Nama 52. Pepuere 12, 1918.

Te Kopara. 

Registered at the G.P.O. as a Newspaper.

Te Oranga mo tenei Pena e Rima Hereni mo te Tau.

Te Kopara.

NAMA 52. GISBORNE. PEPUERE 12, 1918

"Iti te Kopara, kai takirikiri ana i runga i te Kahikatea."

Hui Hinota Maori ki Te Araroa.

I PANUITIA i Te Kopara o Hanuere ka tu te Hui a te Hahi ki Waipiro i te 22 o nga ra o Pepuere nei. He nui te awangawanga o etahi o nga kai-whakahaere o te taha Maori mo taea panui i te mea kua tutuki tonu tera ra ki te ra o te Hui ki Te Araroa. I tae ki te Etita o Te Kopara ki te Pihopa ki te whakaatu i te nui o te raruraru mehemea ka tuturu tana ra. Ka whakaatu mai te Pihopa kaore rawa he kupu ki a ia a nga tangata o Te Araroa patai mai mehemea he ra watea nona te 24 o Pepuere hei whakapuaretanga i te whare-karakia. Kua puta ke nga panui mo tana taima-tepara ka rongo nei ia kei te 24 ka whakapuaretia te whare-karakia. I te pouri te Pihopa mo tenei ahuatanga whakahaere. Kei te whakatika Te Koparra ki te pouri o te Pihopa. Me whakapa ki a ia i te tuatahi ka tuku ai nga panui mo nga whakapuare whare-karakia. Ko ia to tatou upoko, a ma te Pihopa anake ka taea ai te whakatapu motuhake o te whare-karakia.

I hoki ano te Etita ki te ata whakamarama ki a ia i etahi ahuatanga o tenei Hui me te inoi ki a ia kia whakaritea ano tana taima-tepara. I tana wa tonu ka tae mai hoki he waea no Te Araroa tono mai ki a ia tae atu. Ka whakariterite ano te Pihopa i tana taima-tepara kitea ana ka taea mehemea ka whakawhitiwhiti etahi o nga kainga. Patua ana tana waea kia R. Kohere, " Ka tae atu ahau ki te whakapuare i te wharekarakia i te Ratapu te 24; ko te Hui a te Hahi Maori mo te Manei te 25 ki Te Araroa ano." He nui te whakamihi ki te ngawaritanga mai o te Pihopa. I akona tenei tangata hei apiha hoia. Kaore e pai te apiha kia takahia tana kupu. No reira me mihi tatou ki te ngawaritanga mai o to tatou matua. Kia ora te Pihopa.

Tetahi take e tika ana kia whakahaeretia e te Hinota ki Te Araroa ko te motini i pahitia e te Hinota i Nepia kia nukuhia ake te oranga mo nga piriti ki te £120 me nga rikona ki te £100. Me kimi ki whea nga moni hei tapiri oranga mo nga minita ? Ma te Hui e kimi.

NGA RONGO WHAWHAI.

Te Tai-Hauauru.

KUA mutu te wa o te whakata kua timata ano te whawhai a te Kotahitanga inaianei. Kei te whawhai te takiwa kei te whawhai hoki te whenua. E iwa nga kaipuke rererangi o te hoariri kua tu kua pakaru. Ina tata ake nei pea rongo ai tatau ki tona tino kinonga o te whawhai ki tenei tai i te mea kai te tukua e Tiamani te nuinga o ana hoia ki konei. Kua ai tanga manawa te Ingarihi rana ko te Wiwi inaianei i nga Marikena kua tae atu nei hei hoa mo rana. Whakaaroa e tatau te nui o te whenna e puritia mai nei e te Ingarihi raua ko te Wiwi ara nuku atu i te 150 maero mai i runga ki raro. I nga Marikena kua tae atu nei ka mama ta ratou pupuri i tenei raina ka nukuhia atu hoki te kaha o te Kotahitanga.

Parihi.

Ko Parihi te taone i mate i nga mahi kohuru a te Hana. E 60 o ratou kaipuke rererangi i rere ki reira a i nui te matenga o te tangata i a ratou inakoa e 37 i mate rawa, 190 i taotu. O nga mea i mate rawa e 22 no Parihi ake 14; no nga pa ririki e tata tonu ana. o nga taotu 190, 115 no Parihi e 76 no nga na ririki.

Nga Itariana.

Ka nui te tae mai o nga rongopai o te taha ki te Itariana i enei ra. Ina hoki i nga ra mutunga o Hanuere nei ka whawhaitia e ratou te hoariri a riro mai ana etahi wahi kaha i a ratou ara, e toru nga tau-kahiwi. I riro herehere mai ano i te Itariana 100 nga apiha e 2500 nga tangata, e ono nga pu nunui, 100 nga pu-mihini me tini noa o nga pu ririki. I roto i nga ra e rua 17 nga manu rererangi o te hoariri i pakaru i a ratou.

Whenua o Parahitini.

KUA horo a Peterehema me Petane he pa enei e tino matatau ana ki a tatau ki te Maori i roto i a tatou Paipera. Kua horo a Peterehema te pa o Rawiri, te pa i whanau ai to tatou Ariki kei roto i nga ringaringa o nga Karaitiana inaianei.

Nga whakaatu mai ko te maha o nga tima-ruku o te Tiamana kua pakaru i a Tihema nei e 22.

He honore i tika ai te honore.

I ROTO i te reta a Ta Tamati Makenehi (Sir T. Mackenzie) i tuhi mai ai ki Niu Tirani nei, ka whakaaturia mai e ia te rironga o te tohu honore V.C. i tetahi apiha tai-tamariki o runga i tetahi o nga tima-ruku o te Ingarihi, ara: - " I a ia e rere haere ana i runga i tona tima-rulcu ka tere kitea e ia nga tima-ruku e rua o te Tiamana. Katahi ia ka rere whakamohio atu i runga i tona, ka topitotia te mea tuatahi ka totohu, ka rere atu ki tetahi, a, i ohorere noa te kitenga mai i a ia e whakatata ana ki te tuku topito atu katahi ka taku noa mai tera i a ia hei herehere. Katahi tana apiha ka mau ki nga kahu o te Tiamana ka kuhuna ki a ia, a, rere ana ki te tauranga manuao o Tiamana i Herikorana (Heligoland)." He tangata tino mohio ano ki te reo Tiamana. " Katahi ka ripoata atu i te nui o nga tima o te Ingarihi i totohu i a ia, me te tono atu ano i te ota ki te wahi hei rerenga mona, ka whakatohutohutia mai," hua noa ko te tino apiha ake tenei e korero atu nei, " Katahi ka rere ano te tima-ruku nei na tetahi o nga manuao i kawe haere, ka tae tona wahi i waho i te moana ka topitotia te manuao nei a rere ana ka hoki mai ki te tauranga i Ingarani a whakanuia ana tana apiha."

Nga herehere i oma nei i Motuihi.

KUA mutu te uiui mo nga Tiamani i oma nei i Motuihi a kua takoto te ripoata a te Komihana nana i uiui ki te aroaro o nga Minita o te Paremata. Ko te whakautu mai tenei a te Tari o te Whawhai mo tana ripoata ara: - " Hei te 29 o Hanuere nei ka whakawakia a Lieut-colonel C. H. Turner ki Akarana i runga i te tikanga whakawa hoia (court martial). Tokoiwa nga tangata mo te komiti whakawa he Kanara katoa. Ko te take ka whakawakia nei a Kanara Turner mo tona hauarea ki te tiaki i ana herehere. Na runga na tona hauarea ka honea. He whakapae tenei kaore rawa i taea e ia te karo i te mea kaore i takoto i a ia etahi take tika ki te aroaro o te Komihana ara whakamarama i te take i honea ai ana herehere. Ko Kanara Turner te tangata tiaki i nga herehere i Motuihi. Hei muri tata iho i te whakawa o Kanara Turner ko te uiui mo Kanara G. W. S. Patterson me Meiha J. Osborne Lilley mo te honeatanga ano o aua herehere. Kotahi te Kanara tokorua nga Meiha mana tenei uininga e whakahaere.

Ko Hori Tupaea te mema Maori o te Komiti whakahaere i nga whenua o Te Aute Kareti, me Hukarere Kareti.

Tau tu riri e te Tiamana.

HE hanga aroha nga rongo o nga hoia o Merika kua uru nei ki te whawhai. Ina nga whakaatu mai ko tetahi wehenga o ratou e rua tekau he ropu tutei hei whakarongorongo i te hoariri. I ahua matara rawa atu ratou na reira i ngawari ai te tapahi atu a te hoariri i a ratou. I te nui rawa o te ope whakaeke mai a te Tiamana i te po kihai rawa te rua tekau nei i whai wahi. Tokotoru i mate rawa, tokorima i taotu, a ko te tekau-ma-rua i riro herehere. Ko te mataika tuatahi tenei o nga hoia o Merika kua riro herehere i te Tiamana.

Tino nui te koa o Tiamana i te rironga atu o enei hoia o Merika hei herehere ma ratou. Puta ana i roto i nga nupepa a Tiamana tona tini o nga kupu taunu whakaweriweri, me te ki ano ko te timatanga tenei o te haere atu a Merika ki roto o Tiamana, tera atu tona tini.

Ko tetahi o nga Marikena i mate nei he mea poke e nga Tiamana ki roto i te parepare ka whakaturia katahi ka tapahia te korokoro ki a ratou naihi i ata waihangatia, ina tupono ki te whawhai mamau. Ko te hunga tokorima i taotu nei kei te tino whakaaro kia tere te ora kia wawe ai ano te haere ki te whawhai.

Otira kei wareware tatou he nui ke te hinganga o Tiamani i te Marikena i te timatanga ai.

Nga po ngahau a Ngatikahungunu i Akarana.

Ko te kaute tenei o nga moni i puta i roto i nga mahi ngahau a Ngatikahungunu i a ratou po i Akarana, ara e £5,469-7-0. Ehara tenei i te kaute tuturu engari ara atu ano kia poto katoa mai nga kaute kei te ngaro atu. Ko nga whakaekeekenga tenei o tenei moni, ara: - 

Na te taha Maori (mo te kaupapa)
£92
15
0
Na te taha Maori ano 
170
0
0
Na Ngatipikiao
1660
0
0
Ngatiruawewehe
100
0
0
Ngatiwhakaue
250
0
0
Nga moni o nga po e whitu i te Taone Hooro
777
0
9
Na te taha Pakeha
379
12
0
Na nga ropu nunui o Akarana
300
0
0
Na etahi Kamupene nunui
1000
0
0
Na nga peeke 
750
0
0

£5469
7
0

Ko Ngatipikiao te iwi i tino kaha ki te kohi me titiro hoki ra ki ta ratou kohi £1660. Tera e nui atu ta ratou kohi i tenei engari na Timi i peehi te whakaaro o Ngatipikiao i mea atu kati noa. Hia hia Ngatipikiao!

PANUITANGA.

PUANANI, CARTERTON.

TENA ra koutou i roto i te aroha o to tatau Ariki atawhai. E te iwi kia ora. Heoi te mihi. 1. He panuitanga ka tukua atu, ki a rere atu i runga i te Matata-hautonga, hei kawe atu ki nga wahi katoa o te Ika a Maui. 2. Ma te Hautarakaka-paraki, e whiu ki tera taha ki Aropaoa Tuawhenua, tae atu ki Murihiku. 3. Ki nga iwi, ki nga hapu, ki nga mana, ki nga reo haute o te iwi, ki nga reo whakaaraara i te pa, ki nga kai- tewha i te maara, ki nga kai -whakahauhau i te kauhoe o te waka; ki nga kai-hapai i te toki-amaramara, ki nga kai-hapai o te toki-tamaku, ki nga kai-hapai i te whao me te patupatu, ki te kai-titiro whetu me te hau, ki te kai-titiro i te aio ukinki i te aio piropiro, ki te kai-titiro i te kai a ngarumoana, ki te kai-titiro i te ngaru-mutu:

HAERE MAI! HAERE MAI! E tomo ki roto i te riu o te waka o to koutou tipuna o Maui, i a Nukutaimemeha. Kei runga tonu te aho me te matau i te waka e takoto ana. E mau to ringa, whiua ki te wai, kia mau ake ano to ika. Ko te 16 o nga ra o te marama o Maehe, 1918 ka whakatuwheratia a Nukutaimemeha, a ka tihorea te arai o te Kohatu Whakamaharatanga me te ekenga o nga tau o te Rongopai, ki te 100 tau ki Niu Tirani

Haere mai ! Haere mai ! Mauria mai te aroha a to tatau Ariki a Ihu Karaiti, hei maunu mo te matau a to koutou tipuna a Maui. E tuhera ana ki nga mangai o nga Hahi. E tuhera ana ki te Kawanatanga. E tuhera ana ki te Apitihana. E tuhera ana ki nga Apiha o nga hoia. E tuhera ana ki te Mea (mayor) o te taone nei. E tuhera ana ki nga pirihimana. E tuhera ana ki nga iwi e rua, Maori, Pakeha. E tuhera ana ki nga mahi pai, e kati ana ki nga mahi kino katoa. Heoi e nga iwi - Haere mai ! Haere mai !

Ko te ra hei taenga mai mo nga iwi o tawhiti, hei te TAITEI te 14 o nga ra. Ko te Hatarei te 16, kei te marae tenei ra. Ko te Ratapu te 17, kei te Hahi tenei ra. Ko te Manei te 18 o nga ra, hei putanga mo nga hau kakara i roto i tou mangai, i tou mangai. Hei taenga mo nga morehu o ia iwi o nga motu nei. Ko te ture kua pahitia nei e te Paremata mo nga whenua Maori hei whakanohonoho mo nga hoia. Ko enei take katoa ka whiriwhiri tatau i roto i tenei huihuinga. Kua kitea ake kua mate o tatau uri i tenei ture. Haere mai me te kupu ora.

Ka takoto te pureti kohi moni ki te taha Pakeha i te 16 o nga ra mo nga hoia e tu mai ra i te pakanga. Me te takoto ano te pureti ki nga iwi Maori, ma te Komiti e whakahua te ra.

"Hurua mai to maro.
He maro nguha to maro
He maro riri to maro
He maro kai tana to maro."

Haere mai e te tama a tera tangata, haere mai e te tamahine a tera wahine. Ko te whakapuru ki to ringa whangai, ko te patu ki to ringa hopu tangata. E taki ana to whakatauki, "He kotahi na Tu-ra-hiri, e ripo te moana-nui-a-Kiwa." Haere mai ! Haere mai ! Haere mai !

MEIHA TUNUIARANGI.

HUI TAKIWA.

KUA hikitia e te Pihopa te Hui Takiwa i Waipiro ki TE ARAROA. KO te ra mo tana Hui ko MANEI, te 25 o nga ra o Pepuere.

Pitopito Korero.

I tu te Hui ma te Hahi ki Moteo i te 3 o nga ra o Pepuere. I whakatuturutia ki reira te Hui Takiwa o te Hahi i te 12 0 nga ra o Mei.

Ko te ra hokohoko mo te Church Army ki Heretaunga kua nukuhia mo te 9 o nga ra o Maehe. Ko nga hua mo te whare ka hanga hei whare motahake mo nga tamariki Maori e noho mai ra i te marae o te pakanga. Awhinatia mai taua ra.

Kei te Hui i Te Araroa whakahaeretia ai nga rekureihana mo te huarahi whakapau i nga hua o nga moni kua kohia nei e te Tai-rawhiti hei oranga mo nga hoia.

Kei te 9 o nga ra o Pepuere ka whakahaeretia he hokohoko ma nga Komiti o Heretaunga mo te Whare Maori kei te hanga ki te whenua o te pakanga i raro i te mana o te Church Army, ara te Ropu a te Hahi. Ko nga moni kua tae ki a Rev. F. W. Whibley, Ormondville, te Hekeretari, huihui katoa ta nga Maori e £25 Tera ano etahi moni no Heretaunga kaore ano kia tae, no Moteo £10, no Omaahu £10, no Hukarere e £5. Na Tuahine Renata I kau, na Hori Tupaea 10 hipi, na Tangiora he parera he heihei, mo te hokohoko katoa enei o te 9 o nga ra. Mo Te Kopara o Maehe ka panuitia ai nga manaaki a nga tangata.

I nga tau maha ka huri nei ko te Tari i takoto ai nga pukapuka a te Hahi Maori ko Te Raukahikatea. Inaianei kua hikitia mai taea tari ki Nepia kia tata ai ki nga minita Maori i nga haereeretanga mai ki nga Hinota. Ka hiahia te tangata ki tetahi Rawiri, Himene, Kawenata ranei, me tuku mai tana tono (me nga moni e rite ana) ki The Secretary, Diocesan Office, Napier.

Tetahi take nui hei whiriwhiri ma te Hui ko te huarahi oranga mo te Hahi i roto i te iwi Maori. I tae mai te reta a te Hekeretari tawhito o te Pihopatanga (Mr. :Fielder) whakaatu mai kei te takoto pai katoa nga kaute o te Pihopatanga, heoi ano te mea kei te mate ko te taha ki te Hahi Maori. Ko te nama kua eke inaianei ki te £500. Na te kaha pea o te whakaaro ki nga tamariki o te whawhai ka wareware tatou ki te whawhai a wairua.

Te tuunga o Tare Parata.

KUA whakaae a John Topi Patuke he taitama no te pito whakararo rawa o tera motu ara no Ruapuke kia whakaaria ia hei mema mo te tunga o Tare Parata ina tata nei i mate atu ai. He tamaiti a John Topi na Kingi Topi he rangatira nui no Ngaitahu me Ngatimamoe, he tangata i kurangia, he tamaiti matau he tamaiti whiwhi oranga hoki.

He ra nui mo nga Hurai.

I ROTO i te reta a Balfour, tetahi o nga mema o te Paremata o Ingarani ki a Rothschild he Hurai rongonui he mirionea hoki i mea ia " Kei te tino tautoko te Kawanatanga o Ingarani i te take whakahoki i Hiruharama ki nga Hurai a ka tino whakapaua to ratou kaha kia tino tutuki tenei take." Kua korerotia ano tenei take i tera nama o Te Kopara no reira pai tonu te putanga o enei kupu a tetahi o nga mema o te Kawanatanga o Ingarani hei whakakaha rawa atu i nga take kua korerotia ra i tera nama o ta tatou manu.

Te Matauranga Pakeha, ehara i te mahi Tohunga Maori.

I RUNGA i te mahinga a te matauranga mo tenei whawhai me te wa e mutu ai, ka kii tetahi tangata o Merika, ko nga whika 666 o te Kararehe i Whakakitenga 13.18, ko te Kaiha. Ko te whika o nga reta kei ta te pakeha tikanga ano, a ko te whika o te ingoa o te Kaiha me tapiri ki nga whika katoa o nga reta o taua ingoa, ara Kaiser, he 6 te whika, koia tenei: - 

K
116
A
16
I
96
S
196
E
56
R
186

666

Korerotia hoki nga rarangi 4 me te 6 o tana upoko ano, ko te wa tena e riri ai tana kararehe a ko te wa hoki tena hei mutunga mo tenei whawhai, ara kei mua tata atu hei muri tata iho ranei o ana marama ka mutu. Pakeha! pakeha !

TE TAIMA-TEPARA A TE PIHOPA O WAIAPU.

PEPUERE
MAEHE.
APERIRA.
MEI.
10. - Ki Uawa.
3. - Rangitukia.
7. - Gisborne.
5. - Nuhaka.
17. - Tokomaru Bay.
10. - Tuparoa (?)
14. - Nepia.
12. - Hui Hin. (Moteo)
24. - Te Araroa Hui.
17. - Raukokore.
21. - Waipawa.
16. - Te Haroto.
25. - Hui Takiwa.
21. - Torere.
28. - Wairoa.
19. - Taupo.

31. - Opotiki.

26. - Taupo.

HUNE: - 2nd, Rotorua; 9th me 16th, Tauranga; 23rd, Te Puke; 30th, Whakatane.

HE KAI MA TE KOPARA.

Tihema.

TE INGOA.
TE KAINGA.
Uru.
TE WA E MUTU AI.
Charlie Rich
Tolaga Bay
5/-
Tihema 1918
Hataraka Rangi
Tolaga Bay
5/-
Tihema 1918
Eru Titi
Manutuke, Gisborne
5/-
Tihema 1918
Henare Tumango
Whanganui
5/-
Tihema 1918
Mrs. Richmond
Chatham Islands
5/-
Hepetema 1918.
Hare Warakihi
Ormond, Gisborne
5/-
Tihema 1918.
Piripi Rairi
Rangitukia
5/-
Tihema 1918.
Timi Koria
Rangitukia
5/-
Tihema 1918
Manihera Waititi
Cape Runaway
£1
Maehe 1920
Eruera Monita
c/o Saxby Bros., Opotiki
5/-
Hanuere 1918
Aperahama Ruha
Raukokore, Opotiki
5/-
Hanuere 1919
Hanuere.
Hone Ngatoto
P.O, Kahukura
5/-
Hanuere 1919
Tepene Wenerei
PO, Kahukura
5/-
Hanuere 1919
Tuta Te Oreore
Port Awanui
5/-
Hanuere 1919.
Riwai Raroa
Rangitukia
5/-
Hanuere 1919.
Rapata Manuera
Rangitukia
5/-
Hanuere 1919.
Kerene Turei
Rangitukia
5/-
Hanuere 1919.
Wi Taukoko
Kahukura
5/-
Hanuere 1919.
Paratene Parinui
Kahukura
5/-
Hanuere 1919.
Hoani Huriwai
Kahukura
5/-
Hanuere 1919.
Heni Morete
Kahukura
5/-
Hanuere 1919.
Raniera Tuhoro
Rangitukia
5/-
Hanuere 1919.
Paratene Ngata
Port Awanui
15/-
Noema 1920.
Rev. Poihipi Kohere
Rangitukia
5/-
Hanuere 1919
Henare Roera
Ohau, Manawatu
5/-
Hanuere 1918
Ahipene Hakahaka
Torere, Opotiki
5/-
Hanuere 1919.
Paku Whati 
Whangara
5/-
Hanuere 1919.
Kereama Piwaka
Whangara
5/-
Hanuere 1919.
Wiremu Ngatai
Rangitukia
5/-
Hanuere 1919.
Reihana Moari
Kahukura
5/-
Hanuere 1919.
Hori Kohuru
Kahukura
5/-
Hanuere 1919.
Hori Kaua
Kahukura
5/-
Hanuere 1919.
Ernest Hooper
113 Clifford St., Gisborne
5/-
Hanuere 1919.
C. Ellis
Hunterville, Poneke
5/-
Hanuere 1919.
Hori Te Mautaranui
Waitahanui, Lake Taupo
5/-
Hanuere 1919.
Tamati Muhu
Tolaga Bay
5/-
Hepetema 1919.
Pepuere.
Turu Ryland
Box 19, Tokomaru Bay
5/-
Hanuere 1919
H. N. Kerenene
Kaeo, Whangaroa
5/-
Hanuere 1919
Jack Tipene
Porangahau, H. B.
5/-
Hanuere 1919
Te Wahapango
Clive, H. B.
5/-
Tihema 1918.
Paora Pene
Mokai Sawmill, Taupo
5/-
Hanuere I919
Himiona Awanui
Tolaga Bay
5/-
Pepnere 1919.

Kua tata te oti o te whare-minita o te Pariha o Moteo He mea hanga ki te pereki.

Pitopito Korero o te Whawhai.

Ko nga hoia Maori enei kua tae mai ki Akarana i te 31 o Hanuere nei, ara: - Private Hare Kapua, Tokomaru Bay; Prvt. Aperaea Manuel, Tokomaru Bay; Prvt. Wiremu H. Rangi, Gisborne; Prvt. Moetu Toherire, Waipiro Bay; Srgt. Petiha, Waiapu.

I nga ra timatanga o Hanuere nei ka topitotia e te Tiamana te timahohipera o te Ingarihi ki te moana o te Ingarihi, ko te Rewa te ingoa. Ahakoa nga tohu o nga timahohipera me nga raiti i runga i te tima nei kaore te Tiamana i aro atu. E 550 katoa nga tangata i runga, e 250 nga hoia taotu, a he neehi etahi. I ora katoa nga tangata heoi ano i mate tokorua no te tima ake enei.

Ko te maha tenei o nga hoia o Niu Tirani ki te whakaatu a te Minita mo te Whawhai tae mai ki tenei ra: - 


Apiha.
Tangata.
Kua mate
485
10,595
Kei te ngaro 
9
217
Kua riro herehere
5
109
Kua taotu 
1,115
27.025

1,614
37,946

E ai ki nga whakaatu mai kua oti te tima tuatahi a Tamati A. Etihana (Thos. A. Edison) nana nei i kite nga mihinikorero. Ko taua tima he mea ata waihanga mo runga i nga mahi a Te Tiamana e whakatotohu nei i nga tima i te moana. Ko tona hanga he papaku noa te wahi e puta ana ki waho o te wai, ko nga mahi he mea inihi e ahei ai te tutua iho ka whakatakoto ki nga mao o te tima, pera ano hoki te timera. Kei enei ahua te mea whakamiharo o tenei tu tima, atu i te kei tae noa ki te ihu ano he aho e maro ana. Kei ona ahua hoki ina peitatia katahi ka tino kore e mohitia atu, he tima ranei a he wai he ahua ranei no te ao kapua o te rangi. Kia tae ki nga moana e mahi ana nga tima-ruku o te Tiamana ka peneitia te rauawa o te tu tima nei, a ko nga waro tahuna ai ko nga mea kaore e kaha te auahi.

E kiia ana i te taenga ai o Tianara Pahina (Pershing) o te ope o te Marikena ki Ingarani ka whakaritea tetahi motoka mona he wahine te kaiwhakahaere. I tetahi rangi ka kiia atu taua Tianara ki tana kaiwhakahaere mo te iwa karaka i te ata ka tae atu ai ki tona hotera. I te ata ka tae te motoka ki te hotera, katahi a Tianara Pahina katitiro i tana wati ka kii atu ki ta wahine whakahaere, " Kaore koe na e tino whakaaro ana kia tae mai i te haora i whakaritea ai ina hoki ka toru meneti te pahitanga o te iwa, a e toru meneti to tureititanga." Katahi ka utua e te taraiwa, "Aua atu, e toru rawa o tau te tureititanga katahi ano koe a Merika ka uru mai ki te whawhai."

Pihopatanga o Waiapu. 

Nga Whakarite a te Pihopa.

Ko nga whakaritenga enei a te Pihopa mo nga Pariha ka whakaritea houtia nei nga minita mo ana pariha: - 

Ko Paora Te Muera, minita o Putiki ka whakaritea mo Ruatoki.
Ko Matene Keepa o Manutuke ka hikitia ki Moteo.
Ko Mate Wharehuia o Moteo ka hikitia ki Turanga.
Ko Nepia Hotene kua rite mo Ohinemutu.
Ko Waata Kopae kua whakaritea mo Nuhaka.
Kei nga ra o Pepuere whakatutukitia ai enei whakaritenga.

Kua puta te kupu a te Pihopa o Waiapu ka tae ia ki Te Araroa i te 24 o nga ra o Pepuere ki te whakapuare i te Wharekarakia koa whakahoutia nei.

Kua rihaina a Rev. Teri Te Paerata i tana turanga minita mo te takiwa ki Wairarapa. Kua penihanatia inaianei. I puta nga mihi a te Pihopa o Poneke mo Teri. E rua tekau ma rua ona tau e tu minita ana me tana hapai pono i nga mahi a te Hahi. Ko tona turanga minita kua riro i a Rev. Patihana Kokiri.

Kua rihaina tetahi o nga tino tangata tawhito o te Pihopa" tanga o Waiapu i tona turanga ara te Hekeretari tawhito, a Mr. J. B. Fielder. No te tau 1872 i timata ai tana mahi hekeretari. Ko ona hoa tawhito, o te taha Pakeha, Maori kua moe katoa i te moenga roa o te tangata. He nui te whakamihi ki tenei pou tawhito o te Hahi. Ko tana riiwhi ko Rev. W. J. Simpkin. Koinei te minita o Te Wairoa i mua tata ake nei.

He nui te whakamihi o nga kai-whakaako o Hukarere me to tatou Koka me Mihi Wiremu mo te nui o te manaaki i te hokohoko o nga tamariki o Hukarere. Huihui katoa ta ratou moni i puta £101. Kua wawahia ta ratou moni mo enei take ara: - Mo te Hohipera mo nga Kai-a-kiko kua matapo, mo te Ropu a te Hahi (Church Army) mo te Hahi Maori, mo tetahi piana mo Hukarere.

I te Hui a te Komiti tuturu o te Pihopatanga i tu ki Nepia i te 30 o nga ra o Hanuere, ka whakaritea ko Taranaki Te Ua hei mema Maori mo te Poari Tiaki i nga whenua a te Hahi puta noa te Pihopatanga o Waiapu.

Kua tae inaianei ki te £2,100 nga moni a Ngatikahungunu ki Heretaunga kua tae ki nga ringaringa o te Komiti Tumuaki. Kua mahi inaianei mo te rauna tuarua.

Kua hoki mai i te Whawhai.

KATOA nga hoia kua hoki mai i te whawhai 14,141. Ko te kaute tenei ki te 31 o nga ra o Tihema nei. Ko etahi o tenei kaute kei roto i nga hohipera; ko etahi kua tino whakamutua te mea kaore he painga mo te hoki ko etahi kei te noho hoki kei te tatari ki te wa e karangatia ai ano ratou.

He Taraiki nui.

No Ahitiria mai tenei rongo, ara he taraika tino nui kei reira inaianei. Ko nga take o tana taraika e ai te titiro iho ki nga korero o nga nupepa e toru ara: - 

(1) He ngenge no Ahitiria i te roa o tenei whawhai
(2) He kino no Ahitiria ki nga tikanga a Tiamani.
(3) He matekai.

He tohu tenei kua kite a Ahitiria ko ia e ngarea nei e Tiamani.

Tetahi mahi kino a Tiamani.

HE tino mahi na Tiamani te toku atu ko nga hoia o nga iwi e whawhai tahi nei ratou kia mua tonu te o riri ko ana hoia ki muri rawa. I tenei mahi a Tiamani ka oma tetahi Tianara no Take ka tuku i a ia ki roto i nga ringaringa o te Ingarihi. I tetahi whawhaitanga e ki ana ia i whawhai tahi ratou nga Take me nga Parakeriana me nga Tiamana. O ana tangata 16,000 e toru koata i mate, ara 12,000; o nga Parakeriana kaore rawa pea i 1,000 i mate; o nga Tiamani ia 12 ano i mate. Kaore i roa ka kitea tenei mahi kohuru a Tiamani e ona hoa na reira hoki te Tianara nei i oma ai.

He hinganga nui.

ONGA ropu hoia a Tiamani i te Hauauru e whawhai ana i te tau ka hori nei e 67 i mate i te whawhaitanga i te Aina; i Arras, Vimy Ridge tae atu ki Mehini e 78 i mate; i te whawhai i Lens e 7, i Flanders e go; i te whawhai whakamutunga ki te Aina 13; hui katoa e 255. Me ki te nui o te ropu kotahi 15,000 no reira te kaute katoa o nga tangata o enei ope e 255 ina huihuia e 3,825,000; hui atu ki tenei ngaro tangata ko rironga mai i te Kotahitanga o nga wahi katoa i whawhaitia nei.

Pitopito Korero.

Kua rite te rua mano pauna i whakaritea ai hei kohi ma Ngatikahungunu ki Heretaunga mo te tahua oranga mo nga hoia Maori. Kua tae tenei moni ki nga Kai-tiaki ki Turanga. Apiti ki te £2000 ki tukuna hoki he £100 hei whakaaro ki nga raruraru o te Ope Poi ki whakahaere nei ki etahi ngahau ki Akarana ki raro ki te mana whakahaere o te Hon. A. T. Ngata me ona hoa awhina.

I tu te Hui ki Heretaunga ki te 12 o Tihema hei whakahaere ki nga ahuatanga o te kohi mo te tahua oranga mo nga hoia. Kitea ana e £600 kei nga ringaringa o nga Komiti o Heretaunga. Ko enei moni he toenga no te £2000. Kua pahitia e te Komiti he motini kia kohi ano a Ngatikahungunu tetahi £1000.

I whakaatu a Hon. A. T. Ngata ki Akarana ki runga ki nga whakahaere a te Komiti o te tahua oranga mo nga hoia ko te moni topu e whaia nei e ratou e £25,000. Ko te moni kua rite ki nga hapu o te Tairawhiti £16,000. E whakaaro ana te Komiti tera e puta te £8000 ki ia tau ki ia tau hei oranga mo nga hoia, mehemea ka waimarie nga mahi pamu e whakahaeretia nei.

Ko tetahi tikanga kei te mahia ki Ranana, Ingarani, kua whakaritea kia ono nga maati ma te tangata kotahi ki te ra. Kei etahi o nga whare nohoanga tangata me ka tonu te ahi.

I te kokiri a te Ingarihi ki waenga mai o Noema nei ki haere ai nga kura-whawhai, nga hoia eke hoiho me nga hoia haere raro ki te taha ki Wiwi, a ki nui ai hoki te hinganga me te mau hereheretanga o te Tiamana, ki roto ki tetahi o nga taone ki riro mai nei tetahi tangata he Wiwi, no te timatanga iho ra ano o te whawhai ki huna ai ki roto ki tetahi ruma ngaro o to rana whare ko tana wahine, a ko te wahine ki te whangai ki a ia. I riro to raua whare hei nohoanga mo nga hoia o Tiamana. Te rironga mai nei ki te Ingirihi tino nui whakaharahara te koa o taua tangata me etahi atu o nga Wiwi ki reira, katahi ka huihui ki te matakitaki ki nga kurawhawhai ki te mea he hou rawa kia ratou. Ko etahi enei o nga Wiwi ki rokohanga e te patu a Tiamana ki o ratou nei kainga ki te orokotimatanga ai o te whawhai.

I te wa o tenei hui ka puta nga mihi nga tangi hoki a nga Mahita a nga Kura Maori mo Manu, Kai-tirotiro o nga Kura Maori katoa ki mua inaianei o nga Kura Kawanatanga ki te takiwa o Heretaunga o Waiapu. Te aroha o nga Kura Mahita ki a ia he wati koura. I mea a Manu ki roto ki ana kupu whakahoki ka mutu pea ki nga Mahita o nga Kura Maori ki te mahi i a ratou mahi.

TE RORU HONORE.

Kua mate rawa. - Prvt. H. Haenga, Lance-cpl. R. W. Murray Prvts. N. Patara, W. Taukama, W. W. Andrews.

Kua tuakiko. - Prvs. P. Greaves, R. Clarke, K. Ferris, K. Matiu R. Hahapene, W. Monatana, H. Moko, P. Rewi, E. Taka, R. Waitao R. Hauira, H. Brown, W. Aperahama, George Smith, R. Warihi Captain J. Ferris, Lance-cpl. M. Rangiwaha.

Pitopito.

E tika ana kia tupato nga tangata whakahaere ki nga hokohoko ki raro ki te mana o te Red Cross ki te mea kua taumaha nga whiu mo nga tangata kohi pokanoa ki te moni ki te mea kaore ano he tiwikete whakamana kia puta ki a ratou.

I te hui a Ngatikahungunu ki tu ki Te Wairoa ka tae hoki a Ta Timi Kara. Katahi ka huakina mai tetahi take kia Timi Kara, ara " Mehemea he ture ana hei whiu ki nga tangata kua moe ki nga wahine kua rire nei a ratou tane ki te whawhai?"

Te kaute o nga Kura Maori inaianei 110 a ko te kaute o nga tamariki e haere ana ki ana kura e 5,000. Nga moni e pau ana mo enei kura e £35,000 ki te mu.

Nga whakaatu mai ka tata te tae o te ope tuatahi o te Hainamana ki te marae o te pakanga ki Wiwi.

Nga rongo pouri o enei ra ko nga tima mau hoia e rua o te Ingarihi kua totohu ki nga ra mutunga o Tihema nei ki te taha rawhiti o te Metitarenia moana, ko tetahi he mea topito a, ko tetahi na te maina. I runga ki a te Arakona (Aragon) e 2000 nga tangata a e 710 ki mate; ki runga ki a Omaniki (Osmanich) e 800, a 199 ki mate; hui katoa nga tangata ki mate e 809, he neehi etahi.

Nga Tuunga Kooti Whenua Maori.

1. Waikato-Maniapoto (Akarana).
Te Kuiti, Turei, Pepuere 26, 1918.

2. Tokerau (Akarana)
Kaeo, Wenerei, Maehe 6, 1918.
Akarana, Manei, Maehe 18, 1918.

3. Tairawhiti (East Cape).
Te Araroa, Turei, Maehe 19, 1918

4. Ikaroa (Poneke)
Pamutana Nota Turei, Pepuere 26,
Rewini & Otaki 1918.
Poneke, Turei, Maehe 12, 1918.
Mahitaone, Turei, Maehe 26, 1918.

HE TURE TUTURU.

1. Kotahi putanga o TE KOPARA ki te Marama.

2. Ko te oranga mo te pepa e rima hereni (5/-) ki te tau, me nooti o te poutapeta me pane kingi ranei.

3. Ki te hiahia te tangata 2 te tango ki TE KOPARA me tuku mai e ia te moni ki roto ki te reta whakaatu mai ki a - 

TE KOPARA, Te Rau Press, Gisborne.

4. Ko nga korero katoa e hiahiatia ana kia tangia ki TE KOPARA, me taku ki te Etita, ara kia - 

Rev. F. A. BENNETT, Kohupatiki, Clive, Hawke's Bay.

HE PANUI.

Kua hikitia mai te whare-hokohoko ki nga pukapuka a te Hahi ki Te Rau Kareti ki Nepia. Ko nga tangata e hiahia ana ki te Rawiri, Himene, Kawenata ranei me tuku mai a ratou tono ki - 

THE SECRETARY,

Diocesan Office, NAPIER. Ko nga utu enei:

He moa nui, kiri noa, 2/6.
Rawiri & Himene, kiri noa, 1s 6d.
He mea nui, kiri where, 3/.
Rawiri & Himene, kiri wharo, 2/.
He moa nui, kiri pai, 4/.
Rawiri Kawenata & Himene, kiri pai rawa, 5/6.
He mea nui, kiri pai rawa, 5/6.


Ki te hiahia te tangata ki te Paipera ki te Kawenata me tono ki te BIBLE DEPOSITORY SUNDAY SCHOOL UNION, Auckland.

Paipera. 2/6, 3/6, 4/6, me te pane kingi 1/-
Kawenata me nga upoko whakamarama, 2/6, 3/-, 4/6, me te pane kingi 3d.
Kawenata paku, me nga Waiata, 2/-, 2/6, 3/-, 3/6, 4/-, me te pane kingi 3d.

Ko te tangata e hiahia ana ki te hoko Paipera mana me tohituhi ki a Rev. F. SPENCER, Whanganui. Kei a ia nga Paipera me nga Kawenata, nga mea kiri noa tae atu ki nga mea pai rawa.

Printed and published by H. W. WlLLIAMS, at Te Rau Printing Works, Berry Street, Gisborne, New Zealand. - February 12, 1918.