Te Pipiwharauroa,

he Kupu Whakamarama.

NAMA 80.

OKETOPA, 1904

RONGO KINO O TE IWI MAORI.

MA te iwi tonu e ata titiro nga korero mo
tetahi tohunga o Waikato, he korero
kino he korero pouri, heoi ano i taia ai kia
kite ai te iwi nui i nga mea kino e pa ana ki
a tatou kia oho ai te ngakau kia mura ai te
riri. Ka wha tau pea ka hori nei ka puta
nga kupu whakakino a tetahi pakeha kai-
whakamaori mo taua mo te Maori; i mea
taua pakeha kahore he wehi o te Maori ki te
puremu ehara noa iho i te mea kino ki a
ratou. I kino matou ki aua korero, ara nga
tangata e whakaaro ara kia piki te iwi Maori
i runga i te pai, a e pouri ana hoki ina puta
nga mea kino. I ta matou muinga ka mea
taua pakeha he tika tonu ana korero engari
kahore pea i tika mo nga iwi maori katoa. I
mea ia i tuku etahi tangata i a ratou tamahi-
ne hei utu moni ma ratou. I tino mohio ia
ki etahi tangata i nihi i a ratou tamahine ki
te pakeha i nga po. No taua tau ano i wha-
kaaroaro ai matou mo tenei whakapae kino
rawa a katahi nei ka whakatuturutia kei te
tohunga o Waikato. I mahara matou he teka
enei korero a i hiahia hoki matou kia teka
otira no te taenga mai o nga nupepa o Aka-
rana katahi matou ka ata kite he tika tonu.
I whaki tetahi kotiro i tona haerenga ki a Te
Whitu, i tana u tona mate i tono te tohunga
kia moe raua ki ora ai tona u whakaae tonu
ia, i mahara ia ma reira e ora ai tana mate!
Ko tetahi i mea i whakakaukauria ia e Te
Whitu ki te waiwera me Te Whitu ano ki te
 matakitaki i tona tinana. 1 ki etahi o nga
pono nui atu nga wahine i puremutia e Te
 Whitu. I tae rawa te tohunga ki Waahi ki
te pa o Mahuta, i puta ai te kupu a Mahuta
me tuku atu ki a ia te whakahaere o nga
turoro, i mea te tohunga ko nga turoro

tane hei a Mahuta ko nga wahine hei a ia ano.
E kiia ana ahakoa te wahine kore e whakaae
ka tohea e te tohunga ratou ko ana apotoro,
ka tinihangatia e kore e moea. engari ka wha-
kapa kau te tohunga ki te wahi ngaro o te
wahine, hei te whakaaetanga ka mahi-kinotia
e te tohunga. Kaati noa nga korero hei wha-
kaatu i te tino kino o tenei mahi. O to matou
whanautanga mai a katahi ano matou ka ro-
ngo ki te mahi tino weriweri, tino pouri i
mahara matou e kore rawa e penei te pora-
ngitanga, te ahatanga ranei o te Maori.
Heoi ano i whakaponohia ai tenei korero no
te mea e kore e taea te whakakorekore. He
kino ke atu tenei i te kararehe. Kei hea nga
matua nga tungane, nga tupuna nga tane, o
enei wahine, i kore ai e tiaki i a ratou, kei tini-
hiangatia e te nakahi? Otira he tokomaha
nga tangata o tera wahi e whakaae ana ki
tenei tikanga kararehe, i tino riri ratou mo te
maunga o to ratou tohunga ki te whare-here-
here. Ko te iwi nui ki waho ko a ratou ko-
tiro ki roto ki te whare puremutia ai e te
tohunga koroua. Kaore ratou i te mohio he
mea kino rawa te puremu, i whakamatau etahi
wahine me kore e tupono te ora o ratou mate
ko ratou ano hei utu. Pai ke atu te mate o
te wahine i tona takakinotia e te tangata.

E te iwi kei te mohio matou nui atu te kino
o te tangata ki a matou, mo te kaha o a
matou kupu mo nga mahi tohunga, i korero
etahi rangatira kia patua Te Pipiwharauroa,
he rangatira kahore nei a matou kupu mo
ratou. Ko Wi Pere ko te rangatira i tino
whakahangia e matou kahore ana kino ona
mauahara tana ko nga rangatira kahore nei o
matou kino ka haenoa; ka mauahara noa.
Kahore o matou hiahia kia whai moni matou
i runga i te korero whakapati, whakangawari.
E kiia ana matou he taikaha, no te mea he

TE PIPIWHARAUROA

taikaha no matou ki te he, ko te tangata
e noho. puku ana ahakoa kite i te he ka
whakamihia e te tangata. Pai atu to matou
mate i runga i te whawhaitanga ki te kino i
to matou ora roa i te ao nei ma te whakanga-
wari ano ki te he.

E nga tangata katoa e tautoko ana i nga
tohunga, he kupu tenei na matou ki a koutou,
e uru ana koutou katoa ki tenei weriweri ka
puta nei ki Waikato. I whakaputa a Were-
ta—he tangata i kitea tona tutu—i tana mahi
tinihanga, a whakaponohia ana, tautokona
ana e koutou. No te kitenga o Karepa i te
whai mana o Wereta, ka timata hoki tana
mahi tinihanga, he mohio nona e kore e hapa
te whai o te tangata i a ia, a i tika tonu hoki.
I tae a Wereta ki Waikato, i aru etahi iwi o
reira i a ia, na reira ka mea a Te Whitu aha-
koa he aha te mahi, te korero teka e kore e
hapa te whakapono o te tangata kua kitea hoki
te whakapono noa iho o te Maori, a kaore i
hapa ta Te Whitu, tuku ana te wahine i a
ratou kia romiromitia, kia matakitakitia e te
hatana a kia takakinotia  i te nui o to ratou
whakapono ki nga mahi tohunga, kahore
ratou i whakaaro ki te whakaatu ratou i o
ratou wahi ngaro ki te tangata ka toru nei
maunga ki te whare •herehere e kore hapa
to ratou whakapokea. Ahea ano ra taua
whaiwhakaaro ai ka titiro ko nga mahi a te
tangata haunga ana kupu. Ki te mea te tanga-
ta ki te wahine kia moe raua, tera te waira-
ngi e mohio noa he mahi na te rewera, tena
koa ko tenei whakaae tonu atu, a ki te koro-
ua ka 60 nga tau. Ka mea matou he hua
tenei tohunga no  te mahi tinihanga a
Wereta a e mohiotia ana i whai etahi apotoro
a Wereta ki te puremu i nga wahine turoro,
a kua puremu hoki etahi.

Whakakino, e te tangata ki a matou e ki he
tangata taikaha, he kupu pakeke, e
kore e mutu mai te haparangi o to
matou reo, ki te kore koutou e tautoko)
i a matou waiho ma o koutou uri e
tangi matou a muri ake nei e whai kupu ai
ratou i runga i to matou urupa, " ko Te Pipi-
wharauroa, i hamana tona reo ki te whakahe
i nga mahi tinihanga, na, kinongia ana, patua
ana e te Iwi Maori, i patua ai to ratou tino
hoa aroha, i whai nei kia titiro o ratou kanohi
kia kite ai i te he i te pai." Ki ta matou
whakaaro he nui ke atu te kino o etahi tan-
gata ki nga kupu tika a Te Pipiwharauroa i
to ratou kino ki nga tikanga weriweri a Pari
Rekena. I te mea kua kaha te tautoko a te
tangata i a Wereta i wehi matou, a i pata
hoki ta matou kupu taihoa ka whakatu etahi

tangata nanakia i a ratou hei tohunga a i
tika tonu. I awangawanga matou kei wha-
katu tetahi tangata kino atu i a Wereta ka
tinihanga i te wahine, a tenei kua tu. Ko
Pari Rekena he hua no te mahi a Wereta
engari kahore ia i huna i tana mahi tutu, i
tona ngakau hatana ma etahi tohunga i huna
i o ratou.

Kaore e tino whakahe ana matou i nga to-
hunga tino mahi maori no te mea he tikanga
na o tatou tupuna, e kore e wareware rawa i
a tatou, e whakapono ana hoki nga tohunga
he tika tonu ta ratou mahi, tena ko ta Were-
ta, ko ta Karepa me ta Pari Rekena, he tino
mahi tinihanga, ehara i nga tikanga tawhito,
he whakaputanga matauranga no nga ra o te
pakeha—tokotoru enei tangata he aumangeo
katoa, he nanakia, e mahi ana hei whakarite
i o ratou hiahia o te kikokiko i to ratou mohio
he iwi whakapono noa te Maori ki te tiniha-
nga. I taikaha ai a matou kupu e te iwi, he
pouri no te ngakau, he whakatakariri, ano
enei wahine kua whakapokea nei e tenei hata-
na koroua, ano he tuahine no matou, ehara i
te tawai engari he tohutohu na te ngakau
pouri na te ngakau ka. Kaore ranei koutou
e pouri tahi me matou, kaua e kata ki tenei
mea weriweri, engari e te iwi kia kotahi te
whakaaro inaianei i runga i te Ingoa o Ihowa,
ahakoa ko wai te tohunga kaua rawa e ta-
huri atu engari turakina. Na to koutou
tahuri atu i rekareka ai enei nakahi ki te
tinihanga i te tangata. Kaua e whakapono
ki nga korero teka, ko mea i ora, ko mea i
ora i te tohunga. He ora ke atu nga tangata
e kore ana e haere ana ki nga tohunga. Heoi
mehemea he aroha to koutou ki to tatou iwi,
ki nga wahine i hanga ngoikoretia nei e te
Atua hei tiakanga ma te tane ma te mea kaha,
ehara i te mea hei whakakararehetanga    mana,
mehemea he aroha to koutou, takahia atu
enei toa nanakia a te Rewera. Hapainga te
whakapono, kia mohio ai tatou ki te pai ki te
kino, a kia whai kaha ai ki te mahi i te pai.

Tokotoru nga Maori o Turanga nei i haere ki
te purei-korowha i Heretaunga, ko Pare Koi-
ha, ko Wi Haora, ko Te Raumoa. I te purei-
tanga o Kurupo Tareha, te tiamupiana o Niu
Tireni, ki a Tuahine Runga, no Heretaunga
ano, hinga ana a Kurupo, tena rio te pureita-
nga o Tuahine ki a Wi Haora hinga ana a
Tuahine, no te pureitanga o Wi Haora ki te
pakeha ka hinga ia e kiia ana he nui no tona
wiri. Ka toru ano nga tau i ako ai a Wi
Haora ki te korowha.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

TE HAHI ME NGA MAHI TOHUNGA.

I OHO mauri toku wairua ki te reo o Te Pipi e
tangi apakura haere ana i enei marae i runga i te
ngakau pouri, ano te ahua o ana tangi ko te tangi a
Heremaia Poropiti; e tangi ana ki tona iwi, ki ana
hepara mea ana kai whakaako kua riro ki roto ki nga
whakarau ara ki roto ki nga mahi tinihanga a nga
tohunga maori, meera atu tini mahi a te rewera e
whakapohehe nei, i te tini o te tangata kia taka ki
roto ki tana whakahaere e mate ai te tinana raua ko te
wairua, koia ka oho taku ngakau i te aroha. Titiro
ana oku kanohi whakarongo ana oku taringa paoho
ana te reo pohiri i ta tatou mokai mona i kaha ki te
rere haere mai ki enei marae whakaatu mai ai i te nui
o tona pouri, ahakoa he nui tona pouri me te mamae
o tona nga kau, kaha tonu ia ki te whakaatu mai kia
matou ki enei morehu i nga korero o te ao hei whaka-
rongo ma matou ma te hunga kaore nei e mohio ki te
titiro nupepa pakeha; heoi ra ko taku whakautu mo
tenei. Kia ora ko e Te Pipi me o rangatira nana koe i
manaaki i poipoi hoki i te wa e paku ana koe, i hiki-
hiki ano ahau ia koe i te wa i ahau i kona ko tenei e
hika kua kaumatua koe kaua rawa e mutu to haere
mai ki enei takiwa, ara ki a matou ki nga morehu o
enei marae ou ma matou ra e titi atu he huia mo to
potae i te wa ra e whai huia ai nga maunga poropo-
roaki a o tupuna a o matua a Ruahine raua ko Tara-
rua.

Kati ka whakahokia e ahau to pouri ara to tatou
pouri kia tau ki runga ano i te wahi i tau ai to pouri
ina te wa anake e titiro te tika te he ranei otira e taea
hoki e tatou te pehea, na te ngutu ra i titara, he pae-
pae kau ta te taringa, horokapua. 

Otira kei te tino marama oku whakaaro ki te mahi
a Te Wereta ratou ko ana kai whakahaere i raro i a
a, me Tuauri hoki me ana kai whakahaere i raro i a ia,
meera atu tohunga maori e mahi whaka wai haere nei
i o tatou takiwa. Ko te tino hiahia rawa o aua tohu-
nga maori ko nga minita ko nga kai whakaako kia uru
atu ki roto ki a ratou whakahaere tinihanga, karakia
ai hei taunu hei kata hei whakakaitoa ma ratou, e
korerotia kinotia ai te Ingoa o te Atua, me o tatou
upoko ariki ara o tatou Pihopa na ratou nei tatou nga
minita i whakapa hei mahi anake i a te Atua whaka-
haunga, kaore a te tangata, ana hoki ra tona ahua
e Te Pipi kua waiho hei korero haere me ta ringa
mirimiri ki nga wahi katoa e mea nei nga tangata o te
mirimiri he tika tonu taua korero i tino kite o ratou
konohi i te whakawahanga a Te Wereta ratou ko ana
kai whakahaere i taua minita hei apotoro, i timata
tonu atu hoki tana mirimiri haere i nga haura i te
mutunga iho o te whakawahi i a ia i te hui i tu ki
Pariroa Patea. Tokorua nga tangata o toku takiwa i
tae ki taua hui e kii ana raua he tino pono rawa taua
korero i kite tonu raua i te whakawahanga hei apoto-
ro, me era korero a raua i pa mai ai te whakama ki
toku wairua mo runga i to kaha e te Pipiwharauroa
ki te tino peehi haere i nga mahi tohunga i nga tau
ka pahure ake nei a tae rawa mai ki roto ki tenei tau,
kaore nei nga minita me nga kai whakaako i whakaaro
ake ki o kauwhau heoi ra e tama e taea hoki te
pehea ma te wa anake e titiro. Ki taku whakaaro
kaua e kimikimi o whakaaro engari me hangai i tonu to
ui atu ki to tatou matua ki a Mokai Kereru mehemea
he tika he he ranei tenei korero ki a noho marama ai
tatou ki te tino tikanga o tenei raruraru, a kua nei pea
he whakakino ingoa, kau tenei mahi, na te tangata,

kua kite ahau ko nga kai whakaako o te Hae
te iwi kaha ki te hapai i nga mahi tohunga, he reka-
reka pea ki te ingoa apotoro, ki te ingoa tohunga tonu
ranei, kati no te pepa o Hune ka taha ake nei i kite iho
ai ahau i te panui a te Karere a Mahuru o mea ana i
puta he kupu i ahau i te hui i tu ki Moawhango, Patea
e mea ana aua kupu na te Atua ano pea tatou i wehe-
wehe ki tena Hahi ki tena Hahi me he mea nei te
aronga o te kupu a te Karere a Mahuru e penei ana.
kei te whakatika a Te Muera ki tona Hahi ki tena
Hahi, otira kei te tino mohio taua tangata ko ahau te
tino tangata whakaha i nga Hahi me nga tohunga
maori e noho atu nei i te Taihauauru kua korero maua
ko ta Pirihi pikopo he kanohi he kanohi, kua korero
maua ko te minita o te Tipa he kanohi ho kanohi me
te rongo ano i whawhai nui ahau ki te Hahi Momona
i te Hui i tu ki Patea, Moawhango  i waiho ai taua
pakanga hei mea whakapouri i te tumuaki o te Momo-
na me taku whakahe ki a Te Wereta raua ko Wi
Pere mo ta raua whakahaere i to raua taenga
mai ki Aorangi i te tau ka taha ake nei i korero
tonu ahau ki te kanohi o Te Wereta. Nui
atu taku whakaae ki nga kai whakahaere o te tikanga
a Tuauri a i uru ahau ki roto ki te komiti mo tetahi
raruraru kino i mahia e taua whakahaere, ko tenei e
taku hoa kei pohehe ano koe ki te panui i taku ingoa a
nga wa e takoto mai nai. Ko to whakahaere anake ko
te Ringatu kaore ano kia whakatete ki ahau. heoi
ano ta ratou e homai i a ratou tamariki kia iriiria
e ahau. Kati e te ripi me oku hoa mahi i
roto i te Ariki i tena, wahi i tena wahi ko
nga iwi oku takiwa e mahi atu nei ahau i te Taiha u-
auru nei kei te kaha ki te hapai i nga ritenga o te
whakapono koia tenei no te tau ka taha ake nei ka
timata kite kohi moni hei whakanuku i te oranga o
nga minita o te Pihopatanga o Poneke nei tae mai ki
tenei tau kei te kohi ano ko tetahi mahi he whakaara-
ara i nga whare karakia he whakahoa hoki i nga, mea,
kua tawhito me te. nuku haere ano te kaute o nga ta-
ngata e marenatia ana o nga tamariki e iriiria ana o
nga tangata e whakapangia ana mo te tango i te Hapa
me nga wahine e whakawhetaitia ana. Heoi
ake ra nga kupu. na to koutou hoa mahi i roto i te

Ariki.

na TEMUERA TOKOAITUA.

MO TE HUI KI PARIROA.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

E HIKA, tena koe, me ta tatau mokai e
tioro haere nei tona waha i nga marae
o te Taihauauru nei, kia ora i runga i nga
mahi tohu a te Atua!

Tioro, tioro! Ko Turihekekoka   raua ko Kau-
ae-hukeke nga tamariki a Matariki-whakana,
e pukana iho nei ona kanohi i te Makariri
kua taha ake nei ki muri i a tatou, kua huri
tenei te aroaro ki a Tamanuitera, ki te papa
o Raumati raua ko Ngahuru-whangai taringa,
ki te korero i te waha hoki kia hamumu, me
te tiringa hoki o te purapura ki te whenua.

TE PIPIWHARAUROA

Koi ara e manu. utaina atu enei kupu ki
runga i a koe ina rere koe i tenei marama ki
te mea ra e mama ana to tuara.

Ae na te Panui a taku hoa a Rev. H. Ta-
hupotiki, minita o te Hahi Weteriana kua
kitea iho nei e ahau te ahua o ana kauwhau i
roto i te pepa nama 79 0 Te Pipiwharauroa,
na konei ka hamumu hoki toku waha i tenei
ra.

No nga ra timatanga o Hepetema ka taha
ake nei ka tae atu ahau ki Pariroa, Patea ki te
tangihanga mo te Nohanga-Pani. Ko tenei
tangata he tino kai whakaako na R H.
Tahupotiki raua ko Rev. Te Hamana i roto
i te Hahi Weteriana, ko te whare karakia o
tenei tangata ko te Kapenga, kei Hukarere e
u ana kei te pa tawhito o Ngatihine, hapu
to Ngarauru, me Ngatiruanui, he tangata
rangatira tenei ki te taha ki a Nga
Rauru ki a Ngatiruanui, ki a Ngati
Aara nei i mate ki roto ki te whakahaere
a Te Wereta ara i te ringa mirimiri.
Ko te ahua o tenei tangata e rite ana mona
te whakatauki nei he maire-tuwao, he tino
kaha tona ahua ki taku titiro he tino
tangata pai te reo ki te korero, he tokomaha
ana tamariki me tona hoa wahine kua mahue
ake i a ia ki te ao turoa, kua haere kino atu
tona tinana i runga i te mahi a Te Wereta
ko te marama i uru ai tenei tangata ki te
whakahaere a te mirimiri ko Hurae ka taha
ake nei, no nga ra whakamutunga o Akuhata
 ka mate nei. E ki ana te wahi tuarua o
te kauwhau a taku hoa a R H. Tahupotiki
kaore ia i te manaaki i te taonga engari i te
tinana tangata ka kaha ahau ki te kii kaore
ia i manaaki i te tinana tangata engari ko te
taonga ke tana i manaaki ai, no te mea nuku
atu i te 70 nga mirimiri i kite ai ahau i Pari

roa. Ko te nuinga o taua iwi i oma iho ki
Waitara me to ratou tohunga me Te Were-
ta ka mahuetia atu te marae o to ratou aitua,
ki taku mahara he wehi pea ki te maemae a
taku iwi a Ngatiapa; koia tenei, " Ripiripia
haehaea, ripiripia haehaea, tiakina, hapa-
ringitia te upoko o te mirimiri, kai tangata
hue."

Kati ko taku hoa ko Rev. 11. Tahupotiki
 e whakapai korero nei i roto i tana Panui
kore rawa i kitea mai ki te marae hoki noa
mai matou, ki taku whakaaro koi nei ke te
wa tika hei manaaki mana i te tinana tangata
ko te ra i mate ai tana kai whakaako a Te
Nohanga-Pani  ko tenei kaore, tena he aha
te hua i puta i ta ratou hui ko te mirimiri ia
Hurae ka taha ake nei? Ko te hua tenei ko

te matenga o te Nohanga-Pani, me te uru-
nga hoki o te iwi ki te mirimiri, tae atu hoki
ki a ratou ki nga minita me te whakawaha-
nga hoki i tetahi o ana hoa minita hei apoto-
ro. Enei korero na Rev. Te Hamana raua
ko Nga Rangikatitia i korero mai ki ahau, i
puta ano te kupu a Nga Rangi ki ahau, he
tohu pai tera ma nga minita hei mea e awhi-
natia ai nga minita e te iwi. I whakahokia e
ahau te korero a Ngarangikatitia kei te pai
te haere o nga minita ki te karakia i nga hui-
huinga tangata kaua hei whakapai kanohi ara
hei tuku i tona ahua minita kia rite ki era atu
tangata. Kaore rawa atu tenei i marama ki
ahau, he nui atu aku korero whakahe kei roto
o Taiporohenui e takoto ana kei te marae ho-
ki o Tahupotiki i Pariroa e haupu ana. Mau
ra e whakautu mai te tika me te he o aku
korero engari ki taku mahara e kore
rawa e taea e koe te whakahe o aku
korero i te mea kua tae a tinana atu ahau ki
to marae ki Pariroa ki roto hoki ki to whare
runanga ki Taiporohenui.

Kati mo te wahi tuatahi o to kauwhau o
whakahe nei ki te Horera perehi o Wanganui
raua ko Te Pipiwharauroa, e hoa kaua ra e
whakahe kei whakahangia ano koe e o korero
e kii nei koe he matapo no te Horera raua ko
Te Pipi ki nga Karaipiture i pohehe ai ki te
panui i nga korero o ta korua hui ko Te
Wereta i tu na ki Pariroa i a Hurae ka taha
ake nei. Me ki atu e ahau nau tonu i tuku
ki te Horera perehi o Whanganui he taunu nau
mo matou mo nga minita o te Hahi o Inga-
rangi engari na te panuitanga a Te Pipiwha-
rauroa ki te reo maori katahi koe ka huna i
to ngautuara mo matou e mohio ai koe ki te
pono o enei korero aku me patai e koe ki to
hoa minita ki a Rev. Hamana no te mea i
pau katoa mai i a ia nga korero o taua hui ki
ahau me te nui o tana pouri ki a koutou ki
nga minita maori me tana korero ki ahau ki
te mea o koutou i kotiti i taua ra me tana kii
mai ano ki ahau he mea pai ma tona papa
ano e riri ana tamariki. Ka mea atu ahau
kei te tika tonu tena korero, mo tetahi wahi o
to kauwhau tuarua ara e kii ana koe na te
Hahi o Ingarangi taua hui heoi tau ta te
Weteriana he taurima, e hoa me penei taku
whakahoki i tenei o. korero he aha koa kaore
ano ahau i kite a tinana i tou ahua engari kei
te rongo ahau he tangata whai whakaaro koe,
he tangata matau, engari na te ahua o Kau-
whau e korero nei i roto i Te Pipi no reira
ka kaha ahau ki te KII iho ehara rawa enei i
te korero a te tangata whaiwhakaaro a te ta-
ngata matau ina hoki to kupu na te haruru

HE KUPU WHAKAMARAMA.

tapuae o te Hahi o Ingarangi ka takahi ki to
marae katahi ano koe te Hahi Weteriana ka
whitiki i to hope ki te tatua pupara. E hoa
kei te mohio tonu koe ki nga whakatauki o
nehera, "He ihu kuri, he tangata haere." No
wai te marae? Nou ra, no te Hahi Weteria-
na, heoi ta te waewae he takahi kau ki to
mare i runga i to pohiri, koia te Ringatu ka
hapai atu i to tangata i a Te Wereta ki to
marae. E whakarite ana koia te Hahi o
Ingarangi i te Hurae hei ra nui mana? E
hoa kaore, engari te Ringatu nana tena ra te
Hurae me te Hanuere me nga, " te kau ma-
rua," kati mehemea he tangata o te Mihinare
i tae atu ki taua hui, koia tenei te kupu mo
ena tangata, " he ihu kuri he tangata haere,"
ara he tangata e haere ana i raro i te mana o
te Ringatu i hapainga atu na te taonga ki tou
marae ehara i te mea mo te tangata haere
engari mou ano mo te tangata whenua. Ina
ra e te hoa e Tahupotiki kua mate a Te No-
hanga-Pani, me a taua tamariki i mate mai
na ki tukumaru i runga ano ite whakahaere
a te ringa mirimiri. E hoa whakaputanga te
iwi ki waho i te whakahaere a Te Wereta,
KUA rongo ahau ki te kupu a Whanganui, e
mea ana e kore rawa ratou e pai kia tae atu a
Te Wereta ki o ratou takiwa kua tino kitea e
ratou he mahi tinihanga te mahi a Te Wereta.
Ko tenei e taku hoa e Tahupotiki, kia ora,
kaua Iwi pouri kei te pai, e korero ana taua i
te ra e whiti ana, e korero atu ana he kanohi
he kanohi, ma te wa anake e titiro te tika
raua ko te he. Kia ora hoki koe e Te Pipi-
wharauroa me o tamariki e noho mai na i Te

Raukahikatea.

Hei te whitu o nga ra o Noema ka tae mai
te Pihopa o Poneke ki te whakapa i nga ta-
ngata o aku takiwa, e toru nga kainga hei
whakapaenga ma te Pihopa, ko Aorangi, ko
Parewanui ko Moawhango. Heoi noa ra
nga kupu e manu, ka taumaha koe i te waha-
nga. Tai kiu ra, kia orai

na TEMUERA TOKOAITUA.
Parewanui, Rangitikei.

[I tae mai te reta a Rev. R H. Tahupoti-
ki, he tono mai kia kaua ana korero e panui-
tia, otira kite rawa ake matou i taua reta kua
oti ke ana korero te ta.—ETITA.]

I te marangai nui i te wiki tuarua o tenei
marama e rua nga kaipuke i pakaru ki waho o
Poneke, engari kahore he tangata i mate, ko
nga kaipuke pakaru katoa, ko te mea i
pakaru ki Turakirae e wha nga rewa.

TE PATU I TE WAHINE.

ITE tono a tetahi wahine pakeha kia we-
hea raua ko tana tane, he patu no tana
tane i a ia, ka mea te kaiwhakawa, a Mr.
Haselden, ( " Ki te timata te patu a te tangata
i tana wahine, ki te kore ia e whakamutua,
ka waiho tonu hei mahi mana, a, nawai ra
kua mutu tona mohio ki tona kohuru. He
he te tikanga a nga wahine e whakamana-
wanui nei ki te patu a ratou tane i a ratou
katahi ka tino kaha rawa ki te patu, ka ware-
ware hoki ratou kei te he ta ratou mahi."
He maori tetahi iwi kino atu ki te patu
wahine. Hopohopo ai te tangata ki te kiki i
te kuri, otira ko etahi tangata me te mea nei
e kiki ana ratou i te putupaoro ina kiki i a
ratou wahine, e moto ana ranei i te kau, ina
moto i nga kanohi o a ratou wahine. He
tino hae pokanoa etahi tangata. Kaua e
timata ki te patu wahine, kei taunga ka po-
hehe e patu ana i te rakau, ana hoki nga
wahine e tuku i a ratou tane kia patu i a
ratou. I patu ai te tangata i tana wahine, i
kore ai ranei te wahi ne e whakahonore i tana
tane—he kore aroha ko tetahi take i kore ai he
aroha na te tangata i whakamoe kahore i
marena i runga i te aroha o tetahi ki tetahi.
E kore te aroha e whakamamae, e patu,
engari e wehi ki te whakamamae i tana i
aroha ai.

HE TINO MAMINGA.

I mea te Niu Tireni Herara:—Ko tetahi mea
tino kino atu kei waenganui i te Iwi Maori
inaianei ko nga mahi tohunga kua piki nei
Nui atu te kino o nga mahi a enei tangata teka,
tinihanga e whakaponohia nei e nga Maori
kuare, whakapono noa. Otira he tika ranei
te whakaaro o te Kawanatanga kia raihanatia
kia hipokina ki te kakahu o te ture tenei
mahi tino maminga—mahi hamupaka I mea
 kua mutu te whakapono o te tangata ki
nga mahi maori, inaianei kua whakapono
ano.

I runga i nga kupu a Henare Kaihau kia
tukua ki nga Maori ano te whakahaere o ra-
tou whenua kia rite ki nga pakeha, i mea a
Wi Pere, " Kei te piro ki taku ihu te tohe a te
tangata e mea nei kia hoatu ano ki te Maori
te mana whakahaere i o ratou whenua. E
kore rawa au e uru ki tenei korero teka tini-
hanga." I mea Timi Kara ki te tukua ki te
Maori ano te whakahaere o ratou whenua,
ka tino mate nga Maori kuare.

TE PIPIWHARAUROA

RUHIA ME TIAPANI.

PAKANGA NUI KI HAHO.

I MURI o te pakanga nui ki Rioianga i
panuitia i tera marama i hinga ai i tao-
tu ai o nga taha e rua e 27, 000, i whati ai a
Ruhia i riro ai i Tiapani a Rioianga, kahore
te Tiapani i panuku mo nga wiki maha. I
mahara a Ruhia kua pau te kaha o Tiapani
o no te mea o te timitanga o te whawhai
he kokori tonu ta Tiapani he whaka-
hoki i Ruhia, no te rironga o Rioi-
anga ka noho. I mahara a Ruhia tera
te Tiapani e aru tonu i a ratou no te
roanga ka mea a Kuropatikini   mana hoki e
timata te kokiri, heoi ko te huringa o tana
matua ka whakamau te konohi ko Poota
Aata. Ko tetahi take nui ano i huri ai te
aroaro o Kuropatakini he kaha no te akiaki
mai o te kainga, o te kingi, kia mutu te wha-
ti te hoki i te mea e hoki tonu ana kua nga-
kau-kore nga hoia, kua kore te tangata e
hiahia ki te haere ki te whawhai kua noho
kino hoki te iwi nui. I mahara te kingi ki te
hinga te Tiapani i tetahi pakanga ka ora te
ngakau o te iwi, ka kaha hoki nga hoia. I
whai korero a Kuropatikini ki ana matua
kua tae mai te wa e huri ai te aroaro ki te
hoa riri e whakahokia a he mutunga mo ta
ratou haere hei Poota Aata. I hari te iwi
nui i hari nga hoia, i wehi nga hu e mea ana
kia kaha a Tiapani, i mahara kua ngenge;

puta rawa nga mahara ki ta taua whakatauki
ki tate maori, ara, "he tangi to te tamariki
he whakama to te pakeke." Heoi ka tatari
ki te peheatanga. No te 14 o nga ra ka tae
mai nga waea kei te mura tetahi pakanga nui
whakaharahara i Manakuria nui atu i te pak-
anga ki Rioianga. I nga waea o muri mai,
ko Ruhia kua whati kino, kua hinga he pare-
kura nui o nga taha e rua, engari no Ruhia
te tino mate ko te papa i riro i a Tiapani.
Ko te noho a Tiapani ehara i te ngenge engari
he whakatoonga kia hoki mai te Ruhia, kia
kokiri. No te tatanga mai o te Ruhia ka ko-
kiritia a waenganui o te matua, he mea
whakakoikoi te kokiri a Tiapani. Nui atu
te kaha o nga taha e rua, i pipiri tonu. Te-
kau ma ona nga kokiritanga a te Ruhia kore
rawa te Tiapani i panuku. Ko Kuroki ki
waenganui ko Oku ki te matau ko Notohu ki
te maui. I te whatinga o te Ruhia ka whaia
ete Tiapani, mahue iho nga purepo e 76. He
mate nui tenei no te mea he mea utu nui te
purepo he roa rawa hoki te haringa mai. Ko
nga tereina e puta ana ki Mukutene  kiki tonu
i te taotu, e kiia ana hei te taotu ki te haere

ki te takoto i nga huarahi—he hanga aroha
Ki te ki a Tianara Oiama o te Tiapani kei
te 40, 000 te parekura o te Ruhia, ki te ki a
etahi kei te 60, 000. Kahore rawa i penei te
nui o nga Tiapani i mate, na Oku e 350o» ko
ia te tianara i tino tutaki ki te Ruhia, kahore
ano kia mohiotia a Kuroki raua ko Notohu
tangata i mate. I tino mate ai a Ruhia na
te purepo: i tetahi pakanga e 200 nga repo a
te Tiapani ki te patuki i te Ruhia. E 23, 000
nga taotu o te Ruhia kei Mukutene, he tini
ano kei Tieling. Kua tau te pouri nui kei
Ruhia, kei te huna kei mohio te iwi nui ki
to ratou parekura. Kua mate a Ruhia i a
Tiapani, heoi ano pea i kore ai e whakamutu
he whakama i to ratau matenga i te iwi paku
i te iwi maori. O te timatanga o te whawhai
kahore ano te Tiapani kia hinga noa, ko te
Ruhia anake te hinga ana, te whati ana.
Kua hinga te tangata, kua riro nga repo, nga
kai, nga paura. Kua mutu te whakaaro o te
Ruhia mo te pupuri i Manakuria, ko ta ratou
kupu inaianei. "E kore matou e kaha ki te
whakamutu, ko matou kia toa, ahakoa kia
kotahi noa te pakanga e riro i a matou." Kei
te miharo nga tangata matau mo te porangi
o te Ruhia ki te hoki ki te kokiri i te Tiapa-
ni. Kua puta nga kupu a te Ha a o Ruhia
kia whakarerea a Manakuria engari kei te
whakataka ia i tetahi matua e 600, 000. Kua
puta nga kupu whakamihi a Kuropatikini
mo te pai o te Ti apanihi mo te aroha ki nga
taotu ki nga herehere, mo to ratou toa, ki
tana ki kahore he hoia hei rite mo te Tiapani
mo te toa, e kiia ana hei te kokiri me te mea
tonu he porangi ka rere totoa tonu ki te mate.
Ko tetahi mea whakamiharo hoki ko te
matau o ona tianara, o Oiama, o Kuroki, o
Oku, ma Notohu.

POOTA AATA.

Kahore ano a Poota Aata kia horo, engari
kei te kopania tonutia e te Tiapani. Ki te
whakaaro ka nui te mate i te kai, na konei
hoki a Kuropatikini i hoki ai he haere he
whakaora. Kei te tohe etahi tima mau kai
kia uru ki Poota Aara, kati kaore e puta i
nga kaipuke o Toko. Kei te pupuhi tonu a
Tianara Nonoi i te pa, kua horo etahi o nga
pa tiaki i te matapuna wai. I te kaha o te
pupuhi a te Tiapani kua wera tetahi wahi
o te taone. Ka nui te toa o Tianara Toihara
ki te pupuri i Poota Aata, kua puta tana ku-
pu ma te Tiapani tonu e tiki atu e kore e
tukua mai e ia te pa. Kei te tatari noa a
Poota Aata ki nga manuao o Uropi kia tae
mai, ka hia ranei nga marama i takatu ai mo

HE KUPU WHAKAMARAMA.

te haere mai, a kua tae mai nga waea kua re-
re mai. Ki te whakaaro ia e kore e kaha ki
te haere mai i te wehi kei totohu i a Toko te
tukituki. Ka he te manawa o Ruhia.

HE TUPAPAKU.

KUA mate a Tame R Erihana, he tamaiti
rangatira no Te Waipounamu. I
whakaakona tenei tangata ki Te Aute, i te
mutunga o tana kura ka haere ki te tari roia
i Poneke. Ko Tame Erihana te Maori tuata-
hi ki te tu hei roia. I puta ai te ingoa o
tenei tangata na tona kaha ki te putupaoro.
I haere ia i te tuma a Wopereki i haere nei
ki Ingarangi, a ko ia hoki te kapene. Ko
Erihana tetahi o nga tangata toa atu mo te-
nei mahi i Niu Tireni ara i te ao katoa. Ko
te timatanga o te mate o Tame Erihana he
porangi. I haria tona tinana ki Otakou, a he
nui te tangi a tana iwi. I whakataetae rawa
a Tame Erihana kia tu ia hei mema mo Te
Waipounamu. Ka ngaro tenei tamaiti ma-
tau o te Iwi Maori. Haere, haere, e te hoa

aroha!

TE KAHUI KARAREHE.

No te 7 o Hepetema nei ka mate tetahi o nga
rangatira rongonui o Taranaki a Te Kahui
Kararehe ki tona kainga ki Te Rahotu. Ko
ia te upoko o tona hapu o Ngatihaupoto. I
uru a TeKahui ki nga whawhai i Taranaki,
i whawhai ai ia ki te Kawanatanga. I te tau
1866 ka oati a Te Kahui ka piri-pono ia ki a
Kuini Wikitoria a whakaturia ana ia hei
ateha mo te Kooti Whenua Maori. I tauto-
ko ia i te tikanga a Te Whiti, a i te pirauta-
nga i nga whenua o nga pakeha, i uru ia; i
hopukia hoki ia ki te herehere, turakina ana
ia i tona turanga ateha. I tona hokinga mai
i te herehere ka mutu tona tautoko i a Te
Whiti, ka mutu tona haere ki Parihaka, heoi
noho ana ia i runga i te rangimarie mate noa
nei ia, kore rawa ia i aro atu ki a Te Whiti. I
to maua taenga ko Peneti i te Pepuere nei ki
Rahotu, i tae mai a Te Kahui ki ta maua ka^
rakia, i puta mai hoki ana kupu whakamihi
ki a maua. I puta te aroha i a au ki a Te
Kahui ano tona ahua he pani i waenganui o
Taranaki katoa e aru nei i a Te Whiti raua
ko Tohu, ko ia anake o tera tai o Taranaki i
puta ki waho. Otira he tangata a Te Kara-
rehe i arohaina e te pakeha, i whakahonore-
tia. I huaina ki tona ingoa tetahi o nga tino
huarahi o te taone o Rahotu. He pukorero a
Te Kahui, he maha ana korero i tata ki te
Polynesian Journal, he korero matau mo

a taua korero o nehera. I tae rawa nga
mema o Te Komihana Rahui Wahi ki Raho-
to ki te tangi ki a ia, i whaikorero i porporo-
aki ki to ratou hoa.

I tautoko a Te Kahui i nga mahi kura. I
te whakatuwheratanga o te kura ki Te
Puniho, i puta etahi kupu matau i a ia, i mea
ia kia whakaakona te maori kia rite ki te pa-
keha, kia kotahi ai raua, a raua mahi o raua
whakaaro, no te mea ki te kuare tetahi ki te
matua tetahi e kore e hono, e kore e kotahi.
E kore te rino matao e hono ki te rino wera,
engari me whakawera katoa katahi ka kotahi;

waihoki ki te rite te matau o te maori ki to te
pakeha katahi ka kotahi enei iwi e rua.

I taia e Te Pipiwharauroa te reta a Te
Kahui ki a Takuta te Rangihiroa kia hoki
ki tona iwi hei takuta mo ratou, a i tapaea e
ia he whenua hei taumua mo te hohipera ki
Rahotu.

Kei te tangi te ngakau kei te pouri mo to
matou hoa kua wehe atu nei—te whetu ma-
rama o Taranaki. Haere e koro, haere atu
ra ki te po.

TE TOHUNGA MAORI O RANGIRIRI.

(Kahore e tau te he ki te Etita mo nga korero
tuku mai.)

E pa tukua atu ena korero, " Kia ora."
No nga ra ano o tenei tau 1904.» ka
timata te mahi tohunga a tetehi Maori ko
Wiremu te Whitu, ko Pari Rekena tetehi o
ona ingoa. Ko tenei tohunga he rere ke noa
atu ana mahi i nga mahi a era atu tohunga. E
ki ana nga akonga a taua tohunga kei a ia te
tino whakaoranga mo nga tangata katoa. Ko
taua tohunga ka 60 pea ona tau te kaumatua
ko ana tino apotoro he tamahine. Ko tana
tino mea hei whaka ora i nga turoro wahine
he tuku atu i a ia kia moe tahi i te wahine.
Kei te moenga te tukua atu ai tetehi mea e
kiia ana e taua tohunga ko te Tokotoko o
Mohi. Kei a ia etehi korero rere ke hei mea
kia whakapono ai nga tangata, he ora kei
taua tokotoko he maha nga whakatupatora-
nga i ana akonga kia whakamutua te mahina
to ratou tohunga kei mau ki te herehere. Ka
mea ratou. E pai ana kia mau kei reira te
puta ai nga merekara a to ratou tohunga. I
te 14 o nga ra o Hepetema nei ka tu he hui
nui ki te Takapu i Rangiriri, no reira ka tonoa
e te iwi kia whakamutua te mahi tohunga a
taua tangata, ka rongo au e kiia ana i reira e
nga akonga a taua tohunga ara e Hori Here-
wini he pai noa atu te mahi a to ratou tohu-

TE PIPIWHARAUROA

nga ka moe i nga wahine, he kino rawa ta te
takuta he rapurapu i nga wahine ki te ringa-
ringa. Otiia he nui nga tangata i karanga i
reira me tino whakamutu te hari haere a nga
akonga i ta ratou tame ki te whakaekeeke
haere kaua nga tangata e whakaritea ki te
kararehe. Kore rawa nga akonga i whakaae
heoi ka mahue tonu taua tohunga kia hari
haere i tana tokotoko. No te 16 o nga
ra ka hopukia taua tohunga e nga Piri-
himana, ka haria ki te rarapa o Hanatere no
te ahiahi pouri i tae ai ki roto i te rakapa, ko
tana po tuatahi tena i wehe ai te moe tahi i
ana akonga tamahine. I te 7 o nga haora o
te ata o te 170 nga ra ka eke mai nga apoto-
ro me nga mema a taua tohunga ka hui katoa
ki waho o te whare herehere, ka tonoa kia
tukua ratou e te pirihi kia kite ia Pari Rekena,
ka tukua mai e te pirihi mo etehi hekene
korekore. I hiahia nga tangata kia ahua roa
iho kia korerorero ai, otiia he kaha ke te tu-
pato o te pirihi whakahokia hohorotia  atu te
herehere ki roto i tona rakapa, heoi tatari ana
te iwi nei i waho o te rakapa me te tumana-
ko ki a puta te merekara i kona ara kia mata-
po te pirihi, a kiia pakaruhia te tatau o
te takapa,, tatari noa te taenga ki te 11 o nga
haora ka hokihoki atu aua akonga ki o ratou
kainga, kotahi o nga akonga i haere atu ki
waho o te whare herehere kia korero atu ia
ki te herehere i te wa e ngaro ana te pirihi e
timata ana nga korero kua puta atu te
pirihimana piawhengia ana taua tangara e te
pirihi. Heoi tae noa ki te 2 o nga haora o te
awatea kore rawa he merekara i puta
heoi te merekara i puta ko te aratakinga.
a te pirihimana ki te rakapa ki runga i
te tereina kawea atu ana ki Mautini
tatari ai i te ra o te tangihanga me te tatata-
nga o nga niho kei te Tutei te 20 o nga ra ka
puare te kooti mona ki Ngaruawahia. Heoi
ra e te iwi kua huri te ao kua tukua te tara-
kina e Hatana hei whakapororaru i nga
mahunga paukena o Waikato.

" Kia mate " aua whakahaere kino. Na to
koutou hoa

Na te WAO-NIU0-A-TANE
Kerewai, Waikato,

Hepetema, 18, 1904.

HE POROPITI TEKA.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA

Hoatu enei korero hei pikaunga ma te 

Pipiwharauroa kua rangona nei tona

reo ki runga ki te pua o te rakau tioro ai i te

nei marama e heke iho nei, koia enei aua kupu
e tuhia iho nei. I te 13 o Hurae kua taha
ake nei ka tae mai nga momona maori ki
roto i to matou nei takiwa ki te kawe mai i
te rongo pai a te momona ki konei ara he
penei te aronga o te ahua o nga kupu o nga
kauwhau a taua hunga, kia huri atu matou ki
to raua hahi na te mea ko te naahi tika tera;

i puta hoki te ahua o tetahi o nga kupu ki te
iriiri, kei te Whakakitenga 20, 4 He nui atu
te kaha o ta raua nei whai korero
me whakahua ake nga iwi o tenei tokorua,
kotahi no Ngaitahu ki te Waipounamu
ko Rewi Maka tetahi no konei
ano ko Eru Nehua, he rangatira ano
tenei no Ngapuhi nei ki te takiwa ki Whanga-
rei he tangata nui tenei no te Hoani Ingara-
ngi i mua, i tu tetahi whare karakia mihinare
mona ki tona kainga ake. Hoi ra he
aha te take i huri ai ona whakau) i wha-
karere ai i te mana tunga a ona tupuna ki te
kaumatua i titiro ai nga kanohi o nga iwi
kaati ra e hoa ma i rongo tuatahi ahau ki
tenei tokorua ka puta mai a te Karaiti ki
Marika a nga tau e heke mai nei ara e 92 tau
ka tae mai a te Karaiti ki Marika. Na enei
kupu katahi ahau ka patai atu ki a Rewi
Maaka e hoa kei a wai te upoko e puta mai
ai a te Karaiti ki Marika hoi ko te whakautu
mai ko te porotititanga a Hohepa Mete. E
hea ma e nga iwi e nga matauranga o ia
wahi o ia wahi ano ki a au tenei tangata a
Hohepa Mete, he penei ano i a tatou nei ki to-
ku whakaro hore rawa he tangata o enei
whakatupuranga i pera me o mua tangata
ara me nga apotoro e kiia nei ko Paora ma
ko mea ma, e kore rawa e taea e nga tangata
o enei whakatupuranga kia pera me o
mua otira katahi pea ki tenei. I tino kaha
te whakaaro i roto i toku ngakau mo tenei
korero ka puta te Karaiti ki Marika. E hoa
ma e nga iwi e nga hapu e nga reo e nga hui-
huinga o ia wahi o ia wahi e nga matauranga
hoki kei te marama nga kupu o te Karaipiture
e mau nei inga tuhituhinga kahore i homai te
tau te marama te wiki me te ra e puta mai ai
a te Karaiti ki te ao. Heoi ra ma nga mata-
uranga e titiro aku korero ka. tukua nei e
ahau ki raro ki nga parirau o Te Pipiwharau-
roa.

Heoi ra, tirohia iho ena korero ki te whaka-
he tetahi ki a au mo enei korero tukua ki te
pepa.

Heoi ano ka mutu na to koutou hoa.
W H. HOUTAEWA.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

MIHINARE, MOMONA, RATAPU.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

EHOA tena koe. Kai pouri koe ki enei
kupu ruarua, ta tukua atu nei kia taia
ki roto i ta tatou pepa mo nga korero i kitea
iho nei i roto i Te Pipiwharauroa Nama 78
ara ko te whakahe mo nga tangata o Te
Whakarewarewa me Rotorua mo te tuunga o
o nga haka me nga poi i te Ratapu, ki te
tiima whutupaoro o Ingarangi, no reira e
tautoko ana hoki ahau i taua whakahe; i tae
mai ano hoki ki au te whakahe mo taua mahi
haka i taua ra otira he tokomaha matau i
penei katoa te whakaaro no te mea kihai
matau ko etahi i uru kia taua mahi, ko reira e
tino whakaatu pono ana ahau ki a koe ko
nga kai whakahaere o taua mahi i taua ra no
te Hahi Mihingare ara e kiia nei ko te Hahi
o Ingarangi. Kaati he penei atu ki ata
whakahaere nga whakahe ki tetahi o tatou
hahi ara ki te hahi momona no te mea kotahi
tonu te take e raupatutia nei te hahi momona
ko te moe tokomaha i nga wahine. Kaati ki
taku whakaaro kai te whai putake mai taua
tikanga e whakaaturia nei i roto i te Kawena-
ta Tawhito, ara a Aperehama ma me etehi
atu ahakoa tokomaha noa a ratou wahine
piri tonu te Atua ki a ratou, mehemea pea he
mea pokanoa ake no enei ra e te hahi
momona nei taua tikanga ka marama te tino
whakahe. Kaati mo tetehi kupu i roto
ano i taua Pipiwharauroa Nama 78. Ki
te whakaaro o te kai tuhi o te Pipi he mea
tango mai pea e nga Hurai taua kitenga i
nga tauiwi. Ki taaku whakaaro tera ano pea
te Atua e whakaatu ki ana poropiti me Ape-
rehama ma hoki kia whakamutua taua tika-
nga moe tokomaha i te wahine i te mea na
nga tauiwi ke taua tikanga a he maha rawa
nga whakatupuranga e haere ana taua tika-
nga; kore rawa he whakahe, kite rawa mai
tatou i tenei kupu ko te mea tino pai kia
kotahi he wahine ma te tangata no te Kawe-
nata Hou. Kaati kua oti ano te whakautu o
enei korero i te taha ki a Paora Hopere.
Kaati hai whakamutunga iho, kai te mohio
koe ki tenei whakatauki a te pakeha, he paku
nei te waahi i mau i au, mau e tino whaka-
marama taua whakatauki,. " ko tou he e kore
e tirohia e koe engari ko te he o tetehi taau e
titiro ai."

Mehemea ki te ata tirohia nga tikanga
katoa i roto i tetehi o tatou hahi e kiia nei ko

te hahi o Ingarangi mai o te timatanga tae
mai ki naianei he nui rawa nga tikanga wha-
karere ke kai roto, kaati hei aha kei waiho
hei tikanga mauhara, no reira me penei te
mutunga iho. Kia ora!

Koe mo nga tau maha e haere mai nei.
Heoi ano,

Na TE MATATA.
Rotorua, 5/9/04'

[He mea hoha rawa te tangata kaore nei e
ata titiro ki te korero, e kore nei e kite aha-
koa pehea te marama o te korero, inakoa
tenei tangata i iriiri nei i a ia ko Te Matata.
E hoa, me titiro ano e koe a matou korero
mo te moe tokomaha o te taane i te wahine.
Kaati mau e whakahoki tenei patai, ki te mea
e whakatika ana koe ki te moe ngahuru i te
wahine, e whakatika ana ranei koe ki te mahi
whakatupu pononga a nga Hurai, ki ta ratou
tikanga hoki e whakangaro nei i nga pakanga
i nga wahine i nga tamariki? Ki te whaka-
tika koe i tetahi o enei tikanga me whakatika
e koe te katoa. Mo te whakahe i te Hahi
mihinare, he whakahe kuare tenei. Ko te he
o nga tangata o Rotorua no ratou ano ehara i
te mea no te Hahi kahore hoki a te Hahi ku-
pu kia poi kia haka te tangata i te Ratapu,
otira e whakaaetia ana e te Hahi Momona te
moe ngahuru i te wahine. Kua marama pea
koe ki te rere ketanga. He penei ano pea
nga he o te Hahi e korerotia nei e koe no te
tangata ke te he ka kiia e koe no te Hahi.
Ehara hoki i te mea kotahi te he o te Hahi
Momona ara o ana whakaakoranga, he maha,
he he tino taumaha, engari kotahi te he i
korerotia e au i tera wa. Kei mea hoki koe
he he mama te moe ngahuru i te wahine, he
mea tena e tupu kino ai te iwi e uru ai hoki
ki era atu he. Ko te haere mai a te momona
ki enei motu he whakahe i era atu hahi katoa
a ko ona ia nei kaua hoki e whakaaturia,
kaore ano ranei koe kia kite noa i nga momo-
na e whakahe ana i te Hahi Mihinare. Ko to
take tika rawa ko to whakahe mo te poi me
te haka i te Ratapu engari ki te whakaatu
mai kei te riri a te Arawa ma nga kupu wha-
kahe i a ratou, ko to ratou hiahia pea kia
kaua ratou e korerotia atu. Ki taku whaka-
aro ia ko te Arawa te iwi kia pai rawa, ko
ratou hoki e tino matakitakitia ana e nga iwi
o te ao, kei mahi ratou i nga matu he ka
mauria o taua rongo kino o te maori ki ona
wahi. Otira kia ora e hoa, me te Arawa

katoa.—ETITA.]

TE PIPIWHARAUROA

NGA RETA KI TE ETITA.

HE PONO RANEI TE MAKUTU?

HE whakahe ta te Manihera Waititi o Whanga-
paraoa ki nga korero a W M Swinton i te
Nama 77- o Te Pipi. E mea ana a te Manihera eha

ra a Swinton ara a Piripoto i te tangata karakia e ki

nei kua heke te karakia o te Maori, ki tana whakaaro ia he

tohu no te mate o te Whakapono te rere o te tangata

ki nga mahi tohunga. Kahore ano he tangata kia kitea

e matou kua piki te whakapono i tona tunga hei apo

toro. Ka wareware a Iharaira ki a Ihowa ka timata
e matou kua piki TE whakapono i tona tunga hei apo-
toro. Ka wareware a Iharaira ki a Ihowa ka timata
TE aru i nga atua maori 0: 1 i te teka. E whakahe ana ano
a te Manihera ki te ki a Piripoho i pai ki te ngahere
etahi kaumatua mo ta raua mahi makutu, kahore, ko
te pai ki o raua kainga ano a kia kaua rawa e puta mai
ki te pa nui. E whakahe ana matou hi tenei tikanga
kino ki nga kaumatua. He kupu ta matou kia kiia ahu
ki a Ramari raua ko Taitoko kia makututia matou i
roto i nga ra o tenei tau ano a me whakaatu hoki te
ahua o te mate, kei mate matou i te piwa i te kohi i te
taiwhenua ranei i 1-010 i nga tau e tu mai nei ka teka
koutou na Ramari au i whaiwhaia na reira me wha-
kaatu te ahua o te mate me te roa o te wa hei hemo-
nga moku. He tika tipatipa ai a Ramari raua
ko Taitoko ki te karakia ki te kari rua he
kaumatua hoki ua raua na engari ko nga tama-
riki te he ki te whakapono noa. Ka nui te kaha o tu
tangata ki te whakapae he mea makutu a Tamahau a
Tomoana me tana potiki me Te Rehunga. Kahore
pea ia te rangatira e mate noa me whaiwhaia ra wa?
Me tiaki ra i Kaunihera Marae nga kaumatua kei
tukinotia e nga tangata kei nehera tonu nga ngakau e
ngooki mai ana engari ari ko aua 1-0 niti marae nei tonu
etahi nanakia mo te whakapono ki nga mahi maori.
Ko te koroua ke e iki nei e makutu nei i a taua ki te
po, ko te atua hoki hei matakutanga ma tatou, ehara
i a makutu engari ko!"-
MATE KOHI.

HE WHAKAHE NOA.

I TAE mai tetahi reta ki a matou no Rotorua he
whakahe mo a matou korero mo te Arawa i te
Nama 78. ara mo te taanga o te tiima  putupaoro o I-
ingarangi ki Rotorua 3" Akuhata nei. I to matou kore
i matau ki te tikanga, o nga korero o roto kahore ma-
tou i tahuri ake, otira kua tae mai ano ha rata a taua
tangata ki a Rev. Hapata Wiremu he whakahe ano i a
matou, katahi matou ka oho, i mahara hoki matou he
aroha no taua tangata i whakaatu mai ai i te riri o te
Arawa mo ta matou whakahenga i to ratou tututanga
i '.e Ratapu; 0.113. ko nga kupu a taua tangata he wha-
kahe mo ta matou kiinga, e ai ki tana, na te Arawa i
tono nga pakeha o Ingarangi 1 i i purei ki a ratou. I
mea ia," He teka te kupu na te Arawa i tono kia purei
paoro." He aha i kiia ai he " teka" te ki ai he he, he
pohehe ranei, e kore ia nei ua te ETITA e porahurahu
i te nui o te mahi, ina kotahi ano tau i e TE poto i pohehe
koe? Otira ki te titiro te tangata ki a matou korero i
te Nama 78. e kore rawa e kitea e ia i ki matou na te
Arawa te tono ki nga pakeha, a mehemea he tika i
ki pera matou he aha i mamaetia ai, ko to taua tikanga
tonu tera ho to te Maori ma tangata whenua e wero te
manuhiri? I mea ano to matou hoa kei te riri a te
Arawa mo ta matou "taunu", kati ko a matou korero
me whakatika. Kahore matou e mohio ki a matou
korero he hei whakatikanga, ki ta matou kupu taunu
ranei, heoi ano pea ko a matou kupu." kua he rawa
nga tangata o Rotorua kua rite ki nga pakeha kuare
kahore nei he whakaaro ki te Atua ki tona Ra hoki."

Nga pakeha kuare e mea nei matou ho nga turihi, ko
te whakaaro nui nei o te tokomaha o tera iwi he ahua-
reka  kahore he Atua kahore he Ratapu. He mahi
ranei na nga tangata e " whakaaro ana ki te Atua ki
tona Ra hoki" te poi me te haka i te Ratapu? Ka-
hore a te Arawa e pai kia whakahangia ratou ahakoa
he a ratou mahi. Ki ta matou whakaaro ko te mahi
nui ma te nupepa, he hapai i te tika he takahi i te he
ehara i te mea he patipati moni anake. Ko te Arawa
te iwi o taua hei tauira no te mea ko ratou te iwi e
matakItakitia ana e nga iwi huhua o te ao. No ratou
te ingoa   kino ka kino te Iwi Maori katoa. Otira e te
Arawa ki te mea he kaha rawa a matou kupu e pouri
ana matou. Kia ora.

HE TIMA TERE.

KO te Uniana Kamupene Tima o Niu
Tireni tetahi o nga kamupene tino
pai atu i te ao katoa, he papai ona tima, he
pai nga kai, he tupato nga kaiwhakahaere.
E 52 nga tima o te Uniana inaianei, hui ka-
toa nga tana e 97'^53 • Ko te Manuka raua
ko te Moeraki nga tima pai atu, i ki te piri-
mia o Poihakena, ko te Manuka te tima pai
atu ka kite ia. Kua oti he tima hou mo te
Uniana, ko te Loongana te ingoa, e 2500
tara, e 5000 hoiho paoa, ara e taea te 20
maero i te haora. He maha nga tima nunui
noa ake i a te Loongana e kore rawa e tere i
a ia, kaore e tere i a ia nga tima katoa o
Ahitereiria. E rua nga mea nui o tenei tima,
ko tona tere, ko te kore hoki e wiriwiri ina
huri te wiira. Ko te take i penei ai he rere
ke tona tima, he tapaina (tuahine). E huri
ai te wiira ehara i te mea ma te tima engari
ma te hau, ma te hau e pupuhi nga parirau o
te tata o te wiira i roto i te tima ka huri,
engari ma te tima ano e hanga te hau, i ahua
rite ki nga mira hau. Na konei hohoro atu
te huri o te wiira, kahore hoki e tuki ana te
kaipuke. Kua oti ano te tima penei engari
ko te Uniana tonu te kamupene tuatahi ki te
hanga tima penei mo nga moana nunui. I
te rerenga mai i Kotarani kore rawa he ma-
kenu. Kua whakaritea a te Loongana hei rere
i waenganui i Merepana me Tahimania  ko-
tahi ano te ra e rere ai ka tae. Ki te kitea te
pai o tenei tu tima tera e hanga ano e tima
tapaina e te Uniana Kamu pene, hei perepoti
i waenganui i Niu Tireni me Ahitereiria.

I tetahi wahine pakeha i Akarana e noho
ana i te taha o te ahi me tana tamaiti ano e
toru nga tau ki roto i ona ringaringa, ka
pangia e te whiti, taka ana te tamaiti ki te
ahi, mate rawa.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

KI TE KARERE A MAHURU.

Ki TE PIPIWHARAUROA.

TUKUA  atu ena kupu hei whakahoki
  i etahi o nga patai a " Mahuru." Ko
te pawa anake me te pakutanga o te pu a
"Mahuru" e kitea ana e au e rangona ana
engari ko tana tinana kei te ngahere, kahore
e kitea, heoi ano te mea e kitea ana e au ko
tana ingoa whakapeka. Kahore hoki e mo-
hiotia tona karakia, he Ringatu he momona
ranei inahoki e tautoko ana ia i te Hapati
tawhito a e tautoko ana hoki i te moe
ngahuru i te wahine. Ko au ia kei te
tu marakerake tonu a e puhia kohurutia
nei e te tangata mataku. E hoa, kua
whakaaetia e koe to takahanga i te Inoi
a te Ariki, e ki nei koe kua ata waiho mo te
kai ka whakahuatia ai. Na wai i aia waiho?
a na wai hoki i whakatakoto nga kupu e
whakahuatia ra e koe i te mutunga o taua
inoi a te Ariki? Ehara koia tena i te taare
nau? Mo to patai, he aha ra te whitu o nga
TE i takahia ai e Mohi Turei? Mo to ki i
kauwhau a te Karaiti i te Hapati, ki te ata
tirohia e koe te Paipera e kite koe i kauwhau
ia i nga ra katoa. E ta, kaore a te Karaiti i
haere mai ki te takahi i te ture engari ki te
whakatutuki (Matiu 5» 17' He aha ki a
koe tera kupu a te whakatutuki? I tona
ripekatanga i puaki tana kupu, " Homai he
wai moku." (Hoani 19, 28.) Tana inumanga
ka puaki ano tana kupu, " Kua oti." He aha
ra ki a koe tenei kupu, "Kua oti?" Te ara-
nga ake o te Karaiti i te mate i mua tata ake
o tona kakenga i puaki taua kupu ki ana
akonga," Kua tukua katoatia mai ki a au te
mana o te rangi me te whenua 28, 18.)
Kua tutuki nei i a te Karaiti nga ture me nga
tikanga katoa o te Kawenata Tawhito, kua
maru te upoko o Hatana, kua rite nga poro-
tititanga hei whakaritenga inana. Ko te hea
nga mea i toe? Kua tukua mai te mana o
nga mea i te rangi. Ko te hea te mea kihai i
tukua mai? Ko te Hapati pea? He kupu ia
ta te Karaiti mo te Hapati (Akaaka 2, 27, 28)
me etahi atu kupu. I ara a te Karaiti i te ra
tuatahi o te wiki a hari ana ana akonga
(Hoani 16, 22.) ka pouri te ao ara te hunga
mauahara nga Hurai, 10 nga ra o te Karaiti,
ki te rangi ka tukua mai te Wairua Tapu i
taua ra tuatahi ano o te wiki ka ki katoa nga
Apotoro i te Wairua Tapu ka korerotia e ra-
tou nga reo ke, ka kauwhautia te aranga o te
Karaiti ka iriiria te 3000, ka huihuia te hahi ka
whakatakotoria te hapa whakamaharatanga ki

te matenga o te Karaiti, kai ana ratou karakia
ana inoi ana i runga i te hari i te koa i te whaka-
maharatanga a te Wairua Tapu ki te ra o te
aranga o te Karaiti ka rite nei i tona taenga
mai i taua ra tuatahi ano o te wiki (tirohia
Nga Mahi. i.) Kati enei whakamaramata-
nga atu, kia pataia atu hoki koe e whakarite
na i te Hapati. Kei te whakarite ano raneingoa
koe i te kotinga? me Aperehama i te ra
i korero ai te Atua ki a ia, i te mea ka iwa
tekau ma iwa ona tau? Tirohia Kenehi 17.
Kei te kotia ranei e koe o tamariki tane i te
waru o nga ra? Kei te whakaritea ranei e
koe nga hakari e toru? a tenei koe te haere
nei ki Hiruharama whakarite ai i aua hakari
ia tau i ia tau? Tenei ranei koe ka tae ki
Hiruharama ki te patu i te whakahere wha-
kamarietanga ki roto ki te wahi tino tapu
mo nga hara o te iwi i te tau? Tenei ranei
koe te patu nei i te whakahere tuturu o nga
hapati, i nga whakahere tuturu o te ata o te
ahiahi; i nga komititanga marama ) me era
atu tikanga i whakaritea e te. Atua kia mahia
hei whakaritenga mau? Ki te rite i a koe
ena ara kei te mahia e koe inaianei, kei te pai
ka tatari ai koe ki tetahi atu Karaiti hei wha-
katutuki hei whakarite hei whakaoti. Ki
te hoki i a koe ena patai ara kei te rite katoa
i a koe kei te pai. Ki te kore hei aha koia
kia whakautua ena patai. Mo te rarangi
tuawhitu o to panui. Me unu tenei e koe ki
waho hohoro to unu ki waho o to panui.
Mo te rarangi tuatahi he kuia kei konei,
he kopiri nga matikara he wera i te
ahi, ka kite nga tamariki ka kata. Mo te
tuarua kua whakaaetia mai tenei e koe. Mo
te tuawha, Kahore aku kupu mo tenei. Mo
te rima, kei konei tetahi taru kino e tipu
ana me hangai taku ki atu, Haere mai, unu-
hia te matia muramura o te mauahara i roto i
a au, hohoro te haere mai. Mo te tuawaru,
Kaua koe e kuare ki nga tikanga o tena inoi,
kei kona tonu ona whakamaramatanga. Ti-
rohia i te timatanga, " Ki te tahuri mai ano
te tangata kino," (Eruera 18, 27.) tae? noa
ki te mutunga, (i Hoani i, 8, 9.) muri iho
ko te kupu whakahau kia whakina o tatou
tini hara. Mehemea e mea ana koe ko koe 
te tangata tika i te ao nei, kahore rawa ou 112,
a kahore koe e tika kia whaki i ou hara ehara
koe i te tangata engari he anahera pea otira i
whakahangia ano ia nga anahera e te Atiu
(Hopa 4. 18. Heoi ra. e taku potiki, ma
te te Atua atawhai tatou tahi e tiaki.
Na to matua aroha,

MOHI TUREI.

TE PIPIWHARAUROA.
ഀ䠀䔀 吀唀刀䔀 吀唀吀唀刀唀⸀ഀഀ㄀⸀ 䬀漀琀愀栀椀 瀀甀琀愀渀最愀 漀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀 椀 琀攀 洀愀ⴀ ഀ爀愀洀愀⸀ഀഀ㈀⸀ 䬀漀 琀攀 漀爀愀渀最愀 洀漀 琀攀 瀀攀瀀愀 攀 爀椀洀愀 栀攀爀攀渀椀 ⠀㔀⼀ⴀ⤀ 椀 琀攀 ഀ琀愀甀Ⰰ 洀攀 渀漀漀琀椀 漀 琀攀 倀漀甀琀愀瀀攀琀愀 洀攀 瀀愀渀攀 爀愀渀攀椀⸀ഀഀ㌀⸀ 䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀渀最愀琀愀 欀椀 琀攀 琀愀渀最漀 椀 吀攀 倀椀瀀椀ⴀ ഀ眀栀愀爀愀甀爀漀愀 洀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 攀 椀愀 琀攀 洀漀渀椀 椀 爀漀琀漀 椀 琀攀 ഀ爀攀琀愀 眀栀愀欀愀愀琀甀 洀愀椀⸀ 䠀攀 眀栀愀欀愀愀琀甀 愀渀漀 栀漀欀椀 欀椀 渀最愀 ഀ琀愀渀最愀琀愀 攀 琀愀渀最漀 愀渀愀 椀 琀攀 瀀攀瀀愀Ⰰ 欀愀 琀愀攀 欀椀 琀攀 眀愀 攀 ഀ瀀愀甀 愀椀 愀 欀漀甀琀漀甀 洀漀渀椀 琀甀欀甀 洀愀椀 欀愀 琀愀欀愀椀愀 琀攀 瀀攀瀀愀 ഀ欀椀 琀攀 琀愀欀愀椀 眀栀攀爀漀⸀ 䬀椀愀 琀攀爀攀 琀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 愀渀漀 椀 琀攀 ഀ栀甀愀 欀愀爀攀愀漀Ⰰ 欀椀 琀攀 欀漀爀攀 攀 琀攀爀攀 洀愀椀 欀愀 洀甀琀甀 琀攀 爀攀爀攀 ഀ愀琀甀⸀ 䬀漀 琀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀愀甀 㔀⼀ⴀⰀ 洀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀甀愀琀愀栀椀⸀ഀഀ㐀⸀ 䔀 瀀愀椀 愀渀愀 欀椀愀 琀甀欀甀愀 洀愀椀 渀最愀 欀漀爀攀爀漀 漀 椀愀 眀愀栀椀 漀 ഀ椀愀 眀愀栀椀 漀 琀攀 䴀漀琀甀Ⰰ 攀渀最愀爀椀 欀攀椀 琀攀 䔀琀椀琀愀 琀攀 琀椀欀愀渀最愀 洀漀 琀攀 ഀ琀愀 椀 愀甀愀 欀漀爀攀爀漀㬀 欀椀愀 洀愀爀愀洀愀 琀攀 琀甀栀椀琀甀栀椀⸀ഀഀ㔀⸀ 䴀攀 瀀攀渀攀椀 琀攀 琀甀栀椀 椀 眀愀栀漀 漀 渀最愀 爀攀琀愀 欀愀琀漀愀㨀᐀ഠഀ䬀椀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀洀攀⸀ഀഀഀഀഀഀ䠀䔀 倀䄀一唀䤀⸀ഀഀ䬀椀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 攀 栀椀愀栀椀愀 愀渀愀 欀椀 琀攀 刀愀眀椀爀椀 欀椀 琀攀 ഀ䠀椀洀攀渀攀㨀 栀攀 渀甀椀 渀漀愀 愀琀甀 䬀愁 瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀攀椀 愀 ഀ愀甀 椀渀愀椀愀渀攀椀㨀 欀漀 琀攀 甀琀甀㨀᐀ഠഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㔀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ 椀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ ㌀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 眀栀攀爀漀Ⰰ ㈀⼀ⴀഀഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 㘀搀⸀ഀഀ䴀愀欀甀 攀 甀琀甀 琀攀 倀愀渀攀 䬀椀䬀椁 栀攀椀 琀甀欀甀 愀琀甀 椀䬀 愀 ഀ瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀椀 愀 欀漀攀⸀ഀഀ一愀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀⸀ഀഀഀഀ䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 欀椀 琀攀 倀愀椀瀀攀爀愀 欀椀 琀攀 ഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀Ⰰ 洀攀 琀漀渀漀 欀椀 琀攀 䈀䤀䈀䰀䔀 䐀䔀倀伀匀䤀吀伀刀夀 ഀ匀唀一䐀䄀夀 匀䌀䠀伀伀䰀 唀一䤀伀一Ⰰ 䄀甀挀欀氀愀渀搀⸀ഀഀ倀愀椀瀀攀爀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀㘀Ⰰ 㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 椀⼀ⴀഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 洀攀 䬀愁 甀瀀漀欀漀 眀栀愀欀愀洀愀爀愀洀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 ㌀搀⸀ഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 洀攀 䬀愁 眀愀椀愀琀愀Ⰰ ㈀⼀ⴀⰀ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀⰀ ㌀⼀㘀Ⰰ ഀ㐀⼀ⴀⰀ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁Ⰰ ㌀搀⸀ഀഀഀഀ倀爀椀渀琀攀搀 愀渀搀 倀甀戀氀椀猀栀攀搀 戀礀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰ 愀琀 吀攀 刀愀甀 ഀ倀爀椀渀琀椀渀最 圀漀爀欀猀Ⰰ 䈀攀爀爀礀 匀琀爀攀攀琀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀㬀 一攀眀 娀攀愀氀愀渀搀⸀ഀഀഀഀ䠀攀 瀀椀爀攀 琀愀 吀椀洀椀 䬀愀爀愀 欀愀 眀栀愀欀愀欀漀爀攀愀 琀攀 ഀ琀椀甀琀椀 洀漀 渀最愀 栀漀欀漀 眀栀攀渀甀愀 洀愀漀爀椀Ⰰ 栀攀 瀀椀爀攀 愀渀漀 ഀ琀愀渀愀 洀漀 渀最愀 渀最愀栀攀爀攀 洀愀漀爀椀Ⰰ 洀漀 琀攀 栀漀欀漀 琀愀ⴀ ഀ栀愀攀 愀 渀最愀 瀀愀欀攀栀愀⸀ഀഀ一䜀䄀 䠀唀䄀 䬀䄀刀䔀䄀伀 䴀䄀 吀䄀 吀䄀吀伀唀 䴀䄀一唀⸀ഀഀ㄀　⼀ⴀⰀ 刀⸀ 圀愀椀琀愀椀㬀 㔀⼀ⴀ⸀ 䐀愀渀猀猀礀Ⰰ 刀⸀ 䄀⸀ 䐀漀甀最氀愀猀Ⰰ 䠀⸀ ഀ倀愀瀀愀栀椀愀Ⰰ 䠀漀爀椀 䬀漀爀漀栀椀渀愀Ⰰ 䤀爀椀愀 吀攀 圀栀愀椀琀椀⸀ഀഀ䠀⸀圀⸀圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀 吀䔀 刀䄀唀 倀刀䔀匀匀 䜀䤀匀䈀伀刀一䔀