Te Pipiwharauroa,

he Kupu Whakamarama.

NAMA 75-

MEI, 1904.

NGA HUA KAREAO.

I TETAHI wahi au, kotahi rau maero pea
te tawhiti i Turanga nei; he rangi ata-
ahua, koangiangi ana te pa mai a te hau moa-
na, i raro au i te ngahere e takoto ana; na ko
taku kitenga atu i tetahi tamaiti e tika ana
mai ki a au, he pupu whero i ona ringaringa
e okooko ana. Haere tonu mai tamaiti nei
ka tu i taku aroaro, me au ano ki te takoto,
katahi ka whakapuranga i ana hua whero ki
te oneone, ka mea mai ki a au, " I na nga
hua kareo ma TE PIPIWHARAUROA." Ka
kata au me te miharo ano me te whakawhe-
tai o toku ngakau ki tana whakaaro ki te ki-
mi hua kareao ma te manu i rangona ra e
ona taringa tamariki e tangi ana, " Kui, kui,
whiti whiti ora!" E nga hoa kei te mohio
tonu koutou ehara i te mea he whero nga ka-
reao e hemoina nei e tenei Pipi, he porotaka
ano engari he papa he ma. Ko etahi tangata
pea e puta tonu atu nei te pepa ki a ratou
kahore e whakaaro ana mo te whangai i ta
tatou manu. Ko te korero ta ratou i hiahia
ai, ko te tuku oranga mai mo te pepa, kahore.
Mehemea kahore he hiahia o te tangata ki te
pepa whakaaturia mai, tena ko te waiho to-
nu kia rere tonu atu te pepa me te kore e
whakaaro mai ehara tenei i te whakaaro ra-
ngatira otira kei te wareware pea etahi tangata.
He tohu tenei he iwi ano taua te Maori i te
mea he-nupepa ta taua, ko te iwi kaore he
nupepa he iwi kuare, he iwi mohoao.

PORIRUA.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

EHOA tena koe. Tenei te tukua atu
nei e ahau etahi korero mo nga whenua
a te Iwi Maori i tukua nei ki roto ki nga
ringaringa o te Hahi. He mararatanga ki
nga tangata e whakapae ana i tenei mea kino
i te mahi tahae ki te Hahi o Ingarangi me
etahi atu Hahi i tukua atu ai enei korero e
mau ake nei mo Porirua. Ko te take i tu-
kua atu ai kia marama ai nga mea e noho
ana i roto i te pouritanga mo nga whakaha-
ere a te Hahi, Ko au tetahi i whakaaro kei
te kino rawa nga whakahaere a te Hahi mo
etahi o tatou whenua. No taku kitenga i
nga huarahi whakahaere a nga kaiwhaka-
haere katahi hoki ka tae mai te maramatanga
ki toku hinengaro. Tera pea hoki etahi o
koutou e whakamiharo ki te marama o nga
whakahaere a nga Tarati o te Hahi mo
Porirua. Kaore nga Tarati e mahi ana i
roto i te pouritanga. Kaua tatou hei whaka-
rongo ki nga korero noa iho a nga tangata o
waho, engari mehemea he take ta tatou hei
tukunga atu ki nga Tarati, he whakahe ranei
ki ta ratou whakahaere, me tuku atu ki a ratou
te kupu. Tera e utua mai te patai ki tetahi
kupu whakamarama. Ehara i te mea mo
Porirua anake taku tuhituhi atu engari mo
nga whenua katoa kei roto i nga whakahaere
o te Hahi. Ko nga whenua i tukua ai e o
tatou matua ki te Hahi i nga wa onamata
kei te tiakina e te Hahi hei painga ano mo
nga uri o te iwi Maori. Mehemea pea i

TE PIPIWHARAUROA.

waiho ma tatou Maori ano e tiaki nga whe-
nua nei kua pau noatu i a tatou te kai (te inu
ranei) kua kore he painga ki a tatou i tenei
ra.

Heoi ano, na to koutou hoa mahi,

na PERERE PENETI.
Bell Block, Taranaki.

TUKUNGA I WHITIREIA.

KO te rahi o tenei whenua e 500 nga eka.
I te tau 1848 i konei e tu ana te pa
nui o Ngatitoa. Huihui katoa nga tangata o
taua pa i tata ki te 1000. E rua nga taita-
mariki rangatira o tenei iwi i akona ki te kura
a Te Herewini i Tamaki, Akarana, ara ko
Matene Te Whiwhi, ko Tamihana Te Rau-
paraha. E akona tahitia ana te Maori
me te pakeha ki taua kura i Akarana.
Ka puta te hiahia o enei tamariki
rangatira kia whakaturia hoki he kura pera
me tera i Tamaki ki to raua takiwa. Ka
huihui ratou ko to raua iwi ki te whiriwhiri
huarahi e tu ai he kura para mo ratou. K"ita-
hi ka tukuna e ratou taua whenua ara a
Whitireia hei turanga mo tetahi Kareti mo
nga tamariki a te Maori, a te Pakeha a, kia
whakatupuria tahitia ai ratou i runga i nga
tikanga e whakarongo ai ki te Kuini, e mohio
ai ki nga huarahi o te whakapono o ki to
tatou Ariki ki a Ihu Karaiti.

I a Akuhata ka tuhituhia e ratou tenei reta
ki te Kawana o Niu Tireni:—

Ohaki, Akuhata 16, 1848.
E hoa e te Kawana Kerei, tena koe. E
pono ana ta matou whakaaetanga ki Whiti-
reia hei kareti ma te Pihopa. Ehara i te mea
he tuku atu na matou hei kainga mo te Piho-
pa otira mona mo nga Pihopa a muri ake nei
e whakakapia ai tona turanga, hei whakatupu
i nga ritenga o te whakapono ki a Te Karaiti,
kia waiho ai hei patutu kia ruru ai i nga hau
huaroa o te ao ara i te he. Heoti ano kua
tumau rawa taua kainga hei Kareti ma nga
Pihopa o te Hahi o Ingarangi.

Heoti ano Na matou,
Na Te Rauparaha
Na Tamihana Te Rauparaha
Na Matene
Na Hoani te Okoro
Na Wiremu Kanae
Na Rawiri Puaha
Na te Watarauihi Nohoma
Na Rawiri Hikihiki

E rua nga tau i muri i tenei reta ka wha-
kapu taina 13 Karauna Karaiti ki a Te Here-
wini Pihopa o Niu Tireni. Ko etahi o nga
kupu o taua Karaiti e penei ana:—Notemea
ka whakaturia he Kura ki Porirua i raro i te
mana o Pihopa Herewini, hei akoranga i a
tatou tamariki o nga i iwi-katoa me nga tama-
riki o nga moutere; a notemea tera e tupa
pai taua kura mehemea ka wehea tetahi piihi
whenua i taua takiwa hei oranga mo tana
kura, a, kua oti nei te haina e nga Maori

tetahi Tiiti rahui i taua waahi hei oranga mo
taua kura, Na he tuku atu tenei ki a Hori
Akuhata, Pihopa o Niu Tireni, me ona ta-
ngata whakakapi i tona turanga, taua puhi
katoa hei oranga hei painga mo taua kura, i
nga wa e akona ai nga tikanga o te whaka-
pono, nga mahi ahu whenua, me nga mata-
uranga o te Ingarihi e akona ana ki taua kura.

E marama ana te tikanga i tukua ai taua
whenua e nga Maori, ara i runga i nga kupu
o te Teiti e takoto nei. Ko taua whenua i
tukua hei turanga hei oranga kura. Ko taua
kura hei akoranga mo nga tamariki Maori,
Pakeha, tae atu hoki ki nga tamariki o nga
Moutere. Ko te mana whakahaere mo taua
kura ko te mana ano o nga Pihopa o te Hahi
o Ingarangi, i roto i tenei Koroni. Ko tetahi
o nga take nui hei ako ki nga tamariki i nga
tikanga o te Whakapono.

No te 24 o nga ra o Akuhata 1859) ka
tukua atu e Pihopa Herewini te mana wha-
kahaere mo taua whenua ki te Hinota Topu
o te Hahi o te Porowini o Niu Tireni, ara Te
Hahi o Ingarangi. Timata mai i te tau 1859
tae mai ki naianei e paahitia ana e ta Hinota
Topu he Tarati hei whakahaere mo taua
whenua i roto i nga toru tau katoa. E tukua
ana hoki e nga Tarati ta ratou Ripoata ki te
Hinota i nga huihuinga katoa.

I te wa ano e ora ana a Pihopa Herewini
ka whakahaerea he tikanga e tu ai he kura ki
reira, otira kaore i taea. E rua rau pauna
(^200) nga moni a te Pihopa i whakapaua ai
hei para i nga taru kino, hei hanga i te taiepa.
Kaore he tangata i hiahia ki te reti i taua
whenua, he iti rawa hoki te moni i riro mai
mo te reti.

I te tau 1853 ki 1865 e ao i te tau.
1865 ki 1882 e ^"75 "
1882 ki 1889 e ^"100,
„ 1889 ki 1896 e ^"150  

 1897 ^"200 

1903 







 

HE KUPU WHAKAMARAMA.

I te tau 1865 ki te tau 1874 i whakapaua
etahi o nga moni mo nga tamariki e kura ana
i Otaki. Ko tenei anake te moni i whaka-
paua. Ko nga moni katoa, mai o te timata-
nga kei te purangatia. Huihui katoa nga
moni e takoto nei tae mai ki te 31 o nga ra o
Maehe 1903, e ^8027 7 10

Ko nga hua o nga moni i te tau ka pahure
nei  Ko te reti mo te tau e ^400
Huihui katoa nga moni e puta ana i te tau



RONGO KOHURU O WHANGANUI.

TERA tetahi kohuru whakarihariha i
  mahia ki Pungarehu i te pito whaka- 
runga o te awa o Whanganui. I te moe tahi 
a Tiwha raua ko tana wahine ratou ko Hone 
me tana wahine i roto i te whare kotahi. I
te 3 o nga haora o te ata o te Hatarei ka oho -
a Hone raua ko te wahine i o raua hoa e
kowhetewhete ana. I taua wa ano ka oma
mai te wahine i tetahi tarawahi o te whare ka
whakahinga mai ki runga ki a Hone raua ko
te wahine. E rere ana te toto o te motu i
tona kaki kaore i arikarika. Ka matika ake
a Hone ka hopungia a Tiwha mo te heu paru
katoa i te toto e mau ana i tona ringa. No
te taanga i a Hone ka oma ia ki waho ki te
tiki tangata hei awhina. I tona putanga ki
waho ka whakatika atu ano a Tiwha ka patu
i tana wahine hemo tonu atu. Ka oma atu a
Hata he awhina, a i runga i to raua nonoke-
tanga ko te kaikohure ka motu tona ringa i
te heu ka ngaua tona ringa. Katahi ia ka
oma ki waho o te whare ka tutaki ia ki tana
tane me tona papa. I to ratou hokinga ki te
whare ka kitea e ratou a Tiwha i waho. Ko
tona kaki kua motu e whakahemohemo ana.
Ka 24 nga tau o Tiwha ka 19 otaua wahine.
Ko o raua taringa i motu mai i tahi taringa
ki tahi taringa. Ko te whare paru katoa i te
toto. Ko te take o tenei kohuru he hae i te
mea kaore te kaikohure e hiahia ana kia
mahue ia i tana wahine a i etahi wa pupuri
haere tonu ai ia i te ringa o tana wahine.

I te whakawhakakanga ka whakahaua i mate
te wahine na nga ringa ano o tana tane i ko-
huru i te wa e porangi ana ona mahara a ko
te kaikohure nana ano ia i kohuru i te wa e
porangi ana ona mahara. Te taumaha o tau
whiu e te aroha ki te wahine a te kino o tau
whakaporangitanga i nga mahara o te tangata

e te hae!

HE KAUWHAU POTOPOTO.

 E rua nga wehenga o te tangata i nga ra o
koa, ko te hunga i roto i te aara ko te hunga

waho; e rua nga tu ika i te kupu whakarite
mo nga ika pai ko nga ika kino; e rua nga tu o
ika wahine kotahi tekau ko te hunga mahara
mo te hunga kuare; e rua nga kahui a te ra
whakawa ko nga hipi ko nga koae; e rua nga
turanga i te aroaro o te Atua ko matau ko
maui; e rua nga wahi hei haerenga mo te ao
katoa, ko te rangi ko te reinga.

Tera ano kua rite he huarahi e kore ai te
tangata hara e uru ki te reinga, otira kahore
ano kia kitea he huarahi e puta mai ai te ta-
ngata ki waho o te reinga.

Na Ihu te kupu, " ko ahau te huarahi." I
mea a Aperehama ki te tangata taonga i te
reinga, " kua oti te whakapumau tetahi tawha
nui ki te takiwa o koutou o matou." E te
hoa, e haere ana koe ki hea? whakaterangi
whakatereinga ranei?

E toru ano nga ^koinga o te waewae ka

tae ki te rangi—e toru ano, ara:—
Tuatahi—Hikoi ki waho o te hara.
Tuarua—Hikoi ki roto i a te Karaiti.
Tuatoru—Hikoi ki roto o te Rangi.
E mea ana a Ihu, "Ko ahau te Kuwaha," e

mea ana ano ia, " Haere mai ki a au;" heoi

ano tau ko te hikoi ki a te Karaiti.

Ki te eke ki te rerewe me hoko he tikiti.
Ko ta te kai-whakahaere o te tereina e titiro
ai ko te tikiti anake, mehemea e tika ana to
tikiti ka tae koa ki te wahi e tohungia ana e
te tikiti, e kore te kaari e titiro ki to ahua. he
Maori he pakeha ranei, kei to tikiti ke to tika,
ki te tika tera ka tika to haere. Waihoki e
ta hoa he tikiti ranei tou mo te rangi, ahakoa
kei roto koe i te Hahi e rere ana? Kotahi
ano tikiti mo te tangata e tae ai ki te
ranei ara ko te Karaiti anake, nana
nei^ kupu "e kore rawa tetahi tangata e
haere ake ki te Matua ki te kahore ahau."
Kei pohehe koe ma to ahua e tae ai koe ki
te rangi, kahore, engari ma to tikiti ara ina
te Karaiti. " Kahore hoki he oranga i tetahi
ake: kahore hoki he ingoa ke atu i raro o te
rangi kua homai ki nga tangata, e ora ai
tatou."

I te taenga o Pihopa Nerikena ki Taranaki
i tera marama 12 nga Maori i whakaukia.

TE PIPIWHARAUROA.

ETAHI KORERO MO TUHOE.

(Ha Taare Wherehi  Hekeretari o te Kaunihera o
Takitimu.)

Ki te whakaaro a tatau o te Tairawhiti nei
Maori, Pakeha hoki ko tera iwi ko Tuhoe
(Te Urewera) he iwi kei te he tonu ara
kei te mau tonu ki nga mahi me nga wha^
kaaro maori, kei te noho mohoao a kei
roto tonu i nga rua e noho ana a kaore i
te ngaro i te kakahu. Whakaputa rawa ake
matau ki Ruatoki ki te marae o te hui he
hanga whakamiharo ara kaore i whakapono
wawe te whakaaro ko Tuhoe ake tera iwi koi
ara hoki to ratou marae i te rite tonu mai o
te tangata me o ratou kakahu me era atu
tohu o te tika o te tangata te pai o te marae
ki o nga iwi maori kua waenganui noa atu
nei te noho ki roto i te Pakeha ara koia e
whai ake nei te roanga o te whakamarama-
tanga mo Tuhoe.

Mo TE IWI MO TUHOE. He iwi pai tera
he iwi rangimarie a he iwi manaaki nui i te
tangata a kei te mau tonu te mana o te iwi
maori i a ratou te tautoko te kotahi o te
whakaaro i raro i o ratou na rangatira. He
hu hoki kei te tipu haere, te tini o te tangata
me te tini o te tamariki te ora hoki o nga
tinana, nga tamariki ki te whakaaro i te
marae i Ruatoki kei te 100 kaati ko tetahi mea
whakamiharo tera ki a matou ki te mataki-
taki ko te nui o te tamariki, kaore nei e kitea
ana i te Tairawhiti nei. Ki te titiro kei te
10- noa wahine i roto o te 100 wahine he puku-
pa. Kei te mau tonu a Tuhoe ki etahi onga
mahi tohunga a te Maori ki te whatu kakahu
ki te whakairo, te papai hoki o a ratou kaka-
hu te tohunga tanga o te mahinga i nga
whakairo ki iunga.

MO NGA MARAE ME NGA WHARE. MO te

kaha ki te whakahaere ki te whakaritenga o
te " Ture Kaunihera Marae 1500," ko Tuhoe
kua  whiti ki mua i etahi o tatou takiwa o te
Tai-rawhiti nei, kua nui ake o ratou na

whare papa ko te nuinga no muri mai i te
paahi tanga o te Kaunihera. Ko te whare
1 ui nui he porea tona he mea poka hoki he

wini hau 1.1 muri a ma te 1000 tangata ka ki
tara  hare, ko te whare kai e 300 nga tanga-
ta e pau ana ki runga i te whakaekenga kota-
1 i he mea paraki nga taha. Nga mea katoa
a te pakeha mo te teepu me nga tikanga ka-
toa hoki a te pakeha mo te teepu kei a
Tuhoe.

Mo TE AHU WHENUA. Ka nui te kaha o
Tuhoe kaha ke atu ano i te nui i"o. o te tanga-
ta o te Tai"rawhiti nei ina hoki te tohu e
600 eka kaanga, parareka a Tuhoe o tenei tau
a mehemea no ratou tenei whenua momona
tera pea e oti te 1000 te mahi e ratou i ia tau
i ia tau. Tetahi kaore i rite te momona o te
oneone o tera whenua ki konei na te iwi ahu
whenua noa ki te ngaki i te taru ki te ahu ki
te raupi i a ratau na kai i tipu pai ai.

Mo TE WHIWHI i TE TAONGA. Kua whiwhi
a Tuhoe i nga rawa katoa a te pakeha i te
hoiho puurukaata, i te parau me etahi atu
mea mo te mahi whenua i te paki hoki ehara
i te mea ko etahi anake e whiwhi ana i aua
taonga kaore e orite tonu ana te whiwhi.
Na he mea whakamiharo tenei ehara hoki a
Tuhoe i te iwi penei i te Tai"rawhiti he nui
nga huarahi moni e puta ana mai i runga i
nga reti me te nui o nga huarahi moni.

No TE MANAAKI. Te whakamarama poto
e tika ana mo te nui o te manaaki ko nga
kupu nei a te pakeha kaore e taea a kupupa
te whakamarama te nui o te manaaki a Tu-
hoe i nga hapu i paenga ki tona marae kaore
he po he ao ki a Tuhoe i rite tonu te haere o
te manaaki ki te whakakorero ki te haka kite
poi ki te waiata me etahi atu hua manaaki a
mo te tino pai tohunga ki era mahi inaianei
kei Tuhoe. Te nui o te kai kaore i tamumu
te haere i mate te hui i te manu tahu me
etahi atu kai, kaore i taea te kai. Tae rawa
te tutukitanga o te maanaki a Tuhoe ki te
tapae taonga ki te manuhiri.

Mo TE Hui. Nga tangata i te hui kotahi
mano (1000) hui atu ki a Tuhoe. Ko te
tino ra ko te Taite te 16 o Maehe, 1004' te ra
o te manaaki i te Kawana. E 80 Tuhoe he
tu akahu maori katoa te kaka hui ki nga kore
kahu maori ka 200 ai i tu ki te peruperu
hanga wehi hanga pai i muri iho ka tu nga
ropu pei a Tuhoe e toru kotahi mai no Make-
tu, te poi i tino whakamihia ko te poi waka
taua i kitea atu ano te hoenga te tatatanga i
te wai te tiakitanga o te waka i te karekare,
te whakangatanga o nga kai hoe. I tu ano te
peene a Tuhoe ki te whakatau i te Kawana
I muri o nga ngahau ka haere te whaikorero
a nga rangatira ki te Kawana me te tapae
ano he kakahu mo te Kawana, kotahi
tokau nga kakahu i te Kawana etahi mea
atu a te maori. I muri o nga whaikorero ki
te Kawana ka tu ia ki te whakahoki, a te
rongo ki tetahi pakeha kaumatua whai maha-
ra i reira koi ia te tino wahi korero a te Kawa-
na i rongona e ratou, he whai take katoa no
roto i ana korero, kaore he kupu whakapai-
pai. Ko etahi o nga take o tana whaikorero

kia kaha te iwi maori ki te awhina ki te tau-
toko i nga Kaunihera e rua te Kaunihera
Whenua me te Kaunihera Marae. Ma te
Kaunihera Whenua e mau ai te koiwi o nga
whenua maori e taea ai hoki te whakahaere
nai a ma te Kaunihera Marae e puta ai te
ihu te Iwi Maori i te reinga e kore  e
ngaro i tenei ao kia mohio te Iwi Maori he
tino taonga aua Kaunihera Maori, he tino
manaaki nui na te Kawanatanga o Niu Tire-

ni aua Kaunihera i te Iwi Maori. He nui
hoki nga iwi kaore ano he mana motuhake
pera me tera i whakawhiwhia e te Kawana-
tanga, ki a ratou. Kia kaha te mahi te
rapu i nga huarahi moni a te IWI pakeha,
mahi a te hinengaro mahi a ringaringa me
era atu mahi a te pakeha. Kia kaha te
whakamahi i nga whenua ki nga mahi paamu
hipi, kutete kau, whakatipu heihei me era atu
mahi o te whenua me te kaha ki te mahi e
whiwhi ai i te moni e kake ai e rite ai te Iwi
Maori ki te iwi pakeha. Kia kaha te tuara i
nga tamariki mo nga kura i te mea ma e
matauranga ki te kura e tika  te tangata
maori i tenei  wa hou. Mo etahi atu mana e
tonoa ana e te Iwi Maori ki tana. whakaaro
e kore e kaiponutia e te Paremete ma whaka-
tutukitia e te Iwi Maori enei kua homai nei.

Kore rawa tetahi paku waipiro i tae mai ki
te marae i te wa o te hui a ki te whakaaro
pe a ano i mua atu a tera e pera e haere ake
nei; kaore hoki i rongona etahi korero kino.

Mo NGA KURA. Kua kiki katoa nga kura
o Tuhoe i a ratau tamariki etahi kura tae ana

ki te 170 tamariki ki roto. He nui hoki nga

tamariki a Tuhoe kaore i te kura i te ki o nga

kura, ka nui te kaha o Tuhoe ki te tuku i a

ratou tamariki ki te kura heoi te he i a ratau

na he kore kareti tat hei whakatutuki i te

kura a ratau tamariki penei i nga kareti o

konei kaore nei e manakitia ana.
Kei te hanga ki Ingarangi he rerewe hiko

kotahi ano te rino hei rerenga, kahore i rua

penei me enei kua taunga nei tatou, ko te re

rewe tere atu tenei i te ao, 110 maero i te

haora kotahi. Ma te tika tonu o te huarahi
ka taea ai tenei tere e te rerewe rino rua, tena

o e kotahi ahakoa tere e kore e taka no te
mea ko te rino kei waenganui, e puta ana ki
nga taha te tima me nga kareti.

TAENGA O TE KAWANA KI TE
WHAITI.

KI a Reweti Kohere, e hoa tena koe, te
kaihautu o to tatou taonga! Heoi te
mihi. E hoa utaina atu enei kupu ruarua e
whai ake nei:—

Ki te ki a etahi o nga tangata i haere mai i
te taha o te Kawana ki te arahi mai pai ke
atu te taenga mai o te Kawana ratau ko te
minita ki te marae o Ngatiwhare i te Whaiti
ahakoa ruarua noa nga tangata, pai ke atu to
ratou marae me ta ratou pohiri me te peru-
peru he mea unu te kakahu. Ka tae mai ki te
whakawhitinga i te awa ka rere mai a Tawa
ara a Kapene Mea i mua ki te marae tu tonu
atu i roto i te matua a tana iwi, tika tonu te
haere a Timi ki te matua e takoto ana i te
marae o te whare ka mutu ka tau ki raro ka tu
atu kotahi anake te tangata i whakaritea hei
mihi hei hoatu hoki i nga whakaaro o te IWI. ko
te tino take ko te tono ki te minita kia whakaaro
te kawanatanga ki te mate i pa nei ki aua ha-
pu i riro katoa nga kai i te waipuke, whaka-
etia ana. he tono mahi hei oranga i taua
mate i te mutunga o nga take ka takoto hoki
te tina kaore rawa i roa te whakaritenga ka
whiua te kai. I takoto ki roto i te whare
kooti taua tina ko te kinaki ano ia he poaka.
he huahua mera atu kai, tini whurutu pititi
pea ka mihi hoki a Takuta Pomare. Te
mutunga o te tina ka haere kaore he raruraru

i kona. Kati me hiko atu e au ki te taenga
ki te maraenui o Tuhoe i reira ahau ka whiti
mai i te whakawhitinga i Te Rewarewa ka
tae te rongo ki te ope tuarangi ka werohia
ratou ka ki a Timi ki tana iwi ki te werohia
i aua unuhia te kakahu ka maunu hoki ona no
e putanga atu o ta ngaimaua peene whio-
whio kua ki a Timi hei a tenei peene toku kite-

nga tenei i te hapa o ngai maua o Tuhoe ki
te marae ko nga haki uniana i te taha katau

o te whare ko etahi i ko rawa atu o te whare

ko ta ngai maua matua kei te taha maui o te

whare mamao ra ki waho o te marae to puta-

nga mai o te ope ko Timi tonu raua ko te 

kawana i mua katahi ka whai te kawa-

na ki nga hoki me te poka tonu ki te

whatitoka o te whare ka tika tonu te haere

a Timi ka mahue te matua nei i te whanga

me nga kai taki.

NA TE PARI WHATANUI HOARA.

TE WHAITI.

TE PIPIWHARAUROA.

TE KOHURU KI PUKEARUHE.

Ki TE ETITA o TE PIPIWHARAUROA.

EHOA tena koe, te Kai hautu o te tao-
nga e karanga haere nei whiti whiti
ora? Tenei te mihi atu nei ki ta tatou taonga
e kawe nei i te maramatanga ki te hunga no-
ho i te wahi pouri. Kaati nga mihi ki a koe.

E hoa e te Etita he kupu kotahi taku mo
runga i tetahi take i uru ki roto i te reta a
Roka h. Hopere ki a Nikora i te Pipi Nama
72, ko Pepuere te Marama, ara ko tana kia-
nga na Taranaki i kohuru a Te Waitere ki
Pukearuhe.

He whakahe taku mo taua kupu. Me ata
whakamarama atu e ahau taua raruraru. Ko
te Waitere na Ngati mANIAPOTO i patu i
Pukearuhe i a Pepuere i te taua 1869. Kaore
a Taranaki i Pukearuhe i taua wa, engari i
tu a Taranaki hei hoia ngaki i te mate o te
Waitere i taua wa. Kia ata mohio koe ko
to ratou rangatira i taua wa ko Ihaia Keri-
kumara. I whakaturia ia hei Meiha mo nga
mirihia.  Ko te Rerenga te rangatira o te
ope a Ngati Maniapoto. Tae rawa atu te
ope a Taranaki kua kore he tangata, kua
wera hoki te pa i te ahi. Ko nga tupapaku e
pukai ana ko Te Waitere, ko tetahi apiha
pakeha (Lieut. Gascoigne) me tana wahine
me nga tamariki tokotoru, me etahi atu pake-
ha tokorua. Heoti haria mai ana ki Nu
Paremata tanu ai. Ko etahi o nga pakeha
he mea whakapati kia haere atu ki tatahi ki
te titiro poaka. Te taenga atu patua iho.
Ko te Waitere i puhia i te pikitanga ano ki te
pa. Koia au i kaha ai ki te whakamarama i
tenei putake, kei eke kau ki Taranaki tenei
ingoa kino, engari me whakahoki atu ano ki
a Maniapoto tona taonga, kaua hoki hei
utaina noatia mai ki Taranaki tenei kino.

Heoi ano,

Na to hoa,

TUTANUKU TUME.

Purangi, Taranaki,
Aperira 4 1904-

MO TE WHAKAPONO O WAIKATO.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

KUA kite au i to kupu i roto i te pepa No. 72
e mea nei me whakamutu tenei totohe i runga

i te rangimarie ae, tetahi ra i manawapatia ai
ko te kapi o te pepa nei i a maua. He aha
koa tukua ano etahi kupu ruarua nei maku,
mo etahi o a Roka kupu me tetahi a te Etita
me ta te Hangi Rawhiti e ki ana a te Etita
kaore he whakateka a Roka i a Nikora. Me
penei ake taku kupu mo tenei kupu a te Etita:

He wahine uaua a Roka ki te whakaae ina ia
kite i te tika a tetahi. Ina hoki i panui au e
noho tahi ana maua ko Roka i Taupiri nei
kaore ia i ki mai e tika ana taku i panui ai
he aha ra ia te korero mai a ki a au kia riro
ai maku e whakatikatika. He tohu tenei ki
au no te kore ngawari a he whakateka tenei ki
taku titiro tona kupu i mau tonu nga tangata o
roto o Waikato ki te whakapono, engari tona
kupu mo nga kupapa me nga minita kaore
au i whakahe ki tena, he tika i taku panui
tuatahi i kiia e au ko Waikato kaati i te utu
a Roka i wehe ia i nga mea i mau kaore rawa
ia i penei he tika i mahue te whakapono i te
nuinga i penei taku kupu i taku utu tuatahi i
ana kupu. E kore e kiia nga tekau no te
mea ko nga mano i whakarere i te whakapono
ko nga tekau ena. Na kona i hoatu ai e au te
ingoa o te Awhenga he kupapa a riro ana hei
minita Tariao me te ingoa o Kingi i ki mai
nei raua ko Wharerangi me tahu to matau
karakia ki te ahi kiia ake e Roka i riri ki a
au, kaore ra ia i riri ki a au i riri ke ki te
karakia engari i runga i nga korero a
Roka e tata ana ano ia te whakae i
mahue te karakia i te nuinga o Waikato
ina hoki tona kupu i Te Pipi No.
72; e mea nei, na ko ena tangata me ena
karakia ehara i te kupapa. Na tona ngakau
uaua i kore ai ia e whakaae ko te nuinga i
whakarere ko nga kupapa no muri nei na kona
ano i korerotia ai e au te puhanga i a Te
Waitere. Kaati i ki au na Waikato i pupu-
hi e ki ana a Roka na Taranaki. Me penei he
ki maku mo tenei ko maua tahi pea ko Roka
kua raru i nga kai korero kaore pea maua tahi
i kite i te puhanga. Te rohe o Waikato ko
Mokau ki runga ko Tamaki ki raro nana i
tino kaha ai taku ki na Waikato. I rongo
au ehara i a Taranaki i patu kua kite au i te
kape o te reta a Wahanui ki tetahi tangata o
Taranaki mo te matenga o te Waitere he
kupu whakatauki nga kupu o taua reta, koia
tenei:—

"E hoa kua mate i a au te kau momona o te
tau, ko te toto pama ake e au ki te pari i
Parininihi. E hoa kei horoi koe i taku tuhi
mareikura te koha a Ruatemutu a Tautahi
ki te riri ta taua tamaiti nana nga mea
katoa."

HE KUPU. WHAKAMARAMA.

Ko te pari nei ko Parininihi ko te rohe
tena o Taranaki me Maniapoto. Kaati aha-
koa au whakamarama e kore a Roka e wha-
kaae.

NA NIKORA TAUTAU.

[He tino roa nga korero a Nikora Tautau
i tuku mai ai mo ta raua totohe ko Roka
Hopere, i te ki o te pepa e kore e taea te ta
katoa, e marama noa hoki ana take i tenei
wahi o tana reta kua taia nei. E tika ana ta
Nikora i mahue i a Waikato te Whakapono,
e tika ana hoki ta Roka ko nga kupapa i u
tonu ki te Whakapono taea noatia te tau
1885.—ETITA.]

RONGOMAI TAWHITI.

KUA tae mai nga rongo o Uta, Amerika, kei
te tono nga tamariki tane o te Hahi Momona
ki nga kaumatua o to ratou hahi Ina whaka-
mutua te moe ngahuru i te wahine ine i te mea
kua turakina taua tikanga. E kiia ana tera
pea e pakaru te hahi Momona i te tohe tonu
o nga kaumatua ki te apo kia tokomaha he
wahine.

Kei te raruraru ano nga maori o Tipete,
kei te tu ki ope a Kanara Iangahahipene. I
kokiritia ano e taua iwi te Ingarihi, engari ko
ratou ano i mate, hinga ake te parekura e

250.

Kua timata tetahi whakakitekite nui wha-
kaharahara ki Hana Rui (81. 1-0^5) Unaititi
Teiti, Amerika ko tenei te whakakitekite nui
atu i te ao. He wahi o ia whenua o ia whe-
nua, o Niu Tireni hoki kei tenei mea nui.
Ko te nui o nga wahi i kapi i nga whare i nga
kaari i nga roto wai 1240 eka.

Ko te roa o te rerewe ma Haipiria i Pitapaaka
ki Poota Aata e 5^9° maero, ko ta utu o te
hanganga e ^"80, 000, 000, kotahi tekau nga
tau i mahia ai ka oti, e kiia ana e 3 maero i
oti i te ra kotahi. Ko te tino take i hanga ai
tenei rerewe hei mau hoia ina tupono ki te
whawhai. Ko tenei anake te huarahi o nga
hoia o Ruhia hi te Rawhiti, kei te rere tonu
nga tereina mau hoia i nga ra katoa, e rua
a, iki e rere ana ka tae. Hei Roto Paikara
ka motu te rerewe, ka whakawhiti ma te
tima, ka haere ranei nga tangata ma runga i
te hukapapa, e 40 maero te whanui o te roto.

HE AITUA I TE HOIHO.

Ki TE ETITA O Te; PIPIWHARAUROA.

EHOA tena koe, e hau kori mai na i
raro i nga parirau o ta tatou manu, te
manu whakamarama i nga ritenga me nga hia-
hia o nga ra kua huri ake nei ki' muri tae mai
nei ki enei ra no konei ka inoi atu nei kia koe
kia pai mai koe ki te panui atu i nga korero e
mau ake i raro nei hei whakamarama ki nga
hoa e noho atu ra ia wahi ia wahi o nga pito
e wha o Aotearoa whiti atu ki te Wai pouna-
mu.

No te 28 o nga ra o Pepuere ka taha ake
nei, ka haere etahi tamariki tokorua ko te
kainga i haere atu ai ko te Touwai, ko te tahi
o nga tamariki nei  he wahine, 14 tau te ingoa
o te nei ko Nga Huia Tautika, ko te tamaiti
tane ka 8 nga tau ko te ingoa ko Eruera
Tautika, he tuahine he tungane. Ka eke i
runga i nga hoiho, ko te tera o te tamaiti nei
he tera wahine hangai ai te noho ko tetahi
o nga tarapu he harakeke, paretetia ana e te
mea wahine ka haere atu ki te tahi kainga
pakeha he mira korari kei reira ko to raua tua-
kana kei reira e noho ana me tona hoa tane e
mahi ana ki taua mira. Haere atu ai aua
tamariki i te huarahi tae atu ki te takiwa i
tetahi hotera mahue mai te hotera haere tonu,
tae atu ki tetahi wahi ka tahi ka oho te hoiho
o Eruera, te ohonga ka marere atu te para-
ire i te ringa o te mea wahine ka huri whaka
muri ano te hoiho nei ka kaha hoki ki te oma
kua kino hoki te noho a te tamaiti nei kua
huri ki te kaokao o te hoiho me te karanga,
E Hui ahau kia horo mai ka mate ahau, kua
whai atu hoki a Nga Huia kite aru atu kua
taka hoki te tamaiti ra ka rapa ai te waewae
i te tarapu ka whiua haeretia tera ka tangi
mai hoki a Nga Huia me te aru mai kahore i
mau i tera ka taka hoki ko te nei e whiua
haeretia ra hoki tera rite noa ki te hotera 1 a
kitea e te pakeha ka tahi ka marere mai te
waewae o te tamaiti nei mate tonu atu tae
rawa atu tetahi pakeha kua mate ka maua e
te pakeha ki te hotera patua tonutia atu te
waea ki to pirihimana i te Kawa Kawa tae
tonu mai te pirihimana he Ra Tapu taua ra
no te Turei ka whakawakia no te Wenerei ka
nehua. He mokopuna naku enei tamariki.

Kati nei nga kupu i tuhi atu ai. Kia ora,
kia ora!

Na to hoa aroha i roto i te Ariki.

na Te ATI MANA WHARERAU.

Taumarere, Pewhairangi.

TE PIPIWHARAUROA.

HUI KI KAIPARA.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

EHOA tena koe, mau ena korero e panui
atu kia kite nga iwi o te motu nei.
No te 26 o nga ra o Maehe nei 1904 i tu ai
te tahi hui nui a te nei iwi a Ngatiwhatua ara
o te Uriohau ki Pouto, Kaipara, te putake o
te hui he whakaarahanga i te Kohatu, o to
matou tupuna o Haumoewa-rangi. I hui ka-
toa mai nga iwi katoa o Waikato o te
Hoe-a •tainui o te Rarawa, o Ngapuhi, o
te Putuharakeke, o Ngatikawa, o te Ho-
kokeha, o Ngatiwhatu o Rarotonga, me
nga pakeha hoki, ko nga iwi tenei i hui
mai i tenei ra 26 o Maehe, hoi no
te 28 o nga ra o Maehe ka tae mai te Kawana
raua ko te Minita ko Timi Kara, hoi he nui
te mihi a nga rangatira o tenei hapu o te
Uriohau a nga kaumatua ko nga kupu mihi
a nga kaumatua he mea tiki ki mua ki nga
korero a nga kaumatua kua poto atu ki te
po ara te piripono ki te Kuini i te mea
hore ano tenei iwi i whakaheke toto noa
o mua mai tae noa mai ki enei ra hoi ka mutu
te whaikorero a nga maori ka tu a te
Kawana, ko ana kupu he mihi ki nga iwi i hui
mai me ana kupu ako kia kaha te mahi i nga
matauranga ara i nga Kaunihera! nga tamariki
hoki me tuku ki te kura erangi he nui atu ana
kupu papai hoi ano te mea i tae mai ki to
ngakau he miharo he aroha ki ara korero.

Hoi ka mutu ana korero ka tu mai ko
Timi Kara pera ano ana korero he mihi ano
ki nga iwi me te ako ano pera ano ana korero
me a te Kawana. Mutu i ho a Timi Karaka
tangi te peene ka waitatia te waiata mo Kingi
Eruera VII, na te peene i whakatangi mutu
iho ka eke te Kawana raua ko te minita me o
raua nei hoa me Te Kitohi hoki he minita no
te Hahi Weteriana i runga i nga hoiho ka
haere ki te hura i te kohatu. No te mea ano
e whai korero ana nga kaumatua rangatira ka
tukua e Hemi Parata Pomare te kohatu mate
Kawana e hura hoi tae atu te Kawana
me te iwi katoa me nga hoia me te
peene me nga hoia i arahi i te kawana me te
minita me ona hoa. Hei i muri o te huranga
o te kohatu ka mihi ano te kawana ki tana iwi
maori ka mahue iho nei i a ia ka hoki nei ia
ki tona kainga ki Ingarangi. Hoi mutu i ho
tana whaikorero, katahi ka tu atu tetahi ano
o nga rangatira ara a Reihana Kena ki te
tuku atu i nga kakahu maori i hipokina  ai te
kohatu kia mauria e te Kawana, hoi tangohia
ana e ia aua kakahu. He nui te whakamihi
a matou mo enei tangata nunui i tae mai ki

tenei moana ki Kaipara no nga kaumatua e
ora ana ka tae mai tenei tangata te Kawana
ki roto o Kaipara. He nui ano nga poropo-
roaki a nga rangatira mo te hokinga o te
Kawana Ingarangi, pa ana te aroha ki tenei
Kawana. I penei nga whaikorero a nga
kaumatua ki te Kawana hoi ano pea te kawa-
na e penei ko koe anake e haere mai ki te
tirotiro haere i o iwi maori ko to riwhi pea e
kore e penei e haere mai kia kite i nga iwi
maori. Ka penei tana whakautu e pai ana
ia kia penei me ia nei te kawana i muri i a ia.
Ko nga tangata o te nei hui katoa e 300.
Katahi ano te hui nui a te nei iwi a te Urio-
hau, a Ngatiwhatu hoki. Na te Atua enei
mahi katoa i homai ki ana pononga ko ia i puta
ai nga mahi papai katoa me te aroha ko nga
mahi whakapono anake kahore nga mahi o te
ao maori ara hore he tohunga maori. Kia
ora koe ara koutou katoa! Ma te Atua kou-
tou e tiaki me matou hoki.

Hoi ano na to koutou hoa mokai i roto i te
Ariki,

na TUPARATA KENA.
Pouto, Kaipara,

Aperira, 9 1904'

[Ko te kohatu o Haumoewarangi he koha-
tu nui he kohatu ataahua, ko te whakapakoko
o taua kaumatua kei runga o te tinana o te
kohatu e tu ara, heoi ano te kakahu he paki, he
patu kei te ringa, ko ona moko tangatanga
ana ki te matakitaki atu—he kohatu tino pai.
Ka maha nga tau i mate ai tenei kaumatua
toa, otira kahore tona ingoa me tona aroha i
wareware i ora uri i tona iwi hoki. Kia ora
koutou e te Uri-o-Hau!—ETITA.]

Ki te huihuia nga kaipuke whawhai o Ru-
hia me o te Wiwi ka rite ki o Ingarangi. Ko
tetahi tino mahi a nga manuao hei tiaki i nga
kaipuke hari taonga. Te nui o nga kaipuke
katoa o Ingarangi 16, 000, 000 tana o era atu
iwi katoa 17, 500, 000. Te utu o nga taonga
e haria ana e nga kaipuke o Ingarangi i te
tau kotahi ^"1, 200, 000, 000, e pau ana i nga
manuao o Ingarangi i ia tau e ^'4o>ooo, ooo!

I te tau 1836 e 945 nga taane Moriori, e
727 nga wahine, inaianei tokowaru ano nga
tino Moriori kei te ora, ko te mea tamariki
ka 20 nga tau kahore he wahine e rite ana
mana, na konei i kiia ai ko ia hei whakamu-
tunga mo nga Moriori









.

ME KUPU WHAKAMARAMA.

HE KUPU WHAKARITE.

NGA NGERU ME TE MAKIMAKI.

I TOHETOHE nga ngeru e rua mo ta
raua taro, i mea tetahi nana te taro i
mea hoki tetahi nana, te mutu ta raua kume-
kume i ta raua kai. Na, ko te kitenga mai o
tetahi makimaki i nga ngeru nei e riri ana,
katahi ka mea mai, "E hoa ma, he aha ta
korua riri?" Ko te whakahokinga atu a nga
ngeru, " E riri ana maua mo tenei taro."
Katahi te makimaki ra ka mea, " Kia pai,
kaua ra e riri, engari ko te mea pai me wha-
katau ta korua riri i runga i te rangimarie;

ko ahau hei whakarite whakawa, maku e
whakatau ta korua tautotohe. " Ka mau te
makimaki ki te pauna, ka wahia e ia te taro
kia rua nga poro, katahi ka whaoria e ia ki te
pauna, otira i meinga e ia tetahi o nga poro
kia taumaha atu i tetahi poro, heoi kahore te
pauna i tika. Ka ngaua e te maki te poro
nui, na ka taumaha hoki tetahi poro; ka nga-
ua e ia tera, na ka taumaha hoki tenei. Ko
nga ngeru kei te ata titiro tonu, nawai ra kini
tata te taro te pau rawa, ko te karangatanga
a nga ngeru, " E maki taihoa, taihoa!" Heoi
ano te kupu a te makimaki, " Taihoa te aha,
ko te toenga o te taro hei utu moku," ka
horomia hoki e ia te toanga. Ka haere te
makimaki me tana pauna ka titiro atu ka titi-
ro mai nga ngeru ra ki a raua ano, he rite
tonu ta raua ki, " E hika, ka raru taua i te
katuarehe ra."

Ko te whakaakoranga o te kupu whakarite
nei ko tenei. Kaua e hohoro te rere ki te
Ture, te haere ki te roia kei mutu rawa ake
te whakawa ka pau katoa to whenua to aha
ranei i nga roia i te Ture, matakitaki noa ana
koe ki to whenua ka riro i te roia, hei a ia ke
te painga, a ki te hoki mai pea tetahi wahi ki
a koe kahore i rite te utu ki o moni i pau i te
whakawhakanga.

I rite TE PIPIWHARAUROA ki nga nupepa
pakeha o te ao katoa, he whakahe i ng"a ma-
hi tohunga, inahoki kaha atu nga korero a
nga nupepa i nga wahi e tae ana a Taui, te
tohunga pakeha, i taia nei ona korero i tera
marama, engari ano a Taui i ahua pai ake i
nga tohunga nanakia e awhitia nei e te
Maori, ka werowerohia  o ratou tohunga ka
riri te Maori, tena ko te pakeha ka awhinatia
nga nupepa whakahe i nga tohunga.

NGA TOHUNGA ME NGA MOMONA.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHAR

Unreadable text

PITOPITO KORERO.

 Hei runga ona
toto i a matou, me a matou tamariki." Kei
te whaia tonutia tenei iwi e te mate o nga ra
ano i a te Karaiti, otira kei te u tonu tenei
iwi ki a ratou ano, he Hurai hoki etahi tanga-
ta whai moni atu i te ao.

TE PIPIWHARAUROA.
ഀ䠀䔀 吀唀刀䔀 吀唀吀唀刀唀⸀ഀഀ㄀⸀ 䬀漀琀愀栀椀 瀀甀琀愀渀最愀 漀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀 椀 琀攀 洀愀ⴀ ഀ爀愀洀愀⸀ഀഀ㈀⸀ 䬀漀 琀攀 漀爀愀渀最愀 洀漀 琀攀 瀀攀瀀愀 攀 爀椀洀愀 栀攀爀攀渀椀 ⠀㔀⼀ⴀ⤀ 椀 琀攀 ഀ琀愀甀Ⰰ 洀攀 渀漀漀琀椀 漀 琀攀 倀漀甀琀愀瀀攀琀愀 洀攀 瀀愀渀攀 爀愀渀攀椀⸀ഀഀ㌀⸀ 䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀渀最愀琀愀 欀椀 琀攀 琀愀渀最漀 椀 吀攀 倀椀瀀椀ⴀ ഀ眀栀愀爀愀甀爀漀愀 洀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 攀 椀愀 琀攀 洀漀渀椀 椀 爀漀琀漀 椀 琀攀 ഀ爀攀琀愀 眀栀愀欀愀愀琀甀 洀愀椀⸀ 䠀攀 眀栀愀欀愀愀琀甀 愀渀漀 栀漀欀椀 欀椀 渀最愀 ഀ琀愀渀最愀琀愀 攀 琀愀渀最漀 愀渀愀 椀 琀攀 瀀攀瀀愀Ⰰ 欀愀 琀愀攀 欀椀 琀攀 眀愀 攀 ഀ瀀愀甀 愀椀 愀 欀漀甀琀漀甀 洀漀渀椀 琀甀欀甀 洀愀椀 欀愀 琀愀欀愀椀愀 琀攀 瀀攀瀀愀 ഀ欀椀 琀攀 琀愀欀愀椀 眀栀攀爀漀⸀ 䬀椀愀 琀攀爀攀 琀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 愀渀漀 椀 琀攀 ഀ栀甀愀 欀愀爀攀愀漀Ⰰ 欀椀 琀攀 欀漀爀攀 攀 琀攀爀攀 洀愀椀 欀愀 洀甀琀甀 琀攀 爀攀爀攀 ഀ愀琀甀⸀ 䬀漀 琀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀愀甀 㔀⼀ⴀⰀ 洀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀甀愀琀愀栀椀⸀ഀഀ㐀⸀ 䔀 瀀愀椀 愀渀愀 欀椀愀 琀甀欀甀愀 洀愀椀 渀最愀 欀漀爀攀爀漀 漀 椀愀 眀愀栀椀 漀 ഀ椀愀 眀愀栀椀 漀 琀攀 䴀漀琀甀Ⰰ 攀渀最愀爀椀 欀攀椀 琀攀 䔀琀椀琀愀 琀攀 琀椀欀愀渀最愀 洀漀 琀攀 ഀ琀愀 椀 愀甀愀 欀漀爀攀爀漀㬀 欀椀愀 洀愀爀愀洀愀 琀攀 琀甀栀椀琀甀栀椀⸀ഀഀ㔀⸀ 䴀攀 瀀攀渀攀椀 琀攀 琀甀栀椀 椀 眀愀栀漀 漀 渀最愀 爀攀琀愀 欀愀琀漀愀㨀᐀ഠഀ䬀椀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀洀攀⸀ഀഀഀഀഀഀ䠀䔀 倀䄀一唀䤀⸀ഀഀ䬀椀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 攀 栀椀愀栀椀愀 愀渀愀 欀椀 琀攀 刀愀眀椀爀椀 欀椀 琀攀 ഀ䠀椀洀攀渀攀㨀 栀攀 渀甀椀 渀漀愀 愀琀甀 䬀愁 瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀攀椀 愀 ഀ愀甀 椀渀愀椀愀渀攀椀㨀 欀漀 琀攀 甀琀甀㨀᐀ഠഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㔀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ 椀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ ㌀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 眀栀攀爀漀Ⰰ ㈀⼀ⴀഀഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 㘀搀⸀ഀഀ䴀愀欀甀 攀 甀琀甀 琀攀 倀愀渀攀 䬀椀䬀椁 栀攀椀 琀甀欀甀 愀琀甀 椀䬀 愀 ഀ瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀椀 愀 欀漀攀⸀ഀഀ一愀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀⸀ഀഀഀഀ䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 欀椀 琀攀 倀愀椀瀀攀爀愀 欀椀 琀攀 ഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀Ⰰ 洀攀 琀漀渀漀 欀椀 琀攀 䈀䤀䈀䰀䔀 䐀䔀倀伀匀䤀吀伀刀夀 ഀ匀唀一䐀䄀夀 匀䌀䠀伀伀䰀 唀一䤀伀一Ⰰ 䄀甀挀欀氀愀渀搀⸀ഀഀ倀愀椀瀀攀爀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀㘀Ⰰ 㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 椀⼀ⴀഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 洀攀 䬀愁 甀瀀漀欀漀 眀栀愀欀愀洀愀爀愀洀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 ㌀搀⸀ഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 洀攀 䬀愁 眀愀椀愀琀愀Ⰰ ㈀⼀ⴀⰀ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀⰀ ㌀⼀㘀Ⰰ ഀ㐀⼀ⴀⰀ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁Ⰰ ㌀搀⸀ഀഀഀഀ倀爀椀渀琀攀搀 愀渀搀 倀甀戀氀椀猀栀攀搀 戀礀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰ 愀琀 吀攀 刀愀甀 ഀ倀爀椀渀琀椀渀最 圀漀爀欀猀Ⰰ 䈀攀爀爀礀 匀琀爀攀攀琀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀㬀 一攀眀 娀攀愀氀愀渀搀⸀ഀഀ一䜀䄀 䠀唀䄀 䬀䄀刀䔀䄀伀 䴀䄀 吀䄀 吀䄀吀伀唀 䴀䄀一唀⸀ഀഀ 䠀漀渀⸀ 䬀⸀ 䠀⸀ 吀愀椀愀爀漀愀Ⰰ 䴀爀猀⸀ 䠀漀漀瀀攀爀㬀 㔀⼀ⴀ 圀椀 倀攀爀攀Ⰰ 䘀爀攀搀 ഀ匀洀椀琀栀Ⰰ 䴀愀渀愀欀椀  䄀爀攀琀愀Ⰰ 䴀椀猀猀 䈀甀氀猀琀爀漀搀攀㬀 ㈀Ⰰ✀㘀 一最愀欀愀瀀愀 吀愀栀甀Ⰰ 倀攀渀攀 ഀ⠀漀爀 䠀漀栀攀瀀愀⤀ 䬀愀瀀愀 吀攀 倀愀爀椀 圀栀愀琀愀渀甀椀⸀ഀഀ䠀⸀圀⸀圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀 吀䔀 刀䄀唀 倀刀䔀匀匀 䜀䤀匀䈀伀刀一䔀