|
loading...|
|
Te Puke Ki Hikurangi 1897-1913: Volume 7, Number 11. 15 January 1912 |
pp
Commentary|
|
1 1 |
▲back to top |
*
Te utu) Te Puputanga ki te ora. Nui tangata e haere ana ki te po, iti tangata
Price i mahue ake ki te ao nei, rauhitia, manaakitia."
Nama 11 o te tau 1. Carterton Wairarapa, Mane Hanuere 15, 1912. 1
HO HO Te tangi a te MOTU KA HO HO
Kakahu Motu-ka taane
HAERE MAI KI RUNGA MOTU-KA
Kaore o Koti? Ha! koina te mutunga. Engari whakarongo. He aha te he o te
ahu atu kiaMARE
Ka hoko mai i tetahi o ona koti Motu-ka tino pai, no te karaihe tuatahi. Kei a ma-
tau nga mea tino atahua o te "KIA O RUNGA." reta angiangi. Koia nei nga koti-
He mea raina a roto he tuiri (Tweed.) he kiri kau he koti kahu. He rarangi tino ata
hua. I mahia mai i Ranana. Otiia ko nga hiahia o nga tangata Motu-ka kaua e titaha
ka taea te whakapi i konei, titiro iana tenei nga mea tino pai, ahuareka hoki ki te titiro
atu ite rarangi kahu huruhuru pango kohinahina, ko etahi he huruhuru Tingiko no Ahitere-
iria. He kameta kaki me nga Wekete ringa, hei whakamahana i nga takakau, he Rekena kiri
poaka kiri Tia, kiri Atirope kaniwahi hoki (Canvas.) Karapu motu ka me nga rarangi o
nga mea katoa. Haere mai kia kite i nga kakahu motu ka. HAERE MAI HAERE MAI.
J. L. MARE.
Te toa taonga Kaha Mahitaone.
G. HIUANA.
KO IA ANAKE TE TANGATA WHAI-MANA KEI WAIRARAPA
NEI, KI TE HOKO I NGA:
WHOOTA MOTU-KA
(FORD MOTOR CARS.)
HE MOTU-KA KEI A AU MO TE TUKU. Ko nga oota e tukua
mai ana ki au, ka tere tonu taku mahi.
HU RAUMATI.
Koia nei te taima tika hei whakaa-
rohanga ki te tango Putu, Hu raumati
hoki. Haere mai kia KITINA mo te ra
rangi pai, kakama hoki, kei roto i te ro-
he o Wairarapa nei. Na matau nga tao-
nga pai atu, e taea ai te hoko mo te mo-
ni iti, a e whakapaua ana o matau wha-
kaaro ki te iwi Maori. HAERE MAI!
J KITINA
"Te hoa o te waewae." Kei tawahi o te
Poutapeta
Kuini tiriti.
MAHITAONE
|
|
2 2 |
▲back to top |
2. Te Puke Ki Hikurangi, Mane Hanueri, 15,1912. Nama 11 o te tau 1
Te Hui Kirihimete Ki
Ngatauewaru.
Te Ore Ore, Mahitaone,
Wairarapa
Nga morehu o Wairarapa he
mea i tangohia mai ia Tuwhare
toa e Taiawhio Te Tau i te mare
natanga o Hemi Te Miha raua
ko Hepina, mokopuna a Tuwha
retoa, ka whakaaetia e Tunuiara
ngi raua ko te Momokingi me te
Amaoterangi, tautokona ana e
nga morehu o Rongokako, koia
tenei nga whakahaerenga o nga
korero o nga rangi i timata
mai ai:—
Na i te mea kua whanau me
a Ihu i Peterehema o Huria,
nga ra o Kiingi Herora, i te 25 o
nga ra o Tihema i te tau o tona
whanautanga, ona tau 1911.
HE RONGOPAI.
No naianei i whanau ai he kai-
whakaora mo koutou i te pa o
Rawiri, ara, a te Karaiti te Ariki-
Whakawhetaitia te ra o to tatau
Ariki o Ihu Karaiti.
Haere mai e nga iwi, haere mai
e nga hapu, haere mai e nga reo,
haria mai nga korero mo te taha
tinana, mo te taha wairua, kia
whiriwhiri tahi tatau ki te Marae
o nga Tauewaru a te 21, 22, 23,
24, 25, 26, o ra o Tihema 1911.
I te Taite te 21 kahui mai nga
tangata, ka timata nga tangi
mate.
Nga Whare Karakia mo nga
Haahi.
1. Katorika Whare Karakia;
2. Mihingare Ngatauewaru;
3. Momona Takitimu;
4. Ruri Tuawhitu Teneti;
PARAIRE 22.
7. a. m, he Karakia.
8. a na, „ „ kai.
9. a ra, he whai-korero.
12. Awatea he kai.
1. 80, p m, he whai-korero.
He powhiri he tangi ki nga
manuhiri.
6. p m, he kai.
7. pm, he Karakia.
I te 28 o nga ra,: 7. a m, he
Karakia; 8. a m, he kai: 9
a m, he whai-korero; 12. o te
awatea, he kai; 1. 3O. p m,
whai-korero:
He Powhiri, he tangi ki nga
manuhiri: 6. pm, he kai;
7. 3O. pm, he karakia;
8. 80. p m, he whai-korero.
RATAPU 24.
7. a m, he Karakia, te ahua
o nga whakahaeretanga i nga
Karakia.
Katorika.
Mihingare,
Momona.
Rurituawhitu o Ihowa.
Kia kotahi te Karakia, heoi
kihai i whakaaetia e nga Hahi
tenei take, i mahara te kai-wha-
kahaere o nga take, ko tenei te
Kingi o nga Kingi, te Ariki o nga
Ariki, i nui atu i nga Kingi o
tenei Ao, kia huia he tangi ma
tatau ma nga Hahi.
Ka hee tenei whakahaeretanga
i te Mane te 25 o nga ra.
Ko te Kirihimete ka whakatu-
heratia te kai i te 2 p m.
He mea whakatuhera ki nga
ripene e raa, kotahi te ripene ma,
kotahi te ripene pango.
Ko nga kai-pupuri i te ripene
pango, ko Hori Te Huki raua ko
' te Harapaki, ko nga kai-pupuri i
' te ripene maa, ko Tunuiarangi
raua ko te Mana, ko te tangata
naana i tapahi te ripene pango
ko Mohi te Atahikoia, ko te kai-
tapahi i te ripene ma ko Henare
te Atua;
Te motunga o te ripene pango
ka tangi te umere e toru tangi-
hanga, te motunga o te ripene
ma, e torn ano nga hipihipi ka
tuhera te whare kai. Ka tu a
Taiawhio ki te whai-korero wha-
kamarama i nga teepu kai, ko te
taha rawhiti, no te Keke o te Ka-
raiti, ko te teepu i te taha tonga
no nga mokopuna a Tamairangi
raua ko Mahinarangi, he whaka-
tutukitanga i te keeke i rokoha-
nga e te Aitua, ia te Hore o
Whakataha-o-te-rangi. Ka hapa-
era whakaritenga, katahi ka wha-
katutukitia kia Hemi te Miha i
Papawai ia Maehe ka hori nei,
koia i kumea mai ai ki
Ngatauewaru tena putake, kaati
i konei aku korero.
Ka whakawhetaia nga kai, ka ti-
mata te kai, e wha nga whakae-
ketanga i te teepu kai, 120 i te
.ekenga kotahi, ka pau nga ma-
nuhiri, ka eke te tangata whe-
nua, e rua nga whakaeketanga,
ka mutu te kai, i te ata te 10 am,
he Karakia i wehewehe ano nga
Karakiai i te po ko te ngahau a
nga Koea Himene, ka riro i te
Koea o te Takapau, ka tekene i
te Koea o Tuhirangi, e rua tonu
nga Koea i whakauru, ko nga
take korero katoa i waiho mo te
Turei, ko etahi o nga ngahau,
kore tonu iho i whakahaerea i te
Turei te 26, ka whakatakototia
nga putake korero e Tunuiarangi.
Ko te kaha o te hunga kua moe
ki te moenga roa, me te mana-
wanui me te ngakau rangimarie,
i te tutukitanga mai o te tau o te
whanuitanga 1881. Ka haramai
i kona nga kupu whakaari a te
Wairua o Ihowa kia te Potanga-
roa, koia tenei te tinanatanga o
tona korero.
, Tuatahi.
Ta te Matua he timata, ta te
Tamaiti he whakatutuki i ta te
Matua, ta te Wairua Tapa he
whakatutuki i ta te Tamaiti.
Tuarua.
Ko to tatau Maoritanga, kia
whakaturia te Paremata Maori,
raa tae mai nei nga panui me te
ahua o te Whare, ko taku kupu
me pooti au hei mema mo taua
Whare, engari ko taku tuunga
he O.
Tuatoru.
* Ko nga kupu a te Potangaroa
panuitia i te tau 1881 he pupuri
a, hei hopunga ma nga tangata
rongo, ko au ka korero ahau i te
mea i man i au, ara, i te tan
te Tiriti o Waitangi, ka haere au
ko taku hoa i haere ai ko te Po
tangaroa Haki, i roto i tena Hu
ka riro mai i au te Tiriti o Wai
tangi, ta rawa ake i te Waitapu
ka whakahaerea te Kotahitanga :
konei i te tau 1897, ka haere nga
Hoia Maori ki Ingarangi, ko te
kaha Hoia nei tenei, kua rite
tona i aa tenei waahi o nga ko
rero a te Potangaroa, te hokinga
mai ko nga Kaunihera Marae, ka
kapi nga motu nei, kaati ko nga.
mea tenei naku tonu i whaka-
tutuki, kai taku tamaiti ano te
waahi i waiho kia ia e te Pota-
ngaroa. Na Hori te Huki kotahi
tonu taku kaupapa mo to tatau
Maoritanga, ko te Haahi Maori
hei whakamaunga atu ki te Ture
Atua, kua mau ia tatau te Ture
tangata, ko nga Kaunihera.
Ihaia Hutana, ko taku take e
whakahua ake, ko tetahi kohatu
hei whakakaupapa atu mo tatau
ki roto i nga mahi.
Taiawhio Te Tau poto nei aku
kupu e whakaputa ake, me kore
e pai hei take i ranga i te tapa-
hanga i nga ripene i nanahi, me
pera hoki te urunga atu ki roto
i te rau tau hoou, he kaupapa mo
tenei rau tau hoou ko te Haahi
Maori, te rua ko nga ropu Kau-
nihera Marae hei pupuri i to ta-
tau Maoritanga, ko taaku take
tenei hei whakauru.
Heoi enei kupu.
Ka neke nga korero mo hiahia-
hi i te ahiahi ka noho te hui, ku
whakawhaititia ' nga take.
Ko. te whakamaharatanga i te
ra whanautanga o to tatau Ari-
ki.
Ko te whakakotahi i nga Haa-
hi ki raro i to tatau Maoritanga
kia wehe i nga pekapeka kia ko-
tahi i te tinana, ki te mea te wae-
wae he teka no te tinana ahau
inahoki, ehara, ahau i te ringa-
ringa ma kona oti ka whakaka-
horetia ai hei mahi mo te tina-
na.
Ko tenei Kirihimete he hoki-
nga mai no nga uri o te Pota-
ngaroa ki te whakahoki honore
ki te Ariki o nga Ariki, me te Ki-
ngi o nga Kingi, mo tatau i tae
mai ki te tau o te honore te tau
1912, ma ta ratau panuitanga i
nga mea i tutuki o nga kupu
whakaari a te wairua o Ihowa
kia te Potangaroa.
Ko te kohatu hei kaupapa
haerenga mo nga uri e tupa ake
ana, tenei kohatu e wha nga
wahanga, ko enei take he mea
whakatau noa i runga i te aronga
o te mararatanga o nga patake
korero a nga kaumatua, oti iho
nga tino kupu hei whakatotikata-
ngai nga take o tenei hui* kai a
Maehe i te 16 o nga ra, ka hui
mai ano ki konei, he mea kowhiri
nga tangata mo taua ra.
Ka mutu ena take, ka haere ko
nga mahi o te Hahi i te 28 o nga
ra Hinota oti tonu i taua rangi
ano, i te Paraire ka hoki hoki nga
tangata i mahue iho ki te whaka-
tutuki i nga mahi, be mea hopu
noa enei e te ripoata ko nga tino
take i whakawhaititia e te tiama-
na o te hui e Ihaia Hutana.
Ko te whakamaharatanga i te
ra whanautanga o to tatau Ariki,
me nga kupu whakakaha i te
whakapono o tenei iwi o Ngati
Kahungunu, i taea ai e ratau te
40 tau i timata mai nei i te tau
1889 tae mai ki te tau 1881, ka
tu tena kohatu hei whakamahara-
tanga ki nga uri i muri ia ratau.
Ko te whakakaha a ia Hahi a ia
Hahi i runga i nga tikanga o te
whakapono, me nga whakaakora-
nga e tipu ai e whai kaha ai te
whakapono.
Ko te whakaaro o tenei hui kia
whakakotahitia taua te Maori, ki
raro i te ture tangata me te ture
Atua me motuhakemai.
Ko te kawanatanga takiwa o te
tau 1900 e mohiotia nei ko te
Kaunihera Marae, kia kaha te
Kaunihera ki te whakatutuki ki
te whakakaha ake i ona tikanga,
kati kia rongo mai ano koe,
koutou ranei, kihai & Meiha
Tunuiarangi i whakaae ki te
whakawhaititanga i nga take, me
tona ki me tu ano he hui
ki Ngatauewaru ia Maehe te 16 o
nga ra, hei whakatino oti i nga
take o tenei Hui Kirihimete.
Heoi ano.
Na te Kai Ripoata o "TE PUKE."
Pitopito Korero.
I tu tetahi hui ki Kaatataone
nei i te 18 o nga ra o Hanueri
1912, he hui hei whakatu i teta-
hi Kamupene Maori Whakatipu
Huarakau ma te iwi Maori, i kiia
kia wha tekau 40,000 mano hia
te kaha mo te Kamupene, a, kia
kotahi 100 rau nga eka whenua,
neke atu ranei, hei maara mahi-
nga kai. Hei te Turei te 22 o
nga ra o Hanueri nei ka tu ano
tetahi hui, hei reira mohiotia ai
te tuturutanga o tenei Kamupene.
Kotahi £1 pauna te utu mo te
hia kotahi.
|
|
3 3 |
▲back to top |
Nama 11 o te tau 1. Te Puke Ki Hikurangi, Mane Hanueri, 15, 1912. 3
I tupono tetahi aitua ahua ki-
no kia Ngahui Rarata, wahine a
Henare * Parata, o Papawai, i te
hatarei te 13 o nga ra o te mara-
ma nei. I haere ia kia kite i eta-
hi ona whana onga, he ohorere
anake te tatunga o te waewae o
tona hoiho, tahuri tonu atu
te kiki, taka ana ia ki
raro. I tae a Takuta Kana kia
kite, ka tirohia e te Takuta, ka
kitea kua whati tetahi o nga
ringa, engari ki te korero a. te
Takuta kei te ahua pai.
I te weranga o tetahi Hoteera
nui i Tikaako Niu Ioka, Kihei i
taea e nga kai tinei ahi te tinei
taua whare, i te kaha o te maka-
riri. I te mea ka tata te wai, te
tae ki te ngutu o nga paipa rere-
nga wai, kua hukapapa noa atu
te wai, he mea arawhata ki nga
. wini, te whakaoranga i nga ta-
ngata o roto i taua whare.
Kei nga ra whakamutunga o to
marama nei, ka tu tetahi huihui-
nga nui na te ropu o te Apitihana
ki Akarana, hei tino huihuinga
nui tenei ma te taha Apitihana.
Kai te rua tekau ma iwi o nga
ra o te marama nei, ka tu totahi
huihuinga ki Waahi, Hanatere,
ki to tirotiro mehemea e tika ana
te tuunga o Takuta Pomare hei
Mema mo te Tai Hauauru, note-
mea ehara ia i te tino Maori engari
he Koata Kaihe.
I tahuri tetahi tangata ki te
pahua i tetahi wahine, ko Orouka,
te ingoa, i Tikaako, (ko tenei
wahine e matau ana ki nga mahi
takaro), i te hinganga o te wahine
nei ki raro, ka whakamatau te
tahae nei ki te tango i te paahi
moni a te wahine nei, engari i
runga i te kakama o te wahine
nei, ka hinga i a ia te tangata ra
ki raro, na te kaha o taua tangata
i puta ai.
I te kaha o te makariri ki Niu
Ioka, tekau ma whitu rawa nga
tangata i mate, i tae ki te rua
tekau takirii i raro atu ia hiro te
kaha o te makariri.
E wha miriona, kotahi rau, e
toru tekau maono mano pauna te
utu o nga taonga o Poihakena i
hokona atu ki waho. E rua
miriona pauna te nekenga ake i
nga moni o ten tau.
E ono mano, e whitu rau, e
rima tekau ma rua, te nui o nga
whare hou i hangaia ki roto i te
taone o Poihakena, ko te wariu
katoa o aua whare e toru miriona,
e waru rau, e rua tekau ma rima
mano pauna.
Kua kitea tetahi papa waro kei
re takiwa o Wotaki, Marepana
kotahi mano patu te hohonu.
I te taenga mai o Maki Papa-
kura me nga tangata o te Arawa,
i haere nei ki Ingarangi ki Roto-
rua kihei i pai te poohiritanga ia
ratau, engari i runga i ta te Maori
tikanga i patua a Maki Papakura,
i runga i te matenga o Aporo ki
te Moana.
Rongo Korero O Nga
Motu.
WHAWHAI O TIRIPORI
ROMA.
I hopukia e nga Topito o (e
Itariana tetahi tima o te Wiwi,
ko te take i hopukia ai, i kitea
tetahi Tima Rere Takiwa (Aerop-
lane) i runga i taua tima.
ME WHAI MANA NGA WA-
HINE.
STOCKHOLM.
Kua whakaaro te Kawanatanga
o te Kanineiwiana, kia hangaia
tetahi Pire e te Paremata, tuku i
tetahi mana ki nga wahine, kia
whui mana nga wahine ki te noho
i roto i te Paremata i runga i te
pootitanga hei mema mo te Pare-
mata.
KOURA I ROTO I TE PIKAO-
KAO.
OTAWA.
He nui nga Nakete Koura
(moni) i kitea i roto i nga Pikao-
kao i runga i tetahi paamu e tata
ana ki (minitonas). Kua oti i te
iwi te pou haere a ratau kereeme
hei mahinga i te koura.
PINE POTAE WAHINE.
POIHAKENA.
Kua paahitia he Pai-ro i runga
i te whakahau a te Komiti Tohu-
tohu o te Para Kaunihera o
Poihakena, kia tupato nga wahine
mau potae, ki nga, pine o o ratau
potae, kia whakamaua he arai ki
te mata o te pine, kei titi te tuata
o te pine ki te tangata.
MATE MOORO-PAAKA.
TEOHANAPAAKA.
Tokowhitu nga tangata kua
pangia e te mate Mooro-paaka e
rua nga mea i mate i mua ake nei.
KA TAREWATIA.
BOSTON.
I te whakawakanga ia te Rev.
C.Ritihana (Richeson), kitea iho
he tika tona paitinitanga i tona
whaiaipo, ia Mihi Awihi Rainera,
vhakataua ana e te kai whakawa
da tarewatia taua minita.
TARI MO NGA HOIA.
PONEKE.
. Kua whakaritea e te Tari Mo
•Nga Mea Whawhai, hei Kereita-
one he Tari mo nga hoia haere
waewae o te Ropu Tuarua, o nga
hoia o te Retimana Tuaiwa o te
takiwa o Poneke nei. I raro i te
whakahaere a Meiha Tiaata, kai
whakaako o te kura nui o Kerei-
taone.
HUIHUINGA.
OTAKI.
He nui nga Maori o te Tai
Tokerau (Ngapuhi) i hui ki te
kainga o Heni Te Rei, wahine
rangatira o Otaki, i whakahaeretia
etahi take e pa ana ki te Iwi i
reira.
HUIHUINGA MO TE PARE-
MATA.
PONEKE.
I te mane, te 8 o nga ra o te
marama nei, katahi ano ka puaki
te mangai o Ta Hohepa Waari,
Pirimia, i roto tonu a te Waari i
te wahangutanga, mai ano o te
ra i pata ai nga whakaatu o te
pooti, tae roa mai ki tenei ra,
katahi ano ka puaki toua mangai
ki te iwi ara koia tenei:—
KI NGA TANGATA WHAI
MANA KI TE POOTI MEMA O
NIU TIRENI NEI.
Ko te ahua o nga whaka-
haere mo runga i nga korero
Paremata, ka nui te ahua
uaua. Kaore ano kia tae ki
te toru wiki o te taenga mai
o nga pukapuka a nga Apiha
Whakahaere i nga pooti, e
uru ana, nga ra hararei o te
Kirihimete me te Tau Hou ki
roto i enei wiki, a, i roto i
enei wiki e toru, kua tirotiro
au, a, kua uiui hoki ki te
ahua, na, kua tino mohio au,
mehemea ki te whakahaeretia
hepooti whakata i te Kawana-
tanga, ka whiwhi au ki nga
pooti torutoru nei te hipanga
ake. He nui nga whakahau
mai ki a au, kia hohoro taku
karanga he huihuinga mo te
Paremata, kaati kua tirotiro
au, a, kua whiriwhiri hoki,
kitea iho eau koia nei te huar-
ahi tika atu maku, ara, me
karanga e au he huihuinga
mo te Paremata, kua tino
kite tatau, e riterite tonu ana
nga pooti o te taha Kawana-
tanga me te taha Apitihana,
ko te kahanga mo nga taha e
rua, kei te hunga i tu mo te
Taha-rua.' I whakaaro au i
roto i toku ngakau, he mea
tika atu, kia riro ma te Pare-
mata e tirotiro tenei tu ahua,
a, i runga i te whiriwhiri pai
a toku ngakau, kitea iho e au,
tere taku karanga he huihui-
nga mo te Paremata, i roto
ano i enei ra. Na reira, ka
tono atu au ki te Kawana,
kia Karangatia he huihuinga
mo te Paremata, a te Taite te
15 o nga ra o Pepueri 1912.
Kaore he ti kanga, kia korero
| au i toku • whakaaro, mo te
ahua o te taha Kawanatanga.
me te taha Apitihana inaianei,
i no te mea kei te mohio noa
atu tatau, ko te hunga kei a
i ia nei te mana ki te whaka-
haere tikanga, me riro ano i
a ia te nuinga o nga mema,
na ki toku whakaaro he tika-
nga pai tenei e puta ai he
painga ki te iwi nui.
HOHEPA HORI WAARI.
8/1/12 PONEKE.
KE AHI NUI KI TIKAAKO.
NIU IOKA.
I puta he ahi nui ki te toa hoko-
hoko taonga a Messrs Schetarts-
child me Sulberger. o Tikaako.
He tino nui te mahi a nga
tangata tinei ahi, katahi ano ka
taea taua ahi te tinei.
HE TAONGA NUI.
RANANA.
Kua whakaturia tetahi Kamu-
pene nui e rua miriona, e rima
rau mano pauna (£2,500,000,) te
nui o te moni a taua Kamupene,
hei whakawhanui i tetahi taonga
hou (patents) he rongoa i te wai.
TURE MO NGA KAI PAI.
POIHAKENA.
Kua puta te panui i roto i te
Kahiti, i raro i Te Ture Mo Nga
Kai Pai, ko nga tangata katoa e
mahi ana i nga mahi whakawhaiti
kai, me era atu tu taonga katoa
e kiia ana hei kai ma te tangata,
kaua rawa hei kai paipa, hei tuha-
tuha, hei ngaungau tupeka ranei
ki te takahi te tangata i tenei ka
painatia i runga i te Ture.
HUKARERE.
OTAUTAHI.
Tino kino atu te putanga o te
Hukarere ki konei. I te mutunga
o te rere a te huka, ka puta he
hiko he whatitiri, tino nui atu te
ua.
MAHI MIRAKA KAU.
ELTHAM.
E toru tekau ma waru mano, e
waru tekau ma rima pauna (£38,
35,) nga moni i utua e te Kama-
Dene Mahi Pata, ki nga kai tuku
miraka ki te kamupene.
|
|
4 4 |
▲back to top |
4. Te Puke Ki Hikurangi. Mane Hanueri, 15,1912. Nama 11 o te tau 1
|
|
5 5 |
▲back to top |
Nama 11 o te tau 1 Te Puke ki Hikurangi, Mane Hanueri, 15, 1912 5
Ko nga korero a Paora
Potangaroa.
I TE WA E MAHIA ANA TONA
WHARE WHAKAIRO, 1878.
Paora Potangaroa He kupu
ake tenei naku kia koutou, ki te
oti tenei whare ia tatau, ka ki
mai te whenua kia koutou, haere
atu te ora o nga tangata o Waira-
rapa, puta noa te motu nei.
Tuarua:—Ki te kore e oti te nei
whare ia tatau, haere atu te mate
o tenei kainga o Wairarapa.
Tuatoru:—Kua eke mai tetahi
manu aui ki runga i te tahu o to
tatau whare noho ai, e wha nga
peeke witi kei ona parirau e mau
ana, e rua i ki i te witi, e rua
kihai i ki i te witi, e tahurihuri
ana taana noho, me tona tirotiro
ki runga i te motu nei, puta nou
te ao katoa.
i Tuawha:— E toru nga kapua
o te rangi, kotahi kapua whero,
! kotahi kapua mangu, kotahi ma
Tuarima.:— I kite ahau i te
rangi e whero ana, mumura tonu
te ahua, ko te rua porotaka noa
ana ki te taha rawhiti, ki Whanga -
! nui te ritenga mau atu ki Tonga-
i riro, ahu atu ki te putanga mai o
te ra, ko nga whetu e rere mai
ana ki tenei taha, ko te Upoko o
te motu nei i puare, i marama, i
pai noa iho.
Ko nga whetu i rere mai ki
konei i roto i te mura o te ahi.
Tuaono;— Kua noho kau a-
hau, Nga ope o te rangi:— 12
Te Kai Hapai Ahi. 12 Te Kai
. Hapai Pupuhi- Hau, 12 Te Kai
mau kakawai, ko enei tangata,
kua noho hei titiro iho kia tatau,
Tuawhitu;— E rua tau me te
haawhe ka puta tetahi poropiti i
muri i a au, mana e korero noa-
iho, kei roto i o tatau whare e
haereere ana, maana e whakapu-
ta te motu nei.
Tuawaru:— Kaore au e mate,
e toe nei nga ra e Urn ngatia ai
nga Kohatu, o nga motu nei, ki
te Upoko o te motu nei, kei reira
ra te popo ai nga iwi nei kia
i tatau.
Tuaiwa;— E toru nga mate
o te tangata i te ao nei:— Tua-
tahi, ko te mate i te Whenua,
I Tuarua, ko te mate i te Kai-
kore, Tuatoru, ko te mate o te
tangata. Ko tenei tau e haere
ake nei, ko te tau o te panuitanga
e ki ana ahau, kia kaha, ka puta
he oranga mo tatau katoa, ka
|
|
6 6 |
▲back to top |
6. Te Puke Ki Hikurangi, Mane Hanueri, 15,1912. Nama 11 o te tau 1.
NGA TURE O TE
i Puke Ki Hikurangi.
Kia whiwhi ra ia koutou ki nga
Manaakitanga Papai, me nga
Waimarietanga o te ngakau Ra-
ngimarie, me te aroha noa, ko te
mea nui tenei o nga mea e toru
o te Tumanako, o te Whakapono
o te Aroha. Hei pa-tu-watawata
mo nga mahi. Kia mau ki te
. Whakapono, na te Whakapono i
tu ai nga mahi, na nga mahi i tu
ai te Whakapono. Amene.
TURE. I.
E rua nga putanga o te "Puke
Ki Hikurangi" i te marama.
TURE. II.
Ko te utu mo te pepa o te
Puke" i te tau 10/-; i te ono
marama, e 6/-; Kaore te toru
marama.
TURE. 111.
Ki te tono mai te tangata i te
pepa kia tukua atu kia ia me
tuku tonu mai te moni, mo te
tau, mo te ono marama ranei.
TURE. IV.
Ki te tuku moni mai te tangata
koia nei te tauira i te Ture o raro
iho nei, hei nga moni Nooti Pou-
tapeta anake, (Postal, Notes.)
TUKE. V.
Ki te tono mai te tangata i te
pepa, me penei te ahua o te tuhi
mai i te ingoa ki waho o te kawa
kia marama te tuhi mai:—
Ki te Etita
I O te Puke Ki Hikurangi
P. O Box 5.
Carterton.
TURE. VI.
Kei te Etita te tikanga mo te
panui i nga korero e tukua mai
ana kia panuitia. Engari kia
tupato ano, kaua ngakorero kino
e tukua mai kaore e panuitia.
TURE. VII.
Ko nga reta katoa e tukua mai
ana kia perehitia, kaore te ingoa
o te Kai-tuku i roto, me te kainga
hoki, kaore e perehitia.
TURE VIII.
Mehemea ki te tae atu te pepa
he takai whero te takai, he tohu
tena kua tutuki te tau mo te pepa
o te Kai-tango, a, me tuku tonu
mai te moni i taua wa tonu, ki te
kore e tukua mai te moni i muri
iho i te taenga atu o taua tohu
ka whakamutua te tuku atu i te
pepa.
NA TE ETITA.
Printed and Published by TE
HIKONGA TUHOKAIRANGI, & ANARU
TUHOKAIRANGI, (Andrew's Bros),
under the Direction of PURAKAU
MAIKA, Editor, at the Registered
Printing Office of "TE PUKE KI
HIKURANGI," Belvedere Street, I
CARTERTON, 15th Jan, 1912. I
|
|
7 7 |
▲back to top |
Te Puke Ki Hikurangi, Mane Hanueri, 15,1912. Nama H o te tau 1. No nga Toa Hokohoko Taonga me era atu Panui tenei Wharangi. H. E. ITANA. (H. E. ETON.) KIMIHI HOKO RONGOA HE KIMIHI TINOPAI TENEI KEI WAIRARAPA NEI MO NGA AHUA RONGOA KATOA KEI KUINI TIRITI MAHITAONE Te nama o te WAEA KORERO 31. Te nama o te P.O. Box. 61 C. S. POORO. (C. S. BALL.) TEERA TUI KAHU Kuini tiriti MAHITAONE Kei au nga tino tawhe papai rao nga wahanga e wha o te tau, ka mahia e au nga ahua mahi kahu katoa e hiahiatia ana e te tangata mo te utu iti. W. KEREKE. (W. CRAGG.) HE TANGATA KATIKATI MA- KAWE, HOKO TUPEKA HOKI, Kaore e ngaro tenei haapu i te tauhou ko te "HAAPU KEI TE KOKI." o KUINI TIRITI, MAHITAONE. WHAKARONGO? KA MAHIA E MATOU NGA MEA E HIAHIA- TIA ANA E KOUTOU I roto i te mahi PEREHI PUKAPUKA NA TE "PUKE" TITIRO KI TE KATOA Ta matau e kii atu nei. Aata titiro ki nga Puutu me nga Hu o roto i to matau Toa. Kei maharahara, koianei nga Puutu huatau kua tae mai kei a matau. A, mo te ahua hoki o te utu. NGA PUUTU HOU A TEEWE me tona KAMUPENE MO NGA TAANE ME NGA WAHINE Kei tawhiti te pai o enei mo te utu iti, e rite ana ki nga utu nui. Titiro ki enei na: Puutu taane, tino pai ko te utu 13 9. Puutu taane, whero, mahi hou 17 6 Puutu wahine whero, pango ranei 9 6 Ka piki whakarunga. Kaati, haere mai kia mahia atu e matau tetahi o enei pea puutu mou. TEEWE & KAMUPENE. KAATATAONE. TE RANANA PUKAPUKA TU-TOHU. (Kotahi putanga i te tau.) He pukapuka hei whakahangai i te tuhituhi a nga tangata whai-mahi, ki nga Ingarihi. Kamupene Mahi, Hokohoko hoki, i roto i ia wahanga o te taonga. A, hei tu-tohu hoki ki nga tangata e haere ana ki Ingarangi i Ranana me ona rohe katoa Kei roto ano hoki i tenei pukapuka te rarangi ingoa o nga Tangata tango taonga me nga taonga e tukutukua ana e ratau, me nga taonga makete o nga Koroni, me o era atu motu hoki. Nga raina Tima Hei whakaatu ki nga tangata e haere ana ki runga tima, i nga wahapu hei rerenga mona, a, hei whakaatu hoki i nga taima e rere ai nga tima i tena wahapu, i tena wahapu. Hei panui hoki i nga mahi o ia takiwa, a nga tino tangata mahi, tangata tango taonga hoki, me era atu tu tangata whai-mahi, i roto i nga tino taone nunui, a, i waenganui ano hoki o nga Takiwa Mahi-ahu-whenua, o te Kiingitanga Kotahi. Ka tukua atu he kape o tenei pukapuka ka utua hoki te tukunga atu, mehemea ki te tukua mai he poutapeta oota mo te moni £1. The London Directory Co. Ltd. 25 Abchurch Lane, London E. C. D. T. KIINGI HE TANGATA HANGA WHA- RE, HANGA KAWHENA HOKI. He wahi mahinga tawharau toa, mahinga toa hoki. Porootiwe Tiriti Katataone. Te hono rakau o nga ahua mahi katoa e mahia ana e tenei ta- ngata i roto i te wa poto. Nga ahua mahi whare katoa e mahia ana. He Kai-whakahaere nehua nga tupapaku hoki. Ka haria nga tupapaku ki nga waahi katoa o Wairarapa nei. Niho Pai Mehemea he niho pai ou, haere kia ti- rohia kia rongoatia Mehemea koe e hiahia ana kia pai o niho haere kia: Makiwera Takana Makahana Tangata unu iho. (Kei tawahi o te Maku- ihi Hoteera.) CARTERTON Kei nga Mane o nga wiki katoa ka haere ki