te mana o Tiamana. Anei tetahi mea hei mau-mahara ma tatou; ko te nui o nga tangata e kiia nei no te whakapono o Mohamete e 300,000,000. Ko ta ratou oati tenei o mua iho; mehemea ki te karangatia "whawhai tapu," ka huri katoa nga tangata o taua whakapono, ki te whawhai ki nga iwi i waho atu ia ratou. Ko to ratou mana, kei raro ia Take. No reira, ka waenganui nei te whawhai, ka tohe te Kaiha ki te Hutana (kingi) o Take, kia whakahaua taua whawhai. Otira kihai i rongo taua iwi, no te mea e 24,000,000 nga mea i Inia i raro i te mana o Ingarani kua kite ke, i te pai o nga whakahaere a Ingarani. Ko nga tikanga enei i whakahaerea e Tiamana: (I) ko te ako i te matauranga, (2) ko te whai-hanga i nga ope hoia, (3) Ko te whai-hanga i tima whawhai, (4) ko te whakahaere i nga mahi whakawai, me nga mahi rapu i nga tikanga a etahi atu iwi. Enei mea i taea katoatia e Tiamana ki te whakaaro. Ko te kaute katoa o Tiamana e 77,000,000; ko ona iwi i waho atu i a ia ake e 127,000,000; hui katoa ai ratou 204,000,000. No reira, ko te kaha o nga hoia o Tiamana me ki e 20,000,000. Ka kite tatou i konei, ko etahi atu iwi keit e moe, me te whakaaro ano, he aha te mahi mo apopo. Engari a Tiamana kei te mataara me te whakaaro ono, he aha te mahi mo nga tau e 30 e haere mai nei.

I te wa i timata ai te whawhai, ko te hiahia o Tiamana kia tae ratou ki te taone nui o Wiwi i nga wiki e rua, a ki reira hohou ai i te rongo, katahi ka huri ai kia Ruhia. E mohio ana hoki ratou, kaore a Ruhia e rite mo te whawhai i te marama kotahi. Na konei ka whakapaua to ratou kaha. Otira, ahakoa te iti o nga hoia o te iwi me nga hoia o Ingarani i tae ki te Wiwi, kati ana te kokiri nui o Tiamana. Hui atu hoki ki tenei, ko te marohirohi o Peratiama, i whai taima ai a Ingarani ki te tuku hoia mai.

E ki ana te tangata nana i tuhi tenei pukapuka Pana-Tiamana, kotahi tonu te mea e heke ai te mana o Tiamana; ara, me wahi kia wehe motuhake a Ahitiria rana ko Hangare; no te mea he nui ke ake nga Ahitiria. Mehemea ki te taea te penei, ko te wa ano tena i pakaru ai a Tiamana.

Ka marama kia tatou inaianei ko tenei ingoa Pana-Tiamana, he tikanga i timatatia e Puruhia, ara e Tiamana katoa, e hiahia ai rana kia riro ko raua te mana nui o te ao katoa, kia hinga hoki nga iwi katoa ki raro i to rana mana.

KOMITI O TE KOPARA.

Etita: - Rev. F. A. Bennett, Kohupatiki, Clive, Hawke's Bay.
Komiti o Heretaunga: - Paraire Tomoana, Taranaki Te Ua, Tuahine Renata Mohi Te Atahikoia, Hori Tupaea, & Ihaia Hutana.
Komiti o Te Rau: - Revs. Matene Keepa, W. Tureia Puha, Tamati Te Kanapu Wi Paraire Rangihuna & W. Panapa.

Minita Maori ki Ingarani.

I TE putanga o ta tatou manu i a Oketopa nei, i whakaatu Te Kopara i etahi o nga take i whakahaeretia e te Hinota i pa ki te iwi Maori. Ko tetahi o aua take he tono ki te Kawanatanga kia whakaaetia tetahi minita Maori kia haere ki Ingarani hei minita mo nga tamariki o te ropu Maori e nohonoho mai ra i nga hohipera me nga puni i nga takiwa o Ingarani. I arohatia e te Hinota taua motini, i tino tautokona i runga i te whakaatu penei, ahakoa ko wai tangata, ka tae ana ki te wa e pangia ai e te mate ko tana tino koingo ko tana rongo ake i te karakia i tona reo ake i whanau mai ai ia. He nui nga minita pakeha e tae ana ki te karakia i a tatou hoia, engari ko to ratou tino hiahia ko tetahi minita o te Iwi ake.

Te pahitanga o tana motini, tukuna ana ki te Kawanatanga. No te 24 o Oketopa ka tae mai te whakaatu ki te Pihopa o Waiapu kua whakaaetia tana motini e te Kawanatanga, me te patai mai mehemea ko wai te tangata kua rite mo taua tunga. I tana ra ano ka whakaatu te Pihopa kei a ia te tangata ko Peni Hakiwai me te tangi atu hoki o tana waea kia Peni Hakiwai, whakaatu kua tuturu ko ia e haere. I whakaatu mai ano hoki te Kawanatanga me tae atu tana minita ki Poneke i te 14 o nga ra o Noema nei.

He tokomaha nga minita i hiahia ki taua turanga kia ratou. Kaati i te mea kua whakataua e te Pihopa kia Peni Hakiwai, kei te mihi atu Te Kopara ki a ia me te tono ki ana hoa minita kia kaua e pouri engari kia kaha ki te awhina i to tatou hoa. Te Hahi i Ruatoki, kia manawanui koutou i te mea kua hikitia to koutou kai-arahi ki Ingarani ra not He honore tenei mona, he honore hoki mo koutou.

Ki te whakaaro a Te Kopara he tangata tika tonu a Peni Hakiwai mo taua turanga. He tangata ia kua mohio ki nga huarahi hohonu o te taha Maori, tae atu hoki ki nga whakahaere o te taha pakeha. I akona mai ia ki Te Aute Kareti, a kua tino mohio ki nga tikanga pakeha me te reo pakeha hoki. He tangata ia kua mohio ki nga tikanga whakaatu hoia. Ko ia tetahi o nga Maori i tae ki Ingarani i roto i nga hoia o Niu Tirani i te whakawahinga i a Kingi Eruera VII. He wahine tana engari kaore a rana ake tamariki, no reira e mama ana ia mo tera wahi. Ko te motini ki te Hinota, nana tonu i kokiri. Pai tonu te waihotanga ma te tangata nana te motini e whakamana tana motini.

Haere e te hoa. Kia maia kia kaha. Haria atu te aroha o te iwi Maori o Aotearoa me Te Waipounamu ki nga morehu o Karipori o Paranihi. Haria atu nga rongoa e rite ana hei whakaoraora ake i nga mate o te taha wairua. Kawea atu hoki nga roimata o nga pani o nga pouaru, ringihia iho ki runga ki nga urupa o nga rangatira o te iwi Maori e putu mau ra i te whenua o te pakanga.

NGA RONGO WHAWHAI.

Te Tai-Hanauru.

TENA kua kite iho koutou i te Nama 48 o ta tatou manu i enei whakamarama ana mo te ahua o te pakanga e pakangatia mai nei i te Tai-Hauauru, ara '' Kei te haere whakamua tonu te Ingarihi raua ko te Wiwi. Ahakoa tenei ata haere whakamua o raua e kitea ana kei te piki haere tonu to raua kaha me te kaha hoki o nga iwi ririki i raro i a raua."

Ko nga korero o nga pakangatanga hou i kitea ai te mau o tenei kaha me te haere whakamua o te Kotahitanga i tenei Tai taku ka whakataki poto ake nei kia tino marama mai ai koutou e kaiano kei te kaha to tatou taha i te Tai-Hauauru. Me tiki atu pea e au ki te marama o Hepetema whakataki mai ai i te korero no te mea ko te momonatanga o nga korero whawhai o tenei Tai o enei ra tutata nei i taka ki waenganui i nga ra whakamutunga o tenei marama me nga ra timatanga o Oketopa nei. I roto i tenei \\wa poto e toru nga kokiri nunui a te Ingarihi. Ko te kokiri tuatahi no te 20 o nga ra o Hepetema. E waru maero te nui o te whenua i ngaro i tenei kokiri, a kaore i arikarika te hurihanga i nga pa whakanohonoho hou o Tiamani; he pa i whakaarohia e ratou he maunga tu e kore rawa e huri i te hoa-riri. Tekau ma rua nga pa i huri nei a ko te nui o nga Tiamana i riro herehere mai e 3,243, e 80 nga apiha.

Ko te kokiri tuarua no te 26 o nga ra o Hepetema, ara kotahi wiki tonu i muri iho o te mea tuatahi. Te toronga o tenei kokiri e ono maero. Kotahi mano iari te kaha whakamua o tenei kokiri, a e toru nga tino pa kaha o Tiamana i riro mai. Nga tangata i riro herehere mai i tenei kokiritanga 1,614, e 48 nga apiha. Hui katoa nga herehere o Hepetema e 5,296; II nga pu nunui i riro mai; e 57 nga mihini mahi parepare, e 377 nga pu mihini.

Wa no nga ra timatanga o Oketopa nei ko te toru o nga kokiri nunui a te Ingarihi. Ko enei kokiri katoa i te taha rawhiti o Ipere (Ypres) he kainga a Ipere kua rongonuitia i roto i tenei whawhai a tena kua matatautia ki roto i a koutou taua ingoa. E waru maero ano te toronga o tenei kokiri pera i te mea o te 20 o Hepetema. Ko te hua nui rawa o roto o tenei kokiri ko te karinga o nga kauae o nga tino hoia a Tiamana e kiia ana '' ko ana hoia whiriwhiri ko nga toa ko nga marohirohi." Mehemea ana he tika ko nga toa enei o Tiamana i karia nei nga kauae ka mau te wehi o Ingarani, o Katarani, o Airana, o Weera, o Ahitereria, o Kanata, o Niu Tirani koianei katoa hoki nga karangatanga i roto i taua kokiri a te Ingarihi. Katahi nei nga hoia whiriwhiri, nga toa nga marohirohi ko te huuga hoki tenei na ratau i karawhiu nga kauae o Tiamani. I aranga ano i roto i tenei kokiri te ingoa toa o nga tangata o Niu Tirani nei me o Ahitereria me te mea nano tera ko ta ratou karawhiu i te wa i a ratau i Karipori. I huri ano nga parepare katoa o Tiamani i roto i tenei kokiri. Enei parepare katoa i runga i nga wahi teitei. Ahakoa te whakaheke iho o te mata a Tiamani te aupiki atu o te Ingarihi kaore i tirohia wha rawa ake kua huri katoa nga parepare. Ko te ingoa o te wahi i huri i Niu Tirani ko " nga pari poupou o Aperahama." Ko nga pari no ratou ake tenei ingoa hei Kipeeke (Quebec) Kanata, He pa no te Wiwi i runga i enei hiwi ko te Ingarihi kei te piki atu haere tutira ai te haere kotahi ki mua kotahi ki muri mai a tae nea atu ki te tangata whakamutunga. I penei ai te haere he whaiti no te huarahi kotahi ano tangata e puta i te wa kotahi. Ahakoa te Wiwi e pupuhi iho nei kaore a Tianara Wuruhi me ana tangata i aro ake. E hinga ana nga mea o mua, e piki atu ana o muri mai. Kaore i roa ka huri te pa; engari whati rawa ake te hoariri ko Tianara Wuruhi te papa, i taotu a hemo ai. Ko taua tu ahua whawhai ano pea tenei i whawhaitia mai nei e nga tanagata o Niu Tirani ina i karangatia ai taua wahi i riro nei i a ratau ko " nga pari poupou o Aperahama." Nga herehere o roto i tenei kokiri e 4,446; 114 nga apiha.

Kua tae mai tenei tatau inaianei ki nga rongo korero o enei ra tutata nei, ara nga korero o nga ra whakamutunga o Oketopa nei. I te 23 o nga ra he kokiri nui na te Wiwi i te takiwa ki te Eina (Aisne) he kainga ano tenei e tino mohiotia ana. E whitu maero te toronga o tenei kokiri e rua maero me te hawhe te kaha o te haerenga whakamua. Nga wahi i whakahaua kia hurihia huri katoa i te Wiwi. Hui katoa nga tangata i riro herehere mai e 3,000; nga pu i riro mai e 25.

Ka riro mai nei enei wahi ko te mahi nui a te Kotahitanga inaianei he whakau i te noho i te tu o nga wawae kia kore rawa e hoki whakamuri i nga kokiri whakaeke tata a te hoariri.

Itari.

TENEI ano tetahi rongo hou mo te taha ki Itari. E whakapaua ana e Tiamana tana kaha ki te whawhai kia riro mai ano i a ia nga wahi i riro i a Itari i enei wa ka hori ake nei. No nga ra whakamutunga o Oketopa nei, ka kokiritia e Tiamana rauo ko Ahitiria. I roto i tenei whakaekenga, e ki ana a Tiamana, e 60,000 nga mea o Itari i riro herehere i a ratou, 124 nga pu nunui. Otira kaore e mohiotia te tika o tenei korero a Tiamana. Engari e ki ana a Itari, kei te tino kaha a Tiamana raua ko Ahitiria. Kotahi maero to ratou hokinga ki muri. Ko te hiahia o Tiamana kia riro ano ia ratou aua wahi hei tohu mo to ratou wikitori e marie ai te ahua o te iwi nui i Tiamana.

Ruhia.

I RONGO tatou ki te ahua o Ruhia i enei marama kua pahure ake nei, ara kua kore e tino aro nui ki te whawhai, i runga i nga mahi whakawai a Tiamana. Na runga i tenei ahua ka whakaekea e Tiamana tetahi o nga pa nui o Ruhia. ko Rika te ingoa o taua pa. Hinga ana taua pa, a kei te mana o Tiamana inaianei. No te 20 o nga ra o Oketopa nei ka tae mai ano tetahi rongo hou. Tera 10 nga tima whawhai, 10 nga mea ruku-wai, me te tokomaha atu o nga mea rere-takiwa i whakaeke ki te whawhai atu ki nga tima-whawhai katoa o Ruhia. Ki te whakaaro e 20 nga tima whawhai o Ruhia i whakamieretia ki waenganui i te tuawhenua me tetahi mouti e karangatia ana ko te Moutere o te Marama (Moon Island). Otira, i roto i nga rongo korero, kaore rawa i mohiotia he mea pehea i rere morehu katoa ai nga tima o Ruhia, no te mea tata tonu kite hawhe te paunga mai o nga tima o Tiamani ki te patu i a Ruhia. Kaore i tae te aro o nga tima ruku-wai o Ruhia ki te arai atu i nga tima o Tiamana. He maha nga tima o Ruhia i totohu, kotahi te mea nui e rima nga mea i paku o Tiamana i pakaru i a Ruhia. Na tenei ahua ngoikore o Ruhia, ka hiahia te iwi nui ki te hiki i te Kawanatanga ki tetahi o ratou taone, ara ki Mahako (Moscow). Ko tenei taone kei waenganui tonu o te taone nui o Ruhia. Kei a Ruhia te taha ngoikore o te whawhai. Mehemea e rite ana te kaha o Ruhia ki to te Ingarihi raua ko Wiwi, tera e mama te ahuatanga o tenei whawhai.

I te Ho (Show) i Heretaunga i te I8 o Oketopa e kiia ana I,500 nga motoka i huihui ki reira o nga wahi katoa o Aotearoa. Te tokomaha o nga tangata kei te 16,000 ki te 18,000. Ko nga moni i kohikohia i taua ra mo te Red Cross Fund, ara mo te tiaki i nga kai-a-kiko i nga Hohipera o Ingarani i neke atu i te Ł1,500.

TE OPE A TE HAHI.

I TE whakaaetanga a te Hinota ki te motini kia tukuna he minita Maori ki Ingarani hei tiaki i nga hoia Maori hei karakia hoki i a ratou i to ratou reo ake ara i te reo Maori, ka puta ake te whakaaro i ahau kia tonoa ki te rangatira whakahaere o te Ope a te Hahi (Church Army), kia whakaturia he whare motuhake o nga hoia Maori. Taku taenga atu ki te kainga i muri i te Hinota e takoto mai ana nga reta me nga moni i roto mo nga mahi a te Ope a te Hahi. Huihui katoa te moni Ł115. I te 2 o nga ra o Oketopa ka tukuna a waeatia ki Ingarani te Ł200. Kotahi rau pauna o tenei moni kua tapaea mo te whare motuhake mo nga Maori. Ko te utu mo te whare e Ł500. Ko te moni e pau ia wiki ia wiki mo te whakahaere i tana whare e Ł5. Kaore he raruraru mo te taha ki tenei moni i te mea kei te takoto mai nga moni mo tera wahi. Engari mo te Ł500 hei hanga mo te whare. He tono atu tenei naku ki nga hapu maha o te iwi Maori, tae noa ki nga tamariki o nga kura kia aroha mai ki tenei take hei tikanga manaaki ma tatou i nga hoia o te iwi Maori e noho mai ra i tera taha o te ao. Heoi ano.

Na P. W. WHIBLEY.

Whare minita, Ormondville. 7 October. 1917

[E tono ana te pakeha nei a Rev. F. W. Whibley ki a tatou ki te iwi Maori nui tonu kia tahuri tatou ki te awhina i a ratou, ara i nga pakeha kua puta nei to ratou aroha ki nga tamariki o te iwi Maori, a koa tae rawa ta ratou Ł100 ki Ingarani whanga mai ai i te awhina atu a te iwi Maori. Ko te ropu e karangatia nei ko te Church Army (te Ope a te Hahi) he pena me te Y.M.C.A. me te Haraweihana hoki te kaha o ana whakahaere. Engari no te Hahi ake taua ropu. Ko te tokomahatanga o nga hoia Maori no te Hahi. No reira he mea tika tonu kia tahuri tatou ki te awhina i tenei tono ki a tatou. Kua takoto mai te rau pauna i Ingarani, ki karanga mai, " whakakiia." Kua rahi atu i te 1000 nga whare koa tu i tana ropu kei te taha tonu o nga parepare hei okiokitanga mo nga hoia ina puta mai i nga parepare. He nui nga motoka a tana ropu kei te taha tonu o nga parepare e hari kai ana ma nga hoia, me nga Kihini tunu kai kei runga i te motoka e tu ana kia tere ai te nukunuku haere te whai haere atu i muri i nga hoia. Ko etahi o a ratou motoka hei kawe i nga kai-a-kiko ki nga hohipera. Ko tetahi mahi a tana ropu he whakatu hohipera ki tena wahi ki tena wahi.

He nui o ratou whare ki Ranana. Ko tetahi whare nui ko te Buckingham Palace Hotel te ingoa, na te kawanatanga o Ingarani i homai ma tana ropu e whakahaere. E 200 nga kai-mahi o taua whare. He hikipene te utu mo te moenga ki taua whare. He hohipera ta ratou kei runga i tetahi whenua ataahua e tu ana. Te rahi o te whenua e 600 nga eka. Kaore he utu mo nga hoia. Mehemea ki te pa he mate ki te wahine a te hoia ki nga tamariki pouaru ranei, ma ratou te Takuta e toku atu, kaore rawa he utu i te tau ka huri nei, ara 1916, huihui katoa te moni a tana ropu i whakapaua ai mo nga hoiho me nga heramana e Ł400.000- Ko to ratou oranga kei runga tonu i te aroha o te tangata ki a ratou. He ope kaha rawa tenei ki Ingarani, engari kaore ano kia mahi nui ki enei wahi o te ao.

Mehemea ka aroha tetahi tangata ki tenei tono, me tuku tana moni ki a Rev. F. W. Whibley, Ormondville. A mehemea ki te hiahia ki te tuku mai ki Te Kopara pai noatu, a ma Te Kopara e whakaatu te moni kua tae mai ki a ia. kei te wharangi whakamutunga te Poutapeta o te Etita. - ETITA.]

Nga Reta Tuku Mai.

Ki te Etita o Te Kopara.

TENA koe te kai-tuku i nga mahara kia rongo o marae i nga motu e rua nei. Utaina atu enei kupu ruarua e whai ake nei.

No te 10 o nga ra o te marama nei i te rua o nga haora o te awatea, ka ua tetahi ua, 10 meneti i ua ai. Katahi ka rere he whatu (he nganga ki etahi reo). Ko te rauna o te wahi i taua whatu koata maero. Ko te matotoru ki runga i te whenua, e rima inihi. He hanga whakamiharo. Katahi ano matou ka kite i te nunui o te whatu. Koinei pea etahi o a te Atua tohu ki te ao. E whakatutuki ana i nga kupu kua tohungia. " Ko te rangi me te whenua e pahemo. Ko aku kupu ia e kore e pahemo." Kia ora te Etita.

Na RAWIRI TE RURU.

[Nga morehu o Te Ahuahu, tena koutou, te hunga kua kite i tetahi o nga whiu a te Atua i a Parao me ona iwi. (Ekr. 9: 18, 23,26). He nui nga rarangi Karaipiture whakaatu mai he whiu na te Atua te whatu i etahi wa. I a Ihaia 28:17 e ki ana, "Ka tahia atu te whakawhirinakitanga teka e te whatu." Kei te whakawhirinaki tatou ki a wai, a ki te aha ranei hei whakaora i a tatou ? E ki ana a Paora, " Kotahi te takawaenga o te Atua o nga tangata ko te tangata ko Karaiti Ihu, i hoatu nei i a ia hei utu mo te katoa" (I Tim. 2: 5). E hoa Rawiri, he wa whakaoho tenei na te Atua i te ao katoa, e haruru mai nei tona reo i tera pito o te ao. Kaati ko koutou kua whakawhiwhia i tenei wa ki tena mahi a te Atua. Na reira kia oho ra tatou katoa. E ki ana ta tatou himene:

E oho o te wairua E ara i te moenga Marangatahi ma te ra He mahi mau me timata.

Kia ora koutou katoa. Na TE ETITA.]

I te 23 o Oketopa i te Whare-karakia nui o tenei Pihopatanga ka iriiritia nga wahine tokorua o Hukarere, me te whakau hoki a te Pihopa i te hunga wahine huihui katoa e rua-tekau ma wha.

Matenga o Rev. E. Robertshawe.

No te 2 o Oketopa nei ka mate ohorere e tetahi o nga minita tawhito o te Pihopatanga o Waiapu, ara a Rev. E. Robertshawe, B.A. I tae mai taua minita ki te Hinota i nga ra tata i mua atu o tona matenga. Tana ahua ki te titiro atu e pai noaiho ana. Ka hoki ki tana kainga i Taniwaka ka haere kia kite i tana takuta. Nana ano i haere noatu ma te whenua. Te taenga atu ki te ruma whanga atu i te takuta ka rangona mai e hinga ana. Te putanga mai o te takuta kua mate. He nui te pouri o te Pihopatanga mo tenei tangata. E 30 nga tau e tu ana ia hei minita mo Taniwaka. E rua ana tamariki kei te whawhai. E mihi atu ana Te Kopara ki tona wharemate, ki te pouaru me nga tamariki i te kainga, me nga mea e noho mai ra i roto i nga parepare o te pakanga. Kia tata te Atua ki a koutou katoa, mana koutou te awhina whakamarama i roto i enei ra i hipokina ai koutou e te kapua pouri.

Pitopito.

Kua puta te whakaaro o te Pihopa o Waiapu ki te hiki i a Rev. Matene Keepa i te Pariha o Manutuke ki Moteo.

Ko Nepia Hotene ka whakapangia hei rikona a te 23 o Tihema, a ka tukuna e te Pihopa ki te takiwa ki Rotorua.

No te mea kei te haere a Rev. Peni Hakiwai ki Ingarani kua whakaritea e te Pihopa ko Waata Kopae me tona hoa wahine hei whakahaere i te Pariha o Ruatoki. Kei te 23 o Tihema ka whakarikonatia a Waata Kopae.

Kua tono a Rev. Paora Temuera o Putiki ki tetahi turanga mona i tenei Pihopatanga. Kua tukuna e ia tana reta whakamutu i a ia i te Pihopatanga o Poneke, a kua whakaritea ia e te Pihopa o Waiapu hei minita mo te Pariha o Te Wairoa Engari i te mea kaore ano he whareminita kia tu ki Wairoa kua whakaritea e te Pihopa ki Nuhaka raua ko tona hoa wahine noho ai. Ko tona hoa wahine ko Kuini, he tamahine na Te Wikiriwhi o Te Whakarewarewa. He wahine tenei i tino akona ki Hukarere, a i tu rawa hei mahita kura Kawantanga.

I te mea kua rite nga moni hei hanga i te whare-minita mo te Pariha o Moteo, ka tono nga tangata o Omaahu ki reira tu ai taua whare ki te kainga i waenganui. Kaore i taea te whakaae e nga tangata o Moteo. E £40 te moni aroha a nga tangata o Omaahu mo tana whare.

E ono nga Manu-rererangi o Tiamana i taka i a Wiwi.

TEKAU ma tahi nga manu-rererangi i whakaeke i Ingarani i te po e ao ake ai ko te 2 o nga ra o Oketopa. Ki nga whakaatu mai kaore he tangata i mate. I to ratou hokinga ki to ratou pa ka ngaro ratou i te kohu kahore hoki e kitea e ratou te whenua. Ka haere ka puta ata mai te marama i te ata ka kore hoki he kohu katahi ano ratou ka mohio kei te whenua o Wiwi ratou e haere ana. I konei ka kitea ka puta he whakatupatou ma Wiwi ki ona rohe katoa. Ta tuatahi tonu, he mea pupuhi, ta takai te tuarua i te tai. whakararo o Paranihi; te tuatoru i Burgundy; te tuawha i tetahi maunga o Paranihi; te tuarima i mohiotia e pakaru; te tuaono i mau herehere. Ko nga mea e rima kei te kopikopiko noa iho te putake i kore ai e taea e ratou te hoki ki to ratou pa ko ta ratou waea hiko tuku korero i Peratiama kua pakaru. Ma konei hoki ratou ka mohio ai ki nga whakahaere katoa o ta ratou haere me to ratou hoki ki to ratou pa.

Pitopito Korero.

Kua mate tetahi tamaiti pakeha no Taniwaka i te whakaeke o muri rawa nei. Ko tana ingoa ko Second-lieutenant G. B. Knight. Ko ana tau e 23. No te Ope Tuatoru ia i haere ai. I te whawhai i Karipori i tika tonu mai te mata a te Take ki tana uma engari na tana paipera i roto i tana pakete i ora ai ia. I hou rau a te mata ki te 150 o nga wharangi o tana paipera ka mau i reira. He tino merekara tana oranga mai i Karipori. Katahi nei ka riro no te whakaeke o te 12 o Oketopa nei.

No te 22 o Oketopa ka wera tetahi wahi nui tonu o te Taone o Taniwaka. I timata mai te ahi i te Hotera a Anaru. I te kaha o o te hau ka toro haere te ahi, a mutu rawa ake kua pau katoa te nuinga o nga whare hokohoko taonga o waenganui tonu o te taone. Huihui katoa nga whare i pau rau a i te ahi e toru tekau. Ko te utu mo nga whare nei kei te £200,000. Engari ko te ruihi o nga tangata kei runga noatu i tera i te mea kua timata te whakaputa i nga taonga e tika ana mo te Kirihimete mo te Raumati.

He whakamahara ano tenei ki nga tangata o te Hahi mo te Karakia Whakapa Minita a te Pihopa a te 23 o nga ra o Tihema. Ko nga tangata whakapangia ko Rev. Matene Keepa hei Piriiti, ko Waata Kopae me Nepia Hotene hei Rikona. Ko Nepia tana Karakia Whakapa. Tera ano tetahi inoi kei te Rawiri, ara ko te te inoi mo nga ra Emipa. (Kei teo 31 o nga wharangi).

Kua whakarereketia e te Etita te takoto o te rarangi o nga tangata e tukutuku oranga mai ana ma " Te Kopara." Ko te tauira hou ki tenei nama o " Te Kopara" kitea ai. He nui nga tangata e patai mai ana: "A whea ra timata ai ano taku utu mo Te Kopara" ? I nga wa ka huri nei me patai rawa ki te kai-perehi ka mohiotia ai. I tenei rarangi hou kua kitea te rahi o te moni me te marama e mutu ai. Heoi ano tau he tiaki i to kape me to ingoa e mau ana, me te marama me te tau e mutu ai te haere atu o " Te Kopara" ki a koe.

He korero mo Rore Kitini.

TERA etahi korero kei te haere mo Rore Kitini, ara ko te ki a etahi kei te ora tonu tenei tangata. E rua nga take i kaha ai te haere o enei korero. Tuatahi, he reta mai na tetahi tamaiti i riro herehere i te hoariri no runga i te manuao i pakarutia e nga tima ruku o Tiamana. Ko etahi kupu i roto i taua reta e penei ana - " Kei konei ano hoki a K. " Na reira ka whakaarohia ko taua "K" ko Kitini. Tuarua, ko te ki a te tuahine o Rore Kitini kahore ia e whakapono kua mate tana tungane.

Otira ahakoa enei korero katoa ko te ripoata a te Kawanatanga o Ingarani i mate ia. Mehemea hoki he pono e riro herehere ia, tera pea e waiho e Tiamana hei whakamanamana mona te rironga o tenei tangata nui o te Kotahitanga. Otira no tenei wa katahi ka marama ki a tatou te mahi nanakia a te Kuini o Ruhia. I runga i tona haereere ki nga hohipera ki te tirotiro i nga hoia taotu o Ruhia tino nui te pai o te iwi ki a ia otira ko roto i a ia mo Tiamana katoa.

I mohiotia e te katoa tera a Rore Kitini ka haere ki Ruhia, otira heoi ano nga tangata i mohio ki te ra hei haerenga atu mona i Ingarani, ko te Kingi, ko te Pirimia me ana Minita me era atu tangata nunui. Otira i mua i te wa i whakaritea hei haerenga mona, ka tonoa te karere i mua hei whakaatu ki te Kawanatanga o Ruhia ki te ra e haere atu ai me nga take e pa ana ki taua haere. Te rongonga o te Kuini o Ruhia kua tae atu te karere a Rore Kitini, katahi ka mahia e ia te Hekeretari a tetahi o nga Minita o tona Kawanatanga kia whakaaturia ana ki a ia. E toru haora i muri o te korerotanga ki a ia, ka tae taua whakaatu ki te Kaiha i nga korero katoa e korerotia ki a ia, ara te ra me te haora e haere atu ai a Kitini i Ingarani. Na reira mama noaiho te tuku a Tiamana i ana tima ruku ki te huarahi whanga mai ai, a ko te mea tuatahi tonu i tutaki ki te manuao o Rore Kitini, ko nga topito a te hoariri. Tino nui te koa o te Kuini o Ruhia i te taenga atu o nga rongo kua pakaru te manuao a ko Kitini kua mate. Otira kua kokote ia inaianei i nga hua o ana mahi nonakia, ara ko te karauna i kiia ai ia he Kuini no Ruhia kua tangohia kua hoatu ki tetahi. E whakaarohia ana mehemea i tae a Rore Kitini e kore e penei rawa te nui o te raruraru o tenei wahanga o te Kotahitanga, ara a Ruhia.

Kei te whakaaro te Kawanatanga o Ingarani inaianei ki te whakaatu i tetahi kohatu whakamaharatanga mo Rore Kitini ki runga i tetahi moutere e tata ana ki te wahi i pakaru ai taua manuao.

Pitopito Korero.

Tera tetahi wahine no te iwi e karangatia nei Tati (Dutch). He mea pupuhi ia i te 15 o nga ra o Oketopa. Ko tana hara i whakamatea ai he whakawaitanga nana i tetahi o nga Apiha o te Ingarihi. Ko te mahi o tana wahine he mahi whaiaipo ki tana Apiha. Ko te Apiha he tino tangata no roto i nga whakahaere mo nga purepo-taika (tanks). I hiahia tonu taua Apiha ki tana wahine, i runga i tona ataahua, pai hoki mo nga mahi kanikani. I kitea raua e haere ana i nga wahi katoa. Otira ia raua e haere tahi ana ka tohea e tana wahine ki kite ia i nga pu-repo-taika a te Ingarihi. Hoatu ana e tana Apiha he mana e tae ai tana wahine ki nga pu. Otira no muri iho ka kitea na taua wahine i whaki te whakanohonoho o aua pu, i te whawhai nui ka hori ake i taua marama o Oketopa Whakamatea ana taua wahine.

He Inoi mo to Whawhai.

E IHOWA, e te Atua, kia tata mai koe ki a matou i tenei wa o te raruraru; Whakakahangia to matou kingi Arahina o matou kai-whakahaere; Tautokona o matou hoia i te whenua i te moana i te rangi; kia waiho ai ma te kaha ma te manawanui ma te ngakau kua taea te pehi, e whai maiatanga ai ratou ina tupono ki nga kino katoa; meinga matou kia whawhai i runga i te ngakau pai, kia wehi-kore ai matou te tapae atu i nga mea e hiahiatia ana i a matou, hei whakapumau i te ora, i te honore, me te painga mo to matou kingitanga; Awhinatia nga taotu me nga mea e whakahemohemo ana ki te maramatanga o tou mata; Whakamarietia te hunga ngakau pouri o nga iwi katoa; Whakatahuritia nga ngakau o nga tangata i nga wahi katoa ki a koe hei kai awhina, kia tae wawe mai ai tou rangatiratanga, ahakoa i tenei wa o te pouri, me te whakaatu ano i a koe ki te ao, ko Ihu Karaiti hoki to matou Ariki. Amine.

E IHOWA, he inoi tenei na matou ki a koe kia pehia nga hiahia taikaha me nga whakaaro nanakia o nga tangata meinga ma to ringa kaha e whakatikatika nga iwi katoa; kia puta mai ai i roto i tenei wa raruraru te rongo taketake, kaore nei e taea e matou te whakaaro: Whakahoutia ki a matou te ngakau mahaki, te matauranga, te ngakau ma, te wairua pono, te whakaaro tika, te hiakai te hiainu ki tou aroha hei kawana i te ao, ko Ihu Karaiti hoki to matou Ariki. Amine.

E TO matou Atua, e Ihowa, kei nga wahi katoa nei koe, kahore rawa hoki he takiwa hei wehe i a koe, i a matou; e matau ana matou ko te hunga e mawehe ana tetahi i tetahi, e tata tonu ana ki a koe, koia matou i inoi ai kia tiakina tonutia o matou hoa aroha e wehe ke nei i a matou inaianei: tukua mai hoki ki a ratou, ki a matou, kia whakatata tahi ki a koe, kia tata ai tetahi ki tetahi, he mea hohou ki te here ngaro o tou aroha, kia uru tahi ki tou Wairua, ki te rangapu o tau hunga tapu. Kei a koe na te whakaaro mo to matou kitekite, kore ranei e kitekite, a muri nei i runga i te whenua, otira kia pono ano to matou mine tahi a te Aranga o te hunga tika, tomo tahi ki te whare, he maha nei nga nohoanga, kua rite mai na i a koe mo te kunga e pono ana te aroha ki a koe; ko Ihu Karaiti hoki to matou Ariki. Amine. 

E IHOWA, e te Atua o nga mano, kei nga wahi katoa nei koe, kaore rawa he takiwa hei wehe i a koe, i a matou e mohio ana matou ko te hunga e mawehe ana tetahi i tetahi e tata tonu ana ki a koe; He inoi tenei na matou kia manaakitia e koe o matou hoia kua haere atu nei i konei; engari rawa ia e te Matua mo a matou tamariki me o matou whanaunga kua uru nei ki tenei whawhai, kia tata tonu koe kia ratou, arahina

ratou e koe i runga i te ara tika kia wehi-kore ai, kia haere ai i runga i te ngakau pono; araia atu hoki i a ratou nga mahi kino a te hoa-riri. Kia tata koe hei whakamarie i nga turoro, i nga taotu, i nga mea e whakahemohemo ana. Tukua hoki kia whakatata matou tetahi ki tetahi, he mea hohou ki te here ngaro o tou aroha. Kei a koe na te whakaaro mo to matou kitekite, kore ranei e kitekite, a muri nei i runga i te whenua, otira kia pono to matou mine tahi a te Aranga o te hunga tika, tomo tahi ki te whare, he maha nei nga nohoanga, koa rite na i a koe mo te hunga e aroha pono ana ki a koe; ko lhu Karaiti hoki to matou Ariki. Amine.

Nga Hoia me o ratou Hahi.

I PUTA i roto i te Paremata tetahi whakaatu i te tokomaha o nga tangata o tenei hahi o tenei hahi kua riro ki te pakanga. Mai o te timatanga o te whawhai tae mai ki te ope rua tekau ma rima, e 70,445 nga tangata kua riro, haunga ia nga mea o muri mai i tenei ope. I roto i enei tangata katoa, ko nga mea no ia hahi no ia hahi koia enei e whai ake nei: - 

Hahi o Ingarani
23,760
Perehipetiriana
16.431
Hahi o Roma 
8,711
Weteriana
973
Hahi o te Iriri
882
Poroteihana
646
Hahi o te Whakaminenga
397
Haraweihana
272
Hahi o Te Karaiti
190
Hahi o Te Pirimoto
140
Hahi o Matene Ruta
125
Hurai
93
Momona
53
Hahi Tuawhitu
9
No etahi hahi ririki tekau ma wha 
229
Na mea kahore he Whakapono 
19
Nga mea kahore e mohiotia nga hahi
4,515

No te marama ano o Oketopa nei ka rongo tatou i te kaha o te whawhai ki te taha o te Hauauru, ara te Ingarihi te Wiwi, me Niu Tirani rana ko Ahitereiria. I roto i tena pakanga ka kitea te nui o nga mea o Niu Tirani nei i mate i taotu. Hui katoa nga mea i mate i taotu e rima mano. Tera atu te nuinga o te mate, engari kaore tatou i te mohio. Ko te take i penei ai te uaua o te whawhai na te ua, na te marangai, me te tapoko o te whenua i kokiritia ai e ratou. Ko ratou kei te wahi kino, ko Tiamana kei wahi tairi ki runga. Otira i roto i tenei parekura, he maha nga wahi nunui i riro mai i a ratou.

HE HIMENE HOU.

"Moe iho ia, ko tetahi arawhata e tu ana ... a ko nga anahera a te Atua e piki ana, e heke ana i ruga" - KEN. 28. 12.

Rangi, S.S. 162 (Nearer my God to Thee.)

1 Tenei au e t' Atua
Ka tata nei
Ki a Koe noho ai
Ao mutu noa.
Waiatatia te koa - 
Mo tenei oranga !
Ki a Koe e t' Atua ! 
Ka tata nei !

2 'No ra, he manene
He ra kua to
Uhia te pouri nui
Ruha noa au.
I moea iho nei
Tutata tonu au !
Ki a Koe e t' Atua!
Kei kapea au!

3 Rehua te titiro
Ki runga rai
Te ara pikinga
Ki t'oranga;
Reo Anahera ra
Pohiri ana mai !
Tenei te ora mou !
Haere mai ra!

4 Oho noa ake nei
Te ngakau he,
Marama me te koa
Peteere au;
Ruha te wairua
Taumaha i nga he!
Ki a Koe e t' Atua!
Aroha mai!

5 Mahue mai tenei ao
Me ona he
Reia ko runga ra, 
Tutuki noa;
Waiatatia te koa - 
Mo tenei oranga!
Ki a Koe e t' Atua!
Ka tata nei !

He Himene hou tenei ki te reo Maori, he Himene aroha na te iwi pakeha. Na MATENE KEEPA i whakamaori.

HE KAI MA TE KOPARA.

TE INGOA.
TE KAINGA.
 UTU.
TE WA O MUTU AI.
Mrs. Taranaki Te Ua
Fernhill, Hawke's Bay
5/-
Oketopa 1918.
Tuahine Renata
Waimarama, Hawke's Bay
10/-
Oketopa 1919.
Timoti Towhare
Waimarama, Hawke's Bay
5/-
Oketopa 1918.
Morehu Turoa
Waimarama, Hawke's Bay
5/-
Oketopa 1918.
Whetu Pohio
Clive, Hawke's Bay
5/-
Oketopa 1918.
Uru Davis
Box 33, Hastings
5/-
Oketopa 1918.
Mohi Te Atahikoia
Pakipaki. Hawke 's Bay
5/-
Aperira 1917.
Mrs. Raihana
Kohupatiki. Clive, H. B.
Ł1
Maehe 1919.
Ned Reid
Whangara, Poverty Bay
5/-
Oketopa 1918.
Arapeta Rangiuia
Tolaga Bay
5/-
Oketopa 1918.
Mrs. Fred Smith
Puha, Gisborne
5/-
Nowema 1918.
Kaninamu Kona
Box 25, Waipawa, H. B.
5/
Nowema 1918.

HE TURE TUTURU.

1. Kotahi putanga o TE KOPARA i te Marama.

2. Ko te oranga mo te pepa e rima hereni (5/-) i te tau, me nooti o te poutapeta me pane kingi ranei.

3. Ki te hiahia te tangata ki te tango i TE KOPARA me toku mai e ia te moni i roto i te reta whakaatu mai ki a -  

TE KOPARA, Te Rau Press, Gisborne.

4. Ko nga korero katoa e hiahiatia ana kia tangia ki TE KOPARA me taku ki te Etita, ara kia - 

Rev. F. A. BENNETT, Kohupatiki, Clive, Hawke's Bay.

HE PANUI.

Ki te hiahia te tangata ki te Rawiri ki te Himene: he nui noa atu nga pokapuka kei a au inaianei: ko te utu: - 

He mea nui, kiri noa, 2/6.
Rawiri & Himene, kiri noa, 1/6.
He moa nui, kiri whero, 3/.
Rawiri, Kawenata & Himene, kiri whero, 3/6.
He moa nui, kiri pai, 4/.
Rawiri, Kawenata & Himene, kiri pai rawa, 5/6.
He mea nui, kiri pai rawa, 5/6.

Rawiri & Himene, kiri whero, 2/.
He Kupu ma ta Ngakau Inoi, 3d.

Maku e utu te pane kingi hei tuku atu i nga pukapuka ki a koe.

Na H. W. WILLIAMS, Naurea Private Bag, Gisborne.

Ki te hiahia te tangata ki te Paipera ki te Kawenata me tono ki te BIBLE DEPOSITORY SUNDAY SCHOOL UNION, Auckland.

Paipera, 2/6, 3/6, 4/6, me te pane kingi 1/-
Kawenata me nga upoko whakamarama, 2/6, 3/-, 4/6, me te pane kingi 3d.
Kawenata paku, me nga Waiata, 2/-, 2/6, 3/-, 3/6, 4/-, me te pane kingi 3d.

Printed and published by H. W. WILLIAMS , at Te Rau Printing Works Berry Street Gisborne. New Zealand. - November 1, 1917.