Te Pipiwharauroa,

he Kupu Whakamarama.

NAMA 86.

MEI 1905

HEE ANA TE MANAWAl

KA nui te pouri o te Etita ki te kore e
tika o te haere o te pepa ki etahi o
ona hoa. He nui tona raruraru i enei ra,
ehara hoki i te mea kotahi ano tana mahi ko
te whakahaere anake i te pepa, e taea ai e ia
te titiro nga pukapuka, nga rarangi ingoa me
te kaute o nga moni. Ko ta te Etita mahi
ke he whakatakoto i nga korero mo te pepa.
Ko a koutou riri mo te ahua o nga korero
utaina mai ki runga ki tana upoko, otira aha-
koa nui te mahi i a ia ka whakamatau ia ki te
titiro kia tika te puta a te pepa. Me whaka-
atu pea nga mahi a te Etita kia mohio ai nga
hoa ki te take i kore ai e taea e ia nga mea
katoa. E whakaako ana ia i te Mane i te
Turei, i te Wenerei, i te Taite, i te Paraire.
I te Ra Tapu ka haere ia ki te karakia i nga
Maori a i etahi Ra Tapu ki te karakia i nga
pakeha, e whakaako kura Ra Tapu ana ano
ia. He tangata marena te Etita, he tangata
rawakore, heoi mana ano e mahi nga mahi o te
kainga, te tata wahie, te mahi i ana kaari. I
enei ra kei te whakapai raua he whare mo raua,
heoi e mahi ana ia i te atatu, i nga po. Hei
tenei tau noho ai te Etita mo tetahi whakama-
tautauranga nui, heoi kei te ako ia inaianei mo
taua whakamatautauranga. Me korero e ia
nga pukapuka o nga mea hei whakaakonga
mana ki te kura, e hanga kauwhau ana ia i
nga wiki katoa. He nui ana mahi o waho o
te Kareti. Kei te komiti putupaoro ia purei

hoki, Mahi Mihinare, tuku i te Paipera ki te
ao, Karapu o nga taitamariki o te taone. Hei
etahi wa ka haere ia ki Uawa karakia ai e 40
maero te tawhiti atu i konei. Heoi e nga
hoa, ka mohio koutou ki te nui o te mahi i te
Etita. Kia manawanui koutou ki a ia. E
mama te mahi a te Etita ki te nui te wha-
ngai a te iwi i te pepa, kia utua ai he tangata
ke hei mahi i nga kaute. Ka inoi atu ano
matou e nga hoa kia whakaaro mai ki ta
tatou pepa.

HUI WHARE.

TE PIPIWHARAUROA.

TENA koe tukua atu enei torutoru
korero ki runga ki te Pipi mo teta-
hi whare i tu ki Patangata, hui ana nga
iwi 200, te moni £158 17 5 i kohia mo te-
nei whare pai. Te roa o tenei whare 47
putu. Tukua atu hei titiro ma nga marae
katoa He Kaha tenei iwi Mgai-te-whatui--
apiti ki te mahi i tona whare i tu nei ki
Patangata. Ki te Etita o te Pipi, tena
koe. Heoi na Ngati-te-whatuiapiti, naku
na te kai tuku korero,

Na HEMI WAIPARERA TAHKIWA.
  

TE PIPIWHARAUROA

NGA MAHI MAORI.

i TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

EHOA tena koe me te komiti whakaha-
ere o te Pipi, otira te tino mihi a toku
ngakau ki a koe. Etita mo te tureititanga o
te pepa o Hanuere i runga i tou mate a nga-
kau i te kupu, kati ra i te -mea kua hoki mai
ano te ngakau aroha ki a koe me ki atu au,
Kia ora koe, kia tino ora, ma te Rungarawa
koe e whakakaha ki te mahi i nga mea e tupu ai
he painga mo te iwi. E manu ehara au i te
tangata whai taonga hei haringa haeretanga
mau i nga taha tika o Aotearoa me te Wai-
pounamu, ehara au i te roro i te pukorero
engari he hiahia ki te whakauru atu i etahi
maku nei kupu ki te taha o a nga tangata
matau e korero nei i ana whakaaro mo Ke-
hua mo Tohunga mo makutu. He mano
mano nga korero mo enei taniwha i roto i Te
Pipi o nga tau kua hori ake nei, a tikanga
kore ana pea ena take ki te titiro a te tangata,
otira ki toku whakaaro he titoko tenei i nga
kanohi o tatou ngakau ki te rapu i te tinana
o taua mahi ngaro, e kiia nei he horihori. He
take nui tenei ki. a au hei whawha ma tatou
me kore e ahukahuka te mau o te tinanatanga
hei unga mo te titaha hei tua i tenei taru
kino e whakakowaowao nei te purapura pai.
Koia tenei ko tetahi o nga mea e whakaheke
nei i te hahi maori ara ko tohunga.

KEHUA.

E rua ahua & te ingoa kehua (II) he wairua
o te tangata e mate nei, ka whakakite i a ia
ki tetahi tangata, ko tenei ahua e kiia nei na
te roro taua kite a, e ui ana etahi he aha oti
• au te kite ai? Ehara tenei i te mea hui rawa
hei, whai ma tatou, e mohio ana tatou he wai

rua kei roto i te tinana, a ko te matenga ma-
hue ai taua tinana i te wairua, ko te wahi ia
e taupatu nei nga korero mo te ki i kite i te
Kehua ara i taua wairua'. E Pi he tangata kite
au i te kehua a e kore au e whakapono na te
roro i hanga ake he mea hei kitenga atu ma
oku kanohi hei hoa mo nga mea maha i kitea
atu e au i taua taima. Tetahi he wa ano he
tokomaha ki te kitenga i te taima kotahi. I
pehea ra nga upoko o aua tangata i taea ai te
whakaririte o ratou roro ki te kite kehua?
Tenei ano tetahi, i a au e haere ana i runga
hoiho i te po he mea ano ko maua tahi ko ta-
ku hoiho he rite tonu to maua kitenga wehi
ana hoki au. I pehea hoki te whakariritenga

o maua roro ko taku hoiho? Mehemea pea
na te roro i kite ai, mo ahu te patai a te
hunga e kore e kite ki te roro kaua e patai ki
te hunga e kite ana kahore hoki he tangata i
hapa i te roro. Kei te ui mai etahi ha he
aha oti au matou te kite ai i te kehua e? Ka
tika to patai, hoi me patai hoki au ki a au
ano hei whakautu iho ano maku. He aha
oti matou i kite ai e? E kore pea e taea te
whakapumau e tatou te whakautu i enei pa-
tai. Kati kau taku kupu ko nga tangata ka-
toa i te ao kihai i ririte te whiwhinga i nga
ahua mea katoa e " tuhaina ana ki tenei," ko
tetahi he tangata kuare ko tetahi he mohio,
ko tetahi atu he tangata tino mohio he pera
ano pea to tatou tu i roto i tenei take. He
mea tawhito tenei i wehi nga akonga a te
Ariki i tana haerenga mai i runga wai hua
noa ratou, "he wairua," ehara pea tera e ma-

haratia ra e ratou i te wairua kehua. E hoa
ma e tautoko ana tenei mea i te kupu o te
pono e whakaatu mai nei i te aran, ga mai o
te hunga mate, a te mea wairua he tinana
ano."

KEHUA WHIOWHIO.

Ko tenei ahua he wairua ano no te hunga
kua mate atu, ko aua wairua kua karakiatia
e nga tangata whakatohunga kia uru mai ki
roto i a ia whio ai, korero ai, hei atua rewera
mona, ko tenei ahuatanga ka kiia e au kei
roto i te ingoa tohunga maori, a hei te wha-
karapopototanga o aku korero mo te mahi
tohunga ka kite tatou i to ratou kotahitanga.
Na reira me whakahaere ake au i aku wha-
kaaro me aku titiro ki a tohunga ma.

TOHUNGA.

Ki taku whakaaro, he maha nga tu, nga
haere, me nga mahi a te tangata i roto i tenei
mea i te mahi tohunga (I) He tohunga e
mahi nei i ana tikanga maha ki nga turoro* kia
ora ai e ai ki te korero a tona waha. (2) He
tohunga whiowhio kehua, kua oti ake ra te
korero e au i te take mo te kehua ko ena tu
tohungatanga e rapu ana au he aha te hua i
roto i o ratou whakaaro i whai ai i tera ahua-
tanga, ma tatou katoa tenei e rapu. (3) He
tohunga makutu, i nga ra o mua ka mate te
tangata i te makutu me nga mea ano a te ta-
ngata, ara, te kai, me etahi atu mea. Kati
ake aku e whakahua ai, ma koutou atu etahi.
E Pi me korero au i aku mahara mo enei
take hei whakarongo mai ma o "taua hoa e
noho mai ra i nga kokonga, i nga marae, i te
akau roa o te ika a Maui e takoto nei.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

Ki taku mahara ko te mea nui i takoto kau-
papa i enei mahi a te tangata he mahi maku-
tu a ko te tianara whakahaere o tenei hunga
ko te rewera raiona horo tangata. E ki ana
etahi tangata kua kore e mate te tangata o
naianei i te makutu kua kainga nga tapu,
kua kore nga karakia maori, he ra no te wha-
kapono inaianei. E tika ana pea ena kupu
engari ki taku mahara na enei kupu, i kataina
whakahorohorotia mai ai tatou e taua ropu kei
te hari mai ratou ki a tatou e hapahapai nei i
enei take, a ka tahuri ano tatou ki te hanga
tunga mo ratou. He tino tunga ano no ratou
tenei kupu e kore te pakeha me te ture e wha-
kapono ki tenei mahi a te maori. Kia hoki
ake inaianei he korero maku ki nga kupu
a etahi e ki nei kua mutu taua mana.

Me patai au, no tehea wa? I pehea te ahua
o te meatanga kia whakamutua taua mahi?
He aha te kai haukoti atu? Hoi ano pea ta
koutou whakautu, na te whakapono i whaka-
kore atu, ae pea, otira he tika mehemea i taea
te ngakau o te tangata te tino motuhake kia
te Karaiti hei tino Karaitiana mana tena ko
tenei ko te nuinga kei te ngakau maori ano, a
kia mahi tohunga katahi ka hapai i te karakia
me te karaipiture hei hipoki "kirihipi" mona.
He penei hoki to nga rewera tu, e tango ana
ki nga karaipiture hei pou mo tana kupu, a
kei nga rewera ano te whakapono noa, e kore
te rewera e taea te patu e te tangata ki te
rakau kia mate atu i roto i te hunga e awhina
ana i a ia. Na konei au ka ki e kore nga
mana maori a te rewera i whakato ai ki roto
ki te tangata e mate kau noa iho i te tu kau
mai o te whakapono i waho atu o te tangata.

Tenei etahi ahua a te tangata ngakau mao-
ri e rongo ana au, a he pono ano. (I) He
hira noa atu te tangata e noho nei e kore e
pai kia tae te waiwera ki runga ki tana upoko.
He aha ra te take? ae rapua, ma a, ka kitea,
he aha ranei. (2) He tikanga ano na nga
tangata pera kohia ai te roke kuri ki roto i te
pakete aikiha kohia ai ki tona manawa, heia
ai ranei ki tona kaki hei arai atu i te mate
mona a tetahi atu. I runga i te mahio ki te
pono o a ratou mahi ara ki te mau
tonu ratou ki aua tikanga mei torutoru
pea te roke kuri nui atu te utu ki a ratou mo
te aunihi i to te tutae tohora (amakirihi).

Ko enei ahuatanga o taua o te maori e ko-
rerotia ake nei, he mea hei whakaara i a tatou

kia titiro tahi kia whakaaro tahi ki te tika ki
te he ranei o enei take. Kei enei ahua pea teta-
hi take e whakaheke nei i to taua tupu tinana,
tupu mahi, tupu tikanga, tupu whakaaro. I
ki tetahi kupu a T. Pomare i te pepa o Mae-
he, na te rongonga o te tangata kua makutu-
tia ia koia i wehi ai i pouri ai nawai a he he-
mo te mutunga. Ha ? Kahore ra te makutu
ki te tangata e makuturia ana e mea ngaro
koia anake i matau, engari ma te tohunga-
tanga o tetahi e kite atu mehemea he tohunga-
tanga to te mea i makututia. Erangi pea i
mate ai i tenei wa ao hou kei te mahara tonu
o ia tangata he kopere tena kua oti te wha-
kapiko mai ano i nga tupuna e takoto nei i
roto i tona wai i to nga iwi maori. Koia to-
nu nei te mahara a te tangata he mea ano
tera.

E kore Pomare e mate me te mano o te
pakeha, he aha ranei te take? He tuturu
motuhake rawa atu pea ki te kore noa iho,
he aha tetahi mea. E kore ano hoki au e
mate mehemea ka tapatahi toku ngakau ki a
te Karaiti toku hepara.

E aku hoa ki te mahi tonu tatou ki te wha-
kahawea, ki te whakateka ki enei mahi ka
kapi nei te ao turoa, tera e neke tonu ia tau.

E ki ana ano T. Pomare i mahi penei ano
te Ingarihi i mua a no te nuinga haeretanga
o te matauranga, katahi ka hohonu te titiro ki
aua mahi he tito noa iho. Na, titiro no te
kitenga o Taewa, he mahi tito a ratou na ma-
kutu, katahi ka pahitia he ture nui whaka-
hara hei whakakore i ena mahi a ratou. Ha?
ka pehea tatou? Ka whakatuma noa iho?
Hei aha tena mahi hamupaka, titotito hori-
hori. Hua atu ka kite i te tito me rapu he
tikanga, kaua e tu tonu ki te tawai whaka-
hawea, e pari tonu ana te tai o te ao maori, e
tumanako ana toku ngakau kia kitea i roto i
tenei Koroni o Ingarangi, he tikanga e me-
hemea ai enei karepe kaiota.

E manu e kore pea e taea e koe i te rere-
nga kotahi te pikau i nga kupu nei, engari e
inoi atu ana ahau kia koutou ko te komiti ko
taku hiahia kia kotahi tonu pepa hei putanga.
Ko koutou ano ia e mohio ana. Kia ora koe
kia kaha te ora.

Na to hoa aroha

na W. T. P. HAPETA,
Naumai,
Northern Wairoa.

TE PIPIWHARAUROA

[Ka maha rawa tenei nga tau i tuhia ai a
matou korero mo te kehua, a, ki ta matou
whakaaro he tika ta matou kei roto ke i te
roro o te tangata te kehua e kitea nei. E ki-
te ana ano au i te kehua. Ki te kino a roto o
taku puku i te nui o taku kainga i te kino
ranei o te takoto o taku mahunga, i te mea
e oho ake ana au, ara i te mea kahore ano aku
whakaaro kia hoki katoa mai ka kite au i te
kehua, kia tino oho au, ka ngaro. Na taku roro
noa i hanga taua mea, kei roto ke i taku roro
kahore i waho engari kei roto ke i nga roro
o te tangata. Mo te oho o te hoiho, he tino
mahi tena na te hoiho, engari no te ohonga o
te hoiho ka mea te tangata he kehua, kahore

 hoki he reo o te hoiho hei ki ake he kehua te
mea e mataku ra ia, na te tangata ke i wha-
kakehua. I kite ai etahi tangata i te kehua i
kore ai etahi kei te ahua o nga roro. Mo te ki-
tenga o nga. Akonga i a te Karaiti i runga i
te wai, e kore e hapa to ratou miharo, kii he
wariua, kahore hoki ratou i mohio e ahei ano

 te tangata te haere noa i runga i te wai, otira
he tangata ano ia ehara i te wairua. Ehara
tenei i te take i kiia ai he tika nga kehua e
whakahaehae nei, e pukana nei, e wheterotero
nei, e whakatautau nei i nga u.—ETITA.]

" Te Puke-ki-Hikurangi."

Ki TE ETITA o TE PIPIWHARAUROA.

TENA ra koe, mehemea e taea e koe te
tuku atu enei kupu i raro iho nei.
Kua titiro iho au ki te ahua o ta tatou nupepa
ara o Te Puke-ki -Hikurangi. I pai taku
whakaaro i mua i te takiwa e ora ana, to ta-
tau Matua a, Tamahau Mahupuku, inaianei
kua whakaaro au te waahi tika hai tuunga,
mo taua nupepa mo te Puke-ki-Hikurangi
me tu ki Kihipane, ki Uawa, ki Waiapu ra-
nei, "ko nga turanga waewae," tera o Porou-
rangi, kia tika ai te whakatauaki nei, ko
Waiapu te awa, ko Hikurangi te Maunga,
ko Porourangi te mana kai runga," a, inai-
anei kua tu ke taua maunga he waahi ke a
he iwi ke hai whakahaere, a, ka tau ke, ki ta
nga iwi tawhiti whakaaro, ka penei ko Wai-
rarapa, te moana, ko Hikurangi te maunga
ko Tamahau te mana kai runga. I rongo au
ki tetahi kaumatua, o Ngaitahu nei, i ki mai

ana ki a au, kai Wairarapa tonu taua mau-
nga ka ki atu au, kaore i Wairarapa, kai raro
atu i Turanganui, tena maunga, a Hikurangi,
a, ki taaku mohio he tokomaha nga tangata
kai te pera me taua kaumatua kai te penei me
taua kaumatua, a kua penei tooku mahara
kua mate katoa pea nga uri rangatira a
Porourangi, atu i Toka-a-Taiau, ki Potikirua
ko au anake pea to matou morehu ina hoki
ra i tukua ai e ratau te mana o to ratau tipuna
ki Wairarapa mahia ai hei whakapohehe, i
etahi o nga tangata o te motu nei, penei me te
kaumatua o Ngaaitahu nei, a, ki taku whaka-
aro me penei te ingoa o te pepa a Te Wairata
raua ko Niniwa, me Raukura hoki, me hua
te ingoa o ta ratau pepa, ko nga Waka-a-
kupe, kia marama ai te takoto o te tikanga,
me nga tangata hapai, kia marama ai te
takoto ake o te moana, me nga waka me te
perehi o te pepa me nga tangata o te komiti
o taua pepa, kaati tenei. Me tuku mai e te
Etita o Te Pipiwharauroa, ki a au tetahi
pepa kia mohio ai au, ki te ruuri o Te Pipi-
wharauroa.

na N. W. Te ATA.
Kei Inangaawhio,

Bruce Bay, Hokitika,

Westland, South Island.

[He hanga aroha enei kupu a tera momo
o Ngatiporou, e noho mai ra i tera whenua
tawhiti, engari e te hoa ki taku nei rongo he
Puke-ki-Hikurangi ke tenei i huaina nei ki te
pepa a Tamahau ehara i to taua engari he
maunga kei Hawaiki. He mea pai kia whaka-

maramatia te tikanga o te ingoa o tenei o a
tatou nupepa, he tokomaha hoki te tangata
kahore i te mohio.—ETITA.]

Ki te korero a te pepa i whakaatu i mua
ake nei ko au e hiahia ana ki te hoki atu
kua kore e taea te hoki atu inaianei, i runga i
te matenui o te Pihopatanga o Akarana i te
kore i tokomaha, nga Minita Maori na kona
ka noho iho ano au mo tetahi wa otira kua
whakaritea au e te Pihopa o Akarana hei hoa
mo Hokena hei k ai tirotiro haere i te Hahi
Maori katoa o tona pihopatanga.

NIKORA TAUTAU.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

NGA RARURARU O RUHIA.

ITE mea kaore ano a Poota Aata kia horo
ka puta te kupu a etahi tangata hei te
horonga o taua pa tino noho kino ai a Ruhia.
I pono taua kupu. Ka nui te kino o
Ruhia inaianei, kei  te kohuru, kei te
whakamoti ite kai. Kua panuitia e Te Pipi-
wharauroa nga korero katoa mo te ahua o
Ruhia, ona iwi, o tona Kawanatanga, Ko
nga tangata mahi nga mea e tino peehia ana
e nga rangatira, na konei i te mea kua he te
manawa o Ruhia i te whawhai ki te Rawhiti,
ka whakohongia e ratou te whenua kia wha-
karongona ai a ratau inoi. He haerenga ki te
kawe i ta ratou pitihana ki te kingi i patau
nei e nga hoia, hinga ake e 5000, otira kaho-
re ratou i wehi, kei te tohe tonu. Ko te ra-
tou kai whakahaere he minita no te Hahi,
tokorua, ko Father Gapon raua ko Father
John. I te kino o etahi o enei ta ngata patau
ana e ratou tetahi o nga rangatira nunui o
Ruhia, he papa-keke ki te kingi. Kua oho
katoa te whenua inaianei, kua mutu te mahi a
etahi, kua murua nga rawa o nga rangatira.
Ko te rite o nga ware o Ruhia kei te pono-
nga, ahakoa kaha noa ratou ki te mahi ko te
nuinga o nga hua o a ratou mahi e riro
katoa ana i te Kawanatanga. Kaore rawa e
whai reo te iwi nui ki nga mahi o te Kawan-
atanga, heoi ano ma te kingi anake ratou ko
nga rangatira e whakahaere nga mea katoa i
runga i ta ratou i pai ai. Ko te tono a te iwi
kia whakaritea te ahua o te Kawanatanga ki
o era atu whenua, kia whai mana nga tanga-
ta katoa ara kia pera me to Ingarangi kawa-
natanga. Ki te whakaaro o etahi tangata e
kaore e pai kia hoatu he manaki te iwi nui,
i to ratou kuare e kore ratou e mohio ki te
whakahaere i taua mana, e rite ana ki te hoatu
i tetahi mea tino nui ki te tamaiti paku rawa
kahore nei e mohio ki te nui o taua mea.

HE WHAKATAUKI.

ITE kauwhau a Te Wiremu i Manutuke i
whakapuakina e ia tenei whakatauki,
he whakatauki kahore i rangona e matou i
mua atu; heoi he mea pai kia tohungia ara:—

"He ta kakaho e kitea, he ta ngakau e kore
e kitea."

E rite ana tenei whakatauki ki tenei:—

" He kokinga whare e kitea; he kokinga
ngakau e kore e kitea." Ara kua mohio noa
atu o tatou tupuna ki te nanakia rawa o te
ngakau o te tangata, pera ano me ta te poro-
piti i mea ai, " Te tinihanga o te ngakau,
nui atu i nga mea katoa, kino rawa: e mohio-
tia ranei e wai?" (Here. 17, 9-) Ki te hiahia
te tangata kia pai ia, ko tona ngakau hei te
tuatahi whakapai ai; ki te pirau hoki a roto,
ka puta ano ki waho te pirautanga; ki te pai
a roto ka puta ki waho te painga. Ko etahi
tangata ko waho noa he pai ki te titiro atu ko
roto ia he pirau. Ma te ngakau ra ano kia
pai ka pai ai nga mahi, nga kupu me nga
whakaaro o te tangata. Kua rongo pea kou-
tou, ki te poaka a tetahi kingi o Haina, he
mokai nana. I whangaia ki nga kai pai, i
whakakakahuria ki nga kakahu pai, kaore he
poaka hei rite mo taua poaka te ataahua ki
te titiro a te kanohi. Otira i tetahi ra ka ki-
tea taua poaka e okeoke ana i roto i te paru
me ona kakahu ataahua ano. Ahakoa he pai
a waho o taua poaka, ko roto ia ko tona nga-
kau poaka tonu na reira ka konohi tonu ano ki
te paru ki to te poaka hiahia. Waihoki kite-
mau tonu te ngakau tawhito i roto i te tanga
ta ahakoa pehea te pai o waho tena te ra ka
rere ano ki roto i te hara. Kei te hiahia
te Atua ki te homai ngakau hou mo tatou, e
mea nei tana kupu, "Ka hoatu ano e ahau he
ngakau hou ki a koutou, ka hoatu ano e ahau
he wairua hou ki roto ki a koutou; ka tango-

hia atu ano e ahau te ngakau kohatu i roto i
o koutou kikokiko." (Ehek. 36, 26.) Na te
Karaiti ano te kupu ki te kahore te tangata e
whanau hou e kore rawa ia e kite i te ranga-
tiranga o te Atua. Ko enei etahi tohu o te
ngakau tawhito: He kohuru, he riri, he
puremu, he hiahia ranei he tangata ke he
wahine ke, he apo moni taonga ranei, he hae,
he mauahara, he korero kino, kanga he ngau-
tuara, he whakahihi, me era atu hanga. Ki
te whiwhi koe ki te ngakau hou ka mutu enei
hanga i te tangata. E te hoa kahore koe e
hoha i te hara, ka tahuri ki te Atua?

TE PIPIWHARAUROA

RUHIA ME TIAPANI.

I TERA marama i panuitia e matou
nga taua kaipuke a nga iwi e riri mai
nei i te Rawhiti Pamamao ara a Ruhia
 a Tiapani. I tenei ra kahore ano kia
tutataki. Kei nga moana tonu o Haina
nga kaipuke o Ruhia e rere ana ko Toko kei
te tatari tonu mai. I puta tetahi raruraru
i waenganui i te Wiwi i te Tiapani he ta-
unga no nga kaipuke o Ruhia i tetahi
wahapu o te Wiwi, i mea a Tiapani kei te
awhina te Wiwi i tona hoa riri, ko te hia-
hia hoki o Ruhia ko tetahi tauranga pai
hei utanga waro ki ona kaipuke whawhai,
hei horoinga i te kutakuta hei utanga i te
kai. I mea a Tiapani ki te awhina te
Wiwi i te Ruhia ka karangatia e ia a
Ingarangi kia awhina hoki i a ia. Ko te
whakahoki a te Wiwi kahore ia i te awhi-
na i Ruhia na nga kaipuke tonu o Ruhia i
haere mai kahore e rongo ki te kupu
otira inaianei kei te tiaki nga manuao o
te Wiwi kei whakapiri mai te Ruhia ki
ona takutai, heoi inaianei kei te rerere kau
noa nga kaipuke o Ruhia. Ko te whaka-
aro o Atimira. Rohotepeneki kia rite katoa
ona kaipuke ka tuaoma ai ki Paratipotoka.
E kore pea a Toko e pai ki te riri nui ki a
Rohotepeneki kei pakaru etahi ona kaipu-
ke no te mea he uaua rawa te whiwhi o
Tiapani ki te manuao i tona tawhiti rawa
mai i Iuropi. Ki te mate te Tiapani i
tenei pakanga kua he rawa a Tiapani kua
riro te moana i a Ruhia kua kore ona kai-
puke e ahei te whakawhiti ki Korea ki Ma-
nakuria ki te hari hoia ki te hari kai. Ki te
whakaaro ko te riri a Toko e kore e aronui
engari ka takitahi, ka kokiri po i tona tu-
pato rawa kei aitua tetahi o ona kaipuke.
Ki te ki a Atimara Taare Perepota o
Ingarangi ma te mohio o te Tiapani ki te
pupuhi purepo e mate ai te Ruhia. Kua
korekore noa iho te whawhai o uta i tenei

pakanga nui ki te moana e taria nei e te
ao katoa ma tenei hoki e ata marama ai
ko wai ranei e tino hinga. Tena ra e
Toko e, e tapa i to ingoai

Nga herehere Ruhia kei Tiapani, 10
tinara, 70 kanara me nga meiha, 784
kapene, me nga rewheteneti, 3558 apiha
noa, e 50, 700 hoia, hui katoa, 55, 182 .

Nga tangata katoa o Ruhia kua mate, i
taotu, i pangia e te mate, i mau herehere,

ka 435,000 ; nga moni a Ruhia kua pau i
tenei whawhai ka £200, 000, 000.

HUI TOPU.

TE Roanga o nga korero o te hui i tu ki
i Manutuke, Turanganui.

Wero a Te Wiremu. I runga i te ui a te
hui kia whakaaturia te nui o te moni kua ta-
koto hei whakahoki mo te Wero a Te Wire-
mu, ka whakautua e Wiremu Aata, hekeretari
o te Hahi Maori, e £80 ano te moni kua tae
atu ki a ia. otira e apititia e ia ki te ripoata o
te hui te kaute katoa o nga moni. Na Tepe-
ne Wenerei te patai ki te Pihopa kia whaka-
ritea a Nikora Tautau hei minita mo te Pari-
ha o Te Horo. I mea te Pihopa kahore ano
a Nikora kia watea.

Motini Tuatoru, na Te Teira Maihi, kia ka
ha te arai i nga pakeha kei tae ki
nga kainga maori takahi ai i te Ra
Tapu. I kore ai etahi maori e haere ki
te karakia i nga Ra Tapu he noho ki
o ratou hoa pakeha. E utua ana hoki nga
tamariki maori e nga pakeha kia haere ki te
kohikohi paraki pere i nga Ra Tapu. I mea
a Wi Repa he mahi na te tangata te haere ki
tona kainga pupuhi manu ai i nga Ra Tapu,
na runga i tana kaha ki te arai ka mutu.

Ki ta Hakaraia Pahewa whakaaro he rite
tonu te tutu o te maori i te Ra Tapu ki to te
pakeha. Kia kaha nga Komiti Marae ki te
tiaki i o ratou marae kei takatakahia i nga
Ra Tapu. Ki te rite te whakaaro o te maori
ki te whakarite tikanga hei whakatapu i o
ratou marae tera tonu te pakeha e whakaro-
ngo. I penei ano hoki to te Pihopa whaka-
aro. I whakaatu hoki a Tame Arapatai te tu-
tu o nga pakeha o Te Arai i nga Ra Tapu ki
te purei kirikiti. Ka purei nga pakeha ka
uru atu nga Maori.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

Na Hakaraia Pahewa te tono kia whakama-
oritia tetahi pukapuka, ko te " Christine Doc-
trine." I whakaaetia.

Ki ta Katene Pukerua whakaaro he mea
pai kia haere etahi tangata ki nga kainga
maori ki te whakaoho i te whakapono. He
tikanga tenei na nga tangata o te Kareti o Te
Rau i mua. I tautokona tenei motini e Hemi
Huata, a i whakaaetia.

Motini Tuawha. Na Ahipere Rangi. I
puta ana kupu mo te kaha o te moe-puku i
o te iwi maori. He tokomaha nga maori
kua nui nga tamariki kahore ano kia marena-
tia hahore ano hoki nga tamariki kia iriiria.
Ko etahi tangata kahore ano kia roa te mare-
natanga kua mahue, ka moe te tane he
wahine ke ko te wahine he tane ke, ka wha-
nau nga tamariki ka poriro. Ko te take i
penei ai te ahua ki tana whakaaro na te tiki

nga e marena nei te tangata kahore kau he
aroha, i runga i te tohenga a nga matua a te
tangata ranei. Ki tana whakaaro he pai ta
te pakeha e taumau nei i te tuatahi kia titiro
ai tetahi i te ahua o tetahi kia mohio ai raua
mehemea e tika ana raua ma raua. Ko teta-
hi mate tino nui tenei o te Hahi Maori ko te
moepuku. I tautoko etahi o te hui i te moti-
ni a Rangi, ko Hone Waitoa ia i whakahe i
te tikanga taumau.

I mea a te Kutia kia whakahoutia te tikanga
tawhito a te Hahi, te po karakia roa. Ko te
rongoa e mutu ai nga mahi tohunga ko te
inoi.

Motini Tuarima, na te Kutia, he tono ki te
Hahi Maori katoa kia kaha te pehi i nga ma-
hi kai-waipiro, he mea tika hoki kia homai ki
te iwi maori te mana turaki i te hoko waipiro.
I tautoko a Reweti Kohere i te motini a Te
Kutia, i mea ia kahore he take e nui ai ana
kupu mo te kino o te haurangi no te mea kei
te mohio tonu te tangata ki nga kino o te
waipiro Ki te kiia atu te Maori kia mutu te
kai waipiro ka tohu te ringa ki te whare
ka mea, "Turakina atu tera whare a ka mutu
taku inu waipiro," no konei i kaha ai tana
tautoko^ i te wahi tuarua o te motini ara
kia tukua ki nga maori te mana pooti mo te
hoko waipiro. I katia ai tenei mana i te
maori he wehi no te Kawanatanga kei kuare
te maori ki te pooti, kei whakainumia ki te
waipiro ka pooti mo te waipiro, otira ki
tana whakaaro ia e turaki te iwi maori i te

waipiro. He aha te pai ki te riro ma nga
pakeha ruarua nei e pooti he whare waipiro
mo nga takiwa maori. E puta ana nga kupu
mo te hoko tahae i te waipiro i nga wahi kua
hinga nei te hoko tahae i nga wahi raihana.
E mohio? na ia ki tetahi paparakauta kei
tenei takiwa he hoko tonu te mahi i te Ra
Tapu—he hoko tahae tera. I puta nga wha-
kamihi a Hakaraia Pahewa mo te tangata
hoko waipiro o tona kainga, kaore e nui tana
hoatu i te waipiro ma te tangata. Mehemea
i pera nga tangata hoko waipiro katoa ka nui
te pai. I mea a Hone Waitoa kahore ana
whakahe mo te tangata e hoko waipiro ana,
ko tana tino whakaahe mo tana kai, he kai
kino, patu tangata. I tautoko te Pihopa i te
tuku i te mana pooti mo te waipiro ki te Iwi
Maori.

I mea a Hakaraia Pahewa ko tetahi mea
nui a te minita ko te titiro turoro, ko te mea
tenei hei kukume i te ngakau o te tangata.
Ki te kore te minita e tirotiro turoro e kore
tana mahi e piki.

Ko nga kupu whakamutunga a Te Wire-
mu Atirikona he Poroporoaki nana no te
mea "e whakatata ana tenei te haere." I
mea a te Wiremu e whakama ana ia mo te
kore o ana wero i hoki i te Hahi Maori mo
te ui a te pakeha kei te korikori ano ranei te
iwi maori tera ia e whakama. He maha nga
hui a te Iwi Maori kahore kau he hua o roto
me pehea e awhina ai te iwi pakeha. Ko
tana Wero kia kohi te Pihopatanga o Waiapu
kia £2000, to Akarana kia £2000, a kia
£2000 mana. Ehara i te mea koia nei hei
tino oranga mo nga minita engari ko tona
hiahia hei take whakaputanga ma te Hahi
Maori i tona ngakau hihiko, hei kaupapa
moni. Kua rite katoa te oranga mo nga mi-
nita o Poneke, kaati kia kaha hoki tatou kia
tutuki ai a tatou kaupapa hei oranga mo o
tatou minita.

Ko te Motini Whakamutunga he whaka-
whetai ki te tangata whenua, ki a Rongowha-
kaata me Ngatimaru mo ta ratou manaaki i

te hui.

(Ko te Mutunga.)

TE PIPIWHARAUROA

KO PAORA HOPERE ANO.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

T U KU A atu nga korero nei, He panui

1 na te Rev. W. Beatty kei Te Pipi No.
83. E ki ana i hanga te tangata ki te ahua o
te Atua, ehara i te pena me ta te Momo-
na e ki nei he rite tonu te tinana
tangata ki te tinana Atua. E
mea nei te Paipera he "wairua te Atua."
Kahore ona tinana. Na he mea whakawai-
ruatatou i rite ai tatou ki te Atua. E hoa
kei te u rawa te whakamarama o te Momona
he tinana to te Atua, ina hoki kaore he kupu
i te paipera e ki ana na te whaka waruatanga
o te tangata i rite ai ki te Atua. Nau ake
ano tau kupu, whai hoki kaore ano he kupu i
te paipera e ki ana kaore he tinana o te Atua.
Kei te tino whakawiri koe i te paipera kia
rite ki tou whakaaro. E mohio ana matou i
haere atu te Atua i nga mania o Mamere ko-
rero ana raua ko Aperahama i tunua ano he
kai a i kai ratou (Kenehi 18, I, 8.) E ki ana
te Atua, tatou ka hanga i te tangata kia rite
ki a tatou." Mehe wairua anake te Atua me
pewhea e hangai ai tana kupu i te mea kaore
tatou e mohio he pewhea te ahua o te wairua?
E ki ana hoki a Paora, ko te Karaiti te kanapa-
tanga o tona Kororia te tino ahua o tona pu-
mautanga, (Hiperu 1, 3.) E hoa, e whakaae
ana matou, He wairua te Atua, a he tinana
ano hoki to taua Atua, no te mea e ki ana a
Paora nga mea wairua he tinana ano. E ki
ana ano hoki a te Karaiti ki ana akonga, ko
ia e kite ana ia au e kite ana i te Matua.
Kati e hoa me huri mai nei tatou ki te Rongo-
pai a te Atua. Koia ke tenei te rongopai a
te Atua. Na te mana tangata tena rongopai
i a koe na i whakatu. Koia i pohehe ai kou-
tou e kaore he tinana o te Atua. A kore ona
wahi. He pohehe nui tena no koutou me ata
tuku iho to whakaaro ki raro uru mai ki te
Hahi pono o te Atua kia whiwhi ai tatou ki
tona rangatiratanga ina u tonu tae noa ki te
mutunga.

Heoi ano,

PAORA HOPERE
Taupiri, Waikato,
Maehe 28, 1905.

[Ko Paora Hopere ano tenei! He hiahia
totohe. He kauwhau i tana Hahi Momona.
E hoa, kua hoha tenei takiwa katoa ki te
Momona, kua kitea he mea tahanga kau ka-
hore he hua o roto, he whakaputanga no te
whakaaro o te Marikena. He korero tawhito
na koutou na te Momona te whakahe mo te
Hahi o Ingarangi ara mo tana Whakarohe
tuatahi, e mea nei, "kahore ona tinana, kaho-
re ona wahi, kahore te mamae e pa ki a ia."
E whakaae ana a Paora Hopere he wairua te
Atua, (Hoa. 4, 24), kaati ra he pehea ki a
koe te tikanga o nga kupu a te Karaiti, "Ti-
rohia oku ringa me oku waewae, ko ahau ano
ia; whawhakia ahau, kia kite ai koutou,
kahore hoki o te wairua kikokiko, wheua ra-
nei." (Ruka 24, 39)- Na te Karaiti ano te ku-

kupu he wairua te Atua a nana ano hoki te
kupu kahore he kikokiko kahore he wheua o
te wairua, heoi e tino marama ana i runga i enei
kupu kahore he kikokiko kahore he whenua o
te Atua, kahore ona tinana. He aha ra te tika-
nga o tenei kupu o te tinana ki a Paora
Hopere? I hanga te tangata kia rite ki te
Atua te ahua, ehara i te mea te ahua o te
tinana, o te ihu o nga kanohi o ona wahi,
mei penei kua rite tonu te ahua o nga tanga-
ta katoa engari kia whai-whakaaro, kia matau
kia tapu. I rite te tangata ki te Atua kahore
i rite ki te kararehe. Ehara i te mea ko te
tinana o te tangata tona ritenga ki te Atua,
me i penei kua rite ano te makimaki, engari
ko te ngakau whakaaro ke o te tangata. I peke-
peke haere a Paora Hopere ki te Kawenata Ta-
whito ki te titiro rarangi mana otira ko nga
kupu ano a te Karaiti taku. Ma Paora Ho-
pere e whakamarama te tikanga o aua kupu
o te Karaiti. Ko te hara nui o te Momona
he whakatangata no ratou i a Ihowa kia rite
ki a ratou te ahua. I te hiahia o te Momona
kia tokomaha a ratou wahine e mea ana a ratou
pukapuka he tokomaha ano nga wahine a te
Atua ara e whakarite ana i te Atua ki a ratou,
e kukume ana i te Atua ki te ao kikokiko.
Kaati te whakahoki ki a Paora Hopere e
kore hoki a Mr. Beatty e kite i ana korero.—
ETITA.]

HE KUPU WHAKAMARAMA.

HOKOHOKO.

ETITA O TE PIPI.

TENA koe. Panuitia atu ki otaua iwi

 Maori e tu ana he hokohoko taonga
Maori, ki te whare o te kawana i Akarana
nei mo te kura kotiro Maori, ara, mo Wi-
kitoria kura. He tono atu ki te iwi kia
ngakau mahara mai kia hanga nga
taonga Maori te kete, te whariki, te
potae, te piupiu me era atu taonga
a te Maori. Awhinatia mai kia
pera ano me te awhinatanga i tera tau i
tera kawana. Kua whakaae to tatou ka-
wana hou kia tu ki tona whare ake te
hokohoko, a, mana e whakatuwhera.

Ko te marama e tu ai te hokohoko hei
te Noema e heke iho nei 1905. Heoi e te
iwi kia tatanga mai. He mahi ma katoa.
Me penei te tuku mai o nga taonga.
OTENE PAORA, Hekeretari,
c/o Victoria School

Parnell, Auckland. (.

HE URUPA KAIPUKE.

KEI te tonga o Niu Tireni etahi mou-
tere ririki, ko te Antipodes, e kiia
ana ko te tino hangaitanga ki Ingarangi, e
tata ana ki te moana huka ko te Campbell,
me te Auckland ara Akarana. Kei te hu-
arahi kaipuke i Ahitereiria ki Ingarangi
enei motu, ka maha hoki nga kaipuke kua
pakaru, a ko nga tangata i noho ki runga
i mate etahi. I te tau 1864 ka pakaru a
te Invercauld (1. E 25 nga tangata, e 3 ano
i ora. I muri mai i taua tau ano ka paka-
ru a te Grafton, i ora nga tangata. I te
tau 1886, ka pakarau te General Grant, i
ora etahi o nga tangata. I te tau 1887 ko
te Derry Castle. I te tau 1891 ko te
Compadre. I pakaru katoa enei kaipuke
ki Akarana. Ko te General Grant he ko-
ura te utanga i pakaru £30, 000, ki te ki i
uru ki roto ki tetahi ana. I te whakaaro
o te Kawanatanga o Niu Tireni ka hanga
he whare ki runga ka waiho he hipi hei kai

ma nga tangata kaipuke pakaru. Kia ono
marama ka rere a te Hinemoa ki te mata-
ki. I nga ra o tenei marama ka rere ano
a te Hinemoa, kitea ana he tangata i Aka-
rana no tetahi kaipuke Wiwi i rere mai i
Merepana ki Ingarangi, no te 5 rano o
Pepuere i pakaru ai to ratou kaipuke, he
kaipuke nui ko Anjou te ingoa. I te
paritu o te motu he roa te hoenga o
nga poti ka kitea he unga. E wha
rawa nga ra ka kitea te whare kai o
te Kawanatanga ka ora hoki ratou, ko ta
ratou kai i nga ra tuatahi he pupu he hee-
ki. I mauria mai e te Hinemoa ki Kopu-
tai (Port Chalmers Kua puta te kupu
whakawhetai a te kai whakahaere o te
Wiwi ki te Kawanatanga o Niu Tireni.

TE KOPARA.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

U TAINA atu taku manu ki roto o te
 rarangi o nga manu kaore nei o ratou
whakapapa e korerotia o ratou whakatauki,
taku manu he kopara ko tenei manu
he pu korero no nga manu tataki
o te ata. Hei te 3 karaka o te po ka ara ia ki
runga ki tona ahurewa korero ai me tana ku-
pu, ka ao te ra, he awatea. Kei te whakaro-
ngo te iwi nei a te kopara, ara nga iwi manu
katoa o te Wao-nui-a-Tane, ki te reo o taua
honore manu i te 4 karaka ka ao he awatea,
katahi te nuinga o te manu ka kori ka koi
i runga i ona taumata korero me ona whare
rangatira i runga i te tahatu o te rangi ka
mea te iwi, amine ki to ratou kai hanga ami-
ne. Kei roto o tenei manu nga whakatauki
a nga tupunu o te Tairawhiti. Ka tu te ta,-
ngata ki te whai korero i te po tae noa ki
waenganui po ka rongo te tangata i te reka o
te waha o taua tangata e korero ana ka mea
te iwi, "E katahi ano ka ko nga kopara tataki
a Rongomaitapui ." Koia nei te ingoa ki te-
nei iwi ki a Ngatiporou he kopara a he ko-
rimako pea ki etahi iwi o te motu me ana
whakatauki pea mo tenei iwi mo te kopara.
He whakamarama kau.
Heo aku kupu,

na PENEAMINE TUHAKA

Port Awanui
Waiapu.

TE PIPIWHARAUROA

TE POU O WHANGAPARAOA.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

EHOA, tena koa, me te komiti. Panui-
tia atu kia rongo mai nga whanaunga
o Haimona Te Waititi i nga wahi katoa no
22 o nga ra o Aperira 1905 ka hori nei i
moe ai i te moenga roa o te mate e kore nei e
hoki mai ki a tatau. Kua tae atu ia kai te
okiokinga. He kaumatua atawhai manuhiri,
he o-kiokinga no nga iwi katoa e haere ana i
te takutai nei, he kaumatua whakapono, ata-
whai ki nga Karaitiana. Tenei kua ngaro
to koutou okiokitanga, mai tenei a Tikirau
maunga te tu nei kua ngaro te kai tiaki, tenei
te tuwhera kau nei te riu o 'Whangaparaoa
ka ngaro a Haimona Te Waititi hai karanga
atu i a koutou.

HE POWHIRI KI TE AO KATOA.

Kati ake enei kupu me whakaatu ake e au
tana kupu mihi ki nga iwi i mua atu o tona
matenga ara i a Hepetema 12, 1903, ka ki ia
ki ana tamariki wahine kia mahia tetahi
whare hai okiokitanga mai mo nga tangata e
haere ana i te takutai nei kati e hoa ma
kua mate ia tenei tona whare te
karanga atu nei ki nga tira haere
«peka mai, peka mai ki te whare," ka tu
whera ki nga tira haere tona whare ara te
poho-o -tana tupunu o Kauae-tangohia, aha
koa kiri pango kiri ma ara nga ahua kiri
katoa i te ao, ka manaakitia koutou e tenei
whare ki nga manaakitanga a te whare a te
tangata e hari ai te ngakau o te tira haere.

Heoi ana,

Ko au tenei, hai hoa mo koutou,

ko MANIHERA WAITITI.
Whangaparaoa,

Mei 9, 1905

KAIREHITA.

Ki TE ETITA O TE PIPI.

EHOA mau e tuku atu enei kupu ki roto
ki te Pipi.

He tau hou tenei ka hou ano ona mahi me
ona tikanga me ona ture. Kia whakaatutia
ano ki o tatou hoa maori e noho ana i roto i
te takiwa o Takitimu kei wareware ki te

whakaatu mai nga ra whanautanga tamariki
me nga ra matenga tupapaku. I taku rongo ka-
nui nga tamariki whanau hou o tera tau tae
mai ki tenei tau me nga tupapaku kua mate
kaati kaore ano kia tae mai he whakaatu ki a
au kei te wareware pea te iwi Maori inaianei
mo te mahi rehita kia penei tonu tatou me te
iwi pakeha. Kaore e wareware ana no
te mea kei te wehi ratou i te ture. Kaati me
pera ano tatou me wehi i te ture. Kaati te
whakakeke ki te whakaatu mai. Ia toru ma-
rama e whakaatutia ana e au ki te kai rehita
pakeha o Kihipane nei nga mea kua rehitatia
e au nga tamariki kua rehitatia
e au o tera tau i tae pea ki te 20, nga tupapa-
ku o tera tau 30 ko te nuinga kaore ano kia
rehitatia i runga hoki o te whakakeke o te
iwi maori ki te whakaatu. I taku mohio
penei i pau katoa te rehita o tera tau tera e
tae nga tamariki tata ki te 100 nuku atu ranei
nga tupapaku tata ki te 100 iti iho ranei.
Heoi ano

Na te hoa

WAKANA KINIHA.

Kai-rehita.

HE MEMA.

He Whakaaringa tangata Hei Mema mo
te Tai Rawhiti.

KO A. T. Ngata kua karangatia e nga

iwi o-roto i te takiwa o te Paritu ki
Tarakeha kia tu, ki te whakaaringa Mema, mo
te takiwa Pootinga Mema Maori o te Tai Ra-
whiti. He tino tangata nui tenei no te iwi
maori katoa, kua eke ki te taumata nui o te
Matauranga, o te Iwi pakeha, me te iwi
maori ano hoki. Ka tika te whakaara i te tu

tangata pena, mo te Whare Paremete o te
Koroni.

(He mea tuku mai.)

Ki ta matou rongo hoki e whakaingoatia.
ana a Ihaia Hutana, a Mohi te Atahikoia, a
Taranaki, me Tuhaka Mokena Kohere.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

KINGI O TONGA.

I TAE mai a Hori Tupou, kingi o To-
nga ki Niu Tireni nei. Ko te take o
tana haere mai he whakahe nana ki te
kai whakhaere o Ingarangi i tona motu he
tango i te mana i a ia . I te taenga o te
kingi o Tonga ki Rotorua ka manaakitia
e te Arawa, ka tapaea ki te kakahu. I puta
tana kupu kia haere atu nga Maori ki to-
na whenua ki to ratou matapuna. I te
tononga i tenei tangata kia kite i te pupu-

hatanga o te puia i te Whakarewarewa
kahore ia i, haere no te mea he Ra Tapu
taua ra, e ono nga ra. hei matakitakinga
mo te tangata, ko te whitu hei ra karakia.
Mehemea he rangatira Maori ka haere
tonu. He tangata tino whakapono tenei.

  

HIMEN MARENA.

(RANGI: How welcome was the call.)

A

NO te tiho pai
 O taua hakari,
I tonoa ai a Ihu ra

Hei manuhiri nui.

2 He koa, to te hunga

I marenatia ai,
Mo Ihu ra i atawhai;

Kore noa he pouri.

3 Na tona mana nui

I huri ai te wai
I tino waina pono ai,
Hei tohu mo te koa.

4 Ariki atawhai,

Kia tata mai ra Koe;

Me homai he aroha nui,
Kore e memeha.

5 Na, manaakitia mai

Enei pononga au,
Me uhi ki Ou toto nui
I ringihia nei.

6 He inoi ta matou
Mo tenei tokorua;

Kia honoa tonutia e Koe,
Kia piri pono ai.

KI NGA AWHEKAIHE.

EHOA ma kei te haereere to tatou hoa
pakeha a David Whyte, i nga wahi
katoa o te rohe pooti o Waiapu. Ko ta-
na haere he whakatu komiti pakeha, awhe
kaihe ranei hei whakahaere i te turaki i te
hoko waipiro i tenei rohe pooti. Ko te
hiahia hoki o te pakeha ko te turaki atu i
tenei kai kino. He mana pooti to nga
awhekaihe katoa ki te tuhituhia ano ia o
ratou ingoa E nga hoa awhina-
tia to tatou hoa, kia toto hoki te ngakau
ki te turaki atu i tenei kai e putu nei i a
tatou. Kei tinihangatia koutou e nga hoa
o te waipiro e a ratou kai whakahaere
ranei. Ko te hoko waipiro anake e wha-
kakorea ana ka tu tonu nga whare manu-
hiri.

  

KIA MAHARA,

1. Ehara i a koe te  mea i kitea e koe; ki te
puritia e koe e tahae ana koe.

2. E kore koe e tika kia wahi i nga reta
ki to wahine ki to tane ranei mana ra
ano e whakaae ka tika ai.

3. E kore koe e tika kia korero i te reta
ki tetahi atu tangata.

4. Ko nga taonga a to wahine ehara i a
koe, mana ra ano e whakaae ka tika
ai to hoko to hoatu ranei ma tetahi
tangata.

5. Ki te maumauria e koe te kapa e mau-
mauria ano e koe te pauna.

6. Ehara i te mea whakakororia i te Atua
i te tangata ranei te paru. He wha-
katauki na te pakeha, "I muri iho i te
karakia ko te ma."



HE PANUI.

KEI a matou etahi Katikihama he akoranga ma
te Tamariki me Nga Inoi mo nga Ratapu

Ke te whakaatuma i tetahi minita ana e hiahia ana
hei ukun noatia atu.

TE PIPIWHARAUROA.
ഀ䠀䔀 吀唀刀䔀 吀唀吀唀刀唀⸀ഀഀ㄀⸀ 䬀漀琀愀栀椀 瀀甀琀愀渀最愀 漀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀 椀 琀攀 洀愀ⴀ ഀ爀愀洀愀⸀ഀഀ㈀⸀ 䬀漀 琀攀 漀爀愀渀最愀 洀漀 琀攀 瀀攀瀀愀 攀 爀椀洀愀 栀攀爀攀渀椀 ⠀㔀⼀ⴀ⤀ 椀 琀攀 ഀ琀愀甀Ⰰ 洀攀 渀漀漀琀椀 漀 琀攀 倀漀甀琀愀瀀攀琀愀 洀攀 瀀愀渀攀 爀愀渀攀椀⸀ഀഀ㌀⸀ 䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀渀最愀琀愀 欀椀 琀攀 琀愀渀最漀 椀 吀攀 倀椀瀀椀ⴀ ഀ眀栀愀爀愀甀爀漀愀 洀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 攀 椀愀 琀攀 洀漀渀椀 椀 爀漀琀漀 椀 琀攀 ഀ爀攀琀愀 眀栀愀欀愀愀琀甀 洀愀椀⸀ 䠀攀 眀栀愀欀愀愀琀甀 愀渀漀 栀漀欀椀 欀椀 渀最愀 ഀ琀愀渀最愀琀愀 攀 琀愀渀最漀 愀渀愀 椀 琀攀 瀀攀瀀愀Ⰰ 欀愀 琀愀攀 欀椀 琀攀 眀愀 攀 ഀ瀀愀甀 愀椀 愀 欀漀甀琀漀甀 洀漀渀椀 琀甀欀甀 洀愀椀 欀愀 琀愀欀愀椀愀 琀攀 瀀攀瀀愀 ഀ欀椀 琀攀 琀愀欀愀椀 眀栀攀爀漀⸀ 䬀椀愀 琀攀爀攀 琀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 愀渀漀 椀 琀攀 ഀ栀甀愀 欀愀爀攀愀漀Ⰰ 欀椀 琀攀 欀漀爀攀 攀 琀攀爀攀 洀愀椀 欀愀 洀甀琀甀 琀攀 爀攀爀攀 ഀ愀琀甀⸀ 䬀漀 琀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀愀甀 㔀⼀ⴀⰀ 洀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀甀愀琀愀栀椀⸀ഀഀ㐀⸀ 䔀 瀀愀椀 愀渀愀 欀椀愀 琀甀欀甀愀 洀愀椀 渀最愀 欀漀爀攀爀漀 漀 椀愀 眀愀栀椀 漀 ഀ椀愀 眀愀栀椀 漀 琀攀 䴀漀琀甀Ⰰ 攀渀最愀爀椀 欀攀椀 琀攀 䔀琀椀琀愀 琀攀 琀椀欀愀渀最愀 洀漀 琀攀 ഀ琀愀 椀 愀甀愀 欀漀爀攀爀漀㬀 欀椀愀 洀愀爀愀洀愀 琀攀 琀甀栀椀琀甀栀椀⸀ഀഀ㔀⸀ 䴀攀 瀀攀渀攀椀 琀攀 琀甀栀椀 椀 眀愀栀漀 漀 渀最愀 爀攀琀愀 欀愀琀漀愀㨀᐀ഠഀ䬀椀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀洀攀⸀ഀഀഀഀഀഀ䠀䔀 倀䄀一唀䤀⸀ഀഀ䬀椀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 攀 栀椀愀栀椀愀 愀渀愀 欀椀 琀攀 刀愀眀椀爀椀 欀椀 琀攀 ഀ䠀椀洀攀渀攀㨀 栀攀 渀甀椀 渀漀愀 愀琀甀 䬀愁 瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀攀椀 愀 ഀ愀甀 椀渀愀椀愀渀攀椀㨀 欀漀 琀攀 甀琀甀㨀᐀ഠഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㔀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ 椀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ ㌀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 眀栀攀爀漀Ⰰ ㈀⼀ⴀഀഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 㘀搀⸀ഀഀ䴀愀欀甀 攀 甀琀甀 琀攀 倀愀渀攀 䬀椀䬀椁 栀攀椀 琀甀欀甀 愀琀甀 椀䬀 愀 ഀ瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀椀 愀 欀漀攀⸀ഀഀ一愀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀⸀ഀഀഀഀ䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 欀椀 琀攀 倀愀椀瀀攀爀愀 欀椀 琀攀 ഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀Ⰰ 洀攀 琀漀渀漀 欀椀 琀攀 䈀䤀䈀䰀䔀 䐀䔀倀伀匀䤀吀伀刀夀 ഀ匀唀一䐀䄀夀 匀䌀䠀伀伀䰀 唀一䤀伀一Ⰰ 䄀甀挀欀氀愀渀搀⸀ഀഀ倀愀椀瀀攀爀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀㘀Ⰰ 㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 椀⼀ⴀഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 洀攀 䬀愁 甀瀀漀欀漀 眀栀愀欀愀洀愀爀愀洀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 ㌀搀⸀ഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 洀攀 䬀愁 眀愀椀愀琀愀Ⰰ ㈀⼀ⴀⰀ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀⰀ ㌀⼀㘀Ⰰ ഀ㐀⼀ⴀⰀ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁Ⰰ ㌀搀⸀ഀഀഀഀ倀爀椀渀琀攀搀 愀渀搀 倀甀戀氀椀猀栀攀搀 戀礀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰ 愀琀 吀攀 刀愀甀 ഀ倀爀椀渀琀椀渀最 圀漀爀欀猀Ⰰ 䈀攀爀爀礀 匀琀爀攀攀琀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀㬀 一攀眀 娀攀愀氀愀渀搀⸀ഀഀ一䜀䄀 䠀唀䄀 䬀䄀刀䔀䄀伀 䴀䄀 吀䄀 吀䄀吀伀唀 䴀䄀一唀⸀ഀഀ㔀⼀ⴀ 䠀漀愀渀攀 倀愀瀀椀琀愀Ⰰ 䬀椀渀最椀开刀愀欀攀渀愀Ⰰ 吀愀洀攀 䔀爀愀洀椀栀愀㬀ഀഀ㤀搀⸀ 吀漀洀 䨀漀栀渀猀漀渀⸀ഀഀ䠀⸀圀⸀圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀 吀䔀 刀䄀唀 倀刀䔀匀匀 䜀䤀匀䈀伀刀一䔀