiu taonga a te Arawa, he Korowai, he Hoe whakairo,
Paipa, me nga Piupiu. I tu mai te Atimara ki te whakahoki
i nga mihi a te Arawa. I whakaae hoki ki te tono a te Arawa
ara mana e hari taua take ki Ingarangi ka whakatakoto ki
te Kingi, a maana hoki e tautoko.
I te waru i te Po ka tu te Concert ki te King's Theatre i
Rotorua i hoatu nga mahi Maori katoa ki reira. I tata
porangi taua Iwi i te pai o a tatau mahi Maori kia ratau. I
puta ano nga mihi a te Atimara kia te Arawa i reira. I te
tekau onga haora ka tu te Kanikani ki Tamatekapua a no te
4 o nga haora i te ata ka mutu.
I te 9. 30 i te ata te 14 o nga ra o Mei ka tu te Powhiri a
Tuhourangi ki te Whakarewarewa, a he Pueru makere katoa
te tangata. Nui atu te pai me te wana o nga whakahaere. I
whai korero tia e Mita Taupopoki, e te Tarau e te Waaka me
te Wairama, a i whakaputa ano te Atimara i ana mihi kia Tu-
hourangi mo enei manaaki nui kua hoatu kia ratau ko ana
|
|
5 53 |
▲back to top |
Hune 1, 1924. TE TOA TAKITINI. 53 Apiha me nga tangata. I whiu taonga ataahua a Tuhourangi ma te Atimara. I muri mai ka haere te ope ki te matakitaki i nga ngawha o te Whakarewarewa. No te tahi o nga Haora o taua ra ano ka hoki taua Ropu ki Akarana. No te 15 o nga ra o Mei ka tae mai te ope tuarua o nga Manuao. Ko Captain Parker te rangatira, e 40 nga Apiha, e 400 nga tangata. I te 3 o nga haora ka tae ki te Papa-i-Ouru. Nga rangatira o te Arawa i tu ki te mihi ko te Hapara te Puku- atua, Rangiteaorere te Kiri me Tamihana Tikitere. I mahia atu hoki nga mahi Poi e te ope wahine me nga Haka e nga Ope Taane. I whiu taonga ano a te Arawa na Rangiteaorere he Taiaha, na Te Hapara he Korowai, he rakau Whakairo. He Paipa whakairo, he Kete me nga Piupiu etahi o nga taonga i tukuna. I puta etahi mihi hohonu ia Captain Parker ki te iwi Maori. ki to ratau koa i to ratau tutakitanga ki nga Maori ki tenei Iwi haere i Te Moana-nui-a-Kiwa e noho mai ra o koutou Whanaunga i nga moutere i Hamoa, i Hawaii i Rarotonga me era atu, me tana tumanako kia roa tonu te pai me te rangi- marie e noho ana ki a te Arawa. I muri ka haere ki te mataki- taki i te whare Karakia Maori me nga Ngawha o Ohinemutu. I te Po ka tu te Concert ki te King's Theatre. Tino pai nga mahi i hoatu kia ratou a tata pakaru te Hooro i ta ratou umeretanga i nga poi me nga waiata. I tu a Captain Parker ki te mihi mai ki nga tangata mahi. Mai ano o to ratou haeretanga mai i Ingarangi katahi ano ratou ka kite i nga whakahaere miharo ko nga mahi a nga Maori i hoatu nei kaore rawa ratou e wareware. I ki mai ano ia kia kaha ki te pupuri i nga mahi Maori kia kaua e ware- ware a ake tonu atu. I tukunamai e ia nga whakaahua o nga Manuao e tau nei i Akarana me nga ahua tonu o te Atimara me ia hoki. Na Kepa Ehau raua ko Taiporutu te Mapu i whakautu nga mihi a i poroporoaki hoki a tatou manuhiri. I te 10. 30 p. m. ka tu te kanikani i Tamatekapua. Ko te Peene (Band) he mea tuku mai e te Atimara i runga i te tono a te Arawa a na taua Peene te music o te Kanikani—pai atu. I te nui o te tangata whakaritea ana te kanikani ki te Marae tonu ara ki te Papa-i-Ouru a me Tamatekapua hoki. Pai atu nga ahuareka. He Iwi rangatira kore mahi tutu hau- rangi ranei. No te 4 i te ata ka mutu te Kanikani. I te 9. 30 ka tu ano te Powhiri a Tuhourangi i te Whakarewa- rewa ano. Nui atu te miharo. I whiu taonga nui ratou. I mihia ano e Mita Taupopoki ma. a i whakautua e Captain Parker. A ka tukua atu hoki nga whakaahua o te Atimara me ia me nga Manuao. I muri ka whakaahuatia nga Apiha me nga Rangatira o Tuhourangi. I muri ka haere ki to ma- takitaki i nga ngawha o te Whakarewarewa. No te tahi o nga haora ka hoki ki Akarana. E Pererika tino rawe nga mahi ki a tatou Manuhiri Tua- rangi. Ko tenei ra te ope a Kingi Hori, te tuturutanga o te
|
|
6 54 |
▲back to top |
54\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE TOA TAKITINI. Hune 1, 1924.
mana Karaitiana e haere nei i te Ao ara ko te British Navy i
whakatupua i roto i te whakapono i mahia ana tikanga i runga
i te Kaupapa o te Paipera. Na reira ra a te Arawa i whakapau
ai i tona kaha ki te manaaki i tenei Manuhiri.
1 te 17 o nga ra ka tangi nga waea a te Arawa e mihi atu
ana kia Atimara Field raua ko Brand me Captain Parker
me nga Apiha me nga tangata Katoa: " Haere ra e hoki ki o
koutou Kainga i Ingarangi Kia ora, kia ora. "
I tae mai a ratou waea mihi iho: "Hei konei kaore koutou
e wareware ia matou. "
Heoi. Na to Hoa aroha. —No "Homai te Toki"
TE AUTE KARETI.
NGA WHAKAMATAUTAU.
(Na E. F. Loten, Tumuaki o Te Aute. )
TOKOONO nga tamariki o Te Aute i uru ki te whakama-
tautau mo te Matriculation i a Tihema nei. Tokotoru
i paahi, tokorua i paahi i etahi o nga putake, kotahi
kaore i paahi.
Ko nga tamariki enei i paahi: —Ruka Rangi. Waaka Morete,
Norris Turley.
No nga tamariki enei i paahi i etahi o nga putake: —Turiroa
Prentice, Pene Whaipooti.
KARAHIPI MAHI NIHO.
Kua whiwhi a Waaka Morete me Ruka Rangi ki nga kara-
hipi Mahi Niho (Dental Bursary). Ko te wariu o enei karahipi
e £60 i te tau, me te utu hoki a te Kawanatanga i nga moni
mo nga Kai-whakaako o nga Kura Nunui ( University). Kua
tae enei tamariki ki Otakou, ara ki Dunedin, ki te wahi i tu
ai te kura-nui mo era matauranga. Ka paahi ana enei tama-
riki i era matauranga, ka uru raua ki roto i te Tari o te Ora
mahi ai.
HEI ROIA.
No tera tau ka tae a Joe Karauria, raua ko Rangi Waikare
ki te Kura nui i Christchurch. Kua paahi raua i o raua Wha-
kamatautau tuatahi, mo nga kaupapa whakamatautau roia.
KARAHIPI AHUWHENUA.
Ka rua nga tau o Paora Matenga i te karaihe ahuwhenua
i Te Aute. Inaianei kua whiwhi ia ki te Karahipi Kawana-
tanga e £60 i te tau mo nga tau e rua ki te Kura Ahuwhenua
a te Kawanatanga i Ruakura.
Ka pai koutou tamariki ma! Kia mau te kaha. Whaka-
momori tonu a whiwhi noa koutou, ki o koutou taitara.
Ko koutou hei hapai i te ingoa honore mo te iwi Maori
mehemea ra ka noho pai koutou a tutuki noa a koutou
mahi. Kaua hei maharahara mai ki nga puha o te kainga!
Kainga ko nga kai ataahua a te pakeha!
—Te Etita.
Kaore e hapa te ora o te rewharewha me te maremare i te
WOODS' GREAT PEPPERMINT CURE— 1/9, 2/9 patara.
|
|
7 55 |
▲back to top |
Hune 1, 392 1. TE TOA TAKITINI. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_55
MATAATUA.
Matata, Bay of Plenty,
Aperira 14th, 1924.
Ki te Etita.
EHOA panuitia atu nga korero e whai ake nei, hai whaka-
utu mo nga korero a Erika Akuhata, i te pepa o 1st o nga
ra o Maehe, 1924, No. 31, wharangi 4. E ki ana a Erika
e hara tenei Puhi me tenei Rahiri i kawhaki atu nei ia Mataatua
ia ia; no matau ke ko Tiaki ma.
Taku whaka-utu mo tenei korero—Ehoa Erika, kaua koe e
korero i te korero pohehe. Titiro ki raro o to rarangi korero.
E ki ana koe, ko Puhi-moana-ariki, kaore i whiti mai ki konei.
Erangi te ingoa i whanau ki tenei motu. Ehoa he aha koe
i mohio ai kia Puhi-moana-ariki i kuare ai koe kia Puhi-Tani-
wha-rau, he moko-puna nei hoki tenei na Puhi-moana-ariki i
whanau atu ano hoki tenei ki Hawaiki, haere mai nei i runga ia
Mataatua ki tenei motu, kahaki atu nei ia Mataatua ki kona.
Heoi tena. E ki ana koe i whanau te ingoa o Puhi-moana-
ariki ki konei. Ehoa e hara i te mea no te ra i te Puhi i
whanau nei ki konei i karangatia ai to ingoa ko Ngapuhi.
Engari no te ra ano i kahakina atu ai a Mataatua e Puhi-
Taniwha-rau raua ko Rahiri i te riu o Whakataane. I timata
tonu i kona te take o tena ingoa i whanui ai te karangatia ki
runga ki nga iwi o tena waahi. Kaua hoki koe eki no Hawaiki
mai, nohea ranei. Heoi tena.
Mo to tino whaka-kuare ia koe ki te nei Puhi me tenei Rahiri.
Kaati ma tenei pea koe e mohio ai, e pehea ai ranei. Mai ano
i te wa i kahakina atu ai e Puhi raua ko Rahiri a Mataatua
tae noa mai ki te wa i eke ai te Pakeha ki tenei motu. Kia ara
he pakanga ma Ngapuhi ki te riu o Whakataane, kore rawa.
I tino tapu i taua wa te waewae o Ngapuhi ki te riu o
Whakataane. Tena iana me ata whakaaro to ngakau kio
pakanga i ahu mai nei koe ki enei takiwa. Kai Hawaiki ko te
Totara he pa horo nau. ko Ngatukituki-a-hikawera he pa horo
nau, kei Whakahau, he paa horo nau, kei Tauranga ko Maunga-
nui he pa horo nau, i Maketu iko-tata tonu atu o Whakatane.
ka huri to haere, ki Rotorua, ko Mokoia he pa horo nau, kai-
te-take o Tongariro ko Rotoaira, ko Moto-o-puhi he pa horo
nau. Ka mutu tena huarahi pakanga au. He huarahi pakanga
ano nau haere tonu i te moana. Etuwhera tonu atu ana te
wahapu o Whakatane ki te moana, kia whakauru mai o Waka-
taua ki roto kore rawa, uu rawa atu kai Ohiwa ka ahu atu ki
Opotiki to Tai-rawhiti ka hoki mai koe. Kia ahu mai koe
kite whawhai kia au kia Ngatiawa kore rawa.
Henui noa-atu nga-korero kai ahau hai whakamarama mo
tenei take kia koe, engari kate i enei.
E ki ana koe ko Kupe te kapene tuatahi o to waka, ko Nuku-
tawhiti te tuarua. He mea inoi e Nukutawhiti ki tona tupuna
kia Kupe te waka, homai ana.
|
|
8 56 |
▲back to top |
56 TE TOA TAKITINI. Hune 1, 1924.
Taku whaka-utu mo tenei korero au Kaati i tenei to tuku
mai i nga-korero teka ki roto i te pepa. Me whakamarama
au i taku kupu. Te tangata tuatahi ki tenei motu ko Maui-
mua ratau ko ana taina, tuarua ko Rupe raua ko Ngake, tua-
toru, ko Ngahue-ite-rangi, tuawha ko Toi-kite-huatahi, e rima
nga whakatupuranga mai ia Toi, kia Puhi-moana-ariki, e rima
mai hoki ia Puhi-moana-ariki kia Puhi-Taniwharau, ka eke
mai nei ia i runga ia Mataatua whaka whiti mai nei ki tenei
motu.
Mo nga waka e korerotia nei. i haere huahui tonu mai
ratau, ko Aotearoa, Tokomaru, Kurahaupo, Takitimu. Te Ara-
wa. Mataatua, Tainui, Mataowhaorua, Mamari, he tika engari
ko Aotearoa te waka i u tuatahi mai no muri te katoa. Koia
na hoki- ikarangatia ai te motu nei ko Aotearoa. I u mai nga
waka nei ki te takiwa ki Tikirau. No konei katahi ano ratau
ka wehewehe, ahu atu ana a Ngatoki-mataowhaorua ki Hoki-
anga. Tenei ano tetahi korero au e penei ana.
I rokohanga atu e Kupe te pakanga nui i Hawaiki ko te
Moremore takihikihi. Ko tena pakanga mo Tewhakararo.
Na te iwi o Manaia i patu. He mea hutihuti nga makawe takoto
ana ko te papa-ahuahu anake o te mahunga. Heoi na Whaka-
tau i ngaki tena mate ka ea, koina ikarangatia ai tona pakanga
ko te Moremore-takihikihi. Ehoa, ko Kupe, no te wa ano ia
Maui ma. Ko te pakanga nei no muri ke nei no te wa ia
Wahieroa ratau ko Rata me etahi atu.
Hai kupu whakamutunga tenei maku, akuanei pea a Erika
te ki ai ehara tenei Kupe i a ia, no Tiaki ma ano.
Heoi ano.
—Na Tutengaehe H. Te Paretiti.
TAENGA TUATAHI O TE WHAKAPONO KI A
TE ARAWA.
Ohinemutu,
Aperira 2, 1924 te tau.
Ki te Etita o Te Toa Takitini.
Aroha nui, Tukua atu ki Te Toa Takitini enei kupu whaka-
hipa, e whakahipa ana ahau i te korero a Tamihana Tikitere i
roto i Te Toa Takitini e kii nei, ko te Ngaae te whenua tua
tahi i noho ai a te Hapimana i timata ai te whakapono ki
waenganui i a te Arawa. E kii ana ahau kaore, ko te Koutu
ke te whenua tuatahi i tukua kia te Hapimana e nga kau-
matua o Ngati Whakaue. Ka noho a te Hapimana ki te Kou-
tu, ka timata te whakapono ki waenganui i a te Arawa, no
te taua whawhai a Waikato ki a te Arawa i Mataipuku mo te
matenga o te Hunga, ka nukuhia a te Hapimana ki Mokoia noho
ai. No te nohanga o te Hapimana ki Mokoia, ka nukuhia ki te
Ngaae noho ai, ka tukua te 300 eka whenua e nga kaumatua
o. Ngati Uenuku kopako o Ngati Rangiteaorere mo te Kareti
ki te Ngaae.
—H. Te Wheoro Poni.
|
|
9 57 |
▲back to top |
Hune 1, 1924. TE TOA TAKITINI. 57
TE TAHUA A TE ARAWA.
ETAHI KAUPAPA HEI WHAKAPAUNGA I NGA MONI
I tu te Hui a te Poari o te Arawa i te 30 o nga ra o Aperira.
He nui nga rangatira o te Arawa i tae mai ki te whakarongo
i nga kaupapa a nga Hapu hei whakapaunga i te £6, 000 i te
tau. Ko tetahi o nga kaupapa i tino hohonu te titiro, ko tenei
e whai ake nei. na Kepa Ehau i panui ki te huinga o Te Arawa
me nga mema o te Poari.
Ki te Hekeretari o te Poari o te Arawa,
Rotorua.
TENA KOE. Tenei te pukapuka a te Poari kua taemai a
kua whiriwhiri tia e matou. Kia nui te ora o nga Mema
o te Poari mo nga whakamarama me tenei koha kua
homai nei kinga Hapu o te Arawa mo te Taonga kua takoto
ki roto i o koutou ringaringa.
He tika tonu pea tenei korero katahi ano mai o te hainatanga
o te Tiriti o Waitangi ka whakatungia e te Kawana o te Motu
tetahi Ropu Maori motuhake kaore rawa tetahi Pakeha ki roto
hei whakahaere i te Kaupapa moni mo nga tikanga whanui
e puta ai he painga mo te Iwi. He honore nui ra tenei e te
Arawa kua homai kia koe. he whakaaetanga pea tenei kua kite
te Kawanatanga i tou maramatanga, he whakamatautau ranei ia
koe. Na reira e te Arawa kia kiki te hopu a to ringaringa
katau i te Taonga i runga i te ngakau iti me te ngakau whaka-
whetai ki a ia i te waahi ngaro—puritia te Ingoa pai o te Iwi
Maori i roto ia tatou whakahaere kai he ia tatou.
Mo te Patai " He aha nga Whakaaro me nga Hiahia. " o nga
Hapu o te Arawa tenei matou ka whakautu i taua Patai i runga
i ta matou i kite ai hei hurihuri manga Mema Honore o te
Poari. Pena ka whakaaetia e te Poari enei Kaupapa ka whaka-
takotoria atu nei ka mihi te ngakau, a pena ka whakahipangia
tetahi te katoa ranei kaore he pouri i te mea ko koutou te pupu-
tanga onga mahara marama o te Arawa a ko ta koutou i wha-
kaoti ai i runga ite ahua o te Ture onga Moana o te Arawa
kaore hoki e taea te whakahe.
Ki te whakaaro kia waru nga Wahanga nunui o te moni
e £6. 000 i te tau ara kia pera ano inga Pumanawa o te Arawa
a me whakarite ki enei Wahanga e waru nga Moni e tika ana
mo nga tau hoki e tika ana.
WAHANGA TUATAHI.
Mo nga Marae. —Kia £1, 000 i te tau mo nga tau e toru.
Kei tenei Wahanga ko nga
1. Whare Runanga.
2. Whare Kai mo nga Whare Runanga.
3. Whare Noki mo nga Whare Runanga.
4. Wai Inu.
5. Whare Karakia.
6. Era atu take hei painga mo nga Marae.
|
|
10 58 |
▲back to top |
58 TE TOA TAKITINI. Hune 1, 1924.
Me awhina enei take e te Poari i te mea hei painga mo te
Arawa nui tonu e noho mai na i tena Marae i tena Marae. Ki
te whakaaro me haere te awhina i te huarahi apiti mo te moni
takoto a te Hapu o te Marae ara:
1. Mo te Whare Runanga hou me apiti e te Poari te moni
takoto a te Marae i runga i te 10/- ma te Poari ki te 20/-
ma te Marae engari kaua ta te Poari e nuku atu ite £200.
2. Mo te Whare Kai hou me pera ano.
3. Mo te Whare Noki. He mea tika kia whakaritea enei ahua
Whare i otatou Marae kia pai ai te taha ki muri io tatou
Marae. Te awhina ma te Poari kia 20/- mo te 20/- a te
Marae engari kaua ta te Poari e nuku atu ite £75.
4. Wai Inu. He take nui rawa tenei a e tika ana kia whaka-
whiwhia nga Marae katoa ki te wai pai hei inu. Te
awhina ma te Poari kia 20/- mo te 10/- a te Marae e ngari
kaua ta te Poari e nuku atu ite £100.
5. Mo te Whare Karakia. Me awhina e te Poari o tatou
Whare Karakia i runga i te 20/- ma te Poari ki te 20/-
ma te Haahi engari kaua ta te Poari e nuku atu ite £200.
6. Era atu take o nga Marae, ara Taiepa inga Marae, whaka-
tupu rakau inga Marae, whakatu tangata hei tiaki i te
Marae, whakaora inga Whare Runanga, Whare Kai me
era Whare a te Iwi pena kua mate haere nga papa a
pena ranei e tika ana kia peita tia.
Me awhina e te Poari ki te moni i runga i ta te Poari i wha-
karite ai.
Tera pea etahi Hapu kaore e kaha kite whakarite i te moni
Kaupapa mo enei take kia tika ai te tapiri atu i te moni awhina
a te Poari. Mo ena Hapu ma te Poari e whakarite etahi
tikanga e rite ai te moni kaupapa i roto i etahi tau me ata
whiriwhiri katahi ka nama ai e te Hapu i te Poari te moni
kaupapa.
He mea pai tonu me tono etahi Apiha o te Tari o te Ora kia
haere ki nga Marae o te Arawa titiro ai inga waahi hapa o aua
Marae katahi ka tuku Ripoata mai ai ki te Poari hei marama-
tanga mo te Poari.
Hei whakatau i nga take katoa e pa ana ki tenei Wahanga
whakaingoa ai taua Ropu ko te
KAUNIHERA O NGA MARAE O TE ARAWA
a ko taua Kaunihera te ringaringa whakahaere a te Poari i nga
take katoa e pa ana ki tenei Wahanga.
WAHANGA TUARUA. MO NGA TAMARIKI KURA.
Kia £750 i te tau.
Koia nei nga tino taonga a te Arawa. Ko ratou hei pupuri
i te ingoa o te Iwi Maori a nga ra e heke iho nei. Na reira
e tika ana kia whakatakotoria etahi awhina ma tatou hei pou
arahi i nga tamariki marama o te Arawa i roto i nga Kura ki
nga taumata teitei o te Iwi Pakeha hei painga mo te Waka.
|
|
11 59 |
▲back to top |
Hune 1, 1924. TE TOA TAKITINI. 59
Ko te titiro rue haere tenei awhina i te huarahi " Karahipi. "
Te whakaaro kia wha nga Karahipi mo nga Kareti a me whaka-
ingoa penei:
1. KAWATAPUARANGI KARAHIPI kia £30 i te tau.
2. UWENUKUKOPAKO KARAHIPI, kia £30 i te tau.
3. TUHOURANGI KARAHIPI, kia £30 i te tau.
4. RANGITIHI-TARAWHAI KARAHIPI, kia £30 i te tau.
Me whakarite ano etahi Karahipi mo etahi mahi motu-
hake kia ono ara:
1. Mo nga mahi AHUWHENUA (Agriculture), kia £50 i te
tau.
2. Mo nga mahi a RINGA (Technical), kia £50 i te tau.
. 3. Mo nga mahi ENGINEER, kia £50 i te tau.
4. Mo nga mahi KARAKIA (Church), kia £40 i te tau.
5. Mo nga mahi TUHITUHI (Clerical), kia £40 i te tau.
6. Mo nga mahi NEEHI (Nursing), kia £40 i te tau.
A me whakaingoa tetahi Karahipi kia kotahi ara ko
TE ARAWA KARAHIPI, kia £135 i te tau.
Ko tenei Karahipi me whakarite e te Poari mo te Tamaiti
tino marama i roto ite rohe o te Arawa hei tuku i aia ki te
University kura ai. He mea pai me tono atu te Inspector o nga
Kura Maori a Mr. Bird kia tuku mai i tetahi Ripoata tohutohu
mo te ahua o nga Karahipi o nga Kura hei maramatanga mo
te Poari.
Mo tenei Wahanga me whakatu tetahi Ropu iti kia toru nga
Mema i roto ano i te Poari a ka whakaingoa ai taua Ropu ko te
KAUNIHERA O NGA TAMARIKI KURA O TE ARAWA.
a ma taua Kaunihera e whakahaere katoa nga take e pa ana
ki tenei Wahanga i raro ano i te Mana o te Poari.
WAHANGA TUATORU. —MO NGA PENIHANA. Kia £500
i te tau.
Ma te Poari e rapu a e whakararangi ki tetahi pukapuka nga
Ingoa katoa o nga Kaumatua taane wahine ranei kua whiwhi
i tenei taonga i te Penihana. Ko nga Kaumatua e tika ana kia
whiwhi Penihana engari i runga i te kuare ki nga huarahi kaore
ano kia whiwhi, e tika ana ma te Poari e awhina ratou ara e
whakahaere a ratou tono Penihana kia tere ai te whiwhi i te
oranga e tika ana mo ratou.
Me ahei te Poari ki te apiti i tetahi moni koha ki aua peni-
hana ia tau ia tau i runga i ta te Poari i whakarite ai.
Me whakatu tetahi Ropu o te Poari kia toru nga Mema o
roto ano i te Poari ka whakaingoa ai ko te
KAUNIHERA O NGA PENIHANA O TE ARAWA
a ma taua Kaunihera e whakahaere katoa nga take e pa ana
ki tenei Wahanga i raro ano i te Mana o te Poari.
WAHANGA TUAWHA. —WHARE MO NGA TANGATA
MAHI. Kia £500 i te tau.
Kua whakaritea e te Kawanatanga tetahi Tari motuhake mo
tenei take Ko nga huarahi e whiwhi ai te tangata i tenei awhina
me haere atu i runga i te kaupapa whenua kua rehita tia te
Taitara a kei runga tonu ano hoki i te ahua o te tangata tono.
|
|
12 60 |
▲back to top |
60 TE TOA TAKITINI. Hune 1, 1924.
Kua tonoa e te Hekeretari o te Poari te Kaupapa tuku moni
a te Kawanatanga i raro i tenei tikanga a kua taemai ki te
Poari. He mea pai me whakamaori taua Kaupapa a taua Tari
katahi ka perehi ai hei maramatanga mo nga tangata mahi e
hiahia ana ki te Whare tika mo ona me tana whanau.
Me awhina e te Poari nga tono moni a nga tangata mahi a
kia marama ai aua tono me riro ma te Poari e whakatikatika
nga taitara whenua a nga Maori e tono ana a me guarantee e
te Poari te moni homai a te Tari i runga ano i ta te Poari i
whakarite ai.
Me whakatu tetahi Ropu e te Poari kia toru nga Mema o roto
ano i te Poari ka tahi ka whakaingoa ai taua Ropu ko te
KAUNIHERA WHAKATU WHARE O TE ARAWA
a ma taua Kaunihera e whakahaere nga take katoa e pa ana
ki tenei Wahanga i raro ano i te Mana o te Poari.
WAHANGA TUARIMA. —MO TE AHUWHENUA. Kia £1000
i te tau ake tonu atu.
Ko te Whenua te Matua o te tangata. He mea kua maramatia
ko nga Iwi o te Ao e huri nui ana ki te ngaki i te whenua hei
oranga koira ano nga Iwi pumau te ora. Kua whakataukitia e o
tatou Tipuna tenei take " Te Toa Taua he toa pahekeheke tena
ia kote toa Ahuwhenua ka mau tonu ake tonu atu. " Na
reira i runga i tenei titiro a te ngakau tera ka hara nui rawa
te Poari pena ia kaore e whakarite i tetahi Kaupapa Ahu-
whenua hei taki ano i a te Arawa kia ngaki i te whenua hei
oranga.
Kua takoto i nga huinga maha o te Arawa me £1000 o nga
Moana i te tau mo tetahi tikanga ma nga Hoia. I haere a tatou
tamariki ki te Pakanga kia mau ai te mana tangata me te mana
whenua kei riro i te, Raupatu a te Tiamana. Na reira me
whakatutuki a te Arawa i te take i whakahau tia ai nga tama-
riki kia haere ki te Pakanga ara me whakawhiwhi nga Hoia ki
te Kaupapa mahi i te whenua kia tino u ai nga paiaka o te
" Hoko Whitu a Tu " ki te oneone.
Ko te whakaaro ko te mahi Miraka Kau hei timatanga mahi
Ahuwhenua a me timata tenei taonga ki te uunga mai o te
Waka o te Arawa ara ki Maketu.
He nui tonu nga painga o Maketu ara he tata ki te Moana,
ki nga Pipi, ki te tuangi, ki te paua me te ika. he ngawari no te-
matao, he tata ki te Harbour o Tauranga, he tata ki te Reriwe,
he tata ki te Whare mahi Pata me te Tiihi hoki. Kei te hiahia
a Rapata Kiingi ki te hoko i tana whenua i Paengaroa me te
Rauotehuia, a Dr. Bertram i Okurei, a te Kere i te Pukainga-
taru. Manga utu ra e marama ai te Poari mo enei whenua.
Me whakatu tetahi Ropu e te Poari kia rima ka whakaingoa
ai taua Ropu ko te
KAUNIHERA AHUWHENUA O TE ARAWA
a ma taua Kaunihera e whakahaere nga take katoa e pa ana ki
tenei Wahanga i raro ano i te mana o te Poari.
|
|
13 61 |
▲back to top |
Hune 1, 1924. TE TOA TAKITINI. 61
WAHANGA TUAONO. —MO NGA TURORO. Kia £500
i te tau.
Kua huri nui nga Turoro Maori o te Arawa ki te Hohipera
i Rotorua i naianei. He nui nga Turoro kaore e utu ana i a
ratou Pire ki te Hohipera a e taemai ana te whakama kia
tatou mo nga amuamu a nga Pakeha i roto i nga Niupepa i te
kore utu onga Turoro Maori i a ratou Pire.
Te whakaaro me tuku mai e te Takuta o te Hohipera te
rarangi ingoa o nga Turoro Maori ia wiki ia wiki hei titiro
mate Poari. Ko nga Turoro ano e maramatia ana e te Poari
ki te awhina ko era ano nga Turoro e awhina i runga i ta te
Poari i whakarite ai.
Me whakatu tetahi Ropu e te Poari kia toru nga Mema o roto
ano i te Poari ka whakaingoa ai ko te
KAUNIHERA O NGA TURORO O TE ARAWA
a ma taua Kaunihera e whakahaere katoa nga take e pa ana ki
tenei Wahanga i raro ano i te Mana o te Poari.
WAHANGA TUAWHITU. —MO NGA MAHI MAORI.
Kia £500 i te tau.
Ko te Whakairo, ko te whatu pueru me te taniko, ko te tarei
waka hei awhina ia tatou mahi ahuareka (regatta) i runga
inga Moana ko te raranga whariki mete kete mahi piupiu me
era atu mahi a tatou a te Maori, e tika ana kia whakakahangia i
roto i te rohe o te Arawa.
Me tuku tenei take kinga Tohunga taane, wahine hoki e enei
mahi hei whiriwhiri ma ratou ka whakaatu mai ai ki te Poari.
Te whakaaro ka riro ana ma te Poari tenei Wahanga e arahi
tera he nui tonu nga taane menga wahine kaore nei a ratou
raweke i naianei e whiwhi mahi whai oranga nui i runga i te
huarahi whakairo whatu pueru me era atu mahi Maori. Ara ko
nga mahi atahua anake e mahi a me whakarite e te Poari tetahi
Whare i Rotorua i te Whakarewarewa ranei hei hoko i aua
Taonga ki te Ao.
Me whakatu tetahi Ropu e te Poari kia toru nga Mema o
roto ano i te Poari ka whakaingoa ai ko te
KAUNIHERA O NGA MAHI WHAKAIRO A TE ARAWA
a ma taua Kaunihera e whakahaere katoa nga take e pa ana
ki tenei Wahanga i raro ano i te mana o te Poari.
WAHANGA TUAWARU. —MO NGA TAKE TAKITAHI.
Kia £500 i te tau.
Tetahi Whare Boarding House ki Rotorua ma te Poari e
whakatu hei whare noho mo nga Maori haere mai ki Rotorua.
Kanui te mate o te waewae haere i te uaua ki te whiwhi whare
moenga ki Rotorua.
Me whakahaere hoki e te Poari te ahua o nga mahi i Rotorua
kua uru nui nga Maori ki roto a kua marama ratou ki te wha-
kahaere i aua mahi. Te mahi horoi pueru i te Whakarewarewa
me Rotorua ka taea e a tatou wahine te whakahaere na reira
me awhina e te Poari nga hiahia o nga wahine kua roa e mahi
ana i aua mahi kia riro ko ratou tonu hei rangatira mo aua tu
ahua mahi.
|
|
14 62 |
▲back to top |
62 TE TOA TAKITINI. Hune 1, 1924.
Tera etahi o tatou Marae kei tetaha o nga Moana. Kia pai
ai te tae atu o nga Tima me nga Poti me nga Waka ki aua Kai-
nga me mahi he waapu. Te whakaaro e tika ana kia awhinatia
tenei take e te Poari i runga ano i te huarahi ma te Marae
tetahi waahi ma te Poari tetahi waahi.
Ka uru ki tenei Wahanga nga tuku moni a te Poari mo nga
tonotono mo nga tikanga i kitea e ia e tika ana kia awhinatia.
Me mutu i konei nga Moteatea.
Te Whakarapopototanga enei e whai ake nei: —
£
Wahanga Tuatahi..... 1000 Mo nga Marae.
.. Tuarua.... 750 Mo nga Tamariki Kura.
„ Tuatoru..... 500 Mo nga Penihana.
.. Tuawha.... 500 Mo nga Whare mo nga
Tangata Mahi.
„ Tuarima.... 1000 Mo nga Ahuwhenua.
., Tuaono...... 500 Mo nga Turoro.
Tuawhitu.... 500 Mo nga Mahi Maori.
.. Tuawaru..... 500Mo nga Take Takitaki.
Te Huinga....... £5250
Ka kitea ai e £750 te toenga o te £6000. Ko te whakaaro me
tuku kia £500 o tenei toenga ki tetahi "Putea Tapu" hei
manawa whakatupu ia tau ia tau hei awhina ano i nga Take e
tu mai a muri ake nei. Ko te £250 ma te Hekeretari a ko nga
raruraru o nga Mema o te Poari me tango haere i runga i tena
Wahanga i tena Wahanga o nga Wahanga e waru kua whaka-
takotia nei.
Kia ora a Te Arawa. Kei te mihi atu matou nga iwi o te motu ki
to koutou kaha ki te rapu haere i nga kaupapa marama hei whaka-
paunga i ta koutou moni. He nui te whakamiharo ki ta koutou kau-
papa. Puta ana he painga ki ta iwi katoa ki nga tamariki tae noa
ki nga kaumatua, ki nga turoro tae noa ki te hunga ora, ki nga rawa-
kore tae atu ki nga tangata whai-rawa, ki te taha tinana, ki te taha
wairua. Waiho mai ta koutou whakahaere hei tauira ki etahi o nga
iwi, kia pena hoki te kaha ki te whakatakoto arawhata hei pikinga
atu mo nga uri ki nga taumata marama o te ao hou. Mehemea i etahi
o nga iwi tena ono mano i te tau tena pea e kainga kinotia. Pai atu
te waihotanga ko koe ko Te Arawa hei tuatahi ki te whiwhi ki tena
taonga, kia waiho ai to kaupapa hei tauira ki nga iwi o te motu.
Koina nga huarahi e tupu rangatira ai te iwi Maori, e tu tika ai i
waenganui i nga iwi pakeha o te ao e whakaeke mai nei ki Aotearoa,
ki Te Waipounamu.
E ki ana a Hemi (I: 17): "Kei whakapohehetia koutou e aku tenei
aroha. No runga nga homaitanga papai katoa, he mea heke iho no te
Matua o nga whakamarama. " No reira e te iwi, kaua hei wareware
ki nga homaitanga papai a te Wahi Ngaro. —Etita.
Mo te Puru me kai i te WOODS' GREAT PEPPERMINT
CURE—1/9, 2/9 patara.
|
|
15 63 |
▲back to top |
Hune 1, 1924. TE TOA TAKITINI. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_63
NGA KORERO WHARE WANANGA ME NGA
KARAIPITURE.
(Na Wiremu Te Moana, Ruatoki.
WAHI TUARUA.
B. —PATAI TUARUA: HEAHA TA TATOU I KONEI?
KI ana nga korero a o tatou tupuna, ko nga Atua Poutiriao
i noho nei i te aroaro o te Atua me nga Whatukura me
nga Mareikura, e whitu tekau ratou. I te wa i oti ai nga
mea katoa te hanga i runga i te mata o te whenua i roto i te
whenua, i te takiwa, i roto i nga wai, ka ui atu ratou me pe-
whea te whakaputa i te ira tangata kite ao. Ka rapua, heoi
kaore i kitea. Kamea etahi o ratou, me tiki i nga wahine o
roto o nga Rangi-tuhaha. Kamea atu etahi e kore e ahei,
notemea ko a ratou na uri he wairua ke, engari waiho i a
Papatuanuku nei he uha hei whakaputa i te ira tangata ki te
ao, kia whai tinana kikokiko wheua ai.
Ka rangona iho e Rakamaoma ma te tohetohe nei. kei roto
era, ia Ranginui e noho ana. Ka karanga tia iho. " Haere ki te
one i Kurawaka, ahu ai i te oneone. " Ko to ratou haerenga
ki te ahu i te puehu o te one i Kurawaka. Koia a Hineahuone,
ara Hinehauone, te wahine tuataki. Ko te manawa me nga
toto no nga Poutiriao. Ko te manawa ora. ara te hau ora na
Tane-nui-a-rangi. Ko te wairua na te Atua. Koia nei te take
i tae mai ai nga Mano-tini-oPuhitau. i noho nei ki roto ia
Ranginui-a-te-maku-rangi, e kiia nei ko nga Rawhitiao me
nga Matangiwai, e whakarauika nei i te Aoturoa, kia whiwhi
ki te tinana kikokiko, notemea e kore nga tamariki wairua a
te Atua e rite kia ia ki te kore e whai tinana kikokiko, wheua
ranei.
Na, e ki ana o tatou tupuna, e hara te wairua i te Atua,
engari he wairua. Ko te take i rereke ai enei mea e rua,
te Atua me te wairua, ko te Atua he tinana tona, kikokiko,
wheua wairua hoki; ko te wairua he wairua anake, kahore he
kikokiko, wheua, ranei. Na e kore rawa te wairua e Atua ki te
kore e whiwhi ki te tinana. Koia nei te take i hangaia ai e
te Atua tenei ao, hei tukunga mai mo ana tamariki wairua
kia whiwhi ki te tinana kikokiko, wheua. Kaore nga rangi
e ahei te whakawhiwhi te wairua ki te tinana kikokio. wheua
ranei. Ko te take, mate mea matemate e whakakakahu te
mea mate-kore. No reira ko Papatuanuku anake te mea kaha
ki te pera. Ko ona mea he tinana matemate katoa, ahakoa
tangata, kararehe, manu, ika. ngarara, rakau, ota ota, aha
ranei. Otira he mea wirua katoa nga mea katoa i mua atu
i te putanga ake ki tenei ao. Engari kia mahara ki tenei, e
ki ana nga akoranga a o tatou tupuna: " Ko te tangata anake
te mea he wairua tona. Ko era atu mea he manawa ora anake
kei a ratou. No reira ko te tangata anake te mea e Atua ai,
koia ra te wahi o te Atua kei roto inga mea katoa e kitea nei,
ara ko te manawaora. Ko nga mea katoa he mea whakaahua,
he mea mahi na te Atua i roto inga rangi i mua atu o te taenga
mai ki tenei ao.
(Taria te roanga. )
|
|
16 64 |
▲back to top |
64 TE TOA TAKITINI. Hune 1, 1924.
MIHANA KI MANUTUKE.
(Na Tame Arapata. )
NO te 9 o nga ra o Mei ka tae mai a Aata Wiremu (ara
Canon) ki te whakahaere i te mahi mihana ki tenei
marae o tatou. He karakia poto nei i te ahiahi muri
iho ko nga mihi. No te Ratapu ka timata te karakia nui o
te mihana he nui te tangata i whakaemi mai ki te whakarongo
ki ana kupu kauwhau. I te 7 o nga haora i te ahiahi o te
Mane ka haere ano te mihana, ena po katoa tae noa ki te po o
te Paraire, he rite tonu te ki o te whare karakia i te tangata.
Ao ake i te Hatarei he ra okioki no te kaikauwhau. I te
Ratapu ka hui mai ano te tangata kaore i arikarika, a he rangi
matao marangai hoki, a koianei te ra whakamutunga o te
mihana. No te Mane ko te karakia whakapa mo nga mamae.
Ko nga mea taumaha, i haere tonu ia ki o ratou whare karakia
ai whakapa ai hoki i ona ringaringa ki runga i a ratou. Kua
roa rawa te wa i hiahiatia ai kia tukua mai he tangata tika e te
Pihopa hei whakahaere mihana ki konei katahi ano. He nui
nga whaka mihi mona, i runga i te kaha o ana kupu te marama,
me te humarie hoki o tona ahua no reira he nui nga painga i
whiwhi ki nga mea i tae mai ki te whakarongo ki ana kupu
kauwhau. He inaha hoki nga mea i whakatahuritia, a i tango
hoki i te Hapa o te Ariki.
MARAMATAKA.
HUNE 1. —RATAPU I MURI I TE KAKENGA.
Tiu. 30. Hoani 13: 1-21. W.
Tiu. 34. Hiperu 8.
., 8—RATAPU O TE PETEKOHA.
Nga Waiata: Ata 48, 68. Ahiahi: 104. 145.
Tiu. 16, 1-18. Roma 8, 1-18. R.
Ihaia 1 1. Karatia 5: 16.
,. 11—RA O PANAPA. R.
.. 11 ki 14—RA EMIPA. R.
.. 15—RATAPU O TE TOKOTORU.. W.
Ihaia 6, 1-11. Whkt. I., 1-9.
Kenehi 18. Epeha 4: 1-17.
22. —RATAPU 1 I MURI I TE TOKOTORU. G.
Hohua 3: 7 ki 4: 15. Mahi 5: 17.
Hohua 5: 3 ki 6: 21. 2 Pita 2.
24. —WHANAUTANGA O HOANI KAI-IRIIRI. W.
29. —PITA APOTORO. R.
RATAPU 2 I MURI I TO TE TOKOTORU.
Ehekiera 3: 4-15. Hoani 21: 15-23.
Hak. 3. Mahi 4: 8-23.
HURAE 6. —RATAPU 3 I MURI I TO TE TOKOTORU. G.
1 Ham 2: 1 ki 27 Mahi 13: 1 ki 26.
1 Ham. 3. Mahi 1: 18.
13. —RATAPU 4 I MURI I TO TE TOKOTORU. G..
1 Ham. 12. Mahi 17, 16.
1 Ham. 13. Matiu 6: 1-19.
20. —RATAPU 5 I MURI I TO TE TOKOTORU.
1 Ham. 15: 1 ki 24. Mahi 21: 17 ki 37.
1 Ham. 16. Matiu 10: 1 ki 24.