Pipiwharauroa 1899-1903: Number 178. May 1913


Pipiwharauroa 1899-1903: Number 178. May 1913

1 1

▲back to top
Te Pipiwharauroa
HE KUPU MARAMARAMA
GISBORN1-:.
('i.' i"' :i' ;;:.!,i i:.: it/'t:a, lie hurik!:i: •' :i- ;;;li;;;t /'i\\; •.•:re.
MEI ^-. ^
" Hull I 1km I Wibtttwbitiova."
HE OPE HAERE KI UTAA.
rpENA tetahi koi-t;:-u k-'i na:i '.uipepa o
i Heretaunga i te e ^ Mai ;"-
" Tokoono n;;a M,io'"i \\vhai i:'.r;'i.'. o T;ihoraii'. i hakre
ati; i Dannevirl;e e ahu ana ki Sa;l. l.ake City (araki
Utaa). Te ki a taua hunga, e haeru ra. e kore e roa
to ralou haerc ; kia tae ki te tii;o p;i o te Momona
ka tere ano te hoki r".ni. Utira kui tu noho ma-
nukanuka etahi o o ratou whanaunga, e aki ana e
kore rawa pe?- raton e hoki mai ki Niu Tirani nei.
E kiia ana he ^5°° tc kawenga a tenei, a tenei, ko
n?;a whenua hoki kua oti te reti ki te tangata mo
nga marama e ono "
Tena ra to hanga, e Ru rmvaremare ! Tera
hoki a Ruruatamai, ara te tino tumuaki o te
Momona, te noho manawareka mai ra, he
tatari ki tona puiaki, ara ki a koe e haere na
ki te whakarae i tana tohutohu, ar;i i te kupu
na,—" He.oi te mahi tika ma nga tangata
katoa e tae ana ki Hiona (ki Utaa) ko te
whakatapu i o ratou mea katoa hei taonga
mo te Hahi o te Hunga Tapu." Tena ano
tetahi whakatauki a te Maori, " He moumou
kai ma Te Whataiwi puku ngakengake."
TE HUI NUI KI MANUTUKE.
TE WHAIKORERO A TA TIMI KARA MO NGA
KUPU A TE MINITA MAORI.
KA mutu nga mihimihi a Tin-ii ki nga iwi,
ka timata ia ki te whakamarama haere
i nga tikanga o reto i nga take i whakatako-
toria e te Minita Maori i roto i tana whaia
korero. Ka ki ia, kei te horapa te mate ki
tena w;iiii ki tena. kai'1!*.- hu v/;ihi i b;i;l;l i ta
mani;ic. Ku;i ron,^d t:'.tciu i pea kupu ;i te
Minit;i, ana i whakaau' iho ai ia': \\v!i;ii<;iin;ur.a
i-na;i mata. Kati ko t:ona niali:;'. ki;i ;nvln:-i;i
tatou : :i ia ki te whakatutuki i ona tik;i.t"r.;;i
hei paipa;i, ino te iwi.
'.TOP,;I, take tuatahi i whakatakoto ai ki te
arn;i.ru o te iwi ko te kota!i'ta na:i o te I-';i'iM-l'ia
raua ko te Maori—kia koia'iii t!'i'.';u fie ture mo
r;m;i i runga i nga mea kato;i— ko te Maori
ki;i. rite tonu ki te Pakeha. Ko te hua o tenei
Ture a te Minita nei k;i wetekia katoatia nga
hei\\' e u-,.ui nei \\ runga i nga whenua. Kati
mau tonu mai te Maori e patai lie pai ranei
tenei tore he kino ? Kia rite te ki tewhea
pakeh;i? He maha hoki nga wehenga o te
pakeha—ki te pakeha kai waipiro, ki te mea
ranei kaore e kai; ki.te pakeha whai whenua,
ki te me;i whenua kore ranei. He rereke ta
te p'rikelia pupuri whenua i ta te Maori. Kia
oti rano nga v.whenua te wehewehe ki ia tangata
ki ia tangata katahi ka tika ai te whakakotahi.
I kaha nga kaumatua i mua ki te pupuri i te
whenua, no nga ra i nga tamariki ka mate;
ko tenei ranei te ahua o te rite ki te pakeha ?
Mehemea koianei te rite ki te Pakeha kia
riro mai ai tetahi kororia nui, kaore e hapa.
Ki taku titiro ki te waiho anake ko te ture kia
paahitia, a kaore e herea te whenua, he mate
te tukunga iho. Engari e whakapae ana au
na te Maori tonu tenei tikanga i whai, kia
watea ai ia ki te hoko i ona whenua. E ki
ana hoki te Maori, nawai i ki a me here aku
ringa, nawai i ki a he tamariki au. Noku
tonu toku whenua, kei au te hiahia mo toku
ake whenua. Ko te ahua tenei i whakapae ai
au na te Maori tonu tenei ture. He torutoru
rawa nga Maori e rite ana mo tenei ture, tena
ko te nuinga he ingoa kau.

2 2

▲back to top
2
TE PIPIWHARAUROA.
No. 178
Ko tetahi o nga kupu a te Minita nei he
whakakore i te pupuri a iwi i. nga whena. He
kehua no te pakeha te noho tonu o te tangata
ki te whenua. He pai tonu tenei take a te
Minita nei engari ko tenei hei mua i tona ture
whakakotahi. Engari ko a te Maori pupuri
topu e kinongia ana mai e te pakeha ko ana
kaore—he Haapa Poari hoki ana, he Poari
Kura me era atu tikanga pupuri topu ana i te
whenua. Ki te whakakotahitia te Maori raua
ko te pakeha, ka riro nga whenua i te iwi
Pakeha kaore nei o ratou whenua, notemea
ko te iwi nui tena kei muri i tenei Kawana-
tanga. Mehemea a Te Herihi e whakaae ana
kia matua wehewehe nga whenua me nga tai-
taitara, katahi ka ahuahua.
Tona kupu tuatoru ki whakamutua nga
Poari Whenua Maori. Kei a ia tena: E ki
ana au mehemea kaore he Ture Poari kua
kore ke he wahi whenua e toe ki nga Maori.
Ki te whakakorea tenei, he aha tana e homai
ai hei riwhi? He aha he kanohi hei titiro i te
hoko tika i te hoko he? Ka mutu tonu pea te
riwhi ko te Kotahi o te Maori raua ko te pa-
keha. Ki te whakaaro mai koutou he pai
tenei, kati kei a koutou. He tika tonu he he
ano o te Poari, engari he koha tonu hoki o
nga ture katoa o mua a ko tenei ia kia hapa
i te he, kua he nei ano hoki ona tuakana me
ona rangatira i mua i a ia.
Tona kupu tuawha kia whakamutua nga
Piira mo nga whakatau a te Kooti. Kei te
pakeha ano ra tenei tikanga, ko tatou ia kia
kore e penei. He maha miriona pauna a te
pakeha kua pau mo tenei take.
Ko tona kupu rangatira ko tenei, " Kaore
au e pai kia murua nga whenua o te Maori."
E mohio au ana he tika tenei korero ana, he
tino kupu tonu hoki nana no mua iho. Kati
ka mihi au ki a ia mo tenei. Ka mutu nei
nga kupu ki a koutou mo tenei wa.
V
TE POWHIRI KI TE PIHOPA O MERENIHIA.
Te Pihopa o Merenihia me nga Moutere
huhua o te Moana.
E PA,—Haere mai! Haere mai! Haere mai!
Haere mai e te Manuhiri-tuarangi; whakaea
mai i te paewai o te moana. I haere mai koe
i nga moutere huhua o te Moana-nui-a-Kiwa.
I haere mai koe i nga iwi Maori o era wahi.
I haere mai koe i o matou whanaunga. I haere
mai koe i Hawaiki, i te matapuna i heke mai
ai o matou tipuna.
Haere mai! Haere mai! Haere mai te
wairua o nga kaumatua o te Hahi o nga
Moutere kua rupeke atu ra ki te po o te
Herewini, o te Patihana, o te Herewini Ta-
maiti haere mai hoki koe te tukunga iho o
te pueru o Te Wirihana.
Haere mai kia kite koe i nga Maori o Ao-
tearoa me Te Waipounamu e tau nei i tenei
o o ratou marae. Ahakoa he iwi huhua, he
kainga huhua matou, kotahi ano te mea nana
i pupu i tenei ra, ko te whakapono o Ihu
Karaiti. I whakamine mai ai matou he
whakaaro ki te whakatuwheratanga o te
whare karakia e tu mai nei. Ehara i te mea
he whare nui rawa ki ta te kanohi titiro, engari
ki ta o matou ngakau, he whare nui, he whare
tapu. Ko te whakaoranga tena i nga ringa-
ringa o o matou matua kua ngaro atu ra ki te
po. He oha na o matou matua, na o matou
tipuna. Kua honoa atu e matou ki nga tango-
tango a te Pakeha, nga whakairo a te Maori,
i hotikia ai te ao hou me te ao tawhito. Kua
powhiritia koe ki nga haka a o matou tipuna
kei wehi koe i te papaki o te ringa, i te takahi
o te waewae, i te whatero o te arero: koia nei
ano nga powhiri i powhiritia ai e o matou
tipuna a Te Herewini me era atu pou o te
Hahi i runga o te Ika-a-Maui. Hei ra
whakamutunga pea tenei mo enei tikanga.
E whakarongo o taringa ki nga Himene e
waiatatia ki nga rangi Maori ki nga rangi
pakeha. Hei whakaatu ano tenei i te wha-
whai a te ao hou raua ko te ao tawhito, otira
e kore e roa tenei tautohe. Haere mai! a,
Haere ra! Haere atu ki o iwi o te moana.
Mauria atu ta matou mihi me to matou aroha
—ta te hunga whakapono ki te hunga whaka-
pono. Ma to tatou Matua i te rangi koe e
manaaki, e tieki, e whakakaha tou tinana me"
tou wairua, e whakaara ake i nga ra o te moke-
moke, o te ngoikore, o te pouri. Kia ora
tonu koe.
KOWHATU WHAKAMAHARA.
KI nga iwi Maori, ki nga iwi Pakeha ano.
He whakaatu kia matau mai ko te
kowhatu whakamaharatanga mo Rev. Hone
Tana Papahia-. I whakaritea mo tenei Maehe
kua huri nei, whakaarahia ai kati i te nui o
nga raruraru o nga iwi mo te marae i nga
mahi a te Kooti Whenua, no reira kaore e
whai taima. No reira kua hikitia atu mo
Maehe a tera tau 1914 Heoi ano na ta
koutou mokai nei.
Na H. T. RAPIHANA.
Pukepoto,
7 Aperira, 1913

3 3

▲back to top
No.178.
HE KUPU WHAKAMARAMA.
TE KOHA A NIU TIRENI.
 H.M.S. NEW ZEALAND."
KUA tae mai te rongo o te taenga mai ki
Poihakena o H.M.S. New Zealand, te
koha a te Tominiana o Niu Tireni ki te whenua
matua, ara ki Ingarani. Hei roto tata i nga
ra o tenei marama ka u mai ki Poneke. Ko
te wahi tuatahi tonu tera he unga mai mona;
Hei reira rano mohiotia ai, whakatuturutia ai
hoki nga wahi hei taenga mona. Engari te
wahi kei te tino matautia inaianei ko Akarana,
a he ra nui hoki ki reira a te ra e tae ai ia ki
reira. He haramai tenei haramai a H. M. S.
New Zealand kia kite atu ana matua, ana ti-
puna, ana iwi i a ia. He haramai kia kite i
tona Whenua Tupu i mua o tana otinga atu
ki roto ki nga ringaringa o te Whenua Matua,
hei tiaki i ona moana, i ona akau. E te iwi
he mea nui tenei he mea whakamiharo hei
whainga kia kite. Mehemea e mau mahara
ana tatau ki te pootitanga mema mo te Pare-
mata kua hori ake nei ka mahara tatau koia-
nei tetahi o nga take i waiho e te taha Apitana
o taua wa hei take patu ma ratou i te Kawana-
tanga. Koianei hoki te tino take i kinongia
ai a Te Waari, he whakaaetanga na na i taua
tima, i hinga ai hoki tona Kawanatanga hau-
nga hoki era atu take. Engari kia mohio ai
tatou koianei ko te whanoke e haramai nei te.
putake i ngoi kore ai te Kawanatanga o te
Waari. Engari ka pewhea ra taua hunga i
whakahe nei ki a Te Waari. Akuanei pea
omaoma ai i te wa e tae mai ai te tima nei.
Hei reira tonu tatou kite ai, mohio ai hoki ka
pewhea ra ratou, ka pewhea hoki ratou korero.
Naumai e te H.M.S. New Zealand ! Naumai
e te manuhiri tuarangi, e te kotuku rerenga
tahi! Whai mai i muri i nga haerenga o o
matua o tupuna kua ngaro katoa ki te po o
Takitimu, o Horouta, o Te Arawa, o Matatua,
o Kurahaupo me era atu o ratou. Haere
mai kia kite o iwi i a koe Maori, Pakeha.
Heoi te mihi. Kia ora tonu a Waari me tona
kawanatanga, te hunga na ratou tenei taonga!
TE UNGA MAI KI TURANGA.
No te Ratapu te 27 o nga ra o Aperira nei
ka u mai a te H.M.S. New Zealand ki Turanga
nei. He rangi tino kino taua rangi e kara-
whiu ana te Tonga me te awha kaore i arika-
rika. Otira ahakoa te penei o taua rangi
kaore i tirohia e te tangata, wahine, tane,
tamariki, Pakeha, Maori, i te whakateteka-
tanga kia kite i tenei Taonga nui whakahara-
hara; te aroha a te Tomiona ki te Whenua-
Matua, ki te Emepaea katoa ano hoki o Kingi
Hori Tuarima. Otira e marama ana te take
i whakamate ai te tangata kia kite ara he
mohio iho nona he whakapapa tona ki taua
manuao, ehara i te penei me era atu manuao
e haereere mai nei ki te Tominiana he matao-
tao rawa te piringa atu, ka mutu ano ko te
ahuatanga o te mana he mana kotahi. I te
tino kino o te moana i taua rangi kaore te
nuinga o te tangata i eke ki runga i te manuao
i te kore o nga tima harihari tangata e piri
atu ki te taha. Ko te Komiti Whakatau
anake o te taone, me etahi tangata rawaho
torutoru nei i eke ki runga. Ko te nuinga o
te tangata i matakitaki noa mai i runga i nga
tima maumau tangata. Kaore i ngata te hia-
hia o te tangata ki ta ratou Taonga ko te
whai nui hoki kia whawha nga ringaringa, kia
takatakahi nga waewae i runga. He haku,
he ngakau pouri te tukunga iho mo te korenga
i eke ki runga. Nana ia i tino patu rawa i
whakatotohu rawa te ngakau takare, na te
nuinga rawatanga o te hau, me te awha, me
te karekare i te ahiahi apiti atu hoki ki te
kupu a te Kapene mehemea ki te piki tonu te
kino ka rere ia ki Akarana. Ki te whakaaro
he nui nga mea i inoi i taua po kia riria te hau
me te moana kia marino. Hei whakaatu kau
atu tenei kupu korero i te kahanga o te takare
o te ngakau o te tangata kia eke ki runga i to
ratou manuao. I te waru o nga haora i te
ahiahi ka tino hikitia te awha me te hau, ka
haruru hoki te moana, otira kei te haere mai
marika te waimarie mo nga tangata o Turanga.
I te 9 o nga haora ka rere a te Niu Tireni ki
waho ka ngaro atu. Ka noho a Uta i uta
haku ai. I a te Niu Tireni ka timata te rere
ka tukutukuria mai ona raiti kaha (search-
lights) ki uta, marama katoa tera te taone.
Me whakaaro kei te karawhiu te hau me te
awha i taua po kaore he wahi matatea o
te whenua pouri katoa. Otira te tukunga
mai a te Niu Tireni i ona Raiti e ahei te
kitea o te ngira e takoto ana i te huarahi.
Tona ngaronga atu kihai i mohiotia kua ahu
pewhea. Ki te nuinga o te tangata kua tika
tonu ki Akarana. Ko tona haerenga atu tenei
ka tika ki te takiwa ki te Mahia. Kaore i
moea te po engari he haere tonu te mahi me
te mahi haere ano i a te tima whawhai i ana
mahi. Auina ake i te ata o te Manei kua
mutu te hau, kua marire te moana. Otira hei
aha te painga o te rangi i te mea kaore i te
mohiotia kei whea te Niu Tireni. O tira ina
noa te maneatanga ake o te ngakau pouri te

4 4

▲back to top
4
TE PIPIWHARAUROA.
No.178
urunga mai ano o te hari me te koa ki roto i
te ngakau o te tangata i te kitenga atu e kuhu
haere mai ana a te Niu Tireni  i roto i te kohu
katau ano ki tona taunga i tetahi rangi ake.
Kaore i roa i te Mea o Turanga te waea ki
nga wahi katoa o Turanga. Tae rawa ake ki
te 10 o nga haora ka kiki katoa a Turanga i
te tangata Pakeha, Maori. E whitu nga tima
i whakaritea hei harihari tangata ki runga i te
manuao. I te 11 o nga haora ka tae mai te
rongo o runga i te manuao kua eke te kaute o
nga tangata kei runga ki te 4» ooo. Ko nga
tamariki kura katoa o roto o Turanga na te
tima o te Kawanatanga ara na te Tutanekai i
mau ki runga.
TE POWHIRI A TE TAIRAWHITI.
He mea ata wehe marika he tima haerenga
mo nga Iwi o te Tai-rawhiti ki runga i te
manuao, kaore he utu. Ko te Rum te tinaa
no Richardson & Co. i raro i te whakahaere a
Wiremu Ketara. Ka huri ki muri o te 12
katahi ano a te Ruru ka tae mai ki te tiki
mai i nga Maori i runga tata atu i te 100 te
tokomaha. I tenei wa kaore ano a Kapene
Halsey kia whakakite mai i a ia kei roto
tonu i tona ruma e noho ana mai. I kore
ai e whakakite i a ia kei te noho tatari ke
mai ia ki te ope o nga Maori. I te hawhe
pahi o te 1 ka piri a te Ruru ki te taha o te
Niu Tireni, ka mahi hoki te Maori i aua mahi,
roa wai e korero. Mutu katoa nga mahi o
runga i te tima i te taenga atu o nga Maori,
ka haere katoa mai nga tangata ki te mataki-
taki i nga mahi a te Tai-rawhiti. Ko Wi Pere
tonu raua ko Pitau nga kaumatua. Mano-
mano nga tangata kua eke noatu ki runga i te
manuao otira kaore i kitea tona kinga i runga
i tona nui. He nui noatu ona e takoto watea
noaiho ana. Ka poto katoa atu nga Maori ki
runga i te tima ka arahina atu ratou ki tetahi
wahi he mea ata wehe marika mo ratou, tai-
apatia ai ki te taura, e tu tonu ana nga apiha
o te tima ki te heteri kei uru pokanoa tetahi
tangata ki reira. Ka uru katoa atu nga Maori
katahi ano a Kapene Halsey ka haere mai.
Tona taenga mai ka whakamohiotia e te Mea
o Turanga ki a Wi Pere raua ko Otene Pitau
me a raua mokopuna hoki me Whetu Keiha
iramutu o Reri Kara raua ko Tiria Pere,
mokopuna a Wi Pere. Te mahi tuatahi ko te
panuitanga i te Powhiri a nga Iwi katoa o te
Tai-rawhiti ara a nga waka o Horouta me
Takitimu.
Ko te powhiri tenei—
HE POWHIRI KI TE
H.M.S. NEW ZEALAND,"
I TONA TAENGA TUATAHI MAI KI TURANGA, I A
APERIRA TE 27, 28 O NGA RA, TAU 1913
Ki a Kapene Halsey, R.N.
Haere mai! Haere mai! Haere mai te Manuhiri
Tuarangi ki te hari mai i te Taonga o enei Moutere
o Aotearoa me Te Waipounamu. Ko te wahi ano
tenei i u mai ai a Takitimu me Horouta, nga Waka o
matau tupuna, i te hekenga mai i Hawaiki, a ko te
wahi ano tenei i tau ai te Kaipuke o Kapene Kuki ko
te wahi e taungia nei e to hou Waka.
Haere mai! Tenei te koa nei te hari nei ki te
taonga ki tona nui ki tona roa me tona pai hoki
notemea ko te tuatahi tenei o nga Waka nui ki tenei
ao, hei haereere i nga motu o te Emepaea o Kingi Hori
o te Tamaiti a to matau Kuini Atawhai.
Haria mai hoki te Mokopuna a te Kuini kia kite i
enei iwi ara i ona iwi Maori. Heoi, ma te Atua koe e
tiaki.
Mo te taha ki nga Waka o Horouta me Takitimu.
HENI MATEROA.
WIREMU PERE.
OTENE PITAU.
Ko te Powhiri he mea perehi rano ki runga
hiraka whero, ko nga reta be reta koura. Ko
nga whakapaipai o nga taha he whakairo
Maori. Na te Kai-ta o te Pipi i perehi. Ka
mutu te panuitanga o te Powhiri ka whai
kupu a Makitanara tetahi o nga mema o te
Tai-rawhiti, ka whakaatu ia ki a Kapene
Halsey i tona pouri mo te korenga o Ta Timi
Kara raua ko Reri Kara i reira i taua ra i
runga i te mate o Ta Timi Kara nana raua
i pupuri atu i Poneke na reira i tu ke ai ko
ia i to raua tunga hei takawaenga i waenganui
i nga Maori o te Tai-rawhiti me ia hoki.
TE AROHA O TE TAI.RAWHITI.
Ka mutu nga korero a Makitanara ka haere
mai a Whetu Keiha raua ko Tina Pere ka
whakatakotoria e raua te aroha o Horouta
raua ko Takitimu ki te aroaro o Kapene Halssy
he kakahu Maori he kiwi he kereru nga huru-
huru me te patupounamu ano hoki i tapa ki
tetahi o nga ingoa tupuna o te Huinga ara kia
Kahutia. Ka mutu te tapaenga o nga taonga
ka tu ko Peti ko te Mea o Turanga ki te mihi
kia Kapene Halsey. He tautoko kau ana
i te kupu Powhiri a nga Iwi o te Tai-rawhiti.
Ka mutu ana korero ka haere atu a Wi Pere
ka hoatu te Powhiri ki roto ki nga ringaringa
o Kapene Halsey.
WHAKAUTU A KAPENE HALSEY MO
TE POWHIRI.
Ka rawe a Kapene Halsey ki te korero te
nui o te waha, te marama ki te korero kaore
he nanunanu he aha, te tame-tane hoki ki te
tumai. Ko ana korero enei—" E tino whaka-
mihi ana toku ngakau mo te nui o ta koutou
manaaki i a matau ko aku tangata i haramai
nei ki te mau mai i to koutou waka i a te Niu

5 5

▲back to top
No.178.
HE KUPU WHAKAMARAMA.
Tireni, ki roto o Papati Pei (Poverty Bay)
he kainga rongo nui mo ona korero tuku iho.
Ko te pouri ia o toku ngakau nui atu i te
korenga o nga tangata i haere mai i te Ratapu
i eke mai ki runga i te tima i te kino o te
moana. Otira e hari ana ano toku ngakau
inaianei i te waimarietanga o te rangi ki te
pai i eke mai ai ano koutou ki runga i to
koutou tima. He mea whakamanamana
rawa ki roto ki toku ngakau i au e tu atu nei
i te nohanga ko ahau hei tangata-hautu i
runga i to koutou waka, te taonga nui i tapaea
nei e koutou i runga i te ngakau mamae ki te
Emepaea, he taonga e kaha ai taua Emepaea
ki te pupuri i ona korero me tona mana mai
rano a mohoao noa nei. He waimarie tenei i
pa mai ki toku tinana. E tupono mai te wa
e karangatia a; matou ki te whakaatu ki te ao
i te ahua o to matou karangatanga, e kore e
kore te hoki mai o nga mahara ki te hunga
na ratou te aroha me te whakamanawanui
ano Ki te whakaritea i nga whakaunga katoa a
te Emepaea, te Emepaea e whakamanamana
nei matou i tenei ra he wahi matou nona. E
tino whakamihi aua au ki a koutou ki oku
hoa-Maori, ki nga Iwi o te Tairawhiti mo ta
koutou whakamanuhiritanga i au mo a kou-
tou manaaki e noho nei i roto i ta koutou
Powhiri. He mea tino whakamiharo ki roto
i toku ngakau to koutou piri pono ki to tatou
Kingi nui ki a Hori Tuawhitu. Ka tae i au
a koutou manaaki katoa a nga Iwi Maori o
Aotearoa me Te Waipounamu ki te aroaro o
te Kingi. Kei whea te taonga nui i te Tiriti
o Waitangi e paihere nei i nga Iwi o enei
Moutere ki te Whenua-Matua. Kia ora kou-
tou katoa!" (He mea korero Maori tonu enei
kupu). Ka mutu nga kupu whakahoki a
Kapene Halsey ka whakatika te Tai-rawhiti
ki te Haka ki nga tangata o te manuao. Ka
hakangia a te " Piki mokete i raru ai a Niu
Tireni." Ka rawe! ka haka me te pukana tonu
iho nga kanohi ki te reke o te New Zealand te 
putake i taumaha ai a Niu Tireni i te piki "
mokete. Mau ana te wehi, te rangona te
haruru o te Tai i te karawhiu a te haka.
AROHA TUARUA O TE TAI-RAWHITI.
Ka mutu te haka ka pakaru te mapu. Ka
• arahina atu a Wi Pere ratou ko aua mokopuna
ki te ruma o te Kapene kei reira e tatari ana
mai te mokopuna tuarua a Kuini Wikitoria,
a Piriniha Hori o Patenepaka (Prince George
of Battenburg (iramutu o Kingi Hori Tua-
whitu. I reira ka whakatakotoria he aroha
ke no te Tai-rawhiti ki te Piriniha he kahu
Maori ano, me te whakamarama atu ano a
Wi ki te Piriniha ehara i te mea he mea nui
rawa aua mea engari hei whakaatu kau ki a
ia i te piri pono o te Tai-rawhiti kia Kingi Hori,
me te tohutohu atu ano a Wi ki te Piriniha
kia pai, kia whai i muri i nga tapuae o tona
tipuna, o Kuini Wikitoria; a kaua koutou hei
maharahara mai mo Niu Tireni. Ana te
wahi hei maharahara ma koutou ko te moana;
ki te u mai hoki te hoariri ki uta nei ka ara-
hina e matou ki ro ngahere patupatu ai.
WHAKAUTU A TE PIRINIHA.
Kaore rawa a Piriniha Hori i kaha ki te
whaputa i te nui o tona hari mo tenei mana-
aki A te Tai-rawhiti i a ia. I oherehere a ia
i te taenga atu o te rongo ki a ia kei te tapaea
ia ki te taonga. Ko ana kupu enei—" E tino
whakamihi ana toku ngakau mo te manaaki a
nga Iwi o te Tai-rawlnti i au i runga i nga
tohu aroha kua takoto mai ngei ki toku aroaro.
Ehara i te mea ko ahau anake ka hari engari
ka hari tahi mai oku matua me uku whanaunga
i Ingarani ina tae atu te rongo o ta koutou
manaakitanga i au. Tena koutou mo to koutou
mo to koutou aroha."
KOHA KIA WHETU RAUA KO TIRIA.
Ka mutu nga korero a te Piriniha ka haere
mai a Kapene Halsey ka whakamaua mai he
ripene pango ki runga i a Whetu raua ko Tiria
me te ingoa ano o te " H.M.S. New Zealand"
i runga i tetahi i tetahi, me nga kari ano hoki
e rua kei runga e whakaatutia ana nga ahua-
tanga katoa o te tima. I homai enei mea hei
koha ki a Whetu raua ko Tiria ki te hunga
nana i tapae atu nga tohu aroha a te Tai-
rawhiti. Ka mutu i konei nga whakatau.
TE NUI ME NGA AHUATANGA MAHA
O TE MANUAO.
Te roa, e 590 putu
Te whanui, e 80 putu.
Te takere e 30½ putu ara ko te hohonu tenei e
manu ai.
Nga tana 19, 000.
Nga pu repo 24 e 95 nga mea ririki iho taumaha
o nga mata katoa i te puhanga kotahi e 3 tana.
Te whanui o nga maitai awhi o waho i nga pu
12 putu, te matotoru e 6 inihi.
Nga huarahi topito ki te moana e 2.
Nga raki kaha te marama (search lights) e waru
he tapara katoa.
Nga hoe (propellers) e wha.
Hohi paoa e 44» 000
Paera e 31
Te tere e 31½ maero-i te haora.
Tokomaha o nga tangata, 789
Tana waro e 3, 200.
Tana hinu e 830.
Utu o te hanganga e £2 ooo, ooo.
Ko Kapene Halsey ano te Kapene tuatahi ki te
whakatere i a ia. Kotahi tau tuturu i hangaia ai.
No Hune 1910 ka timata te hanga, no Hurae 1911

6 6

▲back to top

7 7

▲back to top

8 8

▲back to top

9 9

▲back to top

10 10

▲back to top
10
TE PIPIWHARAUROA.
No.178
TE HEKE O MARUIWI.
TE kainga i noho ai a Marui wi i te tuatahi
kei Waiaua. I muri mai ka heke ki
Te Waimana; ko Mapouriki tona pa. He
kohuru te take i heke ai.
Ka tae ki te ngahuru, ki te takiwa hauhake
kumara, ka tikina nga kaumatua o Te Whaka-
tohea hei karakia kumara i te hauhaketanga,
tokorua. Ko Tonukino tetahi, no Ohiwa.
Ona hapu ko Te Upokorehe, ko Te Kareke.
Te taenga ki Te Waimana ka tomo ki te
whare. Katahi ka patua te mokopuna a
Tonukino, ka taona ki te umu me nga ku-
mara; ka kohia ki te kete, ko te tamaiti ra
ki raro o te kete, ko nga kumara ki runga, ka
hoatu ki nga kaumatua ra. Ka rere nga
ringa ki nga kumara, ka kite i te hinu o te
tamaiti ra, ka kitea, he tangata i roto i te
kete. Ka puta tetahi o nga kaumatua ra ki
waho o te whare, ka kimi i ta raua mokopuna
i nga kainga katoa kihai i kitea. Katahi ka
ui nga kaumatua ra, " Kei hea te tamaiti?"
Ka ki mai te iwi ra, " Kaore matou i kite."
Katahi tetahi ka ki atu, "Me ue a Maruiwi
kia haere." Ka karakia maori nga kaumatua
ra, ka mutu, ka hoki ki to raua kainga.
I muri noa mai ka haere te tamahine a
Maruiwi ratou ko ona hoa ki Ohiwa. Te
ingoa o te tamahine ko Te Huingaoteao.
Katahi ka hopukia e Tonukino, ka patua.
Ka haere te ope a Tonukino ki Te Waimana;
ka whawhaitia, ka hinga a Maruiwi ratou ko
tona iwi, ka heke ratou, noho rawa atu i
Ruatoki, ara i Raungaehe.
Ka haere a Maruiwi ratou ko tona iwi ki te
patu i a Tamaruarangi. Ka tae ki te pa o
Tamaruarangi te po, ka whakatangi i te reo
o te manu, kia ki ai a Tamaruarangi he manu,
he weka, he kiwi, he kakapo. Ka puta te
tangata ra ki waho o tona whare, ka whaka-
tangi ano te iwi ra i te reo o te manu ka tino
mohio te tangata ra, he manu. Ka puta te
pepeha a Tamaruarangi, " Ka oi noa nga kai
o te kainga o Tamaruarangi." Ka hoki te
tangata ra ki tona whare. I te ata iti ka
huaki te ope ra ki te whare o te tangata ra.
Ka pepeha ano te tangata ra, "I waho na
hoki Paretata." I konei ka mau a Tamarua-
rangi, me tana tama, me te Rangitumai, me to
raua hapu.
Ka noho a Tamaruarangi raua ko Te Rangi-
tumai i roto o te whakarau, ka titia te. kakahu
o te koroheke ra ki te rakau, puta tonu atu ki
te whenua ka mohio te koroheke ra ka mate
ia. Katahi ka whakatauki ki tana tama ki a
Te Rangitumai, " E ki ana ahau, i whangai
ai i a koe ki te nene o te tamure o Whanga-
panui, kia tiu koe, kia oha." Katahi ka mohio
a Maruiwi he toa taua tangata. Ka ki a Ma-
ruiwi ki a Tamaruarangi—" He aha te rakau
tika ma to tamaiti ina tu ki te riri?" Ka
whakahokia e Tamaruarangi, " He taiaha."
Katahi ka mau a Te Rangitumai ki te taiaha,
ka korero i te toa, ka peke i waenganui i nga
mano o Maruiwi. E rua nga pekenga ki
tetahi taha, ki tetahi taha. No te toru o nga
pekenga, tu noa atu i waenganui i te awa o
Whakatane. Ka mate i konei a Tamarua-
rangi; ka rere a Te Rangitumai, ka whaia
e te iwi ra, ka tae ki Kiwinui. I reira a
Rongokarae e noho ana. Ka huaki a Maru-
iwi ki reira, ka horo te pa. Ka hui ki te
whare o Rongokarae, e whitu tekau tangata
ki roto o taua whare. Ka karanga te iwi ki
a Rongokarae, katahi ka tahuri te pa. Ka ki
a Rongokarae, " Tukua mai kia mau te ringa
ki te paru o Tokanui." (He whare a Tokanui).
Ka huaki ki taua whare, turia tonutia ana e
te whitu tekau tangata i roto o te whare
kaore i puta ki waho o te whare riri ai. Ka
mau nga ringa o te taua ki te paru o te whare,
ki te wawahi i te whare. Ka karanga a Rongo-
karae, " Wahia te apai o te whare." Katahi
te whitu tekau tangata ra ka turaki i te apai
o te whare, o te puta auahi, hinga katoa.
Mate ana etahi tangata o te taua ra i te apai
o te whare. Katahi ano te whitu tekau ka
puta ki waho riri ai. Ka mate te taua ra;
ka whaia a Maruiwi.
Ka rongo Te Whanau a Tuwharetoa, ka
whakatika i Kawerua, i Te Awa-o-te-Atua,
ki te whai. Mau rawa i Okoromatakiwi, i
waenganui o Rangitaiki, o Waipunga, ka wha-
whai i reira. Ka hinga i reira Te Whanau
a Tuwharetoa. Nga rangatira i mate, ko
Rongomai-te-ngangana, ko Matangi-kai-
awha, me etahi atu. Katahi ka haere a
Maruiwi, ka ahu ki Heretaunga, ka mauria a
Rongomai me era atu tupapaku hei o mo
ratou ki te huarahi. Ka tae ki Te Purotu, ki
te whakawhitinga o Mohaka, ka whakatihia
nga tupapaku, ka taona. Ka haere a Maru-
iwi raua ko Pakaumoana. Ka ahiahi, ka tae
ki runga ake o Kaiwaka, ka tahuri ki te mahi
wahie. Ka pae nga wahie, katahi ka hoki
ka huaina te ingoa o taua wahi, ko Wahie-a-
noa. Ka haere i te po, ka peka ki Pokopoko
ko Maruiwi i mua, ko Pakaumoana i muri.
Ka mate a Maruiwi ki Te Waro-'o-Rehunga.
Takiri rawa te ata, kua ngaro katoa te iwi o

11 11

▲back to top
No.178.
HE KUPU WHAKAMARAMA.

Maruiwi; ora ana ko Pakaumoana me ona
iwi. Koia te waiata—
" Ko te heke ra o Maruiwi
Toremi ai ki te reinga;
No te mea i whakakopaia mai e Taraiti.
Ka mau te hu,
Ka hoki te wai o Rakiteao."
" Ko te heke ra o Maruiwi
Torengi ai ki te reinga
I Oruaimoko, e."
Ka noho a Pakaumoana ki Heipipi, i Te
Wai-o-Hinganga, ki te puke i runga ake i te
huarahi e haere nei i Petane ki Kaiarero.
Ko te tamaiti a Rongomai-te-ngangana,
ka huaina ko Te Whakatihi. Te tamaiti a
Matangi-kai-awha, ko Te Umuariki.
HE RETA TUKU MAI.
Ki te Etita o te Pipiwharauroa
TENA koe. Panuitia atu ki nga marae e
 haere ai koe. Tenei e Pa he mamae o
te ngakau he aroha hoki ki te ahua o te raru-
rarutanga o nga whakaaro ki te korenga e tae
o Taingakawa raua ko tana Mokopuna me o
raua iwi ki te karanga a te Tai-rawhiti i
karanga mai nei i Manutuke, Turanga. Koia
nei te putake I te 3 o nga ra o Maehe ka tae
a Taingakawa kia Te Rata Mahuta kia haere
raua ki Akarana mo te tima o te 4 o nga ra te
taenga atu ki Waahi ka patai mai te Moko-
puna, " E Tupu, kei a koe te reta kia taua?"
Ka utua e Tupu, " Kaore ano he reta mai ki
ahau." E mahara ano hoki ahau tenei he
reta mai a to Tupuna a Timi Kara, a o
tupuna ranei karanga totika mai ki a koe.
" He aha kei ahau kei o papa, ranei i a koe
ka kitea mai?" Ko te kupu tonu tena mo
taua me o iwi.
E Pa, ka marama ai tetahi wahi o te ngakau
pouri me te aroha. Na reira ka ata tirohia
iho, to Waikato whakatauki ko tenei tangata
ko Te Manamana ki te hapa ana i te tahua, e
kore e tangi te whakapua, mau tonu i nga iwi
e ora nei, ki te kore te tangata e whiwhi e
karangatia ranei ki te tahua ko tona whaka-
tauki tenei, " Ka hapa a Te Mahamaha."
Na reira, he aha koia ra i kore rawa ai
tetahi pukapuka totika tonu mai ki a Te Rata?
Mehemea pea ko Mahuta ano e ora nei kua
tae mai he pukapuka, me waiho koia te haere
atu a Te Rata i runga i nga powhiri mo te
katoa, i nga reo taki ranei i te marae.
Na reira, e nga iwi, e nga hapu, he hanga
whakama ano te peka huahua kore ki te kainga
me ata karanga marire mai pai ana te pekenga
ki te kainga. Na reira ano e nga iwi ranga-
tira. He tika pea tenei? Mehemea pea i tae
mai ano he reta motuhake kia Te Rata kia
Tupu ranei kua pai ki te ki penei. He whaka-
hawea ki te tono a nga rangatira o te Tai-
rawhiti, na reira he take nui tenei e tino tika
ana tenei korenga e tae i taua hui. Heoi ano.
Na KEPA TAUKE.
Whakatapa, Drury.
  
TIMA MAORI O PARATA.
Ko nga ingoa enei e whai ake nei o te tiima
Maori kua kowhiritia e Parata hei whaka-
whiti ki Poihakena ara ko
Nga tangata o mua:—
Cunninghain, Capt. (Akarana), Hall (Akarana),
Sellars (Akarana), Tregige) Akarana), Maui (Wha-
katane), Tapell (Te Puke), Tamu (Taranaki). Mar-
tin (Taranaki), Takarangi (Whanganui), Hiahia
(Manawatu ) M'Donald (Waipounamu), French
(West Coast).
Nga tangata o muri—
Rongonuku (Whakatane), Rogers (Rotorua),
Ryland (Poverty Bay), Rukingi  Poverty Bay),
Geddis (Akarana), Blake (Heretaunga). Winiata
(Horowhenua), Woods (Rotorua), Grace (Welling-
ton), Piki (Canterbury), Papakura (Southland).
Ko te nuinga o te hunga nei ingoa pakeha otira
he toto Maori katoa kei roto i a ratou. Ko Kai-
para anake te mea kaore e haere i runga ano i
tona kore perangi ki te haere.
  
PITOPITO KORERO.
Kua mate a •Rore Wuruhi (Lord Wolseley)
te Tianara-whakahaere (Field-Marshal) o nga
hoia o te Emepaea o Ingarani i mua atu i a
Rore Rapata. He tangata tino matau tenei
ki te whakahaere whawhai i ona ra, he tangata
toa hoki.
I a tatou e noho atu nei kei te noho mai a
Takuta Mohana i te pu ki te Tonga te wahi i
reira nei a Kapene Kooti. I rokohanga ia e
te rewanga o te huka, kore ana e puta mai.
Ahakoa kei reira ia e noho ana e rere tonu
ana mai ana korero i nga rangi katoa ahakoa
he manomano maero tona tawhiti atu. E ko-
rerorero tonu ana ia ki tona hoa wahine me
nga tangata o tona whare. He mihini tuku
korero kei a ia ara he (wireless telegraphy).
Ko te tima pahihi nui o te ao inaianei ko te
Akuitania. Nga tana e 50, 000.

12 12

▲back to top
TE PIPIWHARAUROA.
ഀ䠀䔀 吀唀刀䔀 吀唀吀唀刀唀⸀ഀഀ㄀⸀ 䬀漀琀愀栀椀 瀀甀琀愀渀最愀 漀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀 椀 琀攀 洀愀ⴀ ഀ爀愀洀愀⸀ഀഀ㈀⸀ 䬀漀 琀攀 漀爀愀渀最愀 洀漀 琀攀 瀀攀瀀愀 攀 爀椀洀愀 栀攀爀攀渀椀 ⠀㔀⼀ⴀ⤀ 椀 琀攀 ഀ琀愀甀Ⰰ 洀攀 渀漀漀琀椀 漀 琀攀 倀漀甀琀愀瀀攀琀愀 洀攀 瀀愀渀攀 爀愀渀攀椀⸀ഀഀ㌀⸀ 䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀渀最愀琀愀 欀椀 琀攀 琀愀渀最漀 椀 吀攀 倀椀瀀椀ⴀ ഀ眀栀愀爀愀甀爀漀愀 洀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 攀 椀愀 琀攀 洀漀渀椀 椀 爀漀琀漀 椀 琀攀 ഀ爀攀琀愀 眀栀愀欀愀愀琀甀 洀愀椀⸀ 䠀攀 眀栀愀欀愀愀琀甀 愀渀漀 栀漀欀椀 欀椀 渀最愀 ഀ琀愀渀最愀琀愀 攀 琀愀渀最漀 愀渀愀 椀 琀攀 瀀攀瀀愀Ⰰ 欀愀 琀愀攀 欀椀 琀攀 眀愀 攀 ഀ瀀愀甀 愀椀 愀 欀漀甀琀漀甀 洀漀渀椀 琀甀欀甀 洀愀椀 欀愀 琀愀欀愀椀愀 琀攀 瀀攀瀀愀 ഀ欀椀 琀攀 琀愀欀愀椀 眀栀攀爀漀⸀ 䬀椀愀 琀攀爀攀 琀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 愀渀漀 椀 琀攀 ഀ栀甀愀 欀愀爀攀愀漀Ⰰ 欀椀 琀攀 欀漀爀攀 攀 琀攀爀攀 洀愀椀 欀愀 洀甀琀甀 琀攀 爀攀爀攀 ഀ愀琀甀⸀ 䬀漀 琀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀愀甀 㔀⼀ⴀⰀ 洀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀甀愀琀愀栀椀⸀ഀഀ㐀⸀ 䔀 瀀愀椀 愀渀愀 欀椀愀 琀甀欀甀愀 洀愀椀 渀最愀 欀漀爀攀爀漀 漀 椀愀 眀愀栀椀 漀 ഀ椀愀 眀愀栀椀 漀 琀攀 䴀漀琀甀Ⰰ 攀渀最愀爀椀 欀攀椀 琀攀 䔀琀椀琀愀 琀攀 琀椀欀愀渀最愀 洀漀 琀攀 ഀ琀愀 椀 愀甀愀 欀漀爀攀爀漀㬀 欀椀愀 洀愀爀愀洀愀 琀攀 琀甀栀椀琀甀栀椀⸀ഀഀ㔀⸀ 䴀攀 瀀攀渀攀椀 琀攀 琀甀栀椀 椀 眀愀栀漀 漀 渀最愀 爀攀琀愀 欀愀琀漀愀㨀᐀ഠഀ䬀椀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀洀攀⸀ഀഀഀഀഀഀ䠀䔀 倀䄀一唀䤀⸀ഀഀ䬀椀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 攀 栀椀愀栀椀愀 愀渀愀 欀椀 琀攀 刀愀眀椀爀椀 欀椀 琀攀 ഀ䠀椀洀攀渀攀㨀 栀攀 渀甀椀 渀漀愀 愀琀甀 䬀愁 瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀攀椀 愀 ഀ愀甀 椀渀愀椀愀渀攀椀㨀 欀漀 琀攀 甀琀甀㨀᐀ഠഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㔀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ 椀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ ㌀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 眀栀攀爀漀Ⰰ ㈀⼀ⴀഀഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 㘀搀⸀ഀഀ䴀愀欀甀 攀 甀琀甀 琀攀 倀愀渀攀 䬀椀䬀椁 栀攀椀 琀甀欀甀 愀琀甀 椀䬀 愀 ഀ瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀椀 愀 欀漀攀⸀ഀഀ一愀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀⸀ഀഀഀഀ䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 欀椀 琀攀 倀愀椀瀀攀爀愀 欀椀 琀攀 ഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀Ⰰ 洀攀 琀漀渀漀 欀椀 琀攀 䈀䤀䈀䰀䔀 䐀䔀倀伀匀䤀吀伀刀夀 ഀ匀唀一䐀䄀夀 匀䌀䠀伀伀䰀 唀一䤀伀一Ⰰ 䄀甀挀欀氀愀渀搀⸀ഀഀ倀愀椀瀀攀爀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀㘀Ⰰ 㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 椀⼀ⴀഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 洀攀 䬀愁 甀瀀漀欀漀 眀栀愀欀愀洀愀爀愀洀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 ㌀搀⸀ഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 洀攀 䬀愁 眀愀椀愀琀愀Ⰰ ㈀⼀ⴀⰀ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀⰀ ㌀⼀㘀Ⰰ ഀ㐀⼀ⴀⰀ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁Ⰰ ㌀搀⸀ഀഀഀഀ倀爀椀渀琀攀搀 愀渀搀 倀甀戀氀椀猀栀攀搀 戀礀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰ 愀琀 吀攀 刀愀甀 ഀ倀爀椀渀琀椀渀最 圀漀爀欀猀Ⰰ 䈀攀爀爀礀 匀琀爀攀攀琀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀㬀 一攀眀 娀攀愀氀愀渀搀⸀