Nama 20.

Hune 1915.

Te Kopara.

Te Oranga mo tenei Pepa e Rima Hereni mo te Tau.

Te Kopara.

NAMA 20. GISBORNE. HUNE 1915.
" Iti te Kopara, kai takirikiri ana i runga i te Kahikatea."

TE PAIPERA TAPU. V.

TERA tetahi mahi i hua ai te taonga ki te tangata kei Hauraki e mahia ana; he mahi uaua, hou ai ra hoki ki raro ki te mano o te whenua. Kia taea nga kowhatu i hiahiatia, kia hutia hoki ki runga, ka ata tukia kia ririki, nehunehu rawa, katahi ka kitea e te tangata tona taonga. Na te nui o te hiahia o te tangata i kore ai e maharatia te uaua o te mahi i taea ai. Tetahi mahi ano a te tangata, he whakatupu kai mana ki te oneone. Kahore e noho noa iho tatari ai me kahore e tupu noa mai he kai mana; kahore hoki e ruia noatia e ia ana purapura ki waenga i te rauarehe, i te otaota tupu noa iho ranei, engari ka anga ki te mahi, ara ka hanga i te taiepa, ka tipi i nga otaota, ka whakangawari i te oneone, tapa rawa, katahi ka ono i ana purapura. Ko te tikanga tenei o te taonga, o te kai, e riro ai i te tangata. " He tangata momoe, he tangata mangere, e kore e whiwhi ki te taonga."

Tenei ano te taonga nui kua homai e te Atua ki te tangata kei roto i te Paipera Tapu e takoto ana; ko te tikanga ano ia e kitea ai e te tangata he pera me o era taonga e korerotia i runga ake na. Me ata kimi marire, me tohe tonu ki te kimi, ka kitea ai. Kua kiia nei hoki te Karaipiture, ko te mea e whiwhi ai tatou ki te matauranga e ora ai i runga i te whakapono ki a Ihu Karaiti (2 Tim. 2, 15). Kua hurahia mai hoki e te Atua i reira te tikanga o tana mahi ki te tangata o te timatanga mai ra ano, ara tana hanganga kia rere ke i nga kararehe, i era atu mea ora katoa, kia rite ano te wairua ki a ia (ara ki te Atua) te ahua; tona aroha hoki ki te tangata i te mea kua hinga nei i te hoa-riri, kua heke te tupu, whano ka oti atu ki te mate. Kahore rawa nei te Atua i ahuareka ki te tangata kia mate, engari tera ke tana i pai ai, ko te tangata kia watea i te hara e tatami nei i a ia, kia tutuki hoki ki te ora.

Kihai i hurahia katoatia e te Atua ona whakaaro aroha i te timatanga, engari he mea ata whakaako marire ki tenei whakapaparanga, ki tenei whakapaparanga. E kiia ana e Paora nga whakapaparanga o mua ko " nga wa o te kuwaretanga" (Mahi 17, IR.); kahore ano ra hoki kia tino matau te

tangata ki te mea pai, ki te mea tika, he maha ano nga mea e meatia ana i aua wa kihai i ata rite ki ta te Atua i tohutohu ai. I te mea ka puta tangata mai te Tama Tapu a te Atua hei Kaiwhakaora, katahi ano ka ata kitea te tikanga o nga mea i korerotia i mua, ko ia nei hoki te tino hurahanga o to te Atua aroha ki te tangata.

Ko enei mea nui katoa kei roto i te Paipera Tapu; ma te tangata e kimi, e rangahau, ka ata kitea ai. E kore ano ia tena mahi e taea e tetahi ki te kahore ana Paipera.

E te tangata e titiro na ou kanohi ki ena korero, he Paipera ranei tau? Ki te kahore, tikina, hokona, kia taea wawetia ai e koe te kimi nga taonga o roto. Ko te mea tuatahi hoki tena,

KIA MATUA WHIWHI KOE KI TE PAIPERA.


TE WHAWHAI.

PARAKERIA me TAKE.

TE ahua e kore rawa e roa ka pakanga a Parakeria raua ko Take. Ko tetahi tenei o nga mea e wehingia ana e Take kei pakanga raua. Ki te pakanga raua katahi ia ka tino mate. Ko te mate mona ka karapotia ia ki waenganui, kaore e kitea he huarahi putanga atu mona ki waho i te mea he hoariri nona kei nga taha katoa; a kaore ranei he huarahi e tae mai ai ona kaiawhina ki te awhina i a ia.

E rua ano nga mea hei mahinga mana ma Take ara, ko te pakanga ranei ki a Parakeria, ko te hohou ranei i te rongo i waenganui i a ia me te Kotahitanga. Kua puta tetahi whakaatu e mea ana pai ake ki a Take te hohou i te rongo ki te Kotahitanga i to raua whawhai ko Take.

TE HAUAURU.

Kei te heke haere tonu te kaha o Tiamani i te Hauauru, kei te kake haere hoki to te Kotahitanga. No te 27 o te marama nei ka tae mai te rongo o te rironga mai o tetahi pa ko Meterara te ingoa i nga Wiwi. Kei te penei ano te Ingarihi kei te kaha ki te whakahoki haere i a Tiamani.

TE RAWHITI.

Ko te wahi tenei kei te kaha rawa te Tiamani. Inahoki ra i mua ra ka riro ano i a ratou to ratou pa i riro nei i a Ruhia, a inaianei kua riro ano tetahi a Remepeke. Te ahua kei te whakapau ratou i to ratou kaha ki konei. Kaore e mohiotia te take i hoki haere ai te kaha o Ruhia mehemea raia he hokinga haeretanga no tona kaha. Tera pea he mahi ano nana. Inahoki ra ahakoa i hoki ano enei pa e rua ki a Tiamani he nui nga tangata a Tiamani i hinga a he torutoru noaiho o Ruhia i hinga. Ki te whakaaro ko te putake i kore ai a Ruhia i tahuri ki te pupuri i enei pa he korenga mata nana he korenga mea whakapaku. Te take i kore ai enei mea na te raruraru i waenganui i a Tiapani raua ko Haina. I mua atu o taua raruraru ko Tiapani ki te whakawhiwhi i a Ruhia ki enei mea otira no te tatanga o Tiapani raua ko Haina te whawhai ka puritia e Tiapani ana mea whawhai katoa mo te tupono raua ko Haina ki te whawhai. Ko te rongo mai inaianei kei te piki ano te kaha o Ruhia. Ko te take ano pea tera i piki ai ara no te mea kua kore atu te raruraru i waenganui i a Tiapani raua ko Haina, a kua timata ano a Tiapani ki te whakawhiwhi i a Ruhia ki nga mea whawhai.

NGA ITARIANA.

Ko te iwi tenei kai te tino kaha rawa atu inaianei. Ka tika ano ra kia kaha ratou, i te mea katahi ano ratou ka uru atu. Kaore he hokinga whakamuritanga o nga Itariana mai ano, o te timatanga mai o ta ratou whawhai tae mai ki naianei.

REWHETENANA NASMITH, V.C.

KO (Lieutenant) Nasmith inatata nei ano i whakawhiwhia  ai ki te tohu V.C. te tohu toa. Ko ia te Kai-whakahaere o tetahi o nga tima haere i raro o te moana o te Ingarihi. Inanoake nei ka haere tana tima tae atu rano ki Konatinopara. I reira ka topitotia e ia kotahi te tima hari pu o Take, e rua nga tima harihari hoia, kotahi te tima hari taonga whawhai e toru nga kaipuke hari kai, kotahi hoki te kaipuke hari kai i paea e ia ki uta. Me mahara hoki tatou kua mainangia katoatia taua moana; otira hei aha ki a Nasmith. I tona hokinga mai ki te taunga o nga manuao o te Ingarihi ka pahi mai ia i te wahi tino kino ara nui te maina ka hokia ano e ia ka topitotia ano tetahi tima harihari hoia o Take. Nga apiha i raro i a ia tokotoru. I whakanuia katoatia enei i hoatu ano he tohu mo ratou engari ko te tino tohu i hoatu ki to ratou rangatira whakahaere ki a Lieutenant Commander Nasmith.

Kua tae mai he waea a Compton McKenzie ki Ingarani, i waeatia mai i te Tatinera. I roto i taua waea e mea ana ia e rua tonu nga wahi hei whawhai nuitanga ma nga hoia o Niu Tirani me o Ahitereiria. Ki te taea aua wahi kaore e roa ka whakapaea a Konatatinopara.

TIANARA TA IANA HAMUTANA.

ANA KUPU MO TE WHAWHAI TUATAHI I TE TATINERA.

TERA i tuhia mai e tetahi o nga hoia o Niu Tirani tetahi reta ki tona whaea i tera motu. Ko nga korero enei o roto i tana reta. " I te ata tu tonu o te Ratapu ka manu nga poti harihari i nga hoia ki uta, kiki tonu nga poti katoa. I mua ano o te hekenga ki raro o nga poti i te wa i u atu ai ka hairatia te mahi a te tangata e nga pu mihini a Take. Ko nga morehu i u ki uta; a na enei tonu i timata te pakanga, whakamaungia ai a ratou peneti ka timata te wero haere i nga Take. I muri tata atu ka u mai etahi o ratou kati ko te kinonga o te pakanga kua taha. Tae atu toku ope ki uta e putu ana te mahi a te tangata, e maumauria ana mai hoki nga taotu. Ka anga matou ki te utauta i nga taotu ki runga i nga poti. Kaore e taea e au te korero atu te kino o taua whawhaitanga, me waiho mo ko atu ka korero ai i tena taha. Engari e mohio ana au ahakoa nui nga whare taua i Niu Tirani na waiho ko tenei whakaaro hei tami i te pouri ara ina tae ki te wa e tuhituhia ai nga korero katoa o tenei pakanga nui ka waiho tenei toanga o nga tama o Niu Tirani me o Ahitereria hei kohatu whakamaharatanga ki nga whakatupuranga katoa; hei whakaatu hoki ki te ao ahakoa marara nga uri a te Purutoke a Ingarani ki nga wahi katoa kaore e ngaro ona toto i roto i a ratou. E rua nga ra i muri iho o te whawhaitanga ka whai kupu a Tianara Hamutana ka mea ia mai o tona timatanga ki tenei mahi a te whawhai kaore ano ia i kite noa i te toa penei me to nga tangata o Niu Tirani me o Ahitereria." E mohio ana au i au e tuhi nei i tenei reta he nui nga whare kei te aue i Niu Tirani na. Ko taku inoi tenei kia hoatu e te Atua tona kaha ki a ratou hei pupuri ake i a ratou i te wa o tenei whakamatautauranga nui.

WHAWHAI I TE MOANA.

KUA tutaki nga manuao o Ruhia raua ko Tiamani i te moana e karangatia nei ko te Porotiki (Baltic). Kotahi te tima hari topito o Tiamani me te manuao i totohu i te Ruhia. Kotahi te tima tukutuku maina o Tiamani i whaia e etahi manuao e wha o Ruhia katahi ka puhia haeretia. E 25 nga pu tika katoa ki taua tima. Kaore i taea te oma, engari i te kaha o te patunga haeretanga ka tukuna kia pae ki uta. E 27 nga tangata o taua tima i mate rawa, e 33 i taotu.

WHAKAMAHARATANGA NUI

KI NGA HOIA O NIU TIRANI ME AHITERERIA.

I TU he karakia whakamaharatanga i te whare-karakia o i Paora i Ranana mo nga hoia o Niu Tirani me Ahitereria i hinga i te whawhaitanga i te Tatinera. I tae nga tangata nunui katoa o Ingarani nga Rore, nga mema o te Paremata matua, me era atu karangatanga nunui ki taua karakia. Ko te Akipihopa o Kanatapari te tino upoko o te Hahi o Ingarani te Kai-karakia me te kai-kauwhau i taua karakiatanga. Ko te rarangi a te Akipihopa i tangohia mai i te Rongopai a Hoani, 15, 13: "Kaore he aroha o tetahi i rahi ake i tenei, ara, kia tuku te tangata i a ia ano kia mate mo ona hoa." He kaha nga kupu a te Akipihopa he hanga whakaaroha hoki.

I mea ia: " I tino eke enei kupu a Te Karaiti ki nga hoia o Ahitereria me o Niu Tirani i kau mai nei i nga wahi whakamutunga o te ao ki te whakaheke i o ratou toto mo o ratou hoa. Ko wai te tangata i moemoea i te wa i toro haere nga kawai o te mana o Ingarani ki ia wahi ki ia wahi o te ao tera ka penei te ahua a nga wa kei te heke iho. He mea tino whakamiharo ra pea tenei e kitea nei e tatou i tenei ra. Whakaaro he iwi whakatuputupu hou katoa enei; kei te tamariki ano, a he iwi hoki kei te noho marara noatu i nga topito o te ao; kaore i te tatata mai ki te Whenua Matua; otira te panga atu o te karanga ki a ratou tere tonu to ratou whakaotanga mai e tuku nei i o ratou toto kia heke i tenei ra. He mea tenei kahore e tika kia warewaretia i roto i nga whakatupuranga katoa e haere mai nei; otira e mohio ana au ka heke tenei ahuatanga o nga hoia o Ahitereria me o Niu Tirani ki nga whakatupuranga katoa e puta mai a mua."

HE MAHI KOHURU KIHAI I TUTUKI

KI TE TINO KINONGA.

NO te wiki tuatahi o tenei marama ka tae mai te rongo o te puhanga a tetahi tangata ko Holt tona ingoa i a Mokena tetahi tonu o nga tangata tino nui te moni i Amerika. Ko Holt he Tiamani he tangata whakaako hoki i te reo Tiamani i roto i tetahi o nga Kareti nui o Niu Ioka. I rere atu a Holt i runga motoka; te taenga atu ki te whare o Mokena ka tangohia ake tana pitara katahi ka mea atu ki te kai tiaki tatau; tikina atu a Mokena kia tere tonu. Kaore i roa kua tae mai a Mokena i te kai-tiaki tatau i te mataku ra hoki i te waha o te pitara e anga atu ana ki a ia. Te taenga mai o Mokena ka puhia e Holt i te kuha i tona taha

hoki. Ko te huringa ake tenei o te kai-tiaki tatau ka mau ki tetahi ka akina e ia a Holt ki taua mea hinga tonu atu a Holt ki raro ko te maunga o Holt. Ko te kino o Holt ki a Mokena he maharahara nona tera kei te whakawhiwhi a ia a Mokena i nga hoa-riri o Tiamani ki etahi mea whawhai hei patu i nga Tiamani. Ko te tokonga ake tenei o te whakaaro o Holt kia kohurutia e ia a Mokena, otira kaore i tino tutuki tana hiahia.

WAERENGA-A-HIKA KARETI.

KUA whakaritea ko Mr. Coombes hei mahita mo te Kareti o Waerenga-a-hika. Ko te mahita tuatahi ko te Rev. M. W. Butterfield kua whakaritea e te Pihopa o Waiapu mo te Pariha o Puketapu i te takiwa o Heretaunga. Ko Mr. Coombes he mahita tuarua no Te Aute mo etahi tau e toru e wha i raro ano i a Te Tatana. Katahi ka ora te Kareti o Waerenga-a-hika ki ta matou whakaaro. He tangata pai a Kuma, he tangata ngawari, pai hoki ki te Maori. Kua kitea tona ahua i a ia i Te Aute. Mo te taha ki te whakaako he tangata tino pai; kaore e tata noa e aha engari he tangata ata whakaako. E te iwi kaua hei wehi ki te tuku mai i a koutou tamariki inaianei. Tukuna mai; kaua hei maharahara he tino tangata pai a Kuma.

PITOPITO KORERO.

I totohu i tetahi "submarine" o te Ingarihi tetahi tima hari tangata o Take i te Tatinera.

Ko tetahi take nui i puta i roto i nga korero o te whakatuwheratanga o te Paremata o Niu Tirani nei ko te take a te Pirimia whakakotahi i te Kawanatanga me te Apitihana mo te wa o te whawhai anake kaua mo muri atu pera ano me te whakakotahitanga o nga Kawanatanga o Ingarani.

Tokotoru nga tangata o te kura o Te Rau e whakapangia ana a te mutunga o tenei tau: ko Wiremu Tureia o Ngatiporou; ko Henare Paraone o Ngapuhi; ko Poihipi Tokoroa o Waikato. Ko Wiremu Tureia e haere ana hei minita mo te Pariha o Whangara; ko Poihipi Tokorua e haere ana ki raro i a Rev. Wiki Te Paa mahi ai; ko te wahi mo Henare Paraone kaore ano kia tino mohiotia.

Printed and published by H. W. WILLIAMS, at Te Rau Printing Works, Berry Street, Gisborne, New Zealand,