Te Pipiwharauroa,
he Kupu Whakamarama.
NAMA 91
OKETOPA 1905.
O TATOU MEMA.
KA tata te ra pooti ka pipiri te mema.
Tokotoru i tae mai ki Turanga nei
i te wa poto, ko Apirana Ngata, ko Mohi
te Atahikoia, ko Tuhaka Kohere, a kei konei
hoki nga kai whakahaere tino kaha o Wi
Pere, heoi ano nga mema, kahore ano kia
tae mai ki konei ko Ihaia Hutana raua ko
Tiki Paaka, engari no te Raumati ra ano
to Ihaia taenga mai ki konei. Kahore a
matou tautoko i tetahi o enei mema ara
kaore matou e whakaatu ko wai ranei ta
matou tangata e hiahia ana kia tu—ko ta
matou pooti kei roto i o matou ngakau—
engari ka waiho e matou ma te iwi nui e
titiro ta ratou e pai ai ko te tangata ma-
tau ko te tangata pai, e aroha ana ki te
iwi a e whai mana tona reo ki te Paremete.
Ehara i te mea ko te reo rahi e wharara-
ngona e te whare engari ko te reo whai
mana. Ki te kahore e whakarangona te
reo e te tokomaha o nga mema pakeha
kahore he painga.
Ko ta matou kupu ia ki o tatou mema
huhua, ko te korero kei kohura kei hura-
pa, kei whakapaeteka kei ngautuara.
Kua oti i te Paremete he ture mo te ngau-
tuara, ko te whiu he mau ki te wharehere-
here, otira he pai nga mema, ko o ratou
kai whakahaere ke te hunga whakahaere
pooti kino. I whakatupato Apirana Nga-
ta ki nga tangata e ngau tuara
ana i a ia—e kohura ana i te korero.
I te whaikorero a Tuhaka Kohere i konei
i puta ai etahi kupu ana ki te matenga o
nga whenua o tenei takiwa i a Wi Pere,
ka riri nga kaiwhakahaere o Wi Pere, ka
ki he tawai. I te whakahoki a Tuhaka i
mea ia kahore ia i mohio e tawai ana ia.
I whakamarama tetahi o nga kaiwhaka-
haere o Mohi na te pakeha tenei mahi te
pooti, kati whakaatu ai te pakeha i nga he
o tetahi mema, na reira hoki ia i whai ai
ko ia hei mema na te he o tetahi. Mehe-
mea kahore he he o Wi Pere kaati e he
ana era atu tangata katoa e whai nei kia
riro i a ratou te turanga o Wi Pere. Otira
kahore he take e kauwhau ai te tangata i
te matenga o nga whenua o tenei takiwa i
a Wi Pere no te mea he korero tena e
mohiotia ana e nga tangata katoa, a i tika
te kupu a Tuhaka Kohere konga he ngaro
o Wi Pere kahore e korerotia e ia. Ko ta
matou tino whakahe ia mo te ngautuara a
tetahi o nga kai whakahaere a Wi Pere, a
te taina o Wi Pere, a i whakaae ake hoki
tetahi o nga kai whakahaere ki te ngau-
tuara a tana hoa. Ko ana kupu hei patu
i a Tuhaka Kohere, ara he korero kino mo
te matua o Tuhaka kia whakama ia me
ona uri katoa, he korero whakahe mo Mo-
kena Kohere kua pungarehutia ki te one-
one. Mehemea ana mo te tinana ake o
Tuhaka Kohere enei kupu kahore a matou
whakahe, kei te ora hoki a Tuhaka hei
karo i a ia, tena koa mo te tupapaku kaho-

TE PIPIWHARAUROA
re nei ona reo hei karo i nga kupu kino a
te tangata mona. He tikanga tutua rawa
tenei, a ki ta matou whakaaro kahore he
painga o enei korero mo te pooti o
Wi Pere. I te mea kua hemo
noa atu a- Mokena Kohere, e
tono ana matou kia ata whakama
ramatia e te teina o Wi Pere tana kupu
na Mokena Kohere i hoko a Patutahi, no
te mea he korero hou tenei, kia rongo ai te
tokomaha ki te tika ki te teka ranei o enei
korero, inahoki kahore i te marama ki a
matou. He mea pehea i taea ai e Mokena
Kohere te hoko a Patutahi ehara nei hoki
i a ia ? Ki ta matou whakaaro hoki i ta-
ngohia a Patutahi e te Kawanatanga i ru-
nga i te raupatu. Ko ta matou Ia i rongo
ai, a he korero whanui tenei, i whai kupu
a Mokena Kohere ki a Rongowhakaata
me te Aitanga a Mahaki kia kaua e uru, e
tautoko hoki i te Hauhau. Na to ratou
korenga e whakarongo ka mate ratou me
o ratou whenua i runga i te tikanga o te
whawhai ehara i te mea tahae.
He tawai ta te tangata mo tenei kau-
matua he whakahonore ta matou. He
korero whanui e tangohia ana e te Kawa-
natanga a Waiapu na te Mokena ka ora,
ko tana kupu ki te Kawanatanga, "Ehara
i te pakeha taku riri, naku tonu." E ha-
tepea ana te Hauhau i Te Pito na Te
Mokena ka ora, i tohe a te Mokena kia ka-
ua a Te Kooti e tukua ki Wharekauri, me i
whakarongo te pakeha kua kore e pa he
raruraru nui ki tenei motu, i mea a te
Mokena kia tahuna ki te ahi te whare
kooti whenua i Waiomatatini, i tona
mohio hei huarahi mate tera mo te Maori,
a he tika hoki ta taua koroua. He wha-
kamanamana na nga uri a te Mokena i
mate parukore atu nga ringaringa o to ratou
tupuna no te mea rawa ka pungarehu ki te
oneone ka timata te pani a te tangata kia
pango tona ingoa ma. He whakatauki na
te pakeha, "Waiho te hunga mate kia oki
oki ana," ko nga kupu whakahe utaina ki
nga mea e ora ana. E tino mohio ana
matou e pouri a Wi Pere ina rongo ia ki
enei korero.
I kitea e etahi kuri he raiona tupapaku
katahi ka timata ta ratou hohoni i taua
raiona, ka tu etahi i runga i tana tinana;
ngengere whakahi ai me te mea nei he nui
Io ratou toa. Na, ko tetahi pokiha i ta-
whiti e matakitaki ana mai ki aua kuri,
katahi ka rere mai Iana kupu, "Na te mea
ano ra ka mate a nehe tane, i ngengere
noa ai koutou."

TURE MURU WHENUA MAORI.
KO te tikanga o tenei pire i tona wha
kaaringa ai he tango i nga whenua
 Maori o Aotearoa e takoto noa ana kahore
i te whakamahia, he tango ma etahi Poari
e whakahaere, e tuku ki te reti, e mokete,
e whakapai, ko nga Poari ma te Kawana-
tanga e whiriwhiri. Otira na te Komiti i
patu meinga ana kia whai mana tenei ture
 ki nga whenua anake o te Tai Rawhiti me
nga whenua hoki ki te hauraro o Akarana
 ara ki te Tokerau. Kahore e riro ma te
 iwi kainga e whakaae, engari ka murua
 mo nga tau e 50. E ahei nga Poari ki te
mokete moni ki runga i aua whenua, a
 mehemea e araia ana te mokete e ahei te
Minita Maori te whakakore i te ture arai i
 te mokete. Ko te rehitatanga o nga whe-
nua i waho i enei takiwa ma nga Poari e
 whakaae, kahore he tikanga e riro ai ma te
 Kooti Whenua Maori e rehita.
No te whakahokinga mai a te Komiti i
 te Pire ki te whare ka whaoria e te Kawa-
 natanga he rarangi hou ara e whai mana te
 Kawanatanga ki te hoko whenua Maori,
 ko te utu kei runga i ta te Kawanatanga
 wariu, me titiro hoki te Kawanatanga me-
hemea e whai whenua ana nga Maori e
 hoko ana i to ratou whenua, ki te kore
 whenua ratou ma te Kawanatanga e hoa-
 tu he whenua Karauna hei whakawhiti,
 engari e kore tenei rarangi e pa ki te Tai-
 Rawhiti me te Tai-Tokerau. I runga i te
whakahe a Wi Pere raua ko Heke ka wha-
 katarewangia tenei rarangi mo nga tau e
rua, hei te tau 1908 whakahaere ai, engari
kei te pohehe pea o tatou mema, kei te
 Kawanatanga tonu te mana hoko whenua
inaianei, kahore ano he ture whakakore.
a

HE KUPU WHAKAMARAMA.
I tono a Apirana Ngata kia whakaurua
he rarangi tuku moni ki nga komiti Maori
hei whakapai i o ratou whenua ko te nui o
te moni hei tuku kaua e eke rawa ki te
utu o te whenua, me hanga hoki he tika-
nga e kore ai e maumauria e nga Maori
nga moni mokete.
Ko tenei rawa te rarangi pai o te ture
nei no te mea heoi ano te mea e kore ai e
murua nga whenua Maori ko te whakama-
hia. E ki ana a Apirama kahore he pai o te
whakawhirinaki ki nga ture ki nga kupu
ranei a te Kawanatanga, he ture, he kupu
pahekeheke, heoi ano te tino ture ko te
ahuwhenua. Inakoa kua whakatarewatia
te hoko mo nga tau e rua, huri rawa ake
aua tau kua roroa nga niho, kua piango te
puku, ka hohoni ana ki te whenua e kore
e rikarika.
E tino takahi ana tenei ture i te Tiriti
o Waitangi, a kua puta te whakaaro ki te
kitea te taumaha o tenei ture me haere ki
Ingarangi ki te whakaatu ki te whenua
matua kua takahia te Tiriti o Waitangi.
Te take i hanga ai tenei ture muru he
kaha no te kowhete o nga pakeha mo te
herenga o nga whenua Maori e te Ture
Kaunihera, he hua tenei ture no taua ture
ano engari hoki ka turakina nga Kaunihera
ka whakaturia he Poari hei whakakapi,
engari hoki kaore e riro ma te Maori e pooti
nga mema o aua Poari heoi ano ma te
Kawanatanga e whakatu, kotahi ano te
Maori o te Poari kotahi.
He ana te manawa ! Ko nga iwi e mate
ko Ngatiporou kei te takoto noa iho nga
whenua, ara i Waiapu awa ki Taumata-o-
Apanui, ko te Whanau-a-Apanui, ko Tuhoe
ko Ngapuhi. Maumau noa te tautoko o
tatou mema i te Kawanatanga na te Ka-
wanatanga ano tenei Pire engari te Apiti-
hana ara a te Mahi, tumuaki o te Apitiha-
na, a Hereni mema mo Pei o Pereti, a
Tianene mema mo Taranaki, i whakahe
ki nga rarangi muru e tenei ture. Ko te
Maori ko Hone Heke i whakaae ki te
tikanga muru no muri mai ka rere
ke hoki ana kupu. E mea ana matou he
pai ke atu pea me pakeha he mema mo
tatou.
Taria te ahatanga, te ahatanga ranei o
tenei ture engari whakapaua te uaua ki te
whakapai i o tatou whenua inaianei. Kia
ora e te Iwi, i a tato e pehia kinotia nei
e te pakeha.
  
HE INOI KI TE IWI PAKEHA.
I TETAHI hui nui a te pakeha i tu ki
Turanga nei ka whakatakotoria te Piti-
hana a nga Maori o te Rohe Pooti o Waiapu
ki nga pakeha, anei te pitihana e whai ake
nei:
HE INOI NA NGA MAORI O TE ROHE
POOTI O WAIAPU KI NGA PAKEHA
WHAI POOTI.
Ki te Iwi Pakeha whai pooti o te Takiwa o
Waiapu.
E nga hoa i raro i te maru kotahi o to tatou
Kingi atawhai, Tena koutou, kia ora ! He panga
mai no te mauri ki te ngakau i toko ake ai te wha-
kaaro kia tuku inoi atu ki a koutou, ki te hunga
whai mana, whai reo, whai ringaringa, kua wha-
kawhiwhia e te Ture, kia puta te aroha i o koutou
ngakau ki o koutou teina, kahore nei he reo, kua
tutakina nei nga mangai e te ringaringa maro o
te Ture, ara kia turakina atu e koutou te hoko
waipiro i nga rohe katoa o Waiapu a tenei pooti-
tanga e tu mai nei. Kahore i rua o matou wha-
kaaro mo tenei kai mo te waipiro, kotahi ano te
whakaaro, ara, he kai kino rawa, he mea whaka-
pohehe i nga whakaaro o te tangata, he mea wha-
karawakore,whakamatautau i te tangata ki nga
huarahi katoa o te kino. E tino mohio ana ma-
tou ki te kahore he waipiro ka piki nga mahi me
te tangata. Na koutou matou i whakaako ki te-
nei wai kaha, ahakoa e matauria ana tona kino,
otira e matauria ana ano hoki tona kaha nui ki te to
inga hiahia o te tangata. He maha nga takiwa he
tokomaha rawa nei nga Maori i nga pakeha e tu
ana he whare hoko waipiro, otira ko nga Maori ko
te hunga tokomaha kahore he pooti, ko nga pake-
ha ko te hunga tokoiti e whai pooti ana. Na ko-
nei matou, e nga hoa pakeha  matou e noho tahi
nei ite whenua kotahi, e hapai nei ite mana kota-
hi, e koropiko nei ki te Atua kotahi, ka inoi atu ki
a koutou kia tipia atu tenei taru kino i o tatou
marae kia mahi noa ai te tane, kia haere noa ai
te wahine, kia takaro noa ai te tamariki, kahore
he mea hei whakawehi. Whakamana tenei inoi,
a o koutou teina o te kiri mangu.
Heoi ano, na:—
Na Reweti Kohere i uaki te pitihana, ko
ona hoa ko nga taitamariki o Te Rau Kareti
me etahi atu e noho ana i te taone. I muri
iho ka uakina ko ta nga tamariki na Hariata

TE PIPIWHARAUROA
Nihoniho raua ko WI Whetu Keiha i whakata-
koto, anei nga kupu e whai ake nei:—
KI NGA MATUA PAKEHA.
He inoi tenei na nga Tamariki Maori o te Rohe
Pooti o Waiapu, ki nga Matua pakeha, kia wha-
kangawaritia to ratou huarahi, ara kia turakina
atu te Hoko waipiro a te ra pooti. Heoi ano na
o koutou hoa ririki.
Ko nga pakeha i tu ki te tautoko i enei piti-
hana ko Rev. F. W. Tiatene, ko H. Hill,
Esq., kaitirotiro o nga kura pakeha o tenei
takiwa, ko J. Townley, Esq., Mea o Turanga.
I mea a Te Tiatene he he te korenga o te
mana pooti turaki i te waipiro i whakawhiwhia
ki te Iwi Maori no te mea ko ratou te iwi e
tino mate ana i tenei wai kaha. I penei ano
nga kupu a te Mea a Hira he mea pai rawa
kia tukua tenei pitihana ki te Paremete hei
titiro ma nga mema, no te mea he he nui te-
nei ki te Maori te whakatu whare waipiro ki
o ratou takiwa i te mea kahore kau a ratou
kupu, o ratou mana pooti ranei. I runga i te
motini a Hira kia tukua e te Mea taua piti-
hana ki te Paremete, tu ana te mano o te
pakeha, kore rawa he mea i noho.
Ka nui nga ingoa kua hainatia engari kei
te tatari tonu matou ki nga ingoa o etahi kai-
nga kia tukua mai, ko te take i roa ai ehara
• i te mea kei te iwi engari kei nga kai mau i
taua pitihana. O te taenga atu ano o taua
pitihana kei te takoto noa iho. Ko te pakeha
kanui te kai ngakau ki tenei putake ko etahi
Maori ia kahore i te aro ake, kei te mataku
ki te tono atu i te tangata kia tuhi i o ratou
ingoa. He mataku pohehe tenei. E tuhi te
tangata mehemea e ata tonoa ana. Kua tuhi-
tuhi katoa nga tangata o etahi kainga, tanga-
ta inu waipiro, haurangi, he rite tonu. E nga
hoa ki te kore e taea e koutou te haere hoatu
nga pukapuka ki nga mea watea ki nga tama-
riki, ko te he ko te waiho noa iho, he mahi nui
tenei he kimi oranga mo te tangata, koia nei
tetahi tino mahi Karaitiana ko te rapu i te
painga mo era atu tangata. Kia kaha te ma-
hi i tenei kai kino kia hinga atu, kia tupu ake
ai a tatou tamariki kahore he whare waipiro
hei whakawai i a ratou, hei whakaako ki te
haurangi.
Hei te 20 pea o Noema tu ai te pooti, kaati
kia tae mai nga pukapuka i mua mai o tena
ra E tuhituhia e matou nga kainga katoa i
ha ina i tenei pitihana. Heoi kia kakama, kia
hi hihiko te ngakau, kaua e puhoi e porori.
HE KUPU KI NGA WHAEA.
TE WHAKAHAERE.
(NA Mrs. C. N0RTHCOTE).
KO nga korero o te upoko kua korerotia e
tatou mo Te Kainga me te Tane, i wha-
kaarohia ai e tatou etahi take i kore ai te tane
e ngakau nui ki tona kainga. Ko tetahi o nga ti
take nui e tau ai te painga ki te. kaainga
kei runga i te Whakahaerenga    o nga tikanga
o taua kaainga, a ki te mea he pono tenei
kupu, he mea tika kia ata tirohia e tatou te-
nei putake. I kitea e ahau i roto i tetahi pu-
kapuka—kua kite ano pea koutou—tetahi ko.
rero he pono, he mea hanga noa iho ranei, oti-
ra he korero ataahua whakaako i a tatou.
I whakahaua e tetahi wahine pai kia tino rite
rawa te mahi a tana kotiro hei mahi i nga
mea katoa o roto i te whare, kia kaua rawa
tetahi mea e takoto he ahakoa e kitea ana e
te tangata kaore ranei. I te riri o te kotiro
ki te taikaha rawa o nga tikanga a tona ranga-
tira, ka whakamarama taua wahine i te take
i pera ai ia, no te mea, i tana nohoanga ki ta-
na whare ka kitea e ia i te Paipera te haere-
nga o Ihu ki tetahi kainga a "ko tetahi wahi-
ne ko Mata te ingoa, i whakamanuhiri i a ia
ki tona whare, " na reira mea ana ia kite Atu-
a kia whakawhitia te ingoa o Mata ki tona,
a kia meinga tona whare hei whare nohoanga
mo te Atua. I whakaaro taua wahine no te
Karaiti tona whare a ko ia he pononga kau.
E kore ia nei e tika kia meinga ko te Karaiti
hei rangatira mo o tatou whare katoa, a ki te
mea he pononga tatou nana ko ta tatou mahi,
" kaua hei Ia te kanohi mahi, he whakamana-
tareka tangata hoki tera; engari hei runga i
te ngakau tapatahi, me te wehi ano ki te Atu-
a," e waiho ranei tetahi kokonga o te whare ki-
a puehu ana, a e mangere ranei tatou ? Ki te
mea he pononga tatou na te Karaiti e kore ra-
wa tatou e penei. Kia mahara tatou ko te
Karaiti to tatou rangatira e mahi nei tatou.
Kua whakaaturia ehara a tatou tamari-
ki i a tatou ano, engari na te Atua waiho-
ki ehara o tatou whare i a tatou ake engari no
te Karaiti, kahore ia e whakaae ki te mahi ma-
ngere, e whakaae ranei ia ? E mea ana ia ki
tena ki tena o tatou, " Haere koutou ki taku
mara waina." E whakaritea ana e ia ma te-
tahi he mahi nui he mahi rangatira, ma tetahi
he mahi hauarea—he tahitahi noa he ngaki
taru, he rui ranei i etahi kakano pai ruarua
nei—e whakahaweatia ranei e tatou i te me-
a he mahi paku, a e amuamu ranei tatou i te
nui rawa ? Ko etahi e mahi ana i te tikaka-

HE KUPU WHAKAMARAMA.
tanga o te ra, ko etahi mo te wa poto nei, oti
ra ko te Atua te Rangatira, a ko ia ano te kai
titiro mo te ahua o te mahi. I waiatatia e Ho-
ri Hapeta:—
Ahakoa he mea iti nei
Ina mahia he whakaaro ki a Ia,
E kanapa ano, e ma.
Ko te pononga e penei ana
E meinga te mahi hoha na te Atua
Ko ia e tahi ana i runga i taua ture
E mea ana i tena hei mea pai.
Ko tetahi mea nui ko te rite o nga mea katoa.
E kiia ana ko tenei te ture tuatahi o te Rangi,
a e kore hoki e tika a tatou mahi ki te kahore
tenei. He wa ano, he wa ano, mo ia mea mo
ia mea. Kua kite ranei koutou i te whare e
he ana nga mea katoa? I tomuri te haerenga
o te tane ki te mahi i te porori o te kai; i to-
muri te haerenga o nga tamariki ki te kura; no
te tina rawa ka horoia nga nihi; kahore nga
kakahu i horoia i te Mane i te Turei ranei; ka-
hore he wahi he wa ranei mo ia mea mo ia mea kua taupatupatu noa iho. A he aha te tuku
nga iho? Ka hoha, ka pukuriri nga tangata,
katahi ka porahurahu rawa. E kore e tauma-
ha ake te mahi ina mahia i te wa e rite ana, e
kore hoki e roa ake te wa ina waiho ia mea ia
mea ki tona takotoranga ki tona takotoranga,
engari hei te wa e hiahiatia ai kahore he rapu
kahore he aha!
Ae! e mohio ana ahau he nui te mahi ki eta-
hi o koutou, a e kore e taea te mahi, i te ma-
te o te tinana, o tetahi atu ranei, otira ko tenei
te wa e kite ai koe i te pai o te takoto rite
o nga mea katoa. Ki te pangia koe e te ma-
te, ka ngawari ke atu te mahi a tetahi atu, a
tetahi ranei a o tamariki, ina taea e koe te ki
atu te takotoranga o ia mea o ia mea, a e ko-
re ratou e kimi e hurapa ranei i nga wahi ka-
toa o te whare. Me whakairi te potae, hei
tona turanga ano te puruma, whakawhaititia
nga kakahu, kaua e waiho kia toha noa ana,
" he wahi ano mo ia mea mo ia mea; he mea
ano mo ia wahi mo ia wahi."
He kupu ano taku mo nga hoa. He hoa
mau korero ranei ou? Haunga ia te wahine
he otinga nei no ana mahi i haere mai ai kia ki-
te i a koe, he pai tena, engari ko te wahine e
hurapa na te korero, e ngau tuara na ki te ta-
ngata, e wehi nei koe ki te whaki i tetahi korero
ngaro, pai atu mou kia kaua koe e whakahoa
ki nga wahine penei, ki te tupono koe ki tenei
tu wahine, me titiro e koe te ahua o tona
whare mehemea e pai koe kia pera hoki te ahua
o tou. Kei te takoto he nga mea katoa, a ki
te ui koe ki te take i pera ai. tera e ki mai he
nui no te mahi ki a ia. Heoi ra, kia mahara ta-
tou ko tetahi mea tino nui o te whakahaere ti-
ka i tou whare, ko te takoto rite o nga mea
katoa (Order).
Ko tetahi mea nui ano ko te Whai whakaaro
(Tact). Me whakamarama ake eau te tikanga
o tenei kupu. E rua nga huarahi hei mahi-
nga i ia mea i ia mea, ko te huarahi tika ko
te huarahi he, kahore ranei e rua? Ko te tika-
nga o taku koia tenei, ara, ko te mahi i te
mea tika i te huarahi tika. E whakatakariri ana
tatou ki etahi tangata mo a ratou mahi mo a
ratou kupu ranei ahakoa hei panga mo
tatou a ratou mahi a ratou kupu
ranei. He mea paku noa te take
i he ai i tika ai ranei tetahi mea nui.
Tena iana kia whakamaramtia e ahau. He
riri anake tau mahi ki to tane i ia ahiahi i ia
ahiahi, mo tana haere tonu ki te whare hoko
waipiro; kahore e tika kia haere ia ki reira.
a e mohio ara koe kahore i te tika, na reira
koe ka tohe ka kowhete kia kaua ia e haere;
otira kahore ia e noho, engari ka korero kino
mai ki a koe, kahore noa ranei e aro ake. Te-
na whakamatauria he huarahi ke. Hokona
he hu kakahu mona, tangohia ona puutu
taumaha me tona koti mahi, ki te whai taima
koe mauria mai tau tuitui, ka korero ki a ia
ka uiui ranei ki a ia i etahi korero, waiho ia
kia puhipuhi ana i tana paipa. Ki taku wha-
kaaro e kore ia e kuhu i ona puutu, e haere ki
te paparakauta, ki te kotahi te pehanga a te
tangata i tona ngakau e ngawari tana pehi i
muri atu. Koia nei te tikanga o taku kupu
mo te Whaiwhakaaro, a e marama ana, he
mea pai hei awhina i a tatou i nga huarahi
maha. He tino kupu na te tangata "me ko-
rero e ratou ta ratou i whakaaro ai;" engari ra
he tika ranei kia korero tatou i nga whakaaro
katoa tatou ngakau? He tika ranei nga
whakaaro katoa o te tangata, a e tika ana ra-
nei kia whaikupu ratou i te mea kahore nei
i tonoa? Kaua tatou e tohutohu noa ki nga
tangata kahore nei tatou i te paingia, a kahore
tatou e paingia e te tangata ki te kahore o ta-
tou aroha (Sympathy). He aha ianei te take
i kore ai koe e wehi ki te whakaatu i ou raru-
raru ki tetahi tangata a kahore ki tetahi?
Na te mea he tangata aroha tetahi, ehara te-
tahi. He tokomaha nga tangata, e kore e taea
te arahi, otira e kore rawa e taea te a; e ngo-
hengohe ratou ki te tangata aroha, whaiwha-
kaaro, e kore ia ki te tangata taikaha. E mo-
hio ana koutou ki te korero o te Ra raua ko te
Hau, i totohe nei ko wai ra to raua mea kaha ki
te mea i tetahi tangata kia unu i tana koti. I
pupuhi te hau hinga ana te rakau, otira ka

TE PIPIWHARAUROA
kaha rawa te pupuhi a te hau, katahi ka kaha
rawa te whitiki a te tangata ra i tona koti.
Tena ko te ra ka whiti, mahana ana, i te kaha
o te wera o te tangata nei ka unuhia tona koti.
Waihoki ki te tika ta tatou whakahaere ka
ngawari a tatou mahi, ki te he ka uaua nga
mea katoa. E mama ai a tatou mahi ma te
Takoto rite o ia mea o ia mea, ma to tatou
Whaiwhakaaro, ma to tatou Aroha (Order,
Tact, and Sympathy), tera atu ano etahi enga-
ri me waiho hei upoko ke, ko enei e toru ia
ko te kaupapa tenei hei turanga mo te kai-
nga koa, mo te kainga pai.
  
PUTUPOORO.
Kei te ngaehe tonu te haere a Niu Tireni,
kahore e totika nga tangata o Ingarangi.
WHENUA. PAINA. WHENUA. PAINA.
• Niu Tireni ... 55 Devon  ... 4
" ... 41 Cornwall ... o
" ... 41 Bristol ... o
" ... 32 Northhampton ... o
" ... 28 Leicester ... O
".....34 Middlesex ... o
" ... 16 Durham ... 3
" ... 63 Hartlepool ... o
".....31 Northumberland o
" ... 44 Gloucester ... O
" ... 22 Somerset ... O
" ... 21 Devonport Albion.. 3
" ... 21 Midlands ... 5
" ... 11 Surrey ... o
     460                          15
TURE KAUNIHERA.
Ki TI; ETITA O TE PIPIWHARAUROA.
TENA koutou ko nga tangata o te Kareti
e ako na ki te mahi o te matauranga
Karaitiana. E hoa tukua atu nga wahi kupu
nei kia rere i runga i te nehu o te moana ta- 
pokopoko a Tawhaki ahu atu ki runga ki nga pu
•awai o nga rakau a Maui nana nei i hi te whe-
nua ki nga kupu a etahi pakeke. Kaati kua tima-
ta te haere o nga tangata e hiahia ana hei me-
ma mo te Paremata ki te kauhwau i ana ka-
pu i mohio ai hei kupu mana e haere ai ki te
Paremata. E hoa ma, e aku hoa e kauwhau ha
•ere nei koutou, engari kau pea te haere o te
tangata i te hinaki pouri e pai ana i te haere
atu ki runga i te tuuru o te whare Parema-
ta, he maumau kau kua pau nga mataura-
nga i a Hone Heke, atu pea i muri mai i
runga i nga tau i noho ai a Hone Heke tae
noa ki te tau 1900 te tau ka whanau ko te tu-
re Kaunihera hei whakahaere i tetahi ture e
ora ai te iwi Maori, heoi i te whanautanga
mai o tenei ture kahore ano kia tae ki te tutu
•kitanga, ina hoki ka mahia ko nga whenua e
taua ture kaunihera kahore ano i oti noa kia
tae ra ano ki te Kooti Whenua Maori kata-
hi ano ka tatu te ngakau o te tangata. E nga
matauranga katoa tena koutou, ki a au na te
•nei ture i pau ai o tatou toenga whenua he
whakaaro noku ko nga whenua here katoa ku
•a titari katoa i taua ture ahakoa kei hea te
rohe potae na taua ture ka titari te mutunga
iho ma te Kooti Whenua Maori e whakatatu.
Ko ehea ture ra a nga tangata e oke nei kia
haere hei mema? He nui te hiahia o te tanga-
ta hei mema engari ko nga moni ke ra te pu-
take nui, hore rawa he tangata kuare ki te ko
•rero mo nga taha waho nei, engari kia tae a
•tu ki taua tuunga he aha te aha, kua rite ki
nga kai tutei i a Iehu te haerenga atu o aua
kai tutei ka mea, "He pai ranei e Iehu? Ka
mea a Iehu, Hei aha mau te pai."
Tera e pera nga mema ka tu ki tana motini e
tika ana ki te titiro a te kawanatanga kua utua
ki te koara ki te hiriwa. Kaati kei te tautoko
ahau i te kupu mo te turaki i te waipiro . Kei
te pai nga korero a Tuta Nihoniho kia rite
katoa te iwi Maori ki turaki i taua taniwha.
Na to hoa
M. Houtaewa.

HE KUPU WHAKAMARAMA.
TE HINAKI A HUARE.
(NA TIPIWHENUA.)
E MOHIOTIA ana e te Tairawhiti
te whakatauki a Huare, i te uinga
atu ki a ia "Aha ake Huare?" ka whaka-
hokia mai e ia,
"Puraho maku, kei ngaure o mahi."
Otira no te kootitanga o Te Pakihi po-
raka katahi ano ka rangona e au te putake
mai o taua whakatauki, na tetahi tonu ia
o oku tupuna. Kei roto o Parera kei ru-
nga i te pukepuke te Hinaki a Huare, oti-
ra i te kuare o tetahi o nga kai tawari ka
kiia kei te wai engari na tona tupuna ke
taua hinaki, he mahara pea he ingoa ngaro
a Huare, na taua tangata ano i ki he pari-
ri na ona tupuna tetahi o nga taniwha o
roto o Parera.
I te ahiahi ka haere a Huare ki te wha-
katakoto i tana hinaki hua noa te tangata
kei te wai kaore kei te manga ia i tahaki
tonu, he manga rerenga wai ua, i te ata
ka takina e Huare tana hinaki, kiki tonu
i te kai, katahi ka whakawaha ki te kainga
he nui tona koa. I te kitenga mai o nga
tangata i a Huare e haere atu ana ka ui
mai, "Aha ake Huare?" Ka whakahokia
mai e Huare, "Puraho maku kei ngaure o
mahi," ka tangohia e ia tana hinaki i tona
tuara; no te ringihanga i nga kai ki waho
ngaweki ana te tuatara, ka omaoma te ta-
mariki i te mataku i te ngarara.
Na, e waihotia ana tenei hei tino wha-
katauki ma Ngatiporou puta noa i te
TaiRawhiti katoa, "Puraho maku. kei
•
ngaure o mahi." I te kakama o te tanga-
ta ki te whakato i ana puke matamua
ka whiwhi ia i te tamahou ka ki, "Puraho
maka, kei ngaure o mahi." Ka hoki mai
te waka i te hi, ka mate te ika, ka pepe-
hatia enei kupu. Ki te hoki mai te tanga-
ta i te tiki i ana tarake, ka uia atu e nga
mea i te kainga, "Aha ake Haare?" Ki te
mea i mate i a ia te koura, ka whakahokia
mai e ia, "Puraho maku, kei ngaure o
mahi."
He tupuna no Reweti Kohere a Huare.
Ruawaipu
Parawhenuamea
T amatauira
Wakarara
Tahingaroaahau
Hotumoori
Rerepuhitai
Tamahinengaro
Ngakau
Mounu
Wharepapa
Huare
Hauauru
Hikakino
Rangikakea
Kirianu
Tamaiheka
 NgawhakahiaoNgawhakahiao
 Rangitakaia
Umutahi
Henarata
 Reweti
 Kapua.

-  
HE PANUI.
Kei a matou etahi Katikihama he akoranga ma»
te Tamariki me Nga Inoi mo nga Ratapu
 Ke te whakaatuma i tetahi minita ana e hiahia ana
 hei ukuu nootia atu.

TE PIPIWHARAUROA
NGA MATE E PEHI NEI I TE MAORI.
Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.
EHOA tena koe! Tenei etehi korero
hei panui atu ma ta tatou manu ki
te iwi Maori o to tatou motu o Aotearoa
ara o te ika a Maui. Ko te take o nga
mate e pehi nei i te iwi Maori, he kakahu
i nga kakahu maku kaore e tere te unu
ana maku nga kakahu. Ko tetehi take he
kakahu paranene i tetehi ra i tetehi he ha-
te miro noaiho (cotton shirt). I te rau-
mati ka haere i roto i nga kakahu wuru,
hei te makariri ka haere i roto i nga kaka-
hu angiangi, ko tenei tetahi take e pangia
nei te iwi Maori e te mate e kiia nei he
kohitu (consumption). Ko tenei tetahi
mate e huna nei ia taua i te iwi Maori.
Ko tetahi take i pa mai ai tenei mate he
moe no te Maori i nga wahi hau maku,
kaore e whakapai i a ratou moenga, he
moe noaiho ki runga i te oneone korekore
nei nga aruhe ko te kongukongu poha ki
runga ake, kaore rawa he painga o tenei
tu moenga, ka haere tonu ake te hau ma-
ku o te whenua ki te tinana, a pangia iho
e te rumatiki me era atu mate. He papa
mae no toku ngakau ki te iwi Maori na
reira au i tuhi ai i enei wahi korero ki roto
ki te Pipi, hei werowero i nga hinengaro o
te iwi Maori, kia noho mataara ki te rapu
whakaaro hei pehi i enei mate whakariha-
riha kua whakahuatia ake nei e au. Otiia
kua korerotia ano pea e Takuta Pomare
enei korero kia koutou i a ia e haere ana
ki nga kainga Maori, ki te kauwhau i te
ora mo te iwi Maori. Heoi e te iwi kia
kaha te rapu oranga. Kati he motini te-
nei naku kia koutou katoa kia kaha ki te
pupuru i o koutou whenua, kaua hei hoko
puritia hei oranga mo koutou me a koutou
tamariki mo a enei whakatipuranga e taka
mai nei. Ko taua ko te iwi Maori kei ra-
ro i te mana o te Kingitanga o Ingarangi.
Ko nga ture e whakatoria ana ki nga pa-
keha kei runga i te iwi Maori e taupoki
iho ana. Heoi te iwi Maori kia mau ki
to pupuri i o koutou whenua, kei maanu
ki te Moananui a kiwa, a ma wai e whai
atu.
Heoi ano.
Na PIKI PORIMA.
TANIWHA HORO TANGATA.
KA tata te ra pooti o te pakeha, hui atu ki
nga awhekaihe,, e pootitia ai enei take
e rua:—
(1) Nga mema pakeha.
(2) Te Turaki te whakatu ranei i te hoko
waipiro.
Kei te tangata tana mema e pai ai engari
he tono ta matou ki nga awhekaihe whai-
pooti kia turakina e ratou tenei kai weriweri
mo enei take me etahi atu kahore e poto te tuhi.
Ki te hinga te hoko waipiro:—
(1). Ka iti te hara o te tangata. I mea
tetahi kaiwhakawa o Aerani," Kote wai-
piro te matua o nga hara katoa o Aerani."
Ko Ahipatane tetahi wahi o Niu Tireni
nei kua hinga te hoko waipiro. I te tau
-903 i te mea e tu ana te waipiro i nga
marama o Oketopa me Noema e 9 nga
tangata i mau ki te whare herehere, i te
tau 1904 i aua marama ano i te mea kua
hinga te waipiro kahore rawa he tangata
kotahi i mau ki te whare-herehere.
(2) Ka whai rawa te tangata. Ko nga
moni katoa e hokona ana KI te waipiro e
maumauria ana. Na te pau o nga moni
a te tangata i te waipiro i kore ai e nui
te kai ma ratou ko tana whanau, i kore
ai e pai e nui ranei nga kakahu, e pai e
nui ranei te whare me nga mea o roto o
waho ranei o te whare, i kore ai e piki
ana matai whenua. E haurangi ana etahi
tangata whairawa otira me i Kore ratou
e inu waipiro e nui ke ake a ratou rawa.
1 te tau i mutu ai te hoko waipiro ki
Ahipatene, e £24, 990 o 4 te pikinga o
nga moni o te Peeke Poutapeta i te tau
e Hokona ana te waipiro.
(3) Ka ora te tinana. Kua puta te kupu
a te takuta nana nei te Kingi i ora ai, ne
paihana te waipiro, kahore rawa he pai-
nga ki te tinana o te tangata. Kua
puia hoki te kupu a etahi atu takuta ma-
tau he putake no nga mate maha te wai-
piro, he putake no te Mate Kohi no te
aitua.
(4) Ka iti te porangi. I haurangi ai te ta-
ngata he urunga no te waipiro ki ona roro.
i 2123 nga t>, tangata o tenei koroni na te
waipiro i porangi ai. Ko nga wahine
inu waipiro e uru ana te kino o te waipi-
ro ki a ratou tamariki.

HE KUPU -WHAKAMARAMA.
(5) Ka tokomaha nga tamariki, ka ora, ka
tae ki nga kura, ka tupu ake kaore e mo-
hio ki te kai waipiro kaore hoki he whare
waipiro hei whakaako ki te haurangi.
(6) Ka piki te moni ki nga toa, ka utua
nga nama. Inaianei e riro ana i nga
whare waipiro etahi o nga moni a nga
toa. E £2000 te nuinga ake o nga moni
wini o tetahi toa paku o Ahipatene i te
tau i te hinganga o te waipiro.
(7) Ka iti iho nga moni taake tiuti ranei.
Te utu o nga tiuti o nga raihana
waipiro hui katoa e £703, 153, nga moni
e pau ana o te koroni £3, 056,, 590, te rui-
hi £2, 353.437 haunga nga moni i pau i
nga whare-herehere, i nga pirihimana, i
nga whakawakanga i nga haurangi i nga
kino ranei o te haurangi, i te whangainga
i nga pani a nga haurangi, i nga rawa-
kore Kite whakapaungia tenei £3, 056-
590 ki etahi mea atu ki te mihini ki te
kakahu ka nui ke atu te whiwhi o te
Kawanatanga i nga tiuti a kahore he
niho, ka piki te wariu o te taone. Na
konei i heke ai nga reiti o Ahipatene 6d.
i roto i te pauna. I mea a Ta Hohepa
Tiamurini, Hekeretari o nga koroni, he
tangata tino matau no Ingarangi, "Ki te
whakakorea te waipiro i Ingarangi, ka mi-
riona, miriona pauna te hekenga o
nga taake. Otira e tohe ana etahi tanga-
ta kuare ka piki nga taake. Mehemea e
piki nga taake he aha i kaha ai a Te
Waara raua ko Taratoa ki te turaki
i te waipiro, he tangata whai taonga,
whai whenua?
(8) Ka nui te mahi me te moni ma nga ta-
ngata kaimahi. O era atu mahi katoa
neke atu i te £33 o roto i te £100 e riro
ana i nga kai mahi otira o te £100 e pau
ana i te mahi waipiro e £7 105 o ano e
riro ana i nga kai mahi ko £92 103 o e
riro ana i te rangatira.
(9) Ka ora nga wairua o etahi tangata. E
mea ana te Karaipiture e kore e tomo
atu ki te rangi te hunga haurangi.
Kia mohio hoki ka tu tonu nga paparakau-
ta ko te hoko waipiro anake e whakamutua.
Ehara enei take i te mea hanganoa, e taea e
matou te whakaatu te tika o enei take katoa,
na konei ra ki te pooti koutou
PATUA TE RAINA TUATAHI.
ARA KIA PENEI—
Vote that the number of Licenses existing in the
district be Reduced
Vote that no Licenses be granted in the district
Kaua rawa tenei pukapuka e mauria ki te whare
pooti, e panuitia ranei i nga ra e mua mai i te
pootitanga. Ka he te tangata i runga i te ture
hou.
I tae mai tetahi kaumatua maori ki Tura-
nga nei a i miharo ia ki te mahi o te pakeha i
te Ratapu. I tana kitenga i tetahi pakeha e
ngaki ana i tana kaari i te Ratapu a i tana ko
 -re hoki e mohio ki te reo pakeha katahi ka to
-hu whakarunga tona ringa hu whakamahara
nana i taua pakeha ki te Atua kia mohio ai ia
ki te he o tana mahi. Kahore taua pakeha i mo-
hio ki te tohu a taua kaumatua, heoi ka titiro
whakarunga. Ka mahi ano taua pakeha ka to
-hu ano te ringa o taua kaumatua ki runga,
ka titiro ano taua pakeha ki runga, katahi te ko
-roheke nei ka wehi kei kanga ia e te pakeha,
haere ana engari i mahue atu i a ia te pakeha
e tirotiro whakaterangi tonu ana.

TE PIPIWHARAUROA
KUA HOHATIA TE MOMONA.
Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.
KIA ORA i runga i te mana nui o te
whakapono, i runga hoki i te Rangi-
marie o nga mahi a te Hahi Matua ara, a te
Hahi o Ingarangi, kei raro nei tatou i tona
Pono, me ana mahi tohu ara, te Tika te
Pono me te Aroha noa. Heoi, Kia ora !
Na e te Etita he whakamarama atu taku ki
a koe i te ingoa iriiri o te whare tu ki te
 patuwatawata, ko tona ingoa ko "te Huarahi
pono," ko taua whare he whare karakia no te
momona, kei te takiwa o Te Arai nei e tu
ana, no te takiwa e whai Momona ana konei,
kati ko te tekau ma rua pea tenei o nga tau i
mutu atu ai te karakia ki roto i taua whare.
Ko te mutunga tonu atu tera o te Momona
ki konei, ka riro taua whare hei kitini mahi-
nga kai, muri iho ka noho hei pakoro parare-
ka, paukena hoki, muri iho ka noho hei
whare hanga poti, muri iho ka noho hei
whare paki, kaata, parau hoki muri mai ka
riro i te rangai poaka. Ko te himene a tena
iwi a te poaka rari ai, kaore he kupu, ko te
kauwhau ngongoro ai nga ihu i roto i to ra-
tau na whare, ka mahue ra hoki i te hahi tapu
o Paora Hopere raua ko "Pa tuwatawata," i
muri mai ka riro i te hoiho, e rua nga hoiho
purei i roto e tereina ana. E hika he aha ia
nei kia ahatia nga mahi a te Momona whaka-
hua rawa i te ingoa tapu ki runga ki te whare,
kai te Momona ia ka karangatia te poaka
raua ko te hoiho hei hunga tapu, koia nei
anake hoki nga Momona kai roto i taua
whare, e manaaki ana i a te HUARAHI PONO.
Kai te mohio katoa nga Momona e tae ana ki
roto i tenei whare karakia ai ki tenei ingoa he
mea ata tuhituhi ki te whatitoka, no te wa
ka riro nei i te poaka raua ko te hoiho ko
tenei ingoa ko te "TE WHARE-Tu-KI•TE-pA-
TUWATAWATA."
E tino mohio ana ahau ki nga rangatira o
tenei whare, kua puta katoa kai waho o te
Momona.
Ko "Tuwatawata" tangata he timuaki no
taua hahi, o tona putanga ki waho ka uru ki
te hahi o te kaupare i reira ia e kauwhau ana
i te oranga, e rima pea nga tau ki tena hahi
ka mahue, kai te noho noa iho ia kaore ona
hahi, ko te ono pea tenei o nga tau e noho
ana kaore ona hahi, ra e hoa he nui te whaka-
ma o toku tinana mo te panui a "tuwatawata,"
kei te nui tonu te Momona ki konei a e mea
ana te ahua o taua panui kei te Momona tonu
ia, na e hoa maku e whakamarama atu nga
hahi o "tuwatawata," tuatahi, he mihinare,
tuarua he momona, tuatoru he kaupare, tua-
wha he noho noa iho, a kati kei enei ra pea e
heke iho nei ka tae mai ko te hahi tupou, ka
parea pea ko nga waewae ki runga, e te Etita
mehemea ko te korero anake mo te tinana o
te Atua, i panuitia e tuwatawata e kore au e
tuhituhi i tenei reta, no runga i tenei ki a
"Tu." Kai te nui tonu te momona ki konei a
he teka tau kupu kua hoha te tangata. Koi
a i tuhi atu ai i tino pouri au mo tenei mea, i
tuhia hai patu i a koutou nupepa, kei te titiro
iho hoki nga iwi o nga motu e rua nei, na kei
te korero parau Te Pipiwharauroa, na e hoa
ma e kore rawa e tau kia karangatia a "Tu."
he Momona, ki te kohuatia hoki te taewa e
kore e ahei te whakahua he mata engari he
maoa, waihoki me Tu, ka karangatia he
tautangata noa iho.
Kati iho e te Etita nga whakamarama i te
mea ka tu te ringa ki te tautoko i a koutou.
Na te whenua e tu nei a "te•whare-tu-ki-te-
pa•tuwatawata."
Na Papatuanuku e takoto nei auau-aue
ha.
Manutuke Okotepa 3, 1905.
 
 
PITOPITO KORERO.
I mate tetahi tamaiti maori ki Uawa; ki ta
te takuta ki ko te take o te mate he kaha no
te whangainga i taua tamaiti ki te miki tini
No te 15 o tenei marama ka marenatia etahi
kaumatua, e 80 nga tau o te tane, e 66 o te
wahine, a e 25 pea nga tau i moe noa iho ai
raua kaore i marenatia, He tauira tika tenei
ki nga tangata he taitamariki nei engari kaho-
re ano kia marenatia.

HE KUPU WHAKAMARAMA
HE TUPAPAKU NUI.
Kua mate aTakuta Panato (Barnado),tetahi
o nga tangata rongo nui o te ao, tetahi o
nga tangata nunui o te ao. I mohiotia tenei
tangata e nga wahi katoa o te ao e nga iwi
katoa, mo tana atawhai i nga tamariki pani i
nga tamariki kahore he kainga. Ko tana hia-
hia tuatahi he haere ki Haina ki te kauwhau
i te Rongo Pai. I te mea ka 21 ona tau ka
tutaki ia ki tetahi tamaiti kahore ona kainga
na tenei i whakaatu ki a Takuta Panato he to-
komaha ratou e moe ana i waho, no tona ha-
erenga i te po ka kitea e ia e tawheta aua to-
na tini o te tamariki i waho noa, kahore he ka-
kahu, ka pupu ake te aroha i tona ngakau, ka
huaina e ia he mahi mana he tiaki tamariki pani
rawa-kore. I nga tau e 40 i mahi ai tenei ta-
ngata e 60,000 i whakatupuria i whakaakona
e ia a i whakawhiwhia hoki e ia ki te mahi i
nga wahi katoa o te ao. Ko te nuinga o ana
tamariki i tukua e ia ki Kanata ki tera whenua
mahi ai. Ahakoa i hikitia ake ana tamariki i
roto i te paru i te kino, otira ko te nuinga o
ana tamariki e totika ana, tokorua ano pea o
roto i te 100 e he ana, tena ko o tatou kura ko
o te Maori, ko te tokomaha e he ana he toru-
toru nga mea e totika ana. Ki ta matou wha-
kaaro tetahi take nui i tika i pai ai nga tama-
riki a Panato na te whakaakoranga ki nga
mahi a ringa ki nga mahi ahu-whenua. Kei
te tangi nga tamariki a Takuta Panato i nga wa
hi katoa o te ao. Kia penei te mate o te tanga-
ta, kia waiho i te ao e 60,000 ana tamariki i
awhina ai, i whakatupu ai, i whakaora ai i
nga huarahi o te hara, nui ke atu te hari i to
te tangata i mahue iho nei ki te ao e £60,000.
E whakaturia ana he whakamaharatanga mo
Takuta Panato ki Ingarangi. " Ka hari nga
tupapaku e mate nei i roto i te Ariki i nga wa
a muri nei: Ae ra, e ai ta te Wairua, kia oki-
oki ai ratou i a ratou mahi, e aru tahi hoki a
ratou mahi i a ratou," (Whkite 14 13). " Ka
whakatika ana tamariki he kupu manaaki ano
ta ratou mona" (Whtau. 31 28.)
HE KAPU WAI MATAO.
Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.
Kia ora. E manu me hari atu e koe enei
toru kupu aku, ara, he whakawhetai naku ki
a Mahauwhero raua ko Tarawau, o Rahotu
Taranaki. Mo to raua aroha ki te homai ma-
hinga taewa ma Maria H. Kaipo me tana wha-
nau, na raua ano i parau, na raua nga taewa,
heoi ano ta maua he ngaki i nga taru. Kaati
ahakoa aitua noa te taewa kua puta ke tenei
aroha nui. Ma te Atua korua e awhina.
Kua kainga te kapeti hou na maua ano ko Rev
Papania i huri te mahinga a na Mana i wha-
kato, heoi ra kua kainga inaianei, ka tata hoki
te taewa te kainga.
Rev. Hone W. Kaipo.

TE POUNAMU MAORI.
E panuitia ana e tetahi pepa Maori he wai-
piro pai a tetahi pakeha, a, ko nga Maori me
haere atu ki reira. He pehea te ahua o te wai-
piro pai ? Kahore ranei te tangata e haurangi
i te waipiro pai ? Ki ta matou nei whakaaro
hoki he kino nga waipiro katoa.
I te whaikorero a te minita Mihinare o Tu-
ranga nei, ka korerotia e ia te matenga o teta-
hi pakeha i te karaihe kotahi. Kotahi ano te
karaihe huri tonu atu te mahunga o taua tanga-
ta, taka ana ki raro i tona hoiho. I tona taenga
ki te kainga ka takoto. I haere tana wahine
ki te ui ki te take i mate ai tana tane i te ka-
raihe kotahi, mea mai ana te tangata o te pa-
parakauta he pohehe nona, ko taua karaihe
no te pounamu i whakaritea ma nga Maori.
He mea whakananu pea ki te tupeka ki te
purutoone. Awhekaihe ma turakina atu tenei
kai e whakakuri nei i a tatou.

TE PIPIWHARAUROA.
ഀ䠀䔀 吀唀刀䔀 吀唀吀唀刀唀⸀ഀഀ㄀⸀ 䬀漀琀愀栀椀 瀀甀琀愀渀最愀 漀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀 椀 琀攀 洀愀ⴀ ഀ爀愀洀愀⸀ഀഀ㈀⸀ 䬀漀 琀攀 漀爀愀渀最愀 洀漀 琀攀 瀀攀瀀愀 攀 爀椀洀愀 栀攀爀攀渀椀 ⠀㔀⼀ⴀ⤀ 椀 琀攀 ഀ琀愀甀Ⰰ 洀攀 渀漀漀琀椀 漀 琀攀 倀漀甀琀愀瀀攀琀愀 洀攀 瀀愀渀攀 爀愀渀攀椀⸀ഀഀ㌀⸀ 䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀渀最愀琀愀 欀椀 琀攀 琀愀渀最漀 椀 吀攀 倀椀瀀椀ⴀ ഀ眀栀愀爀愀甀爀漀愀 洀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 攀 椀愀 琀攀 洀漀渀椀 椀 爀漀琀漀 椀 琀攀 ഀ爀攀琀愀 眀栀愀欀愀愀琀甀 洀愀椀⸀ 䠀攀 眀栀愀欀愀愀琀甀 愀渀漀 栀漀欀椀 欀椀 渀最愀 ഀ琀愀渀最愀琀愀 攀 琀愀渀最漀 愀渀愀 椀 琀攀 瀀攀瀀愀Ⰰ 欀愀 琀愀攀 欀椀 琀攀 眀愀 攀 ഀ瀀愀甀 愀椀 愀 欀漀甀琀漀甀 洀漀渀椀 琀甀欀甀 洀愀椀 欀愀 琀愀欀愀椀愀 琀攀 瀀攀瀀愀 ഀ欀椀 琀攀 琀愀欀愀椀 眀栀攀爀漀⸀ 䬀椀愀 琀攀爀攀 琀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 愀渀漀 椀 琀攀 ഀ栀甀愀 欀愀爀攀愀漀Ⰰ 欀椀 琀攀 欀漀爀攀 攀 琀攀爀攀 洀愀椀 欀愀 洀甀琀甀 琀攀 爀攀爀攀 ഀ愀琀甀⸀ 䬀漀 琀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀愀甀 㔀⼀ⴀⰀ 洀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀甀愀琀愀栀椀⸀ഀഀ㐀⸀ 䔀 瀀愀椀 愀渀愀 欀椀愀 琀甀欀甀愀 洀愀椀 渀最愀 欀漀爀攀爀漀 漀 椀愀 眀愀栀椀 漀 ഀ椀愀 眀愀栀椀 漀 琀攀 䴀漀琀甀Ⰰ 攀渀最愀爀椀 欀攀椀 琀攀 䔀琀椀琀愀 琀攀 琀椀欀愀渀最愀 洀漀 琀攀 ഀ琀愀 椀 愀甀愀 欀漀爀攀爀漀㬀 欀椀愀 洀愀爀愀洀愀 琀攀 琀甀栀椀琀甀栀椀⸀ഀഀ㔀⸀ 䴀攀 瀀攀渀攀椀 琀攀 琀甀栀椀 椀 眀愀栀漀 漀 渀最愀 爀攀琀愀 欀愀琀漀愀㨀᐀ഠഀ䬀椀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀洀攀⸀ഀഀഀഀഀഀ䠀䔀 倀䄀一唀䤀⸀ഀഀ䬀椀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 攀 栀椀愀栀椀愀 愀渀愀 欀椀 琀攀 刀愀眀椀爀椀 欀椀 琀攀 ഀ䠀椀洀攀渀攀㨀 栀攀 渀甀椀 渀漀愀 愀琀甀 䬀愁 瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀攀椀 愀 ഀ愀甀 椀渀愀椀愀渀攀椀㨀 欀漀 琀攀 甀琀甀㨀᐀ഠഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㔀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ 椀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ ㌀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 眀栀攀爀漀Ⰰ ㈀⼀ⴀഀഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 㘀搀⸀ഀഀ䴀愀欀甀 攀 甀琀甀 琀攀 倀愀渀攀 䬀椀䬀椁 栀攀椀 琀甀欀甀 愀琀甀 椀䬀 愀 ഀ瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀椀 愀 欀漀攀⸀ഀഀ一愀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀⸀ഀഀഀഀ䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 欀椀 琀攀 倀愀椀瀀攀爀愀 欀椀 琀攀 ഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀Ⰰ 洀攀 琀漀渀漀 欀椀 琀攀 䈀䤀䈀䰀䔀 䐀䔀倀伀匀䤀吀伀刀夀 ഀ匀唀一䐀䄀夀 匀䌀䠀伀伀䰀 唀一䤀伀一Ⰰ 䄀甀挀欀氀愀渀搀⸀ഀഀ倀愀椀瀀攀爀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀㘀Ⰰ 㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 椀⼀ⴀഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 洀攀 䬀愁 甀瀀漀欀漀 眀栀愀欀愀洀愀爀愀洀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 ㌀搀⸀ഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 洀攀 䬀愁 眀愀椀愀琀愀Ⰰ ㈀⼀ⴀⰀ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀⰀ ㌀⼀㘀Ⰰ ഀ㐀⼀ⴀⰀ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁Ⰰ ㌀搀⸀ഀഀഀഀ倀爀椀渀琀攀搀 愀渀搀 倀甀戀氀椀猀栀攀搀 戀礀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰ 愀琀 吀攀 刀愀甀 ഀ倀爀椀渀琀椀渀最 圀漀爀欀猀Ⰰ 䈀攀爀爀礀 匀琀爀攀攀琀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀㬀 一攀眀 娀攀愀氀愀渀搀⸀ഀഀ一䜀䄀 䠀唀䄀 䬀䄀刀䔀䄀伀 䴀䄀 吀䄀 吀䄀吀伀唀 䴀䄀一唀⸀ഀഀ㜀⼀㘀 吀⸀ 䜀漀甀最栀㬀 㔀⼀✀ 刀愀渀椀攀爀愀 䴀椀琀椀渀最愀爀攀Ⰰ 䴀愀眀攀渀攀 ഀ䬀椀爀椀眀椀Ⰰ 吀⸀ 䄀⸀ 䈀愀洀昀漀爀搀⸀ഀഀ䠀⸀圀⸀圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀 吀䔀 刀䄀唀 倀刀䔀匀匀 䜀䤀匀䈀伀刀一䔀