Registered at the G. P. O, as a Newspaper.



  NAMA 33. HASTINGS. Mei 1, 1924.

TE TOA TAKITINI

       HE INOI MO TE  MIHANA.



ETE      ATUA, i whakakitea mai tau Tama hei whakangaro

      i nga mahi  a te rewera, hei mea i a matou hei tamariki

      mau. hei tangata mo te ora tonu: he inoi ta matou kia

tukua mai tau manaaki ki runga ki te Mihana e whakahaerea

ki tenei takiwa a nga ra e heke iho nei.

   Manaakitia te kai-kauwhau. Hoatu  ki a  ia he kaha, he



mohio, he kupu e taea ai te wahi ki a ia. Ko koe anake hoki

e mohio  ana ki o matou  mate, me  nga rongoa  e ora ai ano

matou.

  Tukua  nuitia mai tou Wairua Tapu hei whakaohooho  i te



hunga  e moe ana  i roto i te he; hei whakatahuri i a matou

katoa ki a koe i runga i te ngakau ripeneta, i te ngakau whaka-

pono, kia whiwhi ai matou ki te ora tonu. Ko Ihu Karaiti hoki

to matou Ariki. —Amine.





            HE PATAI NO NGAPUHI.

KEI     te mihi ki nga kupu matau e kawea haeretia nei e te

       Pepa. Tenei tetahi ui. No  te tau 1840 ka hainatia te

       Tiriti, a ka taka tatou te Maori ki nga whakahaere a te

pakeha. I enei tau e 84 e pehea ana ta taua tu Maori i roto i

te iwi pakeha?

  Tuara; I tenei tau 1924 ahu ake nei mo te 84 tau. ka pehea

ano  ta taua tu ta te Maori i roto i te pakeha?

                                —Na  Herepete Rapihana.

   Kaitaia.





      He  mea Panui  e Rev. F. A. Bennett, he mea ta e Cliff Press.

                       Queen  Street, Hastings, H. B.

TE TOA TAKITINI

           Registered at the G. P. O, as a Newspaper.

               Te Utu mo  te Pepa 6/6 i te tau.

   Me  penei nga reta " Te Toa Takitini" Box 300. Hastings.

34                TE TOA  TAKITINI. Mei 1, 1924.

          HE IWI KAKARA.

                         (R. T. K. )

HE     taunu na te pakeha he iwi paru te Maori na konei i

      whakamihi  ai toku ngakau ki nga kupu a Robert Louis

       Stevenson  mo  nga Maori  o etahi moutere  ririki kei te

 pito whakararo o  te Moana-nui-a-Kiwa. Ko  te ingoa o aua

 moutere ki te pakeha ko Gilbert Group, ko tetahi o nga kainga

 i noho ai a Tiwini (Stevenson) raua ko toua hoa wahine ko

 Apemana, ko to kingi o taua kainga i taua wa ko Tembinok.

 He tangata whai  moni  a Te  Mepinoka, i tana mahi  hoko

 kokonati (copra) he kaipuke ona. i tae rawa mai tetahi ona

 kaipuke ki Akarana. I mate tenei tangata ara i riro ona rawa

 i nga mahi hianga a te pakeha. Na nga kapene pakeha ona

 kaipuke i tukituki. Mo te tahae o te pakeha ka puta i a Tiwini

 enei kupu, he kupu e tika ana kia panuitia, he kupu na te pa-

 keha mo raua pakeha ano. " The world-enveloping dishonesty

 of the while man "—" Te tahae o te pakeha e karapoti nei i te

 ao. " He tangata nui a Tiwini. e rangona ana tona ingoa e te ao

 katoa.

   Kei te aurara a tatou korero mo nga haunga o te pakeha—

 ara haunga tikanga—kua  mahue   nga korero mo  te kakara.

 Ko tetahi o nga kainga nunui  o Gilbert Group ko  Butaritari

 ko te kingi ko te Bureimoa. Ko  tetahi tino tikanga a nga

 Maori o Putaritari he kaukau, he tatai i a ratou ki te puawai,

 otira he tikanga tenei na o tatou whanaunga katoa e noho mai

 nei i nga moutere  huhua o  te moana, tera te kaukau, i te

 mea  he whenua  wera to ratou. Ko  to taua nei whenua he

 matao  na konei taua ka wehi  i te wai. I te wehi  i te wai

 ka paru. E ki ana a Tiwini, " I te wera o te whare ka puta

 ahau ki waho ki te whakahauangi i a au. Mariri kau te ahiahi.

 te rangona he  reo. Kihai i takitaro ka rangona atu he  reo

 i tawhiti, e ahu mai ana ki a au. He rangai tane, wahine. !

 tawhiti ano ka tae mai to ratou ha mahana ha  kakara, reka-

 reka ana te panga mai ki toku mata. "" A procession drew near

 along the road, the hot clean smell of the men and women

 striking in my face delightfully. " He  korero  tino kororia enei

 mo  enei tangata—he korero whakamiharo  rawa ki a au. Ko

Mei 1, 1924. TE  TOA  TAKITINI. 35

taku hoki e mohio ana ka noho huihui ana te tangata, ka heke

te werawera ka maremare, ka tuhatuha. ka puhipuhi paipa, ka

tutakina te whatitoka  me  te matapihi, ka  wera  a roto  o te

whare, kaore e kakara—penei  me  ta Tiwini e korero  nei—

engari ka haunga, ka piro. Ki  te tomo mai  tetahi tangata ki

te whare ka rongo tonu tona ihu i te kino o te hau o roto o te

whare.

  Ko  nga tino take o te ora o te tangata, he kai, he wai. he

kakahu he  hau. He  ngawari katoa enei mea engari ko nga

mea  tino ngawari rawa he wai he hau. Kaore  he utu o te

wai, he mea ki nga wahi katoa, he ngawari noa hoki te utu o te

hopi na reira kaore rawa he take e paru ai. e haunga ai te

tangata. He mea whakamihi naku te tangata ma—ma  te tinana,

ma  te mahunga, ma te waha, ma  nga ringaringa, ma nga ka-

kahu, ma  nga whakaaro. Ko  te whare e hipoki ana i tenei

tangata he kakara. Ko  te wahine ma—ma    te tinana, ma nga

kakahu—e  rite ana ki te puawai he hanga ataahua nei ki te

matakitaki atu. Ma  tangata ma whakaaro; paru  tangata, paru

whakaaro. Ko te tinana ma, he tinana ora. Ko  tetahi take

e pangia  ai nga tamariki  e te mate  ma  te paru. Kaore  he

tangata kotahi i te whakaae he mea pai te paru ahakoa ratou

paru. I paru ai te tangata he mangere, kua  taungatia ki te

paru, na reira he mea  tino pai te whakaako i te tamariki kia

ma, he hanga noa hoki to ratou paru, kaore tena e whakaakona.

Kia  kotahi horoinga mo  te tangata i te wiki ki te wai wera

engari me he mea he mahi tana e heke tonu ai te werawera, he

mahi  paru ranei kia nui atu nga horoinga. ko nga waewae me

nga niho pai atu me horoi i nga ra katoa. E mama  ai te kau-

kau  me whai  te tangata kia whai ruma kaukau  tona whare,

kia rere hoki te wai matao te wai wera. Nui  atu tenei i te mo-

 toka, i te whare nui kahore nei he ruma kaukau, i te huutu

 whakapaipai. Kahore  he pai o te tatai i te tinana me he mea

 kei te he te whare.

   I ki tetahi tangata ko nga tangata ma he tangata whakahi:

 ko nga tangata paru he hunga whakaiti. E rite ana tenei wha-

 kaaro ki te whakaaro o nga tangata o Inia ko o ratou tangata

 tapu he tangata paru. Me  he mea  he tohu no te pai, no te

 tapu, te paru, te piro, kaati he kainga paru te rangi, he iwi paru

 nga anahera. He hanga whakamiharo  te hanganga o nga wha-

 kaaro o etahi tangata e mea nei he tohu no te whakaiti te paru.

 Kia au nei he tohu no te mangere, no te hakurara. E whaka-

 ritea ana e te Karaipiture te hara ki te poke, te hara-kore ki

 te ma. I inoi a Rawiri. " Purea ahau ki te hihopa. a ka ma

 ahau; horoia ahau, a ka ma ke atu i te hukarere.... Hanga,

 e te Atua, he ngakau ma ki roto ki a au: whakahoutia hoki ki

 roto ki a au he wairua  tika. " He  iwi kakara nga  tangata o

 Putaritari; he iwi kakara nga tangata o te rangi.



   Kaore e hapa te ora o te rewharewha me te maremare i te

 WOODS' GREAT PEPPERMINT  CURE—  1/9, 2/9 patara.

36                TE TOA  TAKITINI. Mei 1, 1924.

    KAI-WHAKAAKO   KI RAROTONGA.



NO    te 21 of nga ra o Maehe nei ka tu te po poroporoaki a te

      pakeha mo  Mr. and Mrs. McGruther ki te hooro o Wae-

      renga-a-hika, Kihipane. Ko  ia te mahita o te kareti o

Waerenga-a-hika. Ko  te whenua  i tu ai tenei kura he  mea

tuku na nga matua ki etahi o nga Wiremu hei whakaakoranga

mo  a ratau uri i muri i a ratou. Ko tenei tangata raua ko tona

hoa wahine  no  te takiwa o Waikato, he  awhekaihe  anake

raua. He nui  te aroha o te pakeha, Maori hoki, i to raua

wehenga atu me ta raua whanau. E ahu ana ki Rarotonga, ara

ki tetahi o nga motu, ko Mangaia  te ingoa, e 3 nga kura kei

tenei motu, koia te mahita mo  enei kura, ara Headmaster  me

tona hoa wahine ano ka mahi tahi raua. He nui ke atu te utu

mo  raua i te utu o tenei kura ka mahue iho nei e £600 te moni

ma  raua hui atu ki te utu £100 mo nga raruraru ote whare,

me  ona taonga katoa e tika ana mo roto. Hei te 1 o nga ra o

Aperira ka rere atu i Poneke. Ka timata te utu mo raua kotahi

wiki i mua atu o te wehenga atu i Niu Tireni a ma reira katoa

hoki e utu nga  raruraru katoa o te haerenga. Ka  mutu  i te

toru tau te whakaritenga mo ta raua whakaako, ki te pai raua

ki te noho atu ano mo  tetahi 3 tau ka ahei ano. He  Maori

katoa nga tangata o tenei moutere, he iti rawa atu nga pakeha.

  I tae a Ta Timi Kara  me Reeri Kara ki tenei po a nana i

tapae te paahi moni  te aroha a te pakeha, Maori hoki mo

raua. He nui hoki te pai o nga korero a Timi Kara mo raua.

Me  tona kupu  whakamutunga, i mea ia. ka kaha au ki te

korero ki nga takiwa Maori  e haere aua au, kia tukua mai a

ratou tamariki ki tenei kura. No reira e nga hoa i tena wahi

i tena wahi, kati te pupuri tonu i a koutou tamariki i te kainga,

 E rua nga mokopuna  a Timi Kara raua ko tona wahine kei

konei e kura ana, ka mohio mai koutou he pai nga whakaako-

 ranga me nga mahi ngahau  e mahia ana i tenei kura. Ko te

 headmaster, ara mahuna  o te kura inaianei ko te mahita tua-

 rua, ki te kitea te pai o tona whakahaere ka tuturu ia. ki te

 kore ka haere he panui mo  nga tangata e hiahia ana mo  te

 tunga " headmaster. "

   I tu ano hoki he po poroporoaki  ma nga  Maori i te Wai-

 hirere. Me  nga  taonga Maori  i tapaetia atu kia raua. Muri

 mai, i te ra tonu, i haere ai ka tukua ano e Tame Arapata raua

 ko tona hoa wahine he whariki he piupiu, hei powhiriwhiri atu

 mo  raua ki era o tatou toto.

                               —Heoi  Na Tame  Arapata.

   Makaraka,

      Kihipane.

  Mo  te Puru me kai i te WOODS' GREAT PEPPERMINT

 CURE—1/9, 2/9 patara.

Mei 1, 1924. TE TOA TAKITINI. 37



NGA KORERO WHARE WANANGA  ME NGA

            KARAIPITURE.

      Wiremu   Te Moana, Waikirikiri  Pa Ruatoki North.



    O  te kaupapa o enei korero he whakahoki mo enei patai:

        Tuatahi—I  haere mai tatou i whea ki tenei ao?

        Tuarua—He  aha ta tatou mahi i tenei ao?

  Tuatoru—Ina   mate  tatou, e haere ana tatou (wairua)  ki

whea?

  Na, ki ta te whakaaro nui he tino mea  nui kei roto i enei

patai, hei whakanui  i o tatou whakaaro, i o te Iwi  Maori.

Kua  pataitia ano nga patai nei kite iwi Pakeha; kati, ko nga

whakautu i na rototia i nga karaipiture, hei whakapumau i ana

whakamaramatanga. E mohio  ana tatou, te Iwi Maori ko nga

karaipiture he mea  tuhituhi na nga poropiti tapu a te Atua,

me  nga kai-tuhi hitori mai ano i te wa ia Arama ki te wa i a

Noa, ki te wa  ia Mohi ratou ko  nga poropiti; i reira mai tae

iho kia Ihu Karaiti ratou ko ana akonga, ara ko nga Apotoro.

  Na, ite mea kua whakautua enei patai i roto i te reo Pakeha.

i puta he painga kia ratou, na e kore ianei e tika kia whaka-

utua i roto i te reo Maori, kia puta ai hoki he painga kia tatou

 (Maori)?  Ko  nga whakautu i te taha Pakeha he mea  hoki

atu kinga tuhituhinga o nehe; na reira i whakapumau a ratou

whakamaramatanga. Na. e kore ianei e tika kia hoki  atu

 tatou ki nga korero a nga Ruanuku o te Iwi Maori, i puta mai

 nei i roto i o ratou whare Wananga, hei whakapumau inga wha-

kautu  mo te taha kia tatou?

   Hei muri ra takiri mai ai nga whakamaramatanga   i te taha

 Pakeha, kia tau riterite ai te ahuatanga o a raua whakautu, kia

 rite tahi ai hoki te whiwhi kinga painga me nga mohiotanga.

 Ina enei patai i marama ai te tauira o te whakaoranga e whaka-

 aturia nei e nga Karaipiture.

   Na, mo  runga mo  etahi aronga o nga patai nei, na reira te

 whakaaro  i penei ake ai, tena, hoki atu te whakaaro ki nga

 akoranga o roto i nga Whare Wananga, aha koa  kua pitopito

 te mau mai o nga mea  i whakaakona e nga Ruanuku  i reira,

 kati me whaka  matau  noa ake etahi o a ratou akoranga hei

 whakau  inga whakamaramatanga  o nga patai kua tuhia ake

 ra.

   I mea a Paora kite hunga o Teharonika: " Whakamatautau-

 ria nga mea  katoa: kia u ki te pai. "  He taurai pai tenei na

 Paora, kia mohio ai tatou e ahei ana ia tatou te rapu kia whiwhi

 ai kinga mea pai; kaua i nga kumekumenga   a te whakaaro

 kuare, engari i runga i te whakaaro mohio. Na  me  penei ta

 tatou whakamatauranga  i nga mea  katoa kia u ai ki te pai: —

 Hemi  1: 5—"Ki  te hapa tetahi o koutou i te matauranga me

 inoi ia kite Atua e homi nui nei ki te katoa, kahore hoki ana

 tawai mai; a ka homai  kia ia. "

38\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE  TOA TAKITINI. \_\_\_\_\_\_Mei  1, 1924.





  I haere  mai tatou i whea?   Ko  te patai tuatahi tenei. Ki

te whakaaro  ake e tino taea ana tenei patai e nga korero o te

Whare  Wananga: koia tenei e whai ake nei.

         A. —I HAERE MAI TATOU I WHEA.

  Ko  te rangi i noho ai te Atua, ko Toi o nga rangi, ara ko

Tikitiki o rangi. Ko  nga Atua  e uru atu ana ki reira ko nga

Whatukura, he Atua  taane. Ko  to ratou whare ko Rangiatea.

Ko  nga  Mareikura, he Atua wahine. Ko  to ratou whare ko

 te Rauroha. Ko  te ingoa o te Atua-nui ko  lo-matua-te-kore.

 Ko te whare  o nga  kai-tiaki o nga tatau o Tikitiki-o-rangi, ko

Tawhirirangi. Ko  ta ratou mahi, he mahi  i nga mea  wairua.

koiara  o tatou  wairua e kiia nei  i roto ia Toi-o-nga-rangi. ko

 nga mano tini o Puhitau.

   Î rira tatou e noho wairua ana. kahore he tinana kikokiko.

wheua   ranei, ka rite te wa e noho  ai o tatou wairua i reira.

ka heke mai i reira ki nga Rangi-tuhaha kia whakaakona e nga

 Tahurangi, Atua tane: e nga Tahupunga, Atua wahine, o roto

 i Tiritiri-o-matangi. Ka  mohio  tatou ki nga  mahi  o reira ka

 heke mai o  tatou wairua ki Ranginui-a-te-maku-rangi. ko reira

 tatou whai ingoa tuarua ai: ku nga wairua taane he Rawhitiao;

 ko nga wairua wahine he Matangiwai. Ko te take o te noho a

 o tatou wairua i reira he noho tatari kia rite te wa e heke mai

 ai ki raro nei kia Papatuanuku nei kia whiwhi  ki te tinana

 kikokiko. Na. he  roa noa atu te korero nei engari i whaka-

 potoa.

   Na kei roto tatou i te tinana kikokiko, ia tatou e noho nei i

 tenei ao. Ko te whakahoki  tenei o te patai: I haere mai tatou

 i whea?  Ki ta nga korero i roto i te whare Wananga.

   Ko  ta te karaipiture tenei e whai ake nei mo taua patai ano.

 Hopa  38: 4. I whea koe i a au e whakatakoto ana i te turanga

 o te whenua?   Korerotia mai mehemea   e mohio  ana koe kite

 whakaaro. "   Te whitu  o nga rarangi: '' I te mea i waiata nga

 tahi nga whetu o te ata. a i hamama i te koa nga tamariki a te

 Atua. "  Na. he tama a Arama  to tatou matua  na te Atua. Ina

 te whakapapa: Ruka  3: 38. "Ko Kamana   ta Enoka: ko ia ta

 Heta: ko ia ta Arama: ko ia ta te Atua. " Ko  Arama  to tatou

 matua  ki te wahi ki te kikokiko: ko te Atua to tatou Matua ki

 te wahi ki te wairua.

    I hamama katoa o tatou wairua, e ai kita Hopa, i te koa. no te

  mea i mohio o tatou wairua kei te homai  he ao mo  tatou me

  nga tinana hoki. He mea  hanga a Arama  to tatou matua e te

  Atua ki to puehu  o te oneone, ara tona tinana kikokiko, a

 whakahangia  ana te manawaora ki roto, aka whai wairua ora

  te tangata; ara te kikokiko o te tangata ka whiwhi ki te wairua

  ora. Tenei  ano tetahi atu karaipiture hei whakaatu kia tatou

  i haere mai o tatou wairua i te Atua; Kai-kauhau 12: 7: "Na

  hoki ana te puehu ki te whenua, ki te pera me ia i mua, a hoki

  ana ano te wairua ki te Atua nana nei ia i homai. " Epera ana

  ano ta Paora korero kinga Hiperu: " He matua  ano o tatou

  ki te wahi ki te kikokiko, he mea papaki  tatou na ratou, i

Mei 1, 1924 TE  TOA TAKITINI.

hopohopo  ano  tatou kia ratau. Kaua  ianei e nui noatu ta

tatou ngohengohe ki te matua onga wairua kia ora? '" E ai ki

ta enei karaipiture, he Matua  to tatou, he Atua hoki  kei te

rangi. E rereke ana ranei i ta nga tupuna o namata o te iwi

Maori?   Kahore rapea e rite tonu ana. Na ko te whakahoki

tenei o te patai tuatahi ara i haere mai tatou i whea? I haere

mai  i te ranei: he tamariki na te Atua.

                     ( Taria te roanga. )



       HE MIHI KI NGA TAMARIKI.

                          Ki  te Etita.

TENA      KOE. Whakaaturia  ki nga tamariki o te iwi Maori

      nga  mihi a nga tamariki pakeha o  te Kura Ratapu  o

      Ormondville ki a ratou. I konei a Kenana Ata Wiremu

 e whakahaere ana i te Mihana i te 9 ki te 16 o nga ra o Maehe.

 a i tae atu ia ki te Kura Ratapu i nga Ratapu e rua. I whaka-

 atu ia i nga Himene e waiatatia ana e nga tamariki Maori me

 te whakaaro  nui o etahi tamariki ki to tatou Ariki atawhai.

 Kei te mihi atu nga tamariki pakeha o nga  Kura Ratapu  o

 Ormondville me Mokotuku ki nga tamariki o nga Kura Ratapu

 Maori. Hei tohu mo to ratou aroha kua tapaea ta ratou ohaoha

 o te Ratapu nei te 16 o nga ra o Maehe mo nga mahi o te Mi-

 hana ki nga Maori.

   Kia mau  te mahara  ki te aroha nui o to tatou Ariki, e rite

 tahi nei tona aroha ki nga  tamariki Maori  me  nga tamariki

 pakeha.

   Heoi  ano. Kia  tau nga  manaakitanga  a te Ariki ki nga

 tamariki Maori  katoa.

   Na nga Kai-whakahaere o nga Kura Ratapu—

       Makotuku: Louisa Fothergill.

       Ormondville: Annie Webb.

   [Ko  te aroha a nga tamariki (apiti ki nga Matua) i tapae ai

 ki a Kenana  Ata Wiremu  e £9. Kia  ora nga tamariki pakeha

 e aroha nei ki o koutou taina o te iwi Maori. —Etita. ]





         TE WHEA PANGO ?

                           Ki te Etita.

 TENA     KOE. Tenei he whakahoki  i nga patai a te tangata

       nei a Akapita Hamuera Pango, kaore nei ia e whakahe

. ana i nga korero a Pirika te Miroi, me wa  Tutanekai

 Pokaihau. me wa Te Rire, engari e whakamihi ana ia.

   Mo  tana patai 6 i te wharangi o Te Toa Takitini o Aperira;

 he aha te turanga o Ngahuruhuru Pango i roto i te iwi? Taku

 whakahokia he rangatira ope. Koia hoki te tangata i haere ki

 Ngapuhi  " riro ake ai te kuia o Akapita. ara a Parewahaika

  me etahi atu.

   Mo te Tuawaru o ana patai. Atikoia na wai te 27 paati o te

  Wharekarakia i Ohinemutu. Tirohia te meneti puka o Roto-

 rua, ko Pererika Ngahuruhuru  kai roto i te taitara o taua 27

40\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE    TOA  TAKITINI. \_\_\_\_\_Mei    1, 1924





paati. Kaore  kau he  Ngawene  Pango, he Hamuera  Pango

ranei, i roto i taua piihi. Mo te patai tuaiwa. Taku whaka-

hoki: ko Te Au ra raua ko tona teina ko Te Eketu Ngahuru-

huru e hapai nei i te Hahi o to raua koroua, me to raua papa

o  Pererika Ngahuruhuru. Titiro iana ko  te Whare-karakia

tawhito kua hikitia atu ki te taha ki te moana. Na Te Eketu

Ngahuruhuru   i whakaae  kia tu ki reira, hei painga mo  te

Hahi o tona koroua o Ngahuruhuru Pango.

  Kia mohio  mai te kooti whakatau i te keehi mo nga Pango

nei, ki taku titiro me whakatau tenei keehi ki a Ngahuruhuru

Pango, i runga ano i te marama o nga korero me nga ripoata

o te taha ki a ia. Ko te taha ki a Ngawene Pango kei te kimi

paura, a kaore e kitea he paura pai, ara paua kaha. Ko nga

paura kua kitea e te tangata nei e Akapita, he paura whiunga

na nga  tamariki ki te wai, ana ka hau-maku, kaore e paku.

Kia kaha  ra e koro ki te kimi paura tika kia pai ai hoki te

paku.

                                      —Na   Te Rire  Whititera.

  Ohinemutu.



                          Ki te Etita.

TENA      KOE. Tena  kua kite iho i nga patai a te hoa, e

      patai nei kia mohio ai, he aha tenei, pehea tera, nawai

      tenei?  E  Toa Hamuera, toko rongo  ki oku kuia, na

Pango  i hari mai a Te Wiremu, ki te riu o Rotorua. Penei hoki

te rongo o etahi tangata tokomaha o Rotorua nei. Ko koe anake

me  ou hoa ruarua nei, kei te kuare ki ta te tokomaha i mohio

ai o tatou e noho nei i Ohinemutu.

  Kaati, kua kite iho i o patai. He aha koe te patai tonu mai

ai ki a matou i a tatou e noho tahi nei i Ohinemutu, i kawea ai

o  patai hai matakitaki ma  rau  rangatira ma  i tena marae  i

tena marae, i kitea nuitia ai to taua nei kuare. Kua kitea iho

i o patai, kaore ano koe ki a koeke.

  Patai 2. —Na  Pango a Ngahuruhuru. Koina  i karangatia ai

Ngahuruhuru  Pango.

  Patai 3. —Kaore  koe i rongo i a au e korero ana i ta tatau hui.

i haere a Pango i runga i te kaipuke o te Korekore, ki te kimi

 i tana tamahine i a Mangamangaiatua i nga rohe o Ngapuhi.

 E rere ke ana te korero atu a to kai-titiro i nga korero o roto

 o nga panui, me  tana tuhituhi i to hiahia penei, pera. Ka

 raru te kapo.

   Patai 4. —Ae, i pena taku korero. I hahua mai  a Manga-

 mangaiatua i Oihi e Pango, me taku waiata i te waiata a Pango.

   Patai 5. —Kai Paihia a Ngapuhi  me Ngati Whakaue, mai i

 mua  tae mai ki enei ra.

   Patai 9. —Ko  Pererika Peneti, ko te mokopuna a Ngahuru-

 huru te kai-hapai i te whakapono o te Hahi o Ingarangi, te

 owha a tana tupuna  i hari mai ai Ko  wai ki tou rongo?

   Heoi ano

                                  --Na Tutanekai  Pokaihau

Mei 1, 1924. TE TOA  TAKITINI. 41





       NGA MOANA O TE ARAWA.

            KUA   PUTA  TE  £6, 000 TUATAHI.

              TE HUI A TE POARI.

               Tari a Te Kooti Whenua  Maori,

                                 Rotorua, Maehe  27, 1924.

ITU    te hui ate Poari o Te Arawa i te 2 o nga haora i runga

     i te panui a te Minita Maori. I tae katoa mai nga mema.

    1. Ko Tiweka  Anaru Kai-Rehita o te Kooti Whenua  Maori

te Tumuaki o te hui Nana i panui:

    fa) Te panui a te Minita karanga i te hui.

    (b) Te pukapuka  whakatu a te Kawana  Tianara i nga

       mema  o  te Poari.

  I tono ia kia whakaingoatia he Tiamana mo te hui Poari.

  2. Na H. McPherson   i motini na Raureti Mokonuiaranga i

tautoko, " Ko H. T. Mitchell hei Tiamana mo te Poari. " Kaore

he tangata ke i whakaingoatia, kiia ana kia tu a H. T. Mitchell.

Ka mihi ia ki te Poari a ka eke ki te nohoanga o te Tiamana.

  3. Na. H. McPherson   i motini na W. Tamati  i tautoko: " E

mihi ana tenei Poari kia Kapene Mea kia Hon. A. T. Ngata kia

F. Earl kia R. Levin mo a ratau mahi ki te tautoko i te Keehi a

te Arawa mo  nga moana  a tae noatia tona tutukitanga. "—Wha-

kaaetia ana.

  Ko  te Hon. A. T. Ngata o enei i konei a i whai kupu ia ki te

Poari. Ko  nga take hei mahinga mana i tenei wa ko nga kau-

papa  hei whaaingai nga ra e heke iho nei. Taana ki ko te

kupu kaha o te Ture nana i whakaoti te keehi o nga Moana, ko

te kupu e whakaatu nei, kei te Poari te mana hei tino whakatau

he aha nga take tika hei whakapaunga mo nga moni, kei roto

i tona ringa e pupuri ana, na tena kupu i tino whakaeke te

kawenga  tino taimaha ki runga ki te Poari, a ma te ahua o te

whakahaere  a te Poari e tutuki pai, e he ai ranei te kaupapa o

 te moni a te Arawa.

   4. Na Kepa Ehau  i motini na Raureti Mokonuiarangi i tau-

 toko, " Me tuku he kupu tohutohu a te Poari ki te Minita kia

whakaturia ko  Tiweka Anaru hei Apiha haina haki i raro i te

 rekureihana 25 (2). "—Whakaaetia  ana.

   I patua tonutia atu he waea ki te Minita Maori whakaatu i

 tenei motini.

   5. Na H. Mcpherson  i motini na Rev. Waaka i tautoko, " Ko

 te tauira o te Hiiri e mau ake nei me whakaae a me tuku atu ki

 te Minita Maori kia whakamana   mai. "—Whakaaetia  ana.

   6. Na Raureti Mokonuiarangi  i motini na Wirihana  Tamati

 i tautoko, " Ko Wiremu   Ereatara hei  Waihi  Tiamana. "   Na

 Kepa Ehau  te menemana  na H. McPherson  i tatoko, " Ko Te

 Morehu  Te Kirikau hei Waihi Tiamana. "  I runga i te whaka-

 hipanga a Te Morehu Kirikau i tona whakaingoatanga ka unu-

 hia te menemana  kawhakaaetia te motini.

   7. Na H. McPherson   te motini na Aperahama  Wiari i tau-

 toko. " Ko Raniera Kingi hei Hekeretari mo  te Poari a me

 maunu  hoki ia i tona tuunga mema. "—Whakaaetia ana.

42                TE TOA  TAKITINI. Mei  1, 1924.





  I whakahaeretia te tuunga o Raniera Kingi ina ia ka rihaina

ara kei tehea Hapu he tangata mo tona tuunga. I te whakaari

tanga ate Morehu  Kirikau  kia whakatarewatia tenei take, ka

whakaaetia. I runga  i te motini a te Morehu te Kirikau ka

hikitia te hui a te Poari mo  tetahi wa  poto kia ahei  ai a te

Arawa  i tae mai ki te whakaputa i o ratou whakaaro.

  8. I te tuwheratanga ano o te hui ka whakahaeretia e te Poari

te take e pa ana ki nga moni i te Peeke, e ki ake nei nga Re-

kureihana  ki te Peeke o Niu Tireni i Rotorua te Putea a te

Poari.

  Na  H. McPherson  i motini na Kepa  Ehau  i tautoko: "Ko

 Henry Taiporutu  Mitchell. Wiremu  Ereatara, Wiremu  Waaka

te Rohu, Wirihana Tamati. Kepa  Ehau, apiti atu kia Tiweka

Anaru. Apiha haina haki, e meinga aianei ka whaka tungia hei

 tangata whakahaere i te kaute a te Poari i te Peeke o  Niu

 Tireni i Rotorua, a me whakaatu ki taua Peeke  o Niu Tireni

 kia whakamana   e ia nga haki a te Poari e hainatia e ratou

 ahakoa e whai moni  ana kaore ranei taua kaute, a ko Henry

 Taiporutu Mitchell, Morehu  Kirikau, Wiremu   Ereatara, Wire-

 mu  Waaka   te Rohu. Wirihana Tamati. Kepa  Ehau, apiti atu

 kia Tiweka Anaru apiha haina haki, me ahei ki te whakamana

 Haki. Tarawhe. Pire Whakawhiti, Nooti Whakarite, me etahi

 atu ahuatanga o te Moni, i raro i te ingoa o te Poari a ko enei

 mana  e kore e taea te whakataka ia ratou kia paahitia ra ano

 tetahi Motini whakataka ia ratau ka tuku atu ki te Peeke ka-

 tahi ano ratou ka taka. Me ta mau marika  ano hoki te Hiiri a

 te Poari ki runga i taua motini whakataka i ratou. ""—Whkaaetia

 ana.

   I konei ka haina nga mema  kua whakaingoatia ake nei i o

 ratou ingoa ki te pukapuka ki te Peeke o Niu Tireni.

   9. Na H. McPherson  i motini na Kepa Ehau i tautoko, " Kia

 tukuna he tono ki te Minita Maori kia tukuna mai e ia ki te

 Putea a te Poari i mua o te 31 o nga ra nga moni i whakaritea

 e te Paremata  mo  nga raruraru o te keehi o nga Moana  me

 tango atu e ia nga moni i pau i runga i te whakaaro kia Tawa. "'

 —Whakaaetia   ana. I patua tonutia atu e te Tiamana he waea ki

  te Minita Maori  whakaatu  i tenei Motini.

   10. Na. H. McPherson i motini na Kepa Ehau i tautoko, " Mo

  te ahuatanga o te £6. 000 ka puta ki te Poari a te 1 o nga ra o

  Aperira kia tonongia  atu kite Minita Maori kia tirotiro tia mai

  pena ka whakaao te Putea o te Motu kia penei te whakaputa

  mai. Kiu  £1. 000 i te Marama  tuatahi kia £2. 000 i te marama

  tuatoru a ko te toenga o nga moni mo te paunga o nga marama

  e ono. a me utu e te Putea o te Motu te Initareti e utua ana e

  te Kai Tiaki Maori mo  nga moni  i tona ringaringa.

    I puta nga whakamarama   kaore te Kai Tiaki Maori i te hia-

  hia Moni i tenei wa, ko te hiahia he whakamahi tonu atu i te

  moni tinana ki te kimi hua hei whakaea i etahi o nga raruraru

  whakahaere o te Poari. I patua tonu tia atu ete Tiamana he

  waea ki te Minita Maori  whakaatu  i tenei motini.

Mei I, 1924. TE TOA TAKITINI. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_43





  11. Na  H. McPherson   i motini na  Wiremu   Ereatara i tau-

toko, "Kia whai mana te Tiamana Raua  ko te Hekeretari ki te

whakarite i tetahi Tari rue ona Whakatikatika ki Rotorua  ma

te Poari. "—Whakaaetia   ana.

  12. I whakaputa a Hon. A. T. Ngata i tona whakaaro mo te kau-

papa hei whaka takoto ma te Poari mo runga i te whakapaunga

o nga Moni. He mea  tika tonu kia tono te Poari i te whakaaro

o te Arawa mo  runga i tenei take, a kia hanga hoki te Poari i

etahi Kaupapa  hei whakatakoto atu kia te Arawa. He  roa te

wa  ka tutuki he take i runga i tenei whakahaere, e ngari ko

tona mutunga  he ngakau ngawari rangimarie, i waenga nui i

 te Poari me te Iwi. I toona whakaaro me kaha te Poari ki te

 whiriwhiri i nga kaupapa e pa ana ki nga wai unu. ki nga ti-

kanga  whakatu  whare, a  mo  te taha ki te matauranga  kia

 whakatungia   he Karahipi, kia akona  hoki nga mahi-a-ringa-

 ringa tae atu ki te ahuatanga mo  nga Hoia  o te Arawa   kia

 awhinatia. Ko te kohatu nana i tata waahi te Kaupapa ko te

 hiahia o tetahi wahanga o te Iwi kia wehea etahi whakaaro

 motuhake  ki etahi wahanga motuhake  o te Iwi. He  pai te

 whiriwhiri tonu atu o  tenei ahuatanga i naianei, kei whaka-

 takoto te Poari i tetahi Kaupapa motuhake a te putanga mai o

 te tahi Kaupapa hou  kua kore i taea eia te whakatutuki o

 ana whakaritenga.

   konei ka hiki te hui.

   No. te 7. 30 p. m. ka  tuwhera  te hui ki Whakaturia, Ohine-

 mutu. I tae katoa mai nga Mema. I takoto i te Tiamana te

 reta mai a Tupu Taingakawa i tuhia mai e Keretoke Te Ahu kia

 Mita Taupopoki  i te 24 o nga ra Aperira. 1922, tono mai kia

 tukua atu te moni i tukua mai e Waikato  mo te Keehi  o nga

 Moana: E  ai ta ratau korero, ko te moni £150. I muri o nga

 korero mo  tenei take ka motini a Te Morehu  Te Kirikau na

 Kepa  Ehau i tautoko.

      (a) Kia  uiuia tenei take  kia ata maramatia  mehemea   i

         utua ki nga Roia o te Arawa enei Moni.

      (b) Na  te Morehu  te Kirikau i motini na Heemi te Iara

          i tautoko. " E whakaae ana tenei Poari ki te whai

          whakaaro ki te Keehi  a Waikato mo  ona  raruraru e

         pa ana ki te Komihana uiui mo nga whenua Muru a me

         whakamana  a Mita Taupopoki, ki te whakaatu i tenei

         ahuatanga i te hui a Waikato ka tu ki Waahi apopo.

          Whakaaetia  ana.

    13. NGA HUI  A  TE POARI. —-I  whakaaro  tia kia auau nga

  hui a te Poari, i te timatanga kia wawe te takoto o tetahi kau-

  papa, ka motini a H. McPherson na Wirihana Tamati i tautoko,

  Me tu he hui ma te. Poari ia toru marama engari mehemea ka

  kite iho te Tiamana e tika ana kia karangatia he hui. etahi hui

  ranei i waenga nui o aua toru marama mana e karanga taua.

  aua hui ranei. Na Te  Morehu  Te Kirikau te menemana  na

  Kepa  Ehau i tautoko. " I roto i te toru marama tuatahi me hui

  a marama  te Poari. " I whakaaetia ko te menemana   e te reo o

44                TE TOA  TAKITINI. Mei 1, 1924.





te Poari a i whakaritea kia tu i nga ratoru whakamutunga  o

nga marama  aua hui i te 2 o nga haora i nga ahiahi.

  14. NGA  RARURARU    ONGA   MEMA   (Rekureihana 26). I

motini a H. McPherson na  Rev. Waaka  i tautoko: " Me utu

nga  mema  o te Poari ki te 12 herengi ite ra hei whakarite i

te moe  ite Kai i te utu o nga waka e tae mai ai e hoki atu ai i

nga  hui. "—Whakaaetia  ana.

  15. UTU MO  TE  HEKERETARI. —Na. H. McPherson i mo-

tini na Taimona   Matuha  i tautoko: Kia £250 te utu mo  te

Hekeretari  ite tau, me  utu a  marama   a me  whakarite  a tau

tona tuunga. "—Whakaaetia  ana.

  16. Na H. McPherson  i motini na Kepa Ehau  i tautoko:

" Me  whakarite kia Rima  Pauna te moni  mo  tetahi kaute a

 te Hekeretari  hei  whakarite  i etahi raruraru  ririki mo   te

marama   o Aperira. "—Whakaaetia    ana.

   17. Na. H. McPherson  i motini na Raureti Mokonuiarangi

 i tautoko: " Kia riro ma te Tiamana raua ko te Hekeretari he

 tauira mo tetahi haki (cheque)  motuhake  ma  te Poari, ka

 hari mai kia whiriwhiri ngia e te Poari. "—Whakaaetia   ana.

   18. Na H. McPherson i motini na Taimona Matuha i tautoko:

" Kia whakaaria te Tiamana Te Hekeretari me Kepa Ehau hei

 Komiti Whaiti  hei wai hanga  i tetahi reta kia te Arawa, ka

 whakatakoto ki te aroaro o te Poari apopo, ko taua reta he

 tono kia te Arawa  kia tukuna mai  wa  ratou kaupapa hei

 whaka paunga mo nga moni. "—Whakaaetia  ana.

   19. Na H. McPherson i motini na Ra Mokonuiarangi  i tau-

 toko: " Kia whaka haungia te Hekeretari ki te hanga i tetahi

 kaupapa  hei whiriwhiri ma te Poari a te hui kei te tu mai, e

 whai painga, oranga ai nga hoia o te Arawa i nga moni o te

 Moana. "—Whakaaetia    ana.



 I KONEI KA HIKI TE HUI MO TE TEKAU O NGA HAORA

                   APOPO.

                                            Maehe 28, 1924.

                 10 O NGA HAORA.

         

   Ko  H. T. Mitchell te Tiamana i te tuwheratanga o te hui.

 I tae katoa mai nga Mema  o te Poari.

   I panuitia e te Tiamana  te tauira o te reta i haria e Mita

 Taupopoki raua ko Hon. A. T. Ngata i runga i te motini No. 2

  (b) i paahitia i nanahi. I panuitia hoki e te Tiamana   te

 reta hei tuku kia te Arawa.

   20. I ruunga i te motini a H. McPherson na  R. Mokonui-

 arangi i tautoko, " Whakaaetia ana kia paahitia te tauira o te

 reta i hangaia  e te Komiti  Whaiti  i runga  i te motini 19 i

 paahitia i nanahi  a me  perehi  e te Pepa  o Rotorua  kia

 200 nga kape. "

   21. Mo  nga Motini: "Me  tuku mai  nga whakaaturanga  Mo-

 tini ki te Hekeretari kotahi wiki i mua mai o ia hui mehemea

 ka  tae me tuku e te Hekeretari ki nga mema he kape o aua

  motini. "

Mei 1, 1924. TE TOA  TAKITINI. 45



  22. I runga i te motini a Wiremu   Ereatara na Te  Morehu

Te Kirikau i tautoko: " Me tuku e te Hekeretari ki nga mema

o te Poari he kape o nga meneti o ia huinga i muri tata iho o

aua hui. "

  23. I whakaaetia i runga i te motini a H. McPherson  na

Kepa  Ehau i tautoko: " Kia takoto nga mihi a tenei Poari ki te

Hon. J. G. Coates. Minita Maori, mo tona kaha, ki te hanga i te

Ture i tutuki ai te Keehi o nga Moana, tae atu ki te kaupapa

i tu ai i mana  ai tenei Poari. " a me waea  tenei motini ki te

Minita.

  24. Motini 10 (e pa ana ki te kimi hua o te £6000 i roto i

te wa poto). I motini a Mita Aporo Na Kepa Ehau i tauoko:

" E whakaae  ana tenei Poari ki te tuku i te £6, 000 ka puta mai

i te Putea  o te Motu   i te tahi o nga  ra o Aperira, ki  taua

Putea, ina taea te whakatutuki o nga whakaritenga kua tukuna

 atu ki te Minita Maori, ki te kore me tuku ki te Peeke o Niu

 Tireni i raro i wana whakaritenga. "—Whakaaetia   ana.

   25. RARURARU    O  NGA  MEMA. I te mea  kaore ano kia

 tuwhera te Kaute a te Poari kaore he moni hei whakarite i nga

 raruraru o nga mema, ka  inoi te hui ki te Tiamana kia riro

 mana e rapu he huarahi hei whakarite i tenei ahua.

   Ka hiki i konei te hui mo te 2. 30 o nga haora i te ahiahi.

           2. 30 O NGA  HAORA  I TE AHIAHI.

   Ka tuwhera  te hui. I tae katoa mai nga mema. Ko  H. T.

 Mitchell te Tiamana. Ka  whakaatu  te Tiamana kua  rite i a ia

 te taha mo nga moni hei whakarite i nga raruraru o nga mema,

 kei te tuwheratanga o te Kaute a te Poari paahitia nga puka-

 puka whakamana  i tenei ahuatanga.

   26. Na Kepa Ehau i whakatuwhera he haurahi mo te Tepute-

 hana a Ngati Whakaue   i haere mai i runga i te tukunga o

 Raniera Kingi i tana tuunga mema  o te Poari i tona whaka-

 tuunga hei Hekeretari, Nga Take:

   (1) Me  riro taua tuunga i tetahi tangata o roto i nga hapu

 o te Moana  o Rotorua.

   (2) Ko  te Wera Loffley te tangata mo taua tuunga. Na te

 Morehu  Kirikau raua ko Wirihana Tamati i whakaari ko Tiaki-

 awa  Tahuriorangi hei tango i taua tuunga.

   I riro ma te Poari e whiriwhiri i waenganui o enei tangata.

 Kaati i te tukunga ki te pooti ka tu ko Tiakiawa e waru nga

 pooti, ia te Wera e whitu.

   Whakaaetia  ana i runga i te motini a Te Morehu te Kirikau

 na Kepa  Ehau  i tautoko: "Kia tukua he reta ma te Poari ki

 te Minita Maori whakaari ia Tiakiawa Tahuriorangi hei mema

 mo  te Poari ki te Tuunga o Raniera Kingi. "

    27. I whakaaetia i runga  i te motini a Raureti  Mokonui-

 arangi na Te Waaka  te Rohu i tautoko. Kia whakaputa tenei

 Poari i tana mihi kia te Hon. A. T. Ngata mo ana awhina nui

 i te Poari i tenei tana hui tuatahi.

   I konei ka mutu te hui a i runga i te motini a Kepa Ehau na

 Raureti Mokonuiarangi  i tautoko ka whakaputaina  e te hui

  tana mihi ki te Tiamana.

46                TE TOA  TAKITINI. Mei 1, 1924.





    HUI NUI KI TE TOTARA, RUATOKI.

  Tuatahi  I Hurae). —Katu  he ra nui. ara he "Hurae"   na  te

Hahi  Ringatu i te 1 o nga ra o Hurae, 1924. Ko te marae kei

te Totara, koia nei tetahi o nga marae o Tuhoe, Matatua.

  Tuarua  I Hui Raupatu ). —Kua whakaaria e te Honore Mema

 (A. T. Ngata I kia tu he Hui Raupatu a muri tata tona iho i te

Hurae. Kia  whaiti ai nga tangata, e noho huihui tonu ana,

i na tae mai nga tangata nunui a te Kawana me te Mema hoki.

E  pa ana  tenei take kia. —Waitahanui. Ngati  Pukeko. Ngati

Awa, Whakatohea, me Tuhoe katoa.

  Tuatoru. —Ra  Whanau   (Birthday of our Member. Hon. A.

T. Ngata). —Kinga  whanaunga, kinga hoa piripono, I runga

i te tuponotanga, no reira hemea tika ano kia whakanuia ia te 3

o nga ra o Hurae. Ko  te ra tenei i whanau ai, te Tamaiti mata-

mua  a te tino Tupuna  o te ao a Matauranga  ara a Apirana

Ngata. Kua  meinga  nei hoki  ia hei Toka tu Moana mo te

Iwi Maori. Tona marama, tona kaha, tona aroha hemea whaka-

miharo  ki te ngakau o te tangata whui whakaaro. Ma te Atua

ia e tohu e awhina i nga wa katoa. —Amine.

   Tuawha. —Whakatuwheratanga      Whare    (Hall). — Kua

 hangaia tetahi whare  nui ara  he " Hall"  ki te marae  i te

 Totara. A kei te 24 o Mei. 1924. ka whaka tuwhera tia. Taria

nga  panui. Tona  nui 46 putu te roa o te Hooro. " Hall " 10

 putu te puroa teitei. " Stage " 10 putu ano te whare inuinu ti

 " Mess Room. "   Hui katoa 1 tiini. Ko te whanui 28 putu. Ko

 te teitei o te Stage 2 putu e 6 inihi. Heoi ano na te

        VILLAGE MANAGEMENT  COMMITTEE

 [Takurua Tamarau   ( chairman). Wiremu Moana  (Secretary).

     Paora Kurutia. Tamarehe  Waewae. Hata Waewae. Tupara

     Kaaho. ]



            HEI  WHITIKI   MO  TA   TATOU   TAMAITI.

 Rev. H. Munro, Nuhaka       7  O    kipaki............ 6   6

 Teihi Peka, Opoutama. 7  O  Karanema   Wairoa, Po-

 Riwai Raroa, Rangitukia  1   O  O    rangahau........ 5   O

 Enoka   Rukuata, Rangi-            S. Mate, Rangitaiki... 66

   tukia............ 1  O  O  Toki  Wharetapu, Rua-

 Piripi Rairi, Rangitukia. 10   O     toki North........ 6    6

 Huri   Korimete, Rangi-            Hurae  Te   Wahapapa,

    tukia............ 7   O     Rotoiti............ IO   O

 Kereni Turei, Rangitukia       6  6  Repoama    Pohe, Tura-

 Panapa  Tuari, Waipatu. 6  6    ngarere........... IO   O

  Karaitiana   Nikera, Erika  Akuhata, Kaikohe       6   6

   Pakipaki......... 6  6 Rangi   Rautahi, Danne-

 Morehu   (Moleskin), Pa-               virke............ 1   O  O

 Miss  Airini Hea, Ruatoki      10  ONgakuru      Pene   Haare,

 Heuheu    Poutawa, Wai-             Hokianga........ 13  O

    roa............. 6   6 Herepete  Rapihana, Kai-

 Miss  K. Williams, Napier       6  O   taia............. 1  O   O

  Nikora   Peeti, Makirikiri      6   6

    KIA ORA  NGA  MANAAKI. NGA  TANGATA   KAORE   ANO  KIA

 TUKU   HERENI  MAI  HEI WHAKARITE    I A RATOU   NAMA   KI TE

 PEPA, KIA MAHARA   KI TE WHAKATAUKI    A O  TATOU  TIPUNA:

 " HE HURUHURU    TE MANU  KA  RERE. "

Mei 1, 1924. TE TOA  TAKITINI. 47





             HE TOA  TAKARO.

KEI     te Hatarei  te 3 o Mei  ka tu  ai te po whakataetae  a

      Ihakara Rapana  ( Robin) ki a Sunni he Inia ki Nepia.

       Ko Ihakara  te toa mo te whiri  (wrestling) o Nu Tireni

mo  nga  tangata taumaha. Engari ko  Sunni te tangata tino

matau  mo  taua mahi  kua kitea ki Nu  Tireni nei. Ko  te tau-

maha  o Ihakara i te tau ka huri nei e 21 toone. Inaianei kua

hoki ki te 17 toone. Ko  te Inia kei raro iho i te 12 toone. Kei

te whakataetae  raua mo  te " Champion""  o  Nu  Tireni katoa,

me  nga  moni e £200. Ko  Ihakara te kai-karakiao Te Kohu-

patiki, tetahi o nga  kainga o  Heretaunga. He   tino tangata

kaha  o Ihakara. He tino tangata matau hoki te Inia, i rite tona

tinana ki te tuna a he uaua te hopu i taua tangata.



      HE MATE WHAKAOHORERE.

NO     te 19 o nga ra o Aperira nei ka mate a Pe Tepurewa. he

       tamaiti rangatira, no runga i nga tupuna e inaha. Ko

       ona tau 17. I mate ia i te mate kino, ara he mea pupuhi

 ki te pu. ka tu ki te uma, ka  mau  mai te mata  i te tapeha

 o te tuara. Ko te tangata nana i pupuhi, he tamaiti pakeha, he

 tamaiti na Tame  Teiwihi o Opouriao. E 3 maero  atu i Rua-

 toki ki te kainga o te pakeha nei. I haere a Pe ki te whaka-

 hoki i te kaata a taua pakeha. Rokohanga atu ko te tamaiti

 pakeha anake i te kainga. Kotahi raua ka  takaro ki a raua,

 me tetahi pu. he mata kei roto. Rokohanga ka paku te pu nei

 i runga i ta raua raweke. Ka tu ki te mea Maori o raua ka

 mate te mea Maori. Engari ko te mamao  i waenganui i a raua

 e tata ana ki te 30 nga iari. Kua  oti te uiui e te Ture, a kua

 kitea he aitua. Engari  ko te pouri me  te wetiweti mo  tenei

 mate kino, kei te pouri ona iwi me ona hapu e noho atu nei.

 He uri a Pe Te Purewa no nga tupuna e maha, no nga waka

 nei, no Matatua. no Takitimu, no Kurahaupo. He uri no Kahu-

 ngunu  me etahi atu. —Na. D. P. Hawiki.



 2. WAIKATO-MANIAPOTO   DISTRICT, SOUTH AUCKLAND

                     Court Sittings (1924).

 Kawhia——1st   April, 1924. Thames——1st July, 1924.

 Ngaruawahia—6th    May, 1924. Auckland—29th   July, 1924.

 Te  Kuiti—29th  May, 1924.

                    Board Meetings (1924).

  Auckland—29th   April, 1924. Thames—22nd   July, 1924.

 Te Kuiti—23rd June, DISTRICT, GISBORNE.

           Court Sittings and Board Meetings (1924).

  Ruatorea——24th  April, 1924. Gisborne——14th  July, 1924.

  Gisborne——12th  May, 1924. Wairoa—29th   July, 1924.

  Tikitiki—28th May, 1924. 

          4. IKAROA DISTRICT. WELLINGTON.

                      Court Sittings (1924).

  Masterton——8th  April. 1924. Wellington——20th  May, 1924.

  Hastings——24th   April, 1924. Wellington——  I5th July, 1924.

 Levin——13th May, 1924. Greytown—29th   July. 1924.

48                TE TOA  TAKITINI. Mei 1, 1924.





                   Board Meetings (1924).

Masterton.. 10th April, 1924. Wellington—22nd  May, 1924.

Hastings—24th   April, 1924. Wellington—17th   July, 1924.

Levin——15th May, 1924. Greytown——31st July, 1924.

     5. SOUTH ISLAND DISTRICT, WELLINGTON.

                    Court Sittings (1924).

Picton—25th  March, 1924. Dunedin——24th June, 1924.

Kaiapoi——4th  June, 1924. Invercargill——1st July, 1924.

Temuka—I 7th June, 1924.

                   Board Meetings (1924).

Picton—27th  March, 1924. Dunedin——26th June, 1924.

Kaiapoi—5th   June, 1924. Invercargill——3rd July, 1924.

Temuka—19th   June, 1924.

          6. AOTEA DISTRICT, WANGANUI.

         Court Sittings and Board Meetings (1924).

Wanganui—8th   April, 1924. Wanganui—1st   July, 1924.

New  Plymouth—29th   April, 1924. Marton—15th   July, 1924.

Wanganui——20th  May, 1924. New Plymouth——23rd  July, 1924.

Hawera—10th   June, 1924.



         7. WAIARIKI DISTRICT, ROTORUA.

                    Court Sittings (1924).

Rotorua—7th   April, 1924. Rotorua——16th  June, 1924.

Matata——20th  May, 1924. Opotiki—22nd  July, 1924.

Whakatane——27th  May, 1924: Kaha——30th  Jury, 1924.

                   Board Meetings (1924).

Rotorua—14th   April, 1924. Rotorua—23rd   June, 1924.





           MARAMATAKA.

Mei  1. —TAITE. Ra o Piripi raua ko Hemi.

,. 4. —RATAPU 2 I MURI I TE ARANGA.

                  Tau 20: 1-14. Ruka 22: 54.

                   Tau  20, 14 ki 21: 10. 1 Teha  1.

 11. —RATAPU 3 I MURI I TE ARANGA.

                   Tau  22. Hoani  2.

                   Tau 23. 2 Teha  3.

., 18. —RATAPU 4 I MURI I TE ARANGA.

                    Tiu 4: 1-23. Hoani 6: 1-22.

                    Tiu 4: 23. 2  Tim. 1.

., 25—RATAPU  5 I MURI I TE ARANGA.

                     Tiu. 6. Hoani  9, 1-39.

                      Tiu. 9. Pirimona. W.

 26 ki 28. —RA  RITANI. V.

    29. —TAITE. RA KAKENGA. W.

HUNE 1. —RATAPU I MURI I TE KAKENGA.

                     Tiu. 30. Hoani  13: 1-21. W.

                     Tiu. 34. Hiperu 8.

 8—RATAPU  O TE PETEKOHA.

                     Nga Waiata: Ata  48, 68. Ahiahi: 104. 145.

                     Tiu. 16, 1-18. Roma   8, 1-18. R.

                      Ihaia 1 1. Karatia 5: 16.

 11—RA  O PANAPA. R.

.. 11 ki 14-RA EMIPA. R.

.. 15—RATAPU   O TE TOKOTORU. W.

                      Ihaia 6, 1-11. Whkt. I., 1-9.

                    Kenehi 18. Epeha 4: 1-17.