Te Pipiwharauroa

HE KUPU WHAKAMARAMA.

NAMA 165.

GISBORNE.

PEPUERE 1912.

" He ao te rangi ka uhia, He huruhuru te manu ka rere."

"Kui! Kui! Whitiwhitiora."

HE TAONGA MA TE WA E WHAKAATU.

KUA mutu te pooti, kua whakataua e te
Iwi ana tangata i hiahia ai hei mangai
mona ki te Paremata. E toru nga mea i puta
ake  i tenei pooti e hiahia ana matou ki te whai
kupu ake. Ko aua mea e pa katoa ana ki te
Iwi Maori mo nga ra e takoto mai nei i mua i
te aroaro. He mea nunui anake enei, he mea
hoki kaore e marama te ngakau ki te ki ake he
pewhea ra te tukunga iho ki te Iwi Maori.

Tuatahi, ko te Kawanatanga hou ka tu nei.
Katahi ano mo nga tau e 21 ka tu he Kawana-
tanga hou hei whakahaere i nga mahi o te whenua.
Ko te tikanga o te Kawanatanga o Niu Tireni
he matua whangai no te Iwi Maori. I te mea
kua hinga nei te Kawanatanga Tawhito, a ka ara
ake he Kawanatanga hou, ka riro ko tenei hei
matua mo te Iwi Maori. Ko tana mahi he
tiaki i te Iwi kei mate i nga mahi tinihanga a te
iwi Pakeha. Kotahi tonu ki to te Maori
whakaaro te tino ara mai o te mate ki a ia, ko
te mate o ona whenua. Ko ona whenua tonu
tona oranga, ka kore he whenua o te Maori, ka
ki ia he moumou te ora ki te ao. Na ko te
Kawanatanga tawhito kua taka nei nui atu tona
tupato ki te whakahaere i nga whenua o te Maori.
I katia e ia te hoko, he mataku nona ki hokona
katoatia e te Maori ona whenua i runga i te
pohehe ka mate. Ko te Kawanatanga hou nei,
i te wa i a ia e Apitihana ana, he whakahe tonu
tana mahi ki te Kawanatanga tawhito. Kati ko
te mea ka taria atu nei kia kitea ka pewhea ra
akuanei tana tiaki i te iwi Maori? Kua puta
tana kupu ki te iwi Pakeha o nga pito katoa o

te Tominiana he whakanoho i te tangata ki runga
ki te whenua tetahi o ana tino mahi. Me pe-
whea ra tana whakarite i taua kupu, me te tiaki
ano i te iwi Maori? I te mea ano ia kua
whakaatutia ake nei ka mutu tonu te tiaki i te
Maori he tieki i ena whenua. Kaore e mohiotia
ka pewhea te ahua, heoi ano te tikanga me waiho
ma te wa e titiro.

Ko to mea tuarua, ko nga mema a te iwi
Maori o Aotearoa i pooti nei hei mangai mona
ki te Whare Paremata. Ko te Hon. Apirana
Turupa Ngata, M.A., LL.B., ko Takuta Te
Rangihiroa, M.B,, Ch.B., me Takuta Pomare,
M.D. Tokotoru he tangata mau taitara anake.
I kuraina ratou katoa ki Te Aute, na reira to
ratou ahua he whanau kotahi. Ko ratou toko-
toru he mema anake no te Ropu Maori o te
Ao Hou. He Ropu tera e rapu ana i nga hua-

rahi e ora ai te Iwi. Ka kitea i konei he
tangata ratou e whai ana i te ora mo te Iwi.
Kati he mea tenei hei koanga ma te ngakau i
runga i te tumanako. Ko te Hon. A. T. Ngata
he hekeretari tuatahi no tenei Ropu, tae noa
mai ki naianei ko ia tonu tetahi ona tumuaki.
Kua kitea nuitia te kaha o tenei tangata ki te
rapu ora mo te Iwi. Ko Te Rangihiroa he
tumuaki nui no te wahanga o te Ropu ki te
Taiwhakararo, kua toru ona tau ki te Pare-
mata, ka haere pai atu tana ki reira inaianei
i te mea kua mohio katou ia ki ona tangotango
o tera whare. Ko Maui Pomare tetahi o nga
tamariki o Te Aute nana i kauwhau tuatahi
tenei Ropu. Kua roa ia e mahi ana i nga mahi
nunui i raro i te Kawanatanga, na reira kei te
ahua marama ia ki te mahi mana i roto i te
whare, ahakoa katahi ano ia ka tu hei mema.
I te mea kaore i te kitea iho te ahua o nga mahi

TE PIPIWHARAUROA.

a te Kawanatanga hou nei mo te iwi Maori, ka
kitea iho e tatou te pai o a tatou tangata i tuku
atu nei ki te Paremata hei tieki i a tatou,
mehemea ano ia ratou ki te whakakotahi.
Apiti atu ki enei ko te Honore Timi Kara.
Kua kaumatuatia ia ki tera whare, kei a ia e
mohio ana nga tu ahua mau patu o taua kainga.
Ahakoa otiia noho mai he mema Pakeha e
kore e wareware i a ia tona iwi Maori, e kore
ano hoki ia e takatakahi i ona tikanga i whakatu
ai. Ko nga kai tiaki enei o te iwi Maori. Aha-
koa oti kaore e mohiotia atu te ahua o nga
raruraru e takoto mai nei i mua o te aroaro,
ko tenei e mohiotia ana he tangata kaha, he
tangata marama o tatou kai tieki. Otira me
waiho tonu ma te wa e whakaatu.

Ko te tuatoru, ko te Turaki Waipiro. He
take hou tenei ki te iwi Maori, a o nga rohe
Kaunihera katoa i pooti mo tenei take ko
Horouta rawa i whakakore. Ko Horouta te
kai para i te huarahi mo tenei take, ko te nuinga
katoa o te iwi Maori kei te titiro mai ki a
Horouta, ki tona oranga, ki tona matenga ranei.
Kei a Horouta te kai o tenei mea o te waipiro,
kaore etahi atu wahi. Kaore nga takaro huhua
a te Pakeha e tae ana mai ki konei, ka mutu
tonu te tino takaro a konei he kai i te waipiro 
kia haurangi te tangata. Taka rawa ake nei ki
te wa pooti, kotahi tonu te whakaaro o Horo-
uta ki a Ngatiporou, me whakakore te waipiro.
Ehara tenei i te mahi ngawari ki a Horouta i
runga i nga whakamarama kua korerotia ake nei.
Kotahi o nga hotera o Horouta kua hinga inai-
anei, hei a Maehe nei tetahi hinga ai. Kua
timata tonu te hua mai o te pai ki a Horouta.
Ma te wa e whakaatu mai e kawe tonu ranei
te koiwi o nga hotera e tu nei ka whai ranei i
muri i te ara o nga mea kua heke nei ki te po.
Kua takoto te tauwira a Ngatiporou, he tauwira
uaua ki etahi, kati tena nga whatu kei te whaka-
mau, me nga taringa kei te paepae mai ki nga
rongo o Horouta. Tena ma te wa e whakaatu
te haere a muri mo tenei take te hua hoki o te
pooti a Horouta.

Ko enei mea e toru he mea nunui anake, he
taonga anake na te Iwi. Kei te tumanako
katoa atu te ngakau ki o ratou hua. E penei
ana te ahua o te Iwi me to te tangata marena
hou e whanga nei ki te whanautanga o tana tamaiti,
kei te hao noa atu te ngakau kia tane. kati kaore
e mohiotia, he tane ranei he wahine ranei.
Ma te wa e whakaatu.

  

TE POOTI O HOROUTA.

HE wa tika tenei hei whakaohooho i o ta-
tau ngakau, hei whakamaharahara hoki
i o tatau whakaaro mo te pakanga a Horouta
ka hori ake nei. Ko te kaupapa tenei o taua
pakanga a Horouta.

(1). Tekiona 46 o te "Ture Raihana" (wai-
piro) o te Tominiona o Niu Tireni 1910, 1
me 2.

(2). Tono a te Horouta Kaunihera kia wha-
kamanaia e te Kawana kia tu he pooti a nga
Maori o roto i tona takiwa kia tukua te wai-
piro kia hokona ranei, kia wakamutua ranei,
te hokona mai a te waipiro kia ratau.

(3) I tu te pooti i te tekau-ma-iwa o nga ra
Tihema, 1911 I timata atu taua pooti i Ta-
whiti Maunga, whakamutu ki Torere-mai-Tawhiti.

(4). No taua ra, te tekau-ma-iwa o Tihema,
1911, ka whakataua e te nuinga o nga Maori o
Horouta, me kati te hoko mai i te waipiro ki
a ratau; atu i te pu o Tawhiti ki Torere-mai-
Tawhiti.

(5). Ko te nekenga ake o te pooti whakamutu
ki runga o te pooti whakaae, 169, ara, e 555 mo
te whakamutu, e 386 mo te whakaae.

(6). No reira kaore i hangahanga mai nei te
marama o te tangi o te reo o te iwi o Horouta
kia whakamutua te hoko mai i te waipiro ki a
ratau.

Otira kaore i waiho e te hoa tautohe kia
tau marino ana te waka nei a Horouta. Kaore
i roa kua tukua pitihana whakahe a te hunga
tautoko i te waipiro. I tono ratau kia whaka-
turia he kooti hei uwiuwi i etahi putake he i -
hinga ai te pooti waipiro. Ko aua putake enei:

1. Ko te kupu o te Ture e penei ana:

" Ma te nuinga o te hunga e ahei ana kia pooti e
whakatau me hoko wai ranei, me whakamutu
ranei te hoko mai i te waipiro. Ko te kupu
Pakeha, " majority of electors." E mea ana
nga kai tawari, kaore i pooti te nuinga o te
hunga e ahei ana kia pooti i taua ra. No
- reira e. inoi ana ratau me hinga te pooti i
whakataua te tekau-ma-iwa o Tihema 1911

2. Kaore he Korama i te hui Kaunihera i
paahitia ai te motini inoi ki te Kawana ki a
homai he pooti whakamutu, whakaae ranei
kia hokona he waipiro ki nga Maori o Horo-
uta. No reira e mea ana te hunga tawari,
kaore taua tono ki te Kawana i te mana, no
te mea ehara i te nuinga o te Kaunihera i
paahi; ka inoi hoki ratau kia turakina te
pooti o Horouta.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

3. Ko te whare pooti o Wharekahika, kaore

i whakapuaretia. Ko te whare pooti o Ma-

raenui, no te toru o nga haora i te ahiahi ka

kati.

No te 7 o nga ra o Pepuere ka tae te Kooti
ki Te Awanui ki te uwiuw i aua lake. E toru
na kaiwhakawa i whakamanaia hei uwiuwi i
aua take. Ko Barton o Turanga, te Tumuaki,
ko Dwyer, o Rotorua me McCarthy o Nepia
ona hoa.

He roia to te huna tawari, he roia to te
hunga karo.

Ko nga putake enei i wananga ai raua:

I ki te roia o te hunga karo, kaore i whaimana
tenei Kooti ki te whakawa i tenei take, no te
mea kaore tahi he kupu o te Ture whakatu i
tetahi Kooti hei uwiuwi i na raruraru o na
whakahaere i raro i te Tekiona 46.

Ko te roia mo te taha tawari i ki. ahakoa
kaore he kupu whakamana Kooti i raro u te
Tekiona 46, otira i te mea kua raruraru nei
te pooti i whakahaerea i raro i taua tekiona, e
tika ana me whaimana tenei Kooti i te mea
kaore he Kooti ke atu.

I mea te roia o te hunga tawari, kaore i tika
te pooti, no te mea kaore i rite te kupu o te
Ture, ma te nuinga o nga tangata e ahei ana ki a
pooti e whakatau me whakamutu ranei, whakaae
ranei te hoko waipiro ki nga Maori o Horouta.
Kaore te ture i penei na, ma te nuinga o nga
tangata i pooti. Ko te hunga karo i ki ko te
hangaitanga o te Ture, ko te nuinga e nga tangata
i pooti.

I unuhia e te hunga tawari ta ratau take mo
te whare-pooti i Wharekahika i Maraenui.

I karangatia e te huna karo he pono hei
whakaatu, he korama tonu to te Kaunihera, i te
hui i paahitia ai te motini inoi ki te Kawana
kia homai he pooti.

Ko Paratene Ngata, Tiamana o Horouta
Kaunihera, tetahi o nga kai-korero i ki e rua
rawa nga hui a te Kaunihera i paahitia ai taua
tona. Te hui tuatahi i Tuparoa. He korama
to te Kaunihera i reira. Te hui tuarua i
Te Kaha. I panuitia i reira na korero o te
hui i Tuparoa, tae noa ki te motini inoi ki te
Kawana kia homai he pooti. He korama ana
i reira. Paahitia ana nga take katoa i te hui i
Te Kaha. He maha hoki nga kai-korero i tau-
toko i nga korero a Paratene Ngata.

TE WHAKATAU A TE KOOTI.

I TE mea i whakahaerea te pooti i raro i te
uaua o Tekiona 46 o te " Ture Raihana Wai-
piro, 1910." Kaore he whakaatu i reira me
whakatu he Kooti hei uwiuwi i te pooti i whaka-
haerea i raro i te mana o taua tekiona. No
reira kaore he mana he kaha ranei o enei
kai-whakawa ki te whakatau i tenei take.

Otira, mehemea i whai-mana tenei Kooti,
kaore ona mana ki te tirotiro i te tika, i te he
ranei e te pooti i whakahaerea i raro i te mana
o te Tekiona 46.

Mehemea ana he mana to tenei Kooti, ki to
matau whakaaro ko te ritenga o nga kupu o te
Ture, ma te nuinga o nga tangata i pooti e whaka-
tau me hoko ranei te waipiro ki na Maori o
Horouta me kahore ranei.

Mehemea ana he mana to tenei Kooti, ki ta
matou whakaaro, he tino kaha na korero a nga
kai-korero ma te taha karo. he korama tonu
nana i paahi te motini inoi ki te Kawana kia
homai he pooti.

No reira ka whakahengia te tono a nga kai-
tawari.

Ko Barton i ki, he whai-mana tonu to tenei
Kooti. Ko McCarthy raua ko Dwyer i ki
kaore he mana. Engari, i whakaae a Barton ki
era atu kupu o te whakatau a McCarthy. Ko
Dwyer i tuara katoa i te whakatau.

Heoi ano i te kore mana o te Kooti, kaore
i taea te whaina te hunga i hina. Hei titiro mai
ma etahi waka te kaha o Horouta ki te paka-
nga i tona pakanga, a, u noa ia ki uta.

NGA PUTARATARA, NGA TIOTIO.

E KI ana etahi Pakeha, ka whati a Ngati-
porou ki. Tokomaru, kai waipiro ai.
Ae, pea. Ko etahi noa pea e haere mo te wa
poto nei E kore au e whakaae, tera na tanata
o Akuaku, o Whareponga, o Hiruharama, o
Kariaka, o Paumatomihi, o Mangahanea, o
Tuparoa, o Waitekaha, o Te Raupo, o Tapu-
aeroa, o Te Mahara, o Kai-inanga, o Reporua,
o Kakariki, o Te Karaka, o Whakawhitira, o
Waiomatatini, o Te Horo, o Tikitiki, o Tikapa,
o Taumata-o-Tapuhi, o Te Rerenga, o Tauma,
o Rangitukia, o Te Rahui, o Te Pakihi, o Hara-
wera, o Te Araroa, o Putua, o Te Rimu, o
Pokata, o Pumaruku, o Nukutaharua,  o Te
Mamaku, e whati katoa ki Tokomaru ki te kai
waipiro.

Me taku kore ano e whakapono tera e whati
nga tangata o Whangaparaoa, o Oneaiti, o Mata-
papa, o Otutehapara, a Peria, o Te Kowhai, o
Te Maru o Hinemaka, o Te Moari, o Patara-
moa, o Moutara, o Te Waikoukou, o Pahaoa,
o Wairuru, o Motuaruhe, o Maungaroa, o Te
Kaha, o Whakaruru, o Te Waha-o-terangi, o
Te Awanui, o Pari-o-Kara, o Otuwhare, o

4

TE PIPIWHARAUROA.

Omaio, o Whitianga, o Maraenui, o Hawai, o
Torere, i runga ronihi (poti mihini) ki te kai
waipiro i Opotiki. Kia haere ano pea ki nga
raruraru pakupaku nei i Tokomaru, i Opotiki,
he aha te kai noa ai e hoki ana. Ko te nuinga
o Horouta kei waenganui. Ko te whare whaka-
matautau kei nga pito.

  

TE WHAKAKOTAHI I TE IWI MAORI.

"TITIRO WHAKAMURI."

MEHEMEA tatau ka titiro whakamuri ki
nga ra o nehe ma, ka kite tatau ehara
te Maori i te iwi kotahi. Ko te ingoa " Maori"
i potaea ki runga ki nga iwi maha noa atu.
Inahoki ra, he iwi ke a Te Arawa; he iwi ke
a Ngatiawa, he iwi ke a Ngapuhi, he iwi ke a
Ngatiporou, he iwi ke a Ngatimaru, he iwi ke a
Ngatikahungunu, a Te Whakatohea, a Waikato,
a Taranaki, a wai ake, a wai ake. Mehemea
hoki ka tawhai whakamuri atu i nga iwi nei te
whakaaro, ka kite ano tatau ko enei wehewehe-
nga iwi i tipu mai ano i te ahua o nga waka na
reira a tatau tipuna i mau mai i Hawaiki.
Ko Takitimu te waka, ko mea te iwi i tuku
mai i a ia. Ko te Arawa te waka ko mea te
iwi i tuku mai i roto i a ia. Ko Tainui, ko
Tokomaru, ko Kurahaupo, ko era atu waka
huhua, he maha nga iwi. Ki te tino tawhai
rawa atu hoki te whakaaro ki Hawaiki ra ano,
tera tatau e kite, he Hawaiki ke to tena waka,
to tena waka: ara he motu ke to tetahi waka
i manu mai ai, he motu ke to tetahi. No reira
tatau ka kite, kua wehewehe noa mai te ahua
o tatau tipuna i Hawaiki ra ano.

Tae noa mai ki nga putanga o nga waka i rere
mai nei i Hawaiki. Ahakoa na nga pae maunga
noa i wehe o tatau iwi, he tino motuhake nga
mahara; nga tikanga, nga mahi, nga karakia, nga
atua, nga tikanga mahi kai, nga tikanga patu
manu, patu ika ranei, nga whakairo, nga tikanga
whakawahi i nga rangatira, nga tikanga whaikorero,
me nga tikanga wehewehe i te ahua o te tangata.
Ko te take i penei ai, he maha nga rau tau, nga
mano tau ranei na reira i wehewehe nga iwi o
te Maori. No reira i rite te whenua o tena
iwi, e tena iwi, ki te kingitanga motuhake. No
te taenga mai o tetahi iwi tino tauhou atu, ara
o te pakeha, ka kitea e ratau ehara ia te Maori
i te iwi kotahi-mai i te Rerenga -wairua, ki te

Upoko-o-te-Ika. He pakanga tonu te mahi a
tetahi iwi ki tetahi. Tupona rawa ake te
Pakeha raua ko etahi iwi Maori ki te pakanga
ka murere te pakeha ki te whakahoa ki nga iwi
e noho kino ana ki o ratou hoariri. Ka waiho

e ratau ma te Maori ano ratou e patupatu, ka
matakitaki atu i a ratau.

Ka marama ki a tatau to tatau mate nui no
te oroko-timatanga mai ra ano o to tatou nei ao
i Aotearoa nei. Ko nga kiri noa o te Maori i
rite, ko nga tikanga ia peka ke, peka ke.

TIMATANGA O TE WHAKAKOTAHI.

Otira kua timata haere ano te whakakotahi
haere o te iwi Maori i mua atu o te taenga mai
o te Pakeha. Te tino kai whakakotahi i a ra-
tau i taua wa, ko a ratau pakanga tonu. Aha-
koa he tikanga wehewehe tenei, otira he tikanga
whakakotahi ano. Na tenei ahua ka kitekite
nga iwi; i tetahi wa ka maunga-rongotia te paka-
nga, ka riro he wahine o tetahi taha. Kua tipu
mai i kona he purapura hei whakakotahi. I
tetahi wa ka riro herehere e tahi wahine
rangatira, ka moe i nga rangatira o te taua, ka
tipu mai i kona he kakano hei whakatata i aua
iwi.

I muri iho i tena ka tae mai te whakapono
karaitiana. I whakahokia mai ki Pewhairangi.
Ka toro nga manga ki nga wahi katoa o Aotearoa,
tae noa atu ki te Waipounamu. He tikanga
kaha tenei ki te whakakotahi i te Maori.

Muri iho ano ko te Tiriti o Waitangi. Koi-
anei te huarahi nana te mana i turaki wehe-
wehe i te Maori. Te tikanga nui o te Tiriti,
he whakakotahi i te iwi ki raro i te mana o te
rangatira kotahi, ara o Kuini Wikitoria, me
ana uri i muri i a ia.

I mua iho o tenei, ka whakahaerea ano te-
tahi tikanga whakakotahi i te iwi Maori. Ara
ka whakaturia e Waikato he kingi, ka karangatia
hoki nga iwi katoa kia hui atu ki raro o te
mana o te " Kingi," ara o Potautau Te Whero-
whero.

Ina tata no enei tau na, ka whakahoutia ano
te ahua o te Kotahitanga i raro o te Tiriti o
Waitangi. Ka whakaturia he Paremata Maori,
ka huaina tona ingoa ko Te Kotahitanga o te
Iwi Maori.

I muri i tenei ka whanau mai ko te " Ture
Kaunihera Maori, 1900." Ka riro i konei ma
te Kawanatanga ara ma te Ture e whakakotahi
te Maori. . Te kaupapa o taua whakakotahi,
ko, te whakahaere i nga tikanga papai, i runga i
te tauwira kotahi. Ka haehaea te Motu nei,
ka kiia kia tekau-ma-rua nga kaunihera kotahi
huinga o nga tangata whiriwhiri o nga kaunihera i
te tau. Te tino mahi a enei kaunihera, he
whakawa hara pakupaku, he tirotiro marae.

Tetahi whakahaere kei te hao ki te whaka-
kotahi i te iwi Maori, ko te hunga e kiia nei,
ko te " Ropu Maori o te Ao hou." Te kaupapa
a tenei ropu, he whakakotahi i te hunga i ka-
rangia o ia iwi, o ia iwi o te Maori, he whaka-

HE KUPU WHAKAMARAMA.

5

huihui mai ki toto i te ropu kotahi, hei whaka-
haere i na mahi nunui e piki ai te Maori i
enei ra: e piki ai nga mahi ki te taha ki nga
hahi; e neke ai na mahi a ringa: e horapa ai
nga mahi matauranga, e nui ai hoki te ora mo
te tinana.

Ko tenei kotahitanga, kei te whakatiputipu
tonu inaianei, engari ka nui na tohu mane kua
kitea kei runga i tenei Ropu. He kaupapa
whanui tona, a, he tangata whai-whakaaro hoki
kei te whakahaere, kei te. tuara. Taihoa ra na
korero whakatepe mo tenei Ropu.

TE AHUA O TENEI RA.

Kei te papa ki te taringa nga rongo pakanga, nga rongo
taua e hau mai ra i o tatau tuakana i te Pakeha.
Haunga ia nga pakanga whakaheke toto. engari ko
nga ngangau a te hunga mahi, ki o ratau rangatira;

nga ngaungau a nga tangata rawakore. Ki te huna
whai-moni; nga kowhetewhete a nga ropu ki te
Kawanatanga. Kua kite tatau, kua kaha rawa
te haparangi o nga waha o te huna mahi ki te
hunga utu i a ratau, ki te Kawanatanga ano
hoki. Kua wehi, kua win te Kawanatanga i
a ratou. Ma ratou ka tu, ma ratou ka hina
nga Kawanatanga. He aha i penei ai to ratou
mana inaianei? He aha i kore ai e penei i
mua?

Ko enei patai hei whakaaroaro ke ma tatou.
Anei te whakahoki poto. I mua, kaore i whaka-
kotahi te hunga mahi i a ratou. I korara noa
mai. Inaianei, kua kite ratou. he maha ake
to ratou kaute i to nga pakeha whai moni. He
mana kaha ke atu te nui o te kaute i te nui o
nga moni, ki te tautoko, ki te turaki ranei i nga
Kawanatanga. To Niu Tireni kawanatanga
inaianei, kei roto i nga ringaringa o taua huna,
ara o nga tangata mahi, pera me to Ahitereiria.
Ka marama kia tatau te mana o te whaka-
kotahi i runga i te kaupapa kotahi, i te kaupapa
kaore nei e taea te whakangueue.

NGA WHENUA MAORI.

Ko tetahi kaupapa tenei e whakakotahi mai
nei i etahi ropu pakeha. To ratou hiahia, kia
whakatuwheratia nga whenua Maori kia ratou.
Me pehea te whakatuwhera? Me nihi ranei,
me hoko ranei? Me whakatuwhera ki a wai?
Ki te Maori ranei, ki te Pakeha ranei? Ki
tooku whakaaro, ko ianei tetahi take tika hei
whakahuihui i nga Maori o ia wahi, o ia wahi.
He ropu to nga Rangatira Paamu (Farmers
Union). He ropu ano to na Tangata Mahi
(Federation of Labour—me Labourers' Asso-
ciation). Kotahi tonu te tangi o raua reo:—
"Whakatuwhera kia matou nga tata o nga whenua
Maori." Me whakatu Ropu nga Maori o Wai-
apu, o Turanga ranei, o te Wairoa, o Here-
taunga ranei, o tetahi wahi atu ranei, hei taringa

whakarongo, hei kanohi titiro, hei reo mo nga
iwi a, hei karo hoki i te rau o te patu a te
pakeha e win iho nei i runga i o tatau tumuaki.
He tino hoa pakanga te ropu rangatira pakeha,
me te ropu tangata mahi. Engari  kei tenei take,
ka kotahi raua. Me pewhea he karo ma nga
ropu Maori? Ma te hoariri mata rua e karo.
Me titiro ratou ki te Pakeha, me titiro ki te
iwi. Ki nga Pakeha, me penei ta ratou karo:

He mea te mea i kore ai e whakatuwhera wa-
wetia na whenua: engari kaore e roa." Ki nga
Maori me penei:—Whakamutua o koutou
raruraru a koutou riri. Wehewehea nga whenua
e taea e koutou te mahi. Rihitia ki a koutou
Maori e kaha ana nga papa nunui. Kia ratou
koutou, ka riihi ai i nga wahi uaua ki te Pakeha."
Ma konei anake ka taea te puru te mangai o te
hoa tawai, ara o te Pakeha.

Ehara, i te mea ka taea tenei ahua i enei ra
tata nei. Waiho taihoa. Tena pea te tangata
te haere na hei whakakorero, hei whakahaereere
i enei mea me kore e manaia mai.

(Taria te roanga).

HE MIHI.

HOROUTA, tena koe! I puta toa mai
na i tau pakanga whakaharahara; . Nau
i tuatahi tenei mea tauhou. Kei te tirohia
whakatongatia atu koe e nga pakeha taikaha.
Kei te mihia koe e te huna tika. Ehara i te
mea kaore etahi o au tamariki e taka ki na
whakawainga. Waiho ki a iti hei mahi he. E
anga te katoa ki te mahi i na mahi papai, nu-
nui, e puta ai he painga ki te nuinga o te iwi.
he honore ki te ingoa o Horouta, he kororia ki
te ingoa o te Atua.

TE PIHOPA O WAIAPU.

NO te Turei te 13 o nga ra o Pepuere nei
ka rere atu te Pihopa o Waiapu raua
ko tona hoa wahine ki Akarana. Ki reira
eke ai ki runga i te tima hei haerenga mo raua ki
Ingarani. E toru nga take o te haere a te Pihopa
ki Ingarani, tuatahi he haere ki te whakaanga ara
ki te hararei, tuarua kia whakahonoretia ia e
tona kareti i reira i te mea kua tu Pihopa nei
ia ara kia whakawhiwhia ia ki te tohu o te tangata
tino matau ki nga mea whakatewairua  te tohu
D.D.; tuatoru he haere kia kite i tona whaea
kua tino ruruhi rawa inaianei e ki ana ko ia e
haere ana au kia kite i toku kui hei kitenga

6

TE PIPIWHARAUROA.

whakamutunga pea tenei moku i a ia i tenei ao
ki te rawa atu hoki ki tera ao."

Te pakeha rangatira nga whakaaro kaore e
wareware ona matua; ahakoa pewhea te ngaro
mai koingo tonu te ngakau. Ahakoa kei ia te
koka katahi ka tino nukuhia atu te aroha.
Mehemea ana he Maori kaore e aro ake, ka ki
hei aha he kuia noa hoki kei te tango ia i nga ra
o nga tamariki—ka titiro ke te pakeha ki nga ra
o tona tamarikitanga ki te penapenatanga a tona
kui i a ia, ki te whaangainga i a ia ki te waiu, ki
te whakakahutanga i a ia me era atu manaaki-
tanga huhua a tona whaea i a ia he whakaaro kia
tupu ai ia hei tangata. Koianei nga whakaaro
hei homai i te aroha ki roto ki te ngakau, koia-
nei kei te akiaki i te Pihopa kia haere kia kite
i tona whaea hei kitenga whakamutunga atu mona.
He tauira rangatira tenei hei whainga ma taua
mate Maori kia rite ai te ture e ki nei " Whaka-
honoretia tou papa me tou whaea kia roa ai ou
ra ki te whenua e homai nei e Ihowa e tou
Atua ki a koe."

NGA MEMA O TE TAIRAWHITI.

NO te 1 o nga o tenei marama ka whaka-
ingoatia nga mema mo te rohe pooti o
te Takawhiti. Tokotoru nga mema hei wha-
kaingoatanga, ko te Hon A. T. Ngata, Tiki
Paaka, me Hori Pawa. No te ra tonu o te
whakaingoa ka kume a Tiki raua ko Hori i a
raua na ki waho ka mahue iho ko Apirana
anake, tu tonu atu ia hei mema kaore he pooti.
Ko te Tiki i unu i a ia ki waho he whakaaro
nona tera enei toru tau e tu mai nei e tino
uaua rawa mo nga take Maori, nareira i te mea
kua marama haere nga mahi a Timi Kara
raua ko Apirana ka whakaaro ia kia ata wha-
katutuki ana i a raua mahi. Ko tana kupu ki
a Timi raua ko Apirana kia kaua e wakapua-
retia te hoko whenua ki nga takiwa o te Kuiti,
ki nga takiwa Maori  katoa ano hoki.

Ko to Hori Pawa raruraru, he wareware i
a ia no tetahi mea iti nei, engari ahakoa he iti
he mea nui tonu. Ko tona ingoa kei runga i
te roru pakeha, nareira ko te tikanga he pa-
keha a ia, e kore hoki e ahei te tu hei mema
Maori. Mehemea i matua unu mai ia i tona
ingoa ki tona ara. He tangata pai a Hori ki
te korero, he marama. Ki te mau tonu nga
mema Maori i te Paremata tera ano pea tona
reo e rangona a enei tau e heke iho nei. He
maha ana take i korero ai ki a Timi raua ko
Apirana, a pai katoa hoki nga utu a nga
minita e rua ki ona putake, rite ana ki ta tona
ngakau i hiahia ai. Ko tona take nui ki a

Apirana ko te rironga i te Kawanatanga o
etahi whenua kei nga rohe o Rotorua kaore te
iwi kainga i tino marama ki nga take. Ko te
mea ki a Timi mo tetahi whenua kei Whaka-
tane. I hoatu e te Kawanatanga te mana ki
te Poari Keri Awa o Rangitiaki kia tongohia
taua whenua, whakaritea atu ana nga Maori o
te whenua. Kite rawa ake nga Maori i nga
Kahiti o taua mea, e rima tonu ano nga ra e
toe ana hei whakahetanga ma ratou. I te
rongonga o Timi ki tenei ka waeatia ki te
Tari i Poneke kia puritia taua mea. Nui
rawa te pai o nga korero o taua ra.

PITOPITO KORERO.

ITU te purei whakataetae a nga Peene o
Niu Tireni ki Turanga nei i te 12 o nga ra
o Pepuere kotahi wiki e tu ana. E rima nga
peene o waho i tae mai hui mai ki to Turanga
ka ono ai E rua nga karaihe, i te karaihe (A)
ko nga peene kua pukengatia, he tino mohio ki
te whakatangi, i te karaihe (B) ko nga peene kaore
ano kia pukengatia. Ko nga peene enei i te
karaihe A ara:—

Waihi Federal

Westport Garrison

Palmerston North.
Karaihe B:—

Whanganui City

Gisborne City

Whangarei .

Ko te peene o Waihi te tuatahi o nga peene
o te karaihe A e £200 nga moni i riro i a ratau,
ko to Pamutana te tuarua e £50 i a ratau, ko
te Westport te tuatoru e £25 i a ratau. I riro
ia Waihi te kapu ara te (Shield). Ka kino te
haere a te whenua kari koura.

Karaihe B:—

Tuatahi, Gisborne (Turanga) £60
Tuarua, Whangarei  ... ... £30

Tuatoru, Whanganui  City ... £10

He tino nanakia a Turanga. I riro i a ratau
te Shield o tenei karaihe.

Kei whea a tatau peene Maori? He iwi reka
tonu taua te Maori ki te whakatangitangi no te
mea he mea tenei te reoreka i whakatokia ki
roto ki a taua. Mehemea e kaha ana etahi o
tatou peene Maori ki te whakaaro era noatu e
wini.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

Te Ropu Maori o Te Ao Hou.

HE PANUI.

HE panui tenei kia mohio mai nga iwi, na
hapu, nga reo, me nga huihuinga tanata
ka tu te hui tau a te Ropu Maori o te Ao Hou
ki Nuhaka a te 6 o nga ra o Maehe 1912
He poroaki atu tenei na te Komiti Tumuaki ki
nga tangata ngakau marama katoa, e ngakau nui
ana ki te awhina na take e ora ai te iwi kia
tae mai ki Nuhaka ki te whakarongo, a ki te
awhina hoki i nga mahi a te hui. He maha nga
huarahi mahi hei painga mo te iwi kei te tuma-
nakohia e te Ropu, engari i te kore o te iwi e
ngakau nui ki te awhina ka kore e taea. Kei
te whakaaro te Komiti kia whakatakotoria te-
tahi pereti i te wa o te hui hei kohi i tetahi
moni hei awhina i nga mahi a te Ropu e taea
ai te whakatutuki. Heere mai e na hoa i na
wahi tutata, i nga wahi tawhiti awhanitia ta
tatou taonga.

PINE TAMAHORI,

Hekeretari.
  

HE POWHIRI.

Ki te Etita o Te Pipiwharauroa. 

EHOA tena koe. Mau e panui atu ki na
wahi katoa enei kupu e whai ake nei

He powhiri atu tenei ki na iwi, ki nga hapu,
ki na reo, ki nga huihuinga tanata, tane, wahine
hoki. E hoa ma haere mai, haere mai  ki te
Kawana o to tatou whare i Tauranga  Koau nei

a te 6 me te 7 o nga ra o Maehe 1912.  Haere
mai, haere mai, mauria mai to kairangatira,   
haere mai koutou katoa. Ma matou koutou
e manaaki. Heoi ano na matou  katoa.

Mita;  Hane Karauria  
Renata Pereto Wahapeka Karakia 
Iharaira   Tipuna Tame Kiwara;   
Rupuha Konia Huripara Huihui
Tamati Tiarete Ara Makutu;   
Arapeta Pire Wi Taotu.

KAWANGA WHAREKARAKIA.

HUI O TE ROPU MAORI O TE
AO HOU.

HE panuitanga tenei ka tu na hui e whaka-
huatia i runa ake nei ki Nuhaka wahi
o te Pariha o Nukutaurua a te Maehe e heke
iho nei te 9 o na ra haere atu, te tau o to ta-
tou Ariki 1912.

No reira he powhiri atu tenei i nga Iwi katoa
kia tae mai koutou ki konei a taua ra. Haere
mai i Haere mai! Haere mai!

Haere mai ki te Kawana o te Aranga whare-
karakia tenei kua ara, kua tu mai hei kohatu
whakamaharatanga ki a tatau mo te Aranga ake
o to tatou Kai Whakaora i te mate, te mea i
kiia ai to tatou Whakapono he Whakapono.
Haere mai hoki ki te whakaara ake ia matou i
o Koutou teina ngoikore.

" Purangatia mai a koutou hiriwa, a koutou
koura ki roto ki ta matau pereti ki te wahi e
kore ai e whakangaro te huhu, te waikura, kite
wahi hoki e kore ai e kere na tahae tahae ai."

Haere mai hoki e nga Minita, e nga Mangai
Reimana o te Atirikonatanga o Heretaunga ki
ta tatau Hinota. He tuunga tuatahi tenei no ta
tatau taonga ki tenei takiwa, no reira haere
mai awhinatia, tautokona.

Tuatoru, Haere mai ki te hui a te Ropu
Maori o te Au Hou. Ko tetahi tenei o a ta-
tou tino taonga  e whakahaere tikanga nei mo te
iwi nui tonu. Ko te wawata a tenei Kotahi
tanga kia piki te iwi i runga i na ahutanga  e whai
ake nei:—

(1) Ahuatanga tinana

(2) Ahuatanga hinengaro 
(3) Ahuatanga wairua 

I runga I enei kaupapa hu mea tika kia;  awhi-
natia e tatou tenei Ropu i te mea e whai ana
ratou i te paina mo tatau. Ka takoto he pe-
reti ma taua Ropu a taua ra, hei awhina i a
whakahaere. Awhinatia, tautokona e tatau
tenei take.

Haere mai, kaua hei awangaawanga , maku
koutou e manaaki, e tiaki a te mutunga rano.

TE PARIHA KATOA O NUKUTAURUA.
  

" Ko 20 na tau e haere noa ana i te Koraha,
katahi ano a Mohi ka arahi i tona ope ki te
whenua o te whakaari." Takuta A. Niumana,
i te hui i Akarana.

TE PIPIWHARAUROA.

e tona ariki a ka huahua, penei ano hoki te
tangata, e kore e matau ki tona wa e tangohia
ai e te ariki o te ao.

Heoi ano ra, ka rite pea te ngaro o nga wairua,

•me nga tinana ki te kupu whakatauki a Kauri
Tupono e ki ra, " He rangai maomao ka taka i
tua o Nukutaurua, e kore a muri e hokia."
Ae, kua riro atu ki nga tupuna, ki te iwi," Ki
te urunga te taka, ki te moengaroa te whaka-
arahia mai." A ma te Atua ra ano te tikanga
a te wa pea o te Miremiuma, tona whakamaori-
tanga ko Mano Tau. No te mea tenei ake te
wa e ara ai tatou tokomaha.

E Manu, kia ora roa koe, te reo o te hunga
kua moe, me te au-herenga-a-waka a te tini a
te mano e ora nei, me te nui kua putere ake
nei ki te okiokinga, ki te kainga pumau tonu,
mo nga wahi e rua o te tangata, te papatupu o
te whenua, me te ao hoki o nga wairua. Kowai
ranei te kai-tiaki o reira? Ko te ra ano pea
me nga whetu me te marama iri e  iho nei i te
kahurangi o te rangi.

He nui toku hari mou kua whiwhi ki ou hoa
tomuri hei taina ranei mou, hei Apitihana
ranei. Engari koa ua taua, ko te papai o te
ingoa, ko te rarahi, ko te tikitiki ariki tonu.
Hei rite pea tenei tohi ano ki te " Wai Tapu
o Karaka Whati." Mehemea hoki he taunga
wahine, he mea" Tangaengae Kau ki te Tahi
Kuri." Engari me te mea nei kua pangia tetahi
e te taipoi piwa, otira e nui ana nga takuta.
Ko Matakokiri Taima anake te mea e kopiko-
piko iho ana ki te tirotiro i a au, me etahi ake
o te hunga e whangai ana i a ia ki te pitopito
parete, tukau hoki, a ki tae arawa ki te wa o
te takurua ka whangai ai ki te kanga-pirau.

Kei te rere mai nga rongo o Wairarapa moana.
O reira Matakokiri me Tawhirmatea Taima,
otira kei te rere hoki te pepa a te Hahi o aku
whanaunga Maori nei a te Hahi Momona, tona
ingoa ko Te Karere.

Ko enei katoa maku e ki ake, he tino Api-

• tihana ko koe te Kawanatanga. Kati ra e pai
ana, waiho ma te ra, ma te po, e whakaatu.
Te tu o te Kawanatanga, te hinga ranei. Kia
ora te Pipi.

Kua tae ake te rongo korero, mo to tatou
whanaunga, a matua hoki, mo Rev. H. W. T.
Papania. Kei te tino taumaha rawa tona
mate. Kua kore e pai te haere o te kai ki
tona mangai. Hei kai ngawari ka puta ke ma
te ihu hei kai pakeke ka ahu ki roto. Kua
puta tana kupu kia mauria atu ia i Ngarongotea
ki tona kainga i Matamata, Hokianga. Kei te
haere tonu nga iwi kia kite i a ia. No te wiki
tuarua o Hanuere nei enei rongo. Na te Atua
ano ia i ata tiaki pai, mana ano e homai te
waiora ki a ia. Heoi ano hoki te Minita nui

o te Kaha ki a Ngapuhi nei ko tenei anake.
Kia tau mai tau manaakitanga ki tau anahera.
Kua haere atu a Rev. Wiki Te Paa ki reira,
me etahi atu.

Mo te pooti Mema kua pahika ake nei.
He nui pea te pouri me te maharahara o te
hunga i mihi a ratou na tekau pauna, o nga
mema oku o Ngapuhi. E tika ana pea me iro
me tino mutu. Ko te Ngeru hopu Kiore nei.
Ki te wera ona pahau i te pahunu e kore ano
e heke mai ki te taha o te ahipahumu. He
nui te whakamiharo iho i te kitenga iho, i nga
tangata i pooti ki aua mema. Ko Huirua Tito
te mutunga ake e 25; ko Reihana Netana i
runga tata ake e 26; e rangi kau ake taku ka-
ranga rua nei a W. T. Kowhai, e 42. Ko tenei
he tino uri tikitiki iho no Hongi Hika, kai-
tangata. E matau katoa ana au ki tona tatai,
engari hei aha. Ko Herepete, ko Kaka, ko
ko Riapo, ko Reihana Netana, me Eru Ihaka,
he tangata enei kua mahi noa atu ki te mea ia
ratou ki a whiwhi ki tenei nohoanga, heoi tino
kore. "Kore atu i Waitara Iti, tae noa ki
Waitara Nui." Ko lehu, Hemi Te Paa,
Wiri Nehua, W. T. Kowhai me Huirua Tito,
he tangata hou enei. Heoi ra kihai nei i whiwhi,
e kore ano, ahakoa pehea, ka rite ano ki era i
runga ake nei.

Na mo te pooti waipiro o Wairoa Kauni-
hera Maori. E 250 i te whakaae me homai
ano he waipiro ki nga Maori, 128 i te whakakore,
kati, 122 te nukunga ake, ahakoa kihai i rite ki
te aronga o te pitihana a te Tuhuna ki Kaikohe,
e taea te aha, engari ake, te ngaringari. Tena ko
te Kaunihera o te Tahuna tino kore, kore
rawa, e aha hoki a Ngapuhi maha, huhua nga
Kowhao, e puta atu ana e hou ke ana.

Kaati ake ra, e aku whanaunga ma, kauaka
hei kino iho ki aku kupu, e pai ana he wa kua
pahemo ki muri. He rawe enei no roto i te
tau hou. Tena koutou katoa.

WAAKA TE HUIA.
Dargaville,

12 Hanuere, 1912.



TE TOANGA O TE KAWANATANGA.

I MURI i te pootitanga o nga mema mo
te Paremete o te te Tominiona o Nui
Tireni i te tau ka mahue ake nei (1911).
Kitea ana he tokomaha atu nga mema e anga
aua nga whakaaro ki te Apitihana i nga
Mema Kawanatanga i uru i runga i te pooti-
tanga. Na reira ka whakaarotia he mea tika
me whakaae a Te Waari me tona Ropu ki te

HE KUPU WHAKAMARAMA.

11

puta noa atu ki waho o te Kawanatanga, a ki
te kore ia me tona Ropu e whapaae, kaati me
hui te Paremete, kia ata motinitia e te Para-
mete kia puta a Te Waari me tona Ropu ki
waho o te Kawanatanga. I te korenga o Te
Waari e whakaae ki te puta noa atu ki waho
o te Kawanatanga, Koia i tu ai te Paremete i
Poneke i te 140 Pepuere 1912. No te pu-
aretanga o te Paremete, ka tu mai a te
Kawana Islington ki te whaikorero, a, ki te
whakakaupapa mai hoki i nga mahi i whaka-
arotia ai e ona Minita hei mahinga ma te
Paramete i tenei tau hei Ture. Ka mutu te
whaikorero a te Kawana ka tu atu a Mahi te
Tumuaki o te Apitihana ki te menemana i
nga kupu whakahoki mo te whaikorero a te
Kawana. Ko te menemana tenei. Me hono
atu tenei rarangi ki nga kupu whakahoki mo
te whaikorero a te Kawana, ara kaore tenei
whare i te whakapono ki te kawanatanga otira
mo runga i te whaikorero i puma nei ki roto
i te waha o te Kawana. No te kokiritanga i
taua motini, ka mura te ahi, a. e rua wiki
tuturu e mura te ahi, ara, e raupatu ana te
Kawanatanga i te Apitihana me te Apitihana
i te Kawanatanga. Kume ana te Kawanatanga
kia riro i a ratou te nuinga o nga Mema hei
pooti mo te motini a Maahi, a, kume ana hoki
te Apitihana kia riro mai i a ratou te nuinga o
nga Mema. Nawai i roa e kumekume ana, ka
riro i te Kawanatanga etahi o nga mema i
maharatia i era marama atu he hoa whawhai
no te Kawanatanga. Ka puta i konei etahi
whapapae kino a te Apitihana mo aua Mema
i oma ra ki te taha Kawanatanga. Kai te
whapapae te Apitihana, kai te whakahaere te
Kawanatanga i ta ratau keehi ki etahi atu
mema kia riro mai ia ratau. Kaati i te mea
kua tohungatia te Kawanatanga ki te hanga-
reka i te tangata, oho rawa ake te Apitihana,
ka riro etahi o a ratau tangata i te Kawana-
tanga. Kaati no waenganui po o te Turei te
27 o Pepuere 1912, ka tukua te motini ki te
pooti, a, no te pootitanga, riterite tonu te taha
Kawanatanga (e 39) me te ta Apitihana (e 39)-
Na te pooti a te Pika o te Whare ka hinga
te Apitihana, ka tu te Kawanatanga. E kiia
ana katahi ano tenei tu ahua ka kitea ki te
Paremete o Niu Tireni o mua iho, a, tae mai
ki naianei. Ko te wahanga o te Whare:—

Mo te Kawanatanga.

Atmore

Brown

Buddo

Buxton

Carroll

Clark

Mo te Apitihana.

Allen

Anderson
Bell W.
Bollard, J.
Bollard R F
Bradney

Coates
Col vin
Craigie
Davey
Dickie
Ell

Forbes
Glover
Hanan
Hindimarsh
Isitt

Laurenson
M'Cullum
Macdonald
M'Kenzie, R.
Mackenzie. T.
Millar
Myers
Ngata; 
Parata
Payne
Poland
Rangihiroa 
Reed

Rhode-. T. W.
Robertson
Russell
Seddon
Sidey

Smith, R. W.
Thompson. C. J.
Witty
Sir Joseph Ward

Hui katoa. 39
Te Pika - 1-

Buick
Buchanan
Campbell 
Dickson
Escott
Fisher
Fraser
Guthrie
Harris 
Herdman
Herries
Hine
Hunter
Lang; 
Lee

Malcolm
Mander
Massey
New man. E.
Dr. A. K. Newman
Nosworthy 
Okey
Pearce 
Pomare 

Rhodes. R. H
Scott

Smith. F. H.
Statham  
Sikes 

Thomson. G. M.
Veitch
Wilson
Young

Hui katoa  39

-40

  

TAKITIMU KAUNIHERA MAORI.

ANEI e whai ake nei nga KAI REHITA me
nga TARI REHITA KURI o te Takiwa
Maori o Takitimu.

Kai Rehita, Himiona Katipa, Puha; tari rehita,
whare o Himiona Katipa, Puha.

Kai Rehita, Hamiora Hei, Kihipane; tari rehita,
tari o Hamiora Hei, Kihipane.

Kai Rehita, Hataraka Rangi, Hauiti; tari rehita,
whare o Hataraka Rangi, Hauiti.

Kai Rehita. Newton Hutana, Tokomaru tari
rehita, Maori store, Tokomaru.

Kai Rehita, Eru Titi. Pahou: tari rehita   toa o
Eru Titi. Pahou.

Kai Rehita, Hawea Tipuna, Erepeti; tari rehita,
whare o Hawea Tipuna. Erepeti.

Te utu Rehita Kuri:—He 2/6 mo te kuri a hipi,
[i kau. He 5/- mo ia kuri i waho i enei. Koia
tangata e kore e rehita i tana i ana kuri ranei i
na Kai Rehita i runga ake nei i mua o nga Aperira
ka hamenetia.

Na te HEKETARI, 

Takitumu Kaunihera. 

TE  PIPIWHARAUROA.
HE TURE TUTURU.
1. Kotahi putanga o TE PIPIWHARAUROA i te ma-
rama.
2. Ko te oranga mo te pepa e rima hereni (5/-) i te
tau, me nooti o te Poutapeta me pane ranei, auaka i te
tiaki he pane kingi hepene nga pane e tino hiahiatia
ana.
3. Ki te pau nga hereni a tetahi tangata i tuku
mai ai ka tukua atu he kaute. Ki te tae atu te
kaute kia hohoro te tuku mai i te moni, na te moni
hoki i puta atu ai te pepa ehara i te mea tupu noa.
4. E pai ana kia tukua mai nga korero o ia wahi o
ia wahi o te Motu, engari kei te Etita te tikanga mo te
ta i aua korero : kia marama te tuhituhi.
5. Me penei te tuhi i waho o nga reta katoa: —
Ki TE PIPIWHARAUROA,
Te Rau, Gisborne.

HE PANUI
Ki te tangata e hiahia ana ki te Rawiri
ki te Himene : he nui noa atu nga pukapuka
kei a au inaianei : ko te utu : —
He mea nui, kin noa ... 2/6
He mea nui, kiri wher ... 3/-
He mea nui, kiri pai ... 4/—
He mea nui kiri pai rawa ...  5/6
H e mea paku, kiri whero ... 1/6
H e mea paku, kiri pai . . . 2/6
He mea paku, kiri noa ... 1/-
He mea paku, kiri pai rawa 3/6
Rawiri & Himene, kiri noa 1/6
Rawiri & Himene, whero ... 2/-
Rawiri & Himene, pai ... 3/-
Rawiri & Himene, pai rawa 4/-
He Himene ... ... -/6
Maku e utu te Pane Kingi hei tuku atu i
nga pukapuka ki a koe.
Na H. W. WILLIAMS,
Te Rau, Gisborne.
Ki te hiahia te tangata ki te Paipera ki te,
Kawenata, me tono ki te BIBLE DEPOSITORY
SUNDAY SCHOOL UNION, Auckland.
Paipera, 2/6, 3/6, 4/6, me te pane kingi //-
Kawenata me nga upoko whakamarama 2/6 3/-
4/6, me te pane kingi 3d.
Kawenata paku, me nga waiata 2/-, 2/6, 3/-,
3/6, 4/-, me te pane kingi, 3d.
Printed and Published by H. W. WILLIAMS, at Te Rau
Printing Works, Berry Street, Gisborne, New Zealand.