Nama 30. Aperira 15, 1916.

Te Kopara.

Registered at the G.P.O. as a Newspaper.

Te Oranga mo tenei Pepa e Rima Hereni mo te Tau.

Te Kopara.

NAMA 30. GISBORNE. APERIRA 15, 1916

"Iti te Kopara, kai takirikiri ana i runga i te Kahikatea."

HE KARARIA WHAKAMAHARATANGA.

TE MATENGA O TE WAKANA.

I TE timatanga mai o Maehe ka taha nei ka tu he karakia ki Opotiki hei whakamaharatanga ki a Rev. Wakana (Rev. Carl Silvius Volkner), e rima nei ona tau e mahi ana ki reira, a, i a Maehe 2, 1865 ka whakamatea mo te whakapono. Ko te tino karakia i te 11 a.m., ko Atirikona MacMurray o Akarana te minita, a i whakatakotoria te Hapa Tapu. Ko tana rarangi kauwhau he mea tango mai i te Rongo Pai a Ruka 21, 16-19, "Ka whakamatea ano etahi o koutou. Ma te manawanui e mau ai e koutou wairua." I te mea ka to atu te ra ka whakamine nga tangata ki te wahi i whakamatea ai a Te Wakana, e tata ana ki te taha o te awa, he whiro i reira e tupu ana i tarewatia ai a Te Wakana, a ko te wahi i tahuna ai taua whiro e kitea tonutia ana te wharuatanga. Ka mutu te karakia i reira ka hoki nga tangata ki te whare-karakia, ko Tepene Matira te ingoa, kei reira nei te tinana o Matira Wakana e tanu ana. Ko te rarangi a Atirikona MacMurray, ko nga korero tonu i runga i te kohatu i roto i te whare-karakia, "Ki te mate tetahi he whakaaro ki a ahau, ka whiwhi ano ia ki te ora." I runga i taua kohatu e takoto ano he tohu taua me te kapa waina raua ko te oko o te taro hei whakaatu i te ahua o te whakamatenga o Te Wakana.

Kua whakapangia a Rev. R. J. Campbell e te Pihopa o Birmingham, ko reira tonu ia mahi ai. [Ko Rev. R. J. Campbell ka 49 nga tau, me tona rongo pai i a ia e minita ana mo te Hahi Congregational, i te City Temple, London, mai i te tau 1903. No runga i etahi Pukapuka i mahia e ia ka waiho hei raruraru ki a ratou. No te tau ka taha nei ka whakamutu i tana mahi minita ka mahue hoki te hahi a ka uru mai ki te Hahi o Ingarani.]

E 4000 nga mata no te wa i te whawhai ki nga Maori i hangaia ai, kua hoatu e Ngaitai o Torere, Bay of Plenty, ki te Kawanatanga. No te wa o te whawhai nei i keria ai hei mahi mata. Ko aua mata i roto i te oneone e tapuke ana mo etahi tau maha.

RONGO WHAWHAI.

KUA totohu tetahi tima o te Wiwi ki te Moana Metiteraniana, ko Provence te ingoa, e kawe ana i ana hoia ki te Haronika. Ko te maha o nga tangata i runga 1800. Nga morehu na etahi ano o nga tima o te Ingarihi me te Wiwi i whakaora, e 296 i whakaungia ki Merita, e 400 ki Melos, a 1104 i paremo ki te moana. I totohu te tima nei ki waenganui o te moana nui. E kii ana nga morehu, kore rawa atu he tima-ruku a etahi ahua ranei o nga topito e tukua mai ana i kitea atu i mua i muri mai ranei o te totohutanga.

Ko te maha o nga tima i whakatotohungia e te Tiamana kaore he whakatupato a kaore hoki he pu o runga, i te tau 1915, e 40 no te Ingarihi, e 14 no nga iwi noho-noa (neutral).

Wiwi me Tiamana.

Ko te whawhai tenei kei te tino kaha. Nga rongo o enei ra ka 300,000 o Tiamana kua hinga ka 12,000 o te Wiwi, ki Wietana (Verdun). Kei te tino whakapau a Tiamana i tona kaha kia riro i a ia tenei pa o Wiwi, otira kei te kaha hoki te whakaaro o Wiwi e kore rawa e riro. E 3000 nga pu nunui a Tiamana kei taua pa e mahi ana kia mate a Wiwi, a 12 o aua pu ko nga 16 inihi kotahi tana nei te taumaha o te mata. I te rua wiki tuatahi o tenei whawhai e rima miriona mata (shells) i puhia atu e Tiamana, kotahi te wa i pupuhi ai 100,000 mata i roto i te tekau haora. Ko te whakaaro wawata a Tiamana i mua atu tera e mate i a ia a Wiwi i konei kua kore haere, a kua mohio hoki ratou e kore a Wiwi e mate, he ahakoa ra kei tohe tonu a Tiamana. Kua puta te kupu a te Pirimia o Parakaria (Dr. Radoslavoff), kei te ahua o te whawhai o Wietana e mohiotia ai ka piri, a, ka hoariritia ranei a Parakaria kia Tiamana. Ko te tino whakaaro o Parakaria ki te kore a Tiamana e kaha i tenei whawhai kia Wiwi ka mutu tana awhina atu.

Ruhia me Take.

Ko te wikitoria tuatahi tenei o te Kotahitanga i tenei tau, ko te horonga me te rironga mai o Eherumu (Erzeroum) i a Ruhia; ko tetahi tenei o nga tino taone o Take ki Ahia. Te maha o nga hoia 100,000 e 374 pu nunui, kei nga pa o waho e 374 pu nunui, a kei a waenganui e 200 pu. I whakaaro a Take e kore rawa a Ruhia e kaha a i te rironga i a Ruhia kore rawa i whai wa ki te wawahi i nga pu i nga whare papai mea era atu mea. Ina koa i nga pa tuatahi e iwa i horo e 20 nga pu nunui i riro i a Ruhia, i muri tata mai i etahi o nga pa e 25 pu nunui ano i riro. I pa Fort Taaft e 39 nga apiha,

e 1400 nga tangata i mau herehere. I tetahi wehenga o te ope a Ruhia e 240 pu nunui i riro mai. O nga pu nunui o Eherumu 150 nga 8 inihi Karapa (Krapp).

Ko Ehurumu he tino taone no Take ki Ahia, he huinga no ana huarahi mai o te tai hauauru me te taha taonga, a e puta atu ana hoki o Ruhia ki reira, he paraki hoia he pa whawhai hoki tawhio noa; te tokomaha o nga tangata e 50,000. I tu taua taone ki te taha rawhiti o tetahi mania a he maunga pari-tihone nana i karapoti tutuki noa ki te awa Uparati. Ko waho tonu ake o te taone he mea whakapukepuke haere a kei ko tata atu tetahi puke he mea hanga he pa ki runga, e 6250 putu ki runga ake i te moana, ko te hiwi tata mai 10,000 putu te ikeike. I te tau 1201 ka riro taua taone i nga Herehaku (Seljuks), i te 1517 ka riro i a Take. I a Hurae, 1877 ka riri ano a Ruhia, no te tau 1878 katahi ka taea, otira i raro i nga tikanga o te Tiriti o Perini (Treaty of Berlin), ka whakahokia atu ano kia Take.

Ko Araminia inaianei i te huranga nei o Eheruma kei a Ruhia katoa. Ko Take kei te whatia kei te whaia haeretia e Ruhia me te timi o nga taone kua riro mai, kua taea te 80 maero neke atu e whaia haeretia ana ki Pekerara (Bagdad), kei reira nei tetahi wehenga nui o Take. Ko tetahi taone o Take kua taea e Ruhia e 21 nga apiha e 3200 nga hoia kua mau herehere.

Ko te toane o Take i te taha rawhiti ki te tonga o te Moana Mangu ko Tiripono (Trebizand), kei te karapotia e Ruhia, ko ana manuao ki te moana ko aua tangata ki uta. Ko tetahi taone ano o Take Meketana (Maquetan), 60 maero ki te hauauru o Eherumu kua ririo i a Ruhia, e Rima nga pu nunui me etahi atu mea.

Itari me Ahitiria.

Kei te kaha tonu hoki te Itariana ki a Ahitiria. I te haerenga o te ope a Ahitiria e 50,000 ki te awhina i a Tiamana ka katia e te Itariana ki Innsbruck. Ko te nui tenei o Ahitiria i i mate i ona taha katoa i te timatanga tae mai kia Pepuere 1916: - I mate, 1,500,000 o nga taotu kua ora, a kua hoki ano ki te whawhai. Kua kohia ano e Ahiriria tetahi 4,000,000 hoia mana, ko nga tau o te tangata he 55 a ranga; ko te kaha whakamutunga tenei o Ahiritia.

Kua mutu te hanga i nga aroni tekau-hereni koura inaianei, otira ko aua tekau-hereni koura kua nga ara kei te pai tonu.

Whawhai ki Potikara.

KUA puta te kupu a Tiamana ka whawhai ia ki te Poriki (Portugal), inaianei. He nui nga take a Tiamana i hiahia ai ki te whawhai ki te Poriki, a ko enei etahi o nga tino take; mai o te timatanga o te whawhai kei te takahia e te Poriki nga tikanga o nga iwi noho-waenga (neutral), a kei te awhina i ona hoariri. Ka wha nga wa i tukua ai nga ope a te Ingarihi kia haere i roto i ona rohe, i tona whenua i Mozambique, kei Awherika ki te rawhiti. Kaore e wkakaaetia he waro mo nga tima o Tiamana, engari kei o te Ingarihi ka whakaaetia; kei te hoko i a ratou pu paura ma te Kotahitanga. A ko nga tima o Tiamana kei nga wai o te Poriki e tau ana i te wa o te whawhai nei kua tangohia katoatia. Ko te rite o te Kawanatanga o te Poriki he pononga na te Ingarihi. Ko te tino take i whawhai ai a Tiamana ki te Poriki, mo te tangohanga i ana tima me o Ahitiria e tau ana i nga wai o Poriki.

Ko nga whakamarama a te Minita mo nga Mahi o Waho, i tangohia mai ai nga tima o Ahitiria me Tiamana he whakaaro kei oma-huna aua tima, a no te mea hoki e hiahiatia ana aua tima hei mahi. Hui katoa te nui e nga tima o Tiamani me Ahitiria kua riro i te Poriki e 270,000 tana, i roto i ona wai e tau ana. Kotahi te tauranga o Tagus e 36 nga tima neke atu i te 8000 tana etahi, no te wa o te whawhai nei i kati ai ki reira.

Ko te here, mau tonu, i waenganui i a Ingarani me Potikara e penei ana. Kaua rawa tetahi o raua e awhina i tetahi iwi ke e whawhai mai ana ki tetahi o raua a kaua ano e awhina i o raua hoariri; heoi ano ko te manene anake e rere ana i runga i a ratou whakahaere. A ki te tupono he whawhai, a ki te whakatakina ranei e te hoariri, me whakaae raua mana kia awhina tahi ina hiahiatia, a kia awhina tahi ki te tiaki i o raua Koroni. Tera ano ia tetahi tikanga ke ina whawhai mai ko Peina (Spain) ko Wiwi ranei kia Poriki.

Kei te nui te ope o te Poriki mo uta engari ko te taha ki te moana ruarua rawa atu ona manua a he tawhito hoki.

Nga iwi o Europi kei te whawhai inaianei e 12, a 13 ki a Tiapani. Ko nga iwi ririki kei te noho waenga tonu e 8: - Nowei, Huitene, Tenemaka, Horana, Huitirana, Peina, Kariki, me Roumania. Otira e tata ana etahi te uru ki te whawhai.

Kei te tino kaha rawa te mate-kai ki a Take. Kua tukua e te ropu awhina o Merika (Red Cross) e 2000 pauna hei timatanga ki Konatatinopere hei tango kai ma nga Take mate-kai. Kei te neke atu i te miriona o Atarinopere me Hamurana o nga Take anake kei te noho kai-kore. He rau tini e mate ana i te rangi kotahi.

Kariki me Roumania.

KO nga whakaatu mai kei te kaha rawa te huri mai o Kariki raua ko Romania ki te Kotahitanga. Ina ta Kariki kupu kia Parakaria, ki te whiti mai a Parakaria i to raua rohe ka whawhai atu a Kariki.

Pera ano a Romania. I mua tata ake nei ka kino a Tiamana mo tana hokonga i te 80,000 wakena kai (grain) ki te Ingarihi. Katahi ka whakaritea e Roumania me hoko atu hoki kia 100,000 wakena kai ki te Tiamana mo taua raruraru. I te whakaaro o Romania ki ona hoia, inaianei e 50,000 o aua wakena kai i hokona atu ra hoki kia Tiamana kua tangotangohia mai ano. Te kiianga atu ano a Tiamana kia whakatahia atu ana hoia i te rohe ki a Ahitiria, kaore a Romania i whakarongo.

Kua oti he kawenata i waenganui i a Ruhia raua ko Romania, ara, kua whakaae a Ruhia ki te awhina i a Roumania ki nga mea whawhai katoa me tana hoatu ano i tetahi wahi o Bessarabia.

Inaianei kei te whakaae nga nupepa Tiamana kua tino piri rawa o Romania ki te Kotahitanga.

Kua paku ano ia nga pu a Parakaria kia Romania, a i whakautua atu hoki e Romania, engari kaore ano he tino kupu ka riri rawa.

Tiamana me te Maunga-rongo.

I TONOA e Merika tana karere a Kanara Whare (Colonel i House) ki Tiamana, a ko te ahua tenei o tana haere i hoatu ki a Tumuaki Wirihana mo te tikanga a Tiamana ina houhia te rongo: - 

Me whakahoki atu nga koroni o Tiamana.
Kaua Nga raruraru o nga taha e rua e utua.
Kia whakapumautia te mana o Porana.
Me roherohe a Monotenikoro, Hewia, me Arapania kia Ahitiria, Parakaria, me Kariki.
Ma Ruhia te tikanga o Pahia.
Me whakahoki mai e Tiamana te taha o Wiwi me Peretiama.
Kei whai wahi ma Ingarani whiwhi kore ranei, kaua ano e whaimana atu ki Take.

Kei te kawe ano te koiwi o Take e patua haeretia ra e Ruhia. Ko tetahi o ana ope tokotoru nga apiha Tiamana, i whakaeke i te Ingarihi i Imad, 10 maero atu i Aden. Engari i mate i te Ingarihi e 4 maero i whaia ai. I Mehopotamia i whati ano te Take i te Ingarihi a i mau herehere hoki etahi.

He Tima Rukuwai.

E rua nga tima o te Tatimana (Dutchman) kua totohu ki te moana o te raki (North Sea) i te wa poto, a kotahi te Wiwi kei tata ai ka totohu ano. Ko te Lubantia 13,000 tana te nui. I ora katoa nga tangata he Marikena etahi. E toru haora i muri iho o te pakutanga katahi katotohu. Kei te kii te Tiamana ehara i a ia i whakatotohu. Tetahi o nga tima ko Palembang, 6674 tana he mea topito ka totohu, i ora nga tangata. Te tima i tata te totohu ko Pairia 11,885 tana no te Wiwi, e 900 nga pahihi, a, e 21 he Marikena. I kitea noatia e te kapene me tetahi Marikena te wahi o te tima-ruku e puta ana ki waho o te o te wai me te tukunga mai i te topito, ka whakaterengia te rere e te tima, ka mahue e 20 putu ki muri ka hipa te topito.

Kei te tino whakaaro a Horana mo ana tima e rua kua totohu nei, me ta ratau kii ehara i te Ingarihi tenei mahi, no te mea kaore ano he tima o nga mana noho-waenga i totohu noa i te Ingarihi mai o te timatanga o te whawhai. Me te ki ano he mea kia kotahi te whakaaro o nga iwi noho-waenga me Marikena mo tenei mahi a Tiamana.

Kua puta te kupu a te Marikena ki ona Mangai i Uropi kia uiuia te ahua o te whakarotohutanga o Lubantia me te topitotanga o Patra i tata nei te totohu.

PARIS, Maehe, 19.

Kua totohu te tima te Wiwi a Renaudin (destroyer), i te tima-ruku o te hoariri ki te moana o te Adriatic. Ko te kapene me te 40 tangata kei te ngaro, e 36 kei te ora. No te 1912 tenei tima i oti ai e 750 tana te nui, e 31 maero te tere.

PITOPITO KORERO.

Kei te timata te whakaeke a te Maori ki te Puni i Akarana, ki te whakakaha mo te Ope Tuawha.

Kei te haere toun nga whakaatu i waenganui i te Minita mo te Whawhai me Tianara Kotere (Godley) ki te powheatanga o te Ope Maori, a te ahua nei tera e whakakotahitia.

Kua hoki te utu o te papaoa ki Otepoti (Dunedin), ara, e £12/10 mo te tana.

I nga whaikorero a nga tangata nunui o Akarana ki te Minita mo te Whawhai, ki te tikanga mo nga tane takakan kaore he awhina a kaore e hiahia kia haere ki te whawhai. Ko ena ahua tangata kaua e whakawhiwhia ahakoa he aha te mahi, a kaore hoki i tika ki a ia te ture here-kore. Ka kii tetahi, nga tangata e moe wahine ana i tenei wa e kore ahei kia kiia he maronui engari he takakau tonu, he huna ke i a ratou ki muri i o ratou panekoti i moe wahine ai inaianei.

TE MAUNGA O RUA.

NO te ahiahi o te Ratapu (Aperira 2) i mau ai a Rua Hui katoa te ope o nga pirihimana e 60, no Akarana; Waikato, Rotorua, me Turanga. I te po o te Hatarei ka noho ratou ki te ngahere e whitu maero te mamao mai i Maungapohatu, ko Constable Karaati o Te Whaiti to ratou kai-arahi. I te 7.30 o te ata i Te Ratapu ka haere to ratou ope, no te 11.30 a.m. ka eke ratou ki runga i tetahi kahiwi he awaawa kei waenganui e titiro atu ai ki te pa o Rua. I reira ka kitea atu e ratou he haki mai e iri mai ana i runga i tetahi toropuke, hua noa ratou he tohu no te pai a tera a Rua e tuku pai mai i a ia ki te ture. Ka heke atu ratou i te awaawa ka piki atu ki te pa o Rua ka titiro atu kua tangohia te haki ma, ka whakaaroaro to ratou mahunga a Commissioner Cullen ki taua tikanga, whakahaua ana tana ope kia purua a ratou pu. Ka whakaeke atu ratou ki te pa o Rua ka kitea ano tetahi haki e iri ano ko nga kupu enei i runga: - "Kotahi te ture mo nga iwi. Rua Maungapohatu." Ka whakatata atu nga pirihimana e tu mai ana a Rua ratou ko ona tama tokorua me etahi o ana akonga, te kitenga mai i nga pirihimana ka karanga mai a Rua: - "Tena hopukia ahau" katahi a Rua ma ka oma whakawhiti atu i te huarahi me te mea e oma ana ki a ratou pu. Ka whaia e nga pirihimana tokowha ka mau i a Wi Niel o Rotorua, he patiti noa i tona ringa he tapahi wahie ma ratou. Katahi raua ko Rua ka nonoke haere, ka makere te toki a Wi Nira, ka taka raua ko Rua ki te tahataha e ono putu te ikeike, ka riro ko Nira ki runga i a Rua ahakoa takawheta noa a Rua. I a raua i nonoke ana ka whakatika mai a Whatu tama a Rua me te toki a Nira i makere atu ra i tona ringa, e whakaheke ana i te toki ki te mahunga o Nira ka hopukia mai e Sergeant O'Hara ka herea, a ka herea hoki a Rua me etahi tokorua atu he pu a raua ka mawhiti a Toko tama a Rua me etahi atu.

Tetahi kaumatua ko Awa Horomana ka matika atu me tana rakau akina ana te ringa o tetahi o nga pirihimana ka whara ka taka hoki te pu, ka tikina atu e te koroua nei te pu ka timata tana pupuhi i nga kai-pupuri o Rua, i tona kuare ki tana pu, i kona tonu e keukeu ana ka potukia ki te rakau (baton) ka hinga ki raro. Katahi a Rua ka "arahinaporokatia" e nga pirihimana tokoono ki te wahi i etahi o nga herehere.

I tenei wa kua kaha haere te whawhai paku noa mai ana nga pu a nga Maori i wahi katoa o te ngahere, i reira e huna ana. Ka kitea a Toko e konihi haere ana ka katia hoki atu ana ki te whare o Rua ka riro mai tana pu, ka timata te pupuhi ki nga pirihimana i waho e te taiepa perana, kei te ritenga atu i a Toko ko tetahi taitama ko Maipa e pupuhi ana ano ki nga pirihimana he pu-huriburi tana me te raiwhara 

ka hinga-taotu i konei tokotoru o nga pirihimana. Ka kitea a Toko e konihi haere ana i waenga pamu ka puhia atu ka hinga, ka ngoki haere ki muri i te whare o Rua, no konei ka puhia mai ano ka mate, i reira ano hoki ka mate a Maipa.

I he manawa rawa nga pirihimana i konei e whawhai atu ana ki nga Maori e 20 e 30 ranei, e pupuhi mai ana i nga wahi katoa i roto i te ngahere i te taha o te huarahi ki te pa, ka taotu tetahi o nga Maori a Herepo. Kua riro i nga pirihimana te nohoanga kaha o Rua. Tokoiwa atu herehere ko te tama a Rua tetahi. Kia tau rawa te rangimarie katahi ka hoki nga pirihimana. I tino tere rawa te mahi me te whakahaere a nga pirihimana, mehemea ana i mawhiti a Rua tera e roa rawa tenei raruraru. Tokorua o Rua i mate: Toko Rua, Maipa Waaka; i taotu, Herepo, na te pu, A. Horomana, na te rakau. Tokowha nga pirihimana i taotu. E marama ana tera kei te whai pu katoa nga Maori a Rua

PITOPITO KORERO.

I te wa i hopukia ai a Rua i mua ake nei mo te toru marama ki te herehere ka kutia ona makawe kia popoto ka puta tana pepeha - "Kua rite ahau ki a Hamahona, i te roroatanga oku makawe e mau ana toku kaha, inaianei ia kua popoto a kua memeha ano toku kaha."

I te whakatatanga atu o nga pinhimana ki te ata tono atu kia haere mai, ka kii mai a Rua-" Ka whawhai tonu ahau ake ake ake, hoki atu, ka paku a matau pu inaianei."

E wha nga matua a nga pirihimana i karapotia ai a Rua me tana iwi e wawahi rakau ana mo to ratou whare; e 25 tangata i te matua kotahi. Te kitenga mai o nga heteri e 30 a Rua ka oma ka kii atu, e he "pirihimana.'' He rite tonu te omanga o te tangata ki tana pu ki tana pu. He naira te pu a Rua.

I te maunga o Rua ka kii atu ki ona kai-hopu - "Puhia ahau, kua taea ahau i te mea ki ano toku wa i rite noa." E rua nga pirihimana arahi i a Rua ki Opotiki, a e 20 etahi atu herehere, tera e kawea ki Akarana whakawa ai.

I tae ki te 500 te iwi o Rua i te wa i riri ai, he wahine he tamariki etahi, engari enei i haere ki roto i te whare runanga i kore ai e whara, ko etahi i oma ki te ngahere huna ai. Tokorima o nga pirihimana i kaha te taotu a ko etahi i pai noa iho, a 19 o nga tangata o Rua.

I tetahi pa o Wiwi e tata ana ki Forges, tino mohio rawa ta ratou whakahaerenga i taua wahi ka noho mai he wahi ke ano kaore i kitea e Tiamana te haerenga. Kotahi te ra tuturu i pupuhi ai nga pu nunui o Tiamana ka kokiritia, tae rawa atu nga Tiamana titiro noa ana kaore he Wiwi; katahi ka tukua mai e te Wiwi ana pu kore rawa he morehu o nga Tiamana.

I te whaikorero a Takuta Pomare i Akarana i mua tata atu i te haerenga o nga hoia Pakeha me te Ope Tuatoru o nga Maori, i mea ia: - "E wha kontou nga iwi e haere nei ki te whawhai. E nga Pakeha," Kia rite te kaha o ta koutou riri ki ta te rewera, engari hei to te wairua Karaitiana." E nga Niue, "Eke taha!" (kia toa). Ki nga Rarotonga, "Mata te pekapeka!" (kia kaha i roto i te whawhai). E nga Maori, "Maharatia a te Keeti Pa me Orakau, me nga kupu a Rewi, Me whawhai tonu tatou, ake! ake! ake!"

HE RETA TUKU MAI.

E MANU tena koe, te manu whakapaipai a te Maori. Ka nui te whakamihi o te ngakau mou e whakaatu mai nei i nga korero o te pakanga me era atu korero hoki o te ao, otira ko nga korero o te pakanga nga tino korero i tenei wa. Kia kaha koe ki te pikau i aua korero ki nga wahi o Aotearoa me te Waipouhamu. No te mea kua whakaaturia e te Karaiti i mua kia puta enei mea ko reira te mutunga. E manu, e mohio ana ahau kua tata te ra mutunga o te ao. Kia ora, e manu. Pai atu mehemea e rua o putanga i te marama ki o kai-whangai atu. - [E nga kai-tautoko i ta tatau manu, tena koutou. Ka nui te koa atu ki a koutou mihi mai me nga kupu whakaneke ake i te putanga mo ta tatou mokai kia koutou. He tokomaha ano kua tae mai nga tono kia rua putanga o te Kopara i te marama. Tera e taea noatia atu mehemea ka neke ake hoki te whangai. I tenei wa nei ahakoa e rima hereni i te tau a kotahi putanga i te marama, he tokomaha rawa o nga kai-awhina kei te neke atu i te rua tau kaore ano i whakaaro mai, a kei te rere tonu atu ta tatou manu. Kia watea rawa i tenei katahi ka whakaaro ai te rua putanga i te marama. Tena kei tetahi wahi atu te whakamarama. ET. KOPARA.]

HE PANUI.

I runga i to tokomaha o nga kai-awhina i Te Kopara kua tao mai nga tono kia nekehia atu kia rua putanga o Te Kopara i to marama. Kaati kua whiriwhiria taua take. Na konei ka panuitia i te tuatahi, ara, mehemea kei to penei katoa te whakaaro a nga kaiawhina i ta tatou Kopara kia rua putanga i te marama, a ko te oranga kia tokau hereni (10/-) i te tau, a me tae mai taua oranga i to timatanga o te taenga atu o Te Kopara. Na konei o to hunga o awhina ana i tenei take homai o koutou whakaaro inaianei kia mohiotia atu, a ka timata ai to tikanga hou mo tatou Kopara. Heoi ano.

Na to koutou hoa, Na WIREMU HAPATA.

TE RORU HONORE O TE TAUA MAORI.

O te Ope o nga Maori ka tata te tae mai: - William Angel, Matakohe; Ngarama Kamariera, Mangonui, Matene Mita, Tangoro, Hawke's Bay, Manu Paora, Okere, Rotorua Take Whetu Para, Kaikohe; Kipa Rotoatara, Wairoa, H.B.; Wiremu Rupi, Waikaremoana; 2nd Lieut. McGregor, Milton. Corp. Saunders, Prvts. Wikiore, Haenga, Hera, Harawera, Peretito, Hetaraka, Te Kuru, Kanga, A. Karauti, Hekiera, Kupara, Keneti, Nikorima, Pakana, Tapauri, Paraone, Te Kerekaihau, Pitama, C. H. Popata, Miha Puru, R. Simeon, J. Teikoha, Teme, Tukaki, G. C. Wellman.

Kei te Hohipera i Cairo: - Haimona Busby, Hiki Tautuhi, Makiwi Merriman, Rewiri Kirimana - kei te pai haere.

Kua mate: - Prvs. Kaimanu, Te Ngaio Wharakeke.

HE PANUI.

Ki te hiahia te tangata ki te Rawiri ki te Himene: he nui noa atu nga pukapuka kei a au inaianei: ko te utu: -

He mea nui, kiri noa, 2/6.
He mea nui, kiri whero, 3/.
He mea nui, kiri pai, 4/.
He mea nui, kiri pai rawa, 5/6.
He mea paku, kiri whero. 1/6.
He mea paku, kiri noa, 1/.
He mea paku, kiri pai rawa, 3/6.
Rawiri & Himene, kiri noa, 1/6. 
Rawiri & Himene, kiri whero, 2/.
Rawiri & Himene, kiri pai rawa, 4/.
Rawiri, Kawenata, & Himene, kiri whero, 3/6.
Rawiri, Kawenata, & Himene, kiri pai rawa, 5/6.
He Himene, 6d.
He Kupu ma te Ngakau Inoi, 3d.

Maku e utu te pane kingi hei tuku atu i nga pakapuka ki a koe.

Na H. W. WILLIAMS, Naurea, Gisborne.

Ki te hiahia te tangata ki te Paipera ki te Kawenata me tono ki te BIBLE DEPOSITORY SUNDAY SCHOOL UNION, Auckland.

Paipera, 2/6, 3/6, 4/6, me te pane kingi 1/-

Kawenata me nga upoko whakamarama, 2/6, 3/-, 4/6, me te pane kingi 3d.

Kawenata paku, me nga Waiata, 2/-, 2/6, 3/-, 3/6, 4/-, me te pane kingi 3d.

Printed and published by H. W. WILLIAMS, at Te Rau Printing Works, Berry Street Gisborne, New Zealand. - December 15, 1915.