Rama 75. Aperira 30, 1920.

Te Kopara.

Registered at the G.P.O. as a Newspaper.

Te Oranga mo tenei Pepa e Rima Kereni mo te Tau

Te Kopara.

NAMA 75. GISBORNE. APERIRA 30, 1920

"Iti te Kopara, kai takirikiri ana i runga i te Kahikatea."

Te Mate Puru i roto i te Iwi Maori.

I ENEI ra tata i hoki mai ano te mate puru nei ki nga takiwa o Haki Pei, me etahi atu wahi. Ahakoa kaore i pera rawa te taumaha me te pänga mai o taua mate i te tau 1918, engari ko te tokomaha o nga tangata i pangia i neke ake pea i te kaute o te I918. Kotahi mea e tino marama ana, ara i taumaha ke te pänga o te mate nei ki te iwi Maori i te iwi pakeha. Ina tirohia i nga kaute o nga tangata i matemate i te 1918 ka kitea e wha Maori i mate ki te pakeha kotahi. E rua % (paiheneti) o te iwi Maori i riro i taua mate. Kei te mohio tatou ko etahi wahi kaore i pängia e taua mate i te 1918. Mehemea i pa ki nga wahi katoa tera e neke atu i te 3 % (ara e toru i ia rau i ia rau) o te iwi Maori e mate i taua puru.

Mehemea he tika tenei korero ara nui atu nga tangata o te iwi Maori e matemate ana i taua puru (ahakoa te pänga taumaha mai pera me te 1918, ahakoa pa mama mai penei me tenei tau), he mea tika kia kimi tatou i te take ?

Kei te ahua ranei o ta te Maori noho ? kei te paru ranei o nga tinana ?

Kei roto tonu ranei kei nga toto o te Maori he kore kaore e kaha ki te whawhai ki nga ngarara o te mate ?

Ko te patai tuatahi kaore he tino take e whakaarotia ai. Mo te patai tuarua ahakoa rereke nga whakahaere a te Maori i a te pakeha, kaore e taea te ki he iwi paruparu te Maori. I ahua rite te Maori ki te pakeha. Tera ano nga tangata paruparu. Engari i runga i te ahua o te mate nei kaore i kapea nga kainga ma. Kaore te puru i tirotiro ki te kanohi tangata, ahakoa paru ahakoa ma, rite katoa taua haere. Engari kua kitea ko nga kainga ma i ahua mama ake i nga kainga paru. Kaore e taea te ki na tetahi o enei take i runga ake nei i whiua taumahatia ai te iwi Maori i te wa o te mate nei.

Kua kitea e nga matauranga mehemea ki te tutaki tetahi iwi Maori ki te iwi pakeha, a ka whakarereketia te ahua o te noho o taua iwi Maori, he tere tonu te pa mai o nga ahuatanga hei whakangoikore i ona kaha i ona toto. Kaore e mohiotia ana te take o taua whakaiwikoretanga i te Maori. E ki ana etahi kei nga akoranga hou te mate. E ki ana etahi

kei te tika tonu nga akoranga engari kaore te iwi Maori e kaha ana ki te hopu tika i aua matauranga o te ao hou.

Kei te mohio katoa tatou ko nga tinana o te Maori kaore i pera te kaha me nga tinana o ratou matua ahakoa nga kaha o nga matauranga ki te tiaki pai i te iwi Maori.

Ko te ahua o te iwi Maori i enei ra kaore i te pai te ora. Ka nui te awangawanga o nga tangata whakaaro nui ki te iwi Maori. Kei te piki haere te matauranga, kei te tupu haere te taonga, kei te rahi ake te oranga tinana o te Maori, engari ahakoa enei pai, ko te tinana o te Maori kaore i te kaha.

Kaore ranei he rongoa hei whakaora i tenei ahuatanga i runga i te iwi Maori ?

Ki taku mohio tera ano te rongoa. Engari me kaha nga Maori ki te whakahaere i aua huarahi hei arahi i te iwi ki te ora. Ina etahi o nga huarahi ki te ora: (1). Kia uru tenei whakaaro ki roto i nga tangata o te iwi Maori, ara kei runga atu te ora-tinana i te ora taonga. (2). Kia kaha te arai atu i nga mahi he e whakaiwikore nei i o koutou tinana, te kaiwaipiro, me te noho mangere. (3). Kia kaua e marenarena ki roto ki o koutou hapu ake, engari me whai ki nga toto tawhiti. (4). Kia kaha te tupato me te tiaki i nga kohungahunga kia tupu kaha ai, kia tupu ora ai.

Tera ano tetahi mate kei te kaha te pa ki nga iwi Maori katoa, ara ko te mate kohi. Ko tenei mate na te pakeha i hari mai ki te iwi Maori, a inaianei kua kaha rawa tenei mate ki te Maori. Nui e nga tamariki Maori e matemate ana i tenei mate i era atu mate katoa. Na te pai tonu o te hau o Niu Tireni i mau ai te Maori, mehemea ko etahi ahuatanga whenua kua mimiti te Maori ki te po i taua mate. Ka taea noatia atu te arai haere o tenei mate. He mate rere tenei mate ki etahi. Ko te turoro kei te pangia e te mate kohi me wehe ia ki tetahi ruma moe ai ko ia anake. He noho tahi he moe tahi i te ruma kotahi i kaha ai te pa o te Kohi ki etahi atu. Kaua koutou nga Maori hei whakahawea ki nga tohutohu a nga pakeha i ata kurangia mo enei mahi. Kaua hei mahara kei te neke ke ake to koutou mohiotanga ki enei mate i o nga pakeha i whakaritea hei takuta mo o koutou tinana. Ko etahi Maori kei te mohio tonu ki te tika o aku kupu. Ko etahi ka whakahawea kaore rawa e whakarongo.

E te iwi Maori he wa uaua tenei no koutou. Kaore e tino mohiotia ana i tenei wa to koutou putanga ki te ao marama to koutou totohutanga ranei ki te korekore noaiho. He nui rawa o koutou whanaunga kua riro i te puru. Nui atu hoki o te iwi Maori kei te riro i ia tau i ia tau i te mate-kohi. Ata tirotiro koutou ki tenei ahuatanga. He iwi toa koutou ki te whawhai ki o koutou hoariri. Tena e tu ki runga, kokiritia ta koutou pakanga kia korekore raua ko mate.

Na TAKUTA MERCER, M.D.

Kawana-Tianara Hou mo Niu Tireni.

KUA puta te whakaatu a Rore Riwapurü kawana-tianara o Niu Tireni kua oti te whiriwhiri e te Kingi a Rore Hone Heriko, C.B., G.C.V.O.; C.V.O., O.M., Atimara o te Ope Manuao Whawhai a te Ingarihi, hei Kawana-Tianara hou mo Niu Tireni.

He honore nui rawa tenei ki a tatou, a he mea tika kia hari nga iwi katoa - Maori, pakeha, mo te rironga ko tenei kaitoa hei Tumuaki mo tatou. Koia tonu tenei ko tetahi o nga tino tangata o Ingarani katoa. Koia te Tumuaki o te ope manuao whawhai a te Ingarihi i roto i te pakanga ka taha ake nei. Koia ano te tangata i whiriwhiria e te Kawanatanga o Ingarani hei kanohi mona ki te tirotiro haere i nga rohe katoa o te Emepaea, a mana te ripoata mo tetahi tikanga pai hei tiaki i te Emepaea i nga tauwhainga a te hoariri i nga wa katoa. Kua takoto taua ripoata ana ki te aroaro o te Paremata o Ingarani a kua paahitia. Kotahi ano te mea hei tiaki i nga rohe katoa o te Emepaea i nga wa katoa, ara ko taua ope manuao whawhai. Na reira he mea tenei e tino tika ana kia tino awhinatia e nga iwi katoa i raro i te mana o Ingarani. Koia nei te take i tae mai ai ia tata ake nei ki konei. Kati he mea whakamiharo tenei, ano te ahua kua oti noa atu ia te whiriwhiri hei Tumuaki mo tatou. Inahoki ko taua waka i mauria haeretia ai ia ki nga rohe katoa o te Emepaea, ko to tatou manuao whawhai ko te Niu Tireni. Tuarua i puta etahi kupu i roto i tetahi whaikorero ana i a ia i konei tata ake nei, katahi ano ia ka kite i te whenua ataahua pai ko Niu Tireni nei. A e whakaaro ana ia tera ia e hoki mai ano ki konei noho tuturu ai. Kati kua tutuki taua hiahia ona i roto i tenei ra.

Te Piriniha o Weira raua ko Rore Kitina.

I te takiwa tonu i timata ai te pakanga ka taha ake nei, ara i te tau 1914, ka tono te Piriniha o Weira ki a Rore Kitini kia tukua ia kia haere ki te whawhai. Ko te ahua o te whawhai i taua wa i waho noaiho i te wahi marama, kahore ano i tae ki nga parepare. Ka ki atu te Piriniha ki a Kitini, " Kahore hoki he aha mehemea ki te hinga ahau i te matä. E wha oku teina hei tango i toku turanga i muri i au." Ka whakahokia atu e Kitini ki a ia, " Mehemea e tino mohio iho ana ahau ma te matä pu koe e patu, e kore ahau e kaha ki te pupuri i a koe, e kore rawa ahau e whakaae kia riro herehere koe i te hoariri, a i runga i te ahua o te whawhai inaianei he mama noaiho to riro herehere." Kati e mohio ana tatou no te takiwa ra ano i tuturu ai te raina whawhai o te Ingarihi, katahi ano ka tukua te Piriniha o Weira kia haere ki te whakatutuki i taua hiahia.

He Poroporoaki na te Pihopa o Waiapu.

KI toku iwi Maori. - Kua eke tenei ahau ki runga i te tima hei kawe i a au ki te whenua o oku matua, ko nga taura noa nei kei te pupuri atu ki Niu Tireni ki te wetekia atu ko te wa ano tena e- mahue atu ai a Poneke a ka timata te kau i te Moana-nui-a-Kiwa nana nei i wehe atu te whenua o toku iwi i to koutou nei whenua. No reira i mua o toku rerenga kei te hiahia ahau ki te tuku atu i aku kupu whakamutunga ki toku iwi Maori e kaingakautia atu nei e ahau.

E haere ana tenei ahau ki te oinga o oku tupuna ki te whenua kua whai-tohungia e nga tangata nunui, ara o te matauranga o te ataahua o te whakahirahira; ki te kainga e arohaina ana e ahau, ki te Oneone i kori ai matau i nga ra kua taha ki te whenua o te Whakaaro Ataahua. E haere ana ahau kia kite i oku taka-hoa i te wa kei tamariki ana, ki te whakahou i nga whakaaro ki te whaka-hiato i nga miro o te taura kua mawheto i nga tau maha ka toha kei muri a, ka mimire ano ki roto i te whakatakere o toku ngakau. E haere ana ahau kia kite kia rongo a kia akona hoki e te Hui Topu o nga Pihopa (Lambeth Conference), me kore e kitea etahi tikanga hei whakahaere i nga take nunui-e pa ana ki a tatau i tenei wa mo te taha whaka-te-Hahi me te taha Tinana; a ki te rapu matauranga hoki i roto i te Whare Wänanga e hui ai nga whakaaro o nga tangata nunui a te Atua i nga wahi o te ao katoa. Tera ano etahi take taumaha e pa ana ki te ahua o te tupu me te ora o to tatau Whakapono, koia ahau ka whai kupu atu nei kia puta a koutou inoi kia waiho ai ma te kaha o te Wairua Tapu matau e arahi e tohutohu.

Ahahoa ka tata te wetekia atu o te taura o te tima e here atu nei ki o koutou whenua e rere ai ahau a ka matara atu ki Tawhiti-nui ki Tawhiti-roa ki Tawhiti pa-mamao, otira tera ano etahi taura kaore nei e kitea ana kei te here atu i ahau ki te oneone o koutou tupuna, ara te here o te aroha o te whakaaro tahi e kore nei e taea te momotu. He tokomaha nga tamariki whangai a Niu Tireni a ko ahau tetahi otira kotahi tonu toku whaea tuturu ko Ingarani, no reira ka piri pono tonu ahau ki a ia ahakoa he wa moana nana maua i wehe.

He maha nga wa e puta ana oku whakaaro ki nga Mihingare tuatahi o mua i a ratou i rere mai ai i nga moana nei a kaore e mohio he aha te mea e pono mai ki a ratou - a Revs. Hamuera Matenga, Wiremu Wiremu, Henare Wiremu, Pihopa Herewini me etahi atu. Kaore tahi he taura hei here i a ratou heoi ano ko ratau tonu ka tapae i o ratou oranga i roto i nga mamae hei whakawhanui atu a taea rawatia te mate. Ko ahau ia poka ke. E haere atu ana ahau i te oinga kotore o koutou tupuna he mea here ki- ona ahuatanga whakamiharo o nga Mihingare o nehe ra, i runga i te matauranga i te whakaaro tahi i te aroha. Koia nei hei paihere e u tonu ai

ahau ki a koutou a hoki noa mai ahakoa wehea tatau e te Moana-nui-a-Kiwa.

Kei te hiko atu oku whakaaro kia whanui kia hohonu kia tino kaha rawa nga mimire o te taura e paihere nei i a tatau, engari rawa ia hei tu-hono i a tatau ki te Atua. Heoi ano.

Na to koutou Matua i roto i te Ariki,
WIREMU WAMERE WAIAPU, Pihopa.
R.S.S. Rimutaka.

Nga Whakatau a Tiati Tione.

KAORE te Etita o Te Kopara i kite i te reta a Reweti Kohere i mua o te perehitanga. Pai ke mehemea i kawea e Reweti tera take taumaha ki nga apiha o te Kawanatanga. Kaua ta tatou Kopara e kumea ki era tikanga. Ko Paora Apotoro to tatou Kai-whakaako mo tenei take e whakahau nei ia kia whakahonoretia nga tangata katoa. Arohaina nga teina nga tuakana. E wehi ki te Atua. Whakahonoretia te Kingi. E nga pononga kia ngohengohe ki o koutou rangatira kia nui te wehi; he teka ki te hunga pai ki te hunga ngawari anake, ki te hunga whanoke ano hoki (1 Pita 2.17-18). Mehemea ki te titiro tatou ki te ahua o Paora i a ia e tu ana i te aroaro o nga Kai-whakawa ara o Pirika, o Petuha o Akaripa, ka kite tatou i tona ngohengohe i tona whakahonore i nga Kai-whakawa. Kia ora e hoa Reweti, kaua hoki hei pouri. He manawa ka ki to tatou ingoa Karaitiana me te rongo pai o ta tatou Kopara i penei ai nga whakaaro mo to reta.

Pitopito Korero.

I te taenga mai o te Honore C. J. Parr, te Minita hou mo nga Kura, ki Heretaunga ki te whakapuare i etahi kura hou i konei, i puta he kupu whakatupato mana ki nga tangata hokohoko whenua. Kua rongo ia kei te hokona etahi whenua mote £200 i te eka. E ki ana ia kore rawa enei moni e hoki, ara kaore i tika tera utu mo nga whenua paamu. Kei te haere mai te ra e hoki rawa ai te utu o te whenua. E ki ana taua minita ko te utu o nga whenua papai o Ingarani e £40 mo te eka, ara mo nga whenua mahi paamu. He whakatupato tana i nga tangata hoko whenua kei raru ratou.

Mo nga Tamariki kaha te Rewharewha, me kai i te
WOODS' GREAT PEPPERMINT CURE, 1/9, 2/9 patara.

He Reta Tuarua na Te Hau Mataira.

Ki te Etita o Te Kopara.

HOATU nga kupu e whai ake nei ki ta tatou manu ki a Te Kopara kia haria atu e ia ki nga kanohi ki nga taringa ki nga mangai o nga iwi katoa o te Tai Tokerau, te Tai Hauauru, te Tonga. E matakitaki mai ra, e korerorero mai ra, e whakarongo mai ra ki nga kupu a Huta Paka e korero nei i nga tuhituhitanga i Te Kopara, nama 66. E hoa e Huta he aha koe i whakaohooho ai i te moe a aku tamariki aku mokopuna, e moe mai ra i roto i Taranaki, i te riu o Waikato, a ko ahau tenei o te Chatham Islands e whakatoia nei e koe. Ehara tau e whakaaraara nei ko nga tamariki, erangi ko ahau tonu tenei ko te kaumatua e whakaohongia nei e koe, i tikina rawatia ai e koe ko te whakatauki a Horomona, he rakau mau hei werowero, hei whakaoho i te moe aku tamariki, a aku mokopuna, ia ratou e mohio iho nei he Hapati tenei ra no Ihowa, kia taka rano te whiti o nga tau e horoia ana e te Atua te piro i runga i whenua. Ko reira ratou maranga ai ka pai hoki ka ma a runga i te whenua ka hou nga mea katoa. Ina hoki i hua te tangata mäna e horoi a runga i te whenua ka ma ai. Ka tahi ka whakatu pakanga mo te ao katoa. Kia horoia ai e ia, e te tangata te wahi tnatoru o nga mahi a te Atua i tenei ao kihai i taea e te tangata. Kawe noa te Kaiha i tona iwi i nga miriona o Tiamana hei horoi i te ao kihai i taea; e kore ano hoki e taea e ia, notemea ehara i a ia te ao nei i hanga me ona tini mea o roto. Erangi, ma te Atua ano nana nei i hanga ana mea, mana rano e horoi, katahi ka taea. I ata whakaatu te Atua kia tatou katoa, i tona kahanga atu i te tangata. E toru nga tau i patu ai te tangata i te tangata, ka pae tona kaha. Kotahi te tau o te uruta a te Atua e patu ana i te tangata, nuku atu ano to te tau kotahi i nga tau e toru a te tangata. Mehemea i kawe hoki te Atua kia toru ana tau e whakamoti ana ia i te tangata, e kore rawa e kitea he tangata ora ki tenei ao haereere ai. Inahoki au mihi e rere haere nei i runga i a Te Kopara mo nga mahi a te Tai Rawhiti. Kua paenga i te Tai Rawhiti te whika tuatahi, a kua timatangia ano he whika hou. Te whika tuatahi mo nga tamariki i hoki mai i te marae o te whawhai, te whika tuarua hei hoko i te matauranga. E Huta e ki ana te korero a te Tatai o Horomona, " Ki te titiro atu te tangata ki te kotiro a ka hiahia atu ki a ia i roto i tona ngakau, kua puremu taua tangata ki taua kotiro i mua atu i tona paanga ki taua kotiro. Inahoki ra koe e whakamihi nei, e whakamoemiti nei ki nga hangarau e rua a te Tai Rawhiti. Tirohia te 23 o nga upoko o te pukapuka a Matiu, 23 o nga rarangi. E Huta mehemea i timata atu to titiro i nga upoko' tuatahi i roto o te Paipera tae ai ki te whakamutunga o ia upoko o ia upoko, no reira ka ohorere

koe ki nga mahi a te Tai Rawhiti, i tipokapokangia e koe to titiro i te Paipera no reira kite rawa atu koe ko te I6 o nga Whakatauki; ka mahue mai i a koe a Whakatauki 3.27; Roma 13.7, 15, 25, 26, 27, 28. E Huta mehemea no te unga mai ano o te Whakapono ki Paihia i timatangia mai ai nga mahi na, penei e kore e moe te Tai Tokerau, te Tai Hauauru, te Tai ki te Tonga, engari no te waihotanga mo te ra whitu mo te Hapati a te Atua mahi ai, no reira e ki atu ana te Tai ki te Tonga ki a koe me unu mai e koe te panui e mau ra i te Kopara nama 66, me ata kimi ano e koe te tikanga o te korero a Horomona i a Whakatauki 16.16. No te mea e rua ahua o te whakaaro nui, ko ta te tangata mo ana mahi ma o tenei ao, ko ta te Atua i homai ai ki te tangata mo nga mahi ma te tangata ki te Atua, pera me ta te Atua whakaaronui i hoatu ra e ia kia Horomona. E Huta, kua kauwhautia e nga minita te whakaaronui mai i te tau i u mai ai te Whakapono ki Paihia, Peiwhairangi, a tae noa mai ki tenei ra e tu nei taua Ka pau i o tatou minita te ata te ahiahi e whakaako ana i a tatou ki te huarahi ki nga kupu e whiwhi ai tatou ki te whakaaronui. Ahakoa te torutoru o aua kupu kaore ano tatou i mohio noa a e mea ana koe me kohi kia nui te moni katahi ka taea te kimi te whakaaronui. E Huta i kimingia e Horomona ko te whakaaronui i te tuatahi no tona whiwhinga ki taua whakaaronui, no muri katahi ia ka kohi i te moni. Haere i ana ki roto ki o tatou whare-karakia whakarongo ai ki nga whakaako a o tatou minita, e korero nei ki a tatou i te ata i te ahiahi; i te kupu nei na: - "Whakapaua tou ngakau tou hinengaro ki te aroha ki te Ariki ki tou Atua; me tenei ano, Kia aroha ki tou hoa tata ano ko koe." Kaati me uru pea te tinana me te wairua o te tangata ki aua kupu ako katahi pea ka whiwhi a tatou tamariki ki te whakaaro nui e ki ia ra, e Huta, i pai atu i te hiriwa i te koura. Ko te tino whakaaro tika mo tatou katoa mo te tangata ko tenei whakaaro na, ka taea e te Atua nga mea katoa. Koia tenei, hopungia atu te whakaaronui e te Maori i roto ano i tou reo e te Maori, e koe hoki e te pakeha, e koe e ia iwi, e ia iwi, i tou reo ano, i tou reo ano. Notemea kaore tatou e matau ko tewhea te reo mo tatou e whakawangia ai tatou e te Atua, mehemea ko te reo pakeha kua whakaatu ia i roto i te Paipera. Tenei kaore au nei i te kite engari pea koutou nga mea e tohe nei kia whakarerea to tatou reo kia kimihia he reo hou, he kiri hou, he kai hou. E hoa ma e iti ana te raruraru mo tatou ka whiwhi ai ki te whakaaronui. Na koutou i whakanui atu te raruraru, he iti atu te kapa kotahi ki te pereiti ma nga minita, i te rau pauna a te tangata hei ako i tona tamaiti i nga kareti nunui. Ina te waiata a nga kaumatua: " Hoki mai ra ki ahau ki te u kaipoho." Kaati ma koutou e whakamutu atu kei taka te ingoa o te kai-tuhi ki raro o te pukapuka.

T. H. MATAIRA.

Te Hahi Momona i te Hui Whakakotahitanga Karaitiana o te Ao katoa.

Ki te Etita o Te Kopara.

KIA ora koe e whakahaere mai na i nga mahi i roto i ou rohe katoa, kia tau ano nga manaakitanga papai katoa ki tou whare, me tau whanau katoa.

HE KUPU RUARUA NEI HEI MAU MA "TE KOPARA."

I tu tetahi Hui nui i te timatanga o te tau nei ki Pitipaaka (Pittsburgh) he taone nui kei Amerika. Ko taua hui, ko te " Hui whakakotahitanga o nga Karaitiana katoa o te Ao."

I tae ki taua hui nga tangata matauranga katoa o ia Hahi o ia Hahi puta noa te ao. He maha nga take i tutuki i taua hui kotahi rawa te take i whakawhanuitia. Ko taua take e pa ana ki te Hahi e ki nei ko ratou te Hahi tika, ara ko te Hahi Momona.

No te tahi o nga ra o Aperira nei ka perehitia ki roto i te nupepa o Akarana (Auckland Star) koia enei nga korero e whai ake nei: " I te taenga o Hemi E. Tarameti (James E. Talmadge) - he apotoro tenei tangata no te Hahi Momona - ki te hui whakakotahitanga o nga Karaitiana katoa o te ao. Tona taenga atu ki taua hui ka whakamarama ia, ko ia e tu ana hei mangai mo te Hahi Momona i roto i taua hui. Katahi taua hui ka ki atu ki taua apotoro kaore rawa he turanga waewae mou i roto i tenei hui, kaore rawa koe e ahei kia uru mai, ko te take i kore ai koe e whai wahi ki roto i tenei hui, ko to Hahi Momona kua kitea marakeraketia, kua kitea whanuitia, ehara i te Hahi Karaitiana.

Tuatahi, he tino mahi na te Hahi Momona, te whakahuri ke i nga whakaakoranga o nga Rongopai, kaore rawa e pupuri ana i nga ritenga o te Whakapono Karaitiana.

Tuarua, kua kitea marakeraketia te Hahi Momona i runga i ana mahi me ana whakahaere katoa, kei te tino tu hoariri ia ki nga ritenga katoa o te Whakapono Karaitiana.

No reira ko te kupu whakamutunga tenei, a tenei hui kaore he turanga-waewae mo te Hahi Momona, mo ana mangai ranei i roto i nga huihuinga karaitiana katoa penei me tenei hui." Ka mutu enei korero. Heoi ano.

Na to teina i roto i te Ariki,
Tokomaru Bay.
E. M. ERUINI.

[Kua araitia hoki te Hahi Momona i nga rohe o Ahitereiria (Australia). - ETITA.]

Mo te Puru me kai i te
WOODS' GREAT PEPPERMINT CURE, 1/9, 2/9 patara,

Oranga Minita.

HE putake tenei e koreronuitia ana i roto i enei ra, a e tika ana ano kia kaha te whakaaro o te Hahi mo tenei take i runga i te mea kei te piki te utu o nga mea katoa, kotahi anake te mea i hapa ko te oranga minita. Ina etahi korero i puta i roto i te Kahiti o te Pihopatanga o Waiapu, Nama 11: Kua tae mai te whakaatu he tokomaha nga minita pakeha o te Pihopatanga o Akarana kua rihaina i te mahi minita kua haere ki etahi atu mahi, i runga i te mea e kore rawa ratou e ora i te iti o te oranga e puta mai ana ki a ratou. Heoi ano te mea e ora ai te minita i roto i enei ra, ko nga minita kaua e marena, ki te kore tenei hei nga tangata ora whai rawa anake e haere mai hei minita, a ki te kore enei e rua, me mahi nga minita i nga mahi moni o waho hei awhina i tona oranga. Mehemea ki te whaia e te minita ko te tikanga tuatoru nei, e kore rawa ia e ahei te haere ki te tirotiro haere i tana pariha, i nga tangata ranei e pangia ana e te mate. Apiti atu ki tenei e kore rawa e whai wahi ki te kura i a ia ano, te tukunga iho ka heke haere tona pai mo te mahi minita, a ka mate ai nga mahi katoa o te whakapono."

Na he mea tenei kei roto tonu i a tatou i tenei ra. Kahore he aha i ahei ai kia ninihi ke ta tatou titiro whakaaro hoki i tenei take. Ko nga korero i runga ake nei mo nga minita pakeha anake kahore nga minita Maori. E koa ana te ngakau kahore ano i rangona ake tetahi minita Maori kua rihaina na te iti o te oranga te take. Otira kei te pa taua mea ki nga minita Maori katoa, heoi ano pea i ahua tika ai na te ora o muri i a ratou.

Na reira whakaarohia mai tenei take e tena marae, e tena iwi, e tena hapu, o tatou e noho nei i raro o te maru o te rakau nei o te whakapono.

Moni Aroha a nga Hoia.

Ko te moni aroha a te Kawanatanga ma nga hoia e £5,513,000. Tae mai ki te 10 o nga ra o Aperira nei, e 84,319 nga hoia kua utua a ko te moni katoa i riro i a ratou e £4,966,147. Apiti atu ki tenei e 2000 nga hoia i utua ki Ranana. I roto i te 86,000 tangata kua utua nei, e 5450 nga mea i £100 neke atu ranei, 15,059 nga mea i £75 tae atu ki £100, e 29,076 nga mea i £50 tae atu ki te £75.

Kua timata te mahi a te Y.M.C.A. i roto i te iwi Maori. Kua riro mai he tekiona he whare mo ta ratou mahi i Nuhaka. Kei a Mei nei te Hui whakapuare mo taua whare. Ko nga mema o te Komiti whakahaere o Nuhaka ko Revs. Matene Keepa me Williamson, ko Mr. South, ko Matene Whaanga, ko Kohu.

HE KAI MA TE KOPARA.

TE INGOA.
TE KAINGA.
UTU.
TE WA E MUTU AI.
Hanuere.
Daniel Canpbell
Omapere, Hokianga
2/6
Hune 1919.
Kameta Pou
Piopio, Waitomo
5/-
Hanuera 1921
Ngahuia Tihema
Tikapa, Port Awanui
5/-
Hanuere 1921.
Renata Taiapa
Port Awanui
5/-
Akuhata 1919.
Miss Florence Heron 
Havelock
5/-
Maehe 1920.
P. Raihania
Te Haroto, Hawkes Bay
10/-
Mei 1921.
Pepuere.
Wharepapa Perepi
Waipiro Boy
5/-
Mei 1920.
Maehe.
Pene Heihei
Kahukura
£1
Maehe 1923.
Weeta Katae
Raukokore, Opotiki
5/-
Hanuere 1921.
Ahipene Hakahaka
Torere, Opotiki
5/-
Maehe 1920.
Aperira.
Paki Ohuka 
Whenuakura, Ruatorea
5/-
Maehe 1921.
Te Rua Herata
Waitangi, Chatham Islands
5/-
Hepetema 1920.
Ed.. Reid
Whangara, Gisborne
5/-
Oketopa 1919.
Rev. Rewi Wikiriwhi 
Whakatane 
15/-
Aperira 1922.
Hurinui Apanui 
Whakatane
5/-
 Maehe 1921.
Peta Pakuku 
Wairoa, H.B.
5/-
Mei 1921.
L. Snee 
Box 119, Hastings
5/-
Aperira 1921
Wi Takana 
 Tahoraiti, Dannevirke
5/-
Aperira 1921.
Te Hau Mataira 
Te Kareotemoana, Chataham I.
10/-
 Maehe 1922.
Wi Nuku 
Kawera, Fernhill
5/-
Pepuere 1921.

HE TURE TUTURU.

1. Kotahi putanga o TE KOPARA i te Marama.
2. Ko te oranga mo te pepa e rima hereni (5/-) i te tau, me nooti o te poutapeta me pane kingi ranei.
3. Ki te hiahia te tangata ki te tango i TE KOPARA me tuku mai e ia te moni i roto i te reta whakaatu mai ki a

TE KOPARA, Te Rau Press,
6 Berry Street, Gisborne.

HE PANUI.

Ko nga tangata e hiahia ana ki te Rawiri, Himene, Kawenata ranei me tuku mai a ratou tono ki:

MISS K. WILLIAMS,
P. O. BOX 41,
HUKARERE, NAPIER.

Ko nga utu enei:

Ha mea nui, kiri noa, 3/.
Rawiri & Himene, kiri noa 2/.
Ha mea nui, kiri whero, 3/6.
Rawiri & Himene, kiri whero, 3/.
He mea nui, kiri pai, 4/6.
Rawiri & Himene, kiri pai rawa, 6/6.
He mea nui kiri pai rawa, 6/6.
Rawiri, Kawenata & Himene. kiri whero, 4/6
He Kupu ma; to Ngakau Inoi, 3d.
Rawiri Kawenata & Himene, kiri pai rawa, 7/6

Maku e utu te pane kingi hei tuku atu i nga pukapuka ki a koe.

Printed and published by HERBERT WILLIAM WILLIAMS, at Te Rau Printing Works
Berry Street, Gisborne, New Zealand. - April 30, 1920.