|
loading...|
|
Te Puke Ki Hikurangi 1897-1913: Volume 5, Number 2. 15 October 1902 |
pp
Commentary|
|
1 1 |
▲back to top |
NAMA 2.] WAIRARAPA OKETOPA WENEREI 15 1902. TAU TUARIMA
"TE PUKE KI HIKURANGI."
[PUTEA]
[Tari whakahaere ora mo te katoa.]
TAIPO PIWA.
(ENTERIC FEVER)
Nga take i toro ai, mo etahi raweke e kore ai
e toro
NGA TAKE I RERE AI, ME NGA MAHI E KORE AI
E RERE.
Taipo Piwa (Typhoid Fever). He
mate ngarara tenei mate.
E pangia ana te tangata e tenei mate, ahakoa
pewhea te kaumatua, otiia kaore e tino ngau
ana ki nga tino tamariki.
E noho nui aua tenei mate ki roto.
(1.) I nga whare parapara.
(2.) I nga waahi maku.
(3.) I nga whare kaore e puta nui mai ana
te hauora o waho ki roto.
(4.) 1 nga whare e ringiringihia tu-tatatia
ana nga wai kino.
(5.) I nga whare e tu-tata ana ki nga repo
ki nga huhi.
(G.) I nga waahi e poke tonu ana nga wai.
(7.) I nga puna papaku.
(S.) I nga puna i nga waahi e heke ana
mai nga wai o nga kainga ki roto.
(9.) I nga kainga kaore kaa he whare tiko.
(10.) I nga kainga e noho tata ana mai nga
poaka.
Kaati kua kite tatau he paru te hoa nui o
tenei mate rihariha, kia ma.
Ko nga tohu nunui enei o te Taipo Piwa.
(1.) He ngoikore.
(2.) He kirika (piwa).
(3.) He anini (takaarangi).
(4.) He maroke o te waha me te arero.
(o.) He ngawhawha o nga ngutu.
(6.) He mamae o te puka.
(7.) Ho torohi.
Nga tuke i toro haore ai :—
E noho ana nga ngarara o te mate nei i
roto i nga piropiro (whiwhi, puku ririki) no
reira i mamau ai le puku i torohi ai hoki,
na e tahia mai ana ki waho, i roto i nga paru
o te tinana aua, ngarara, a mehemea, ki te
horoia atu ki roto i nga puaa o to ua; ki te
maroke ranei, ka puehutia, ka puhipuhia ha-
eretia e te hau, ku, uru ki roto i nga kai, i
nga miraka ranei, a hei te kainga i aua moa
ka toro haere te mate.
NGA KUPU KIA MAU MEHEMEA KI TE TUPONO
TE PIWA KI TETAHI WAAHI.
(1.) Me kohua nga wai katoa me nga mi-
raka.
(2.) Kia pai te marae o te kainga, kia ma
a roto i nga whare.
(o.) Kia kaua e ringiringitia tutatatia nga
wai kino o te kainga.
(4.) Kia tahutahuna katoatia nga otaota o
te kainga ki te ahi.
(5. Kia ma tonu nga whare tiko, kaua ho-
ki e tukuna kia ki rawa, kia kino ranei, ka
hari ai.
(6.) Kia, mauria ki tawhiti tanu atu ai ta-
hu atu ai ranei ki te ahi nga para kai, nga
kongakonga, nga hinu kino me nga kiri tae-
wa me etahi atu mea, kaore nei e tika ana
kia waiho i roto i nga whare.
(7.) Kia kaua e waiho kia puke ana he wai
ki nga taha ki raro ranei i te whare.
(8.) Kia kaua e tukuna he kuri he manu,
he kararehe ranei kia noho i roto i raro ranei
i te whare.
Heoi e te Iwi, ki te oti enei mea te mahi e
tatau, ka ahua mama tenei mate i runga ia
|
|
2 2 |
▲back to top |
[NAMA 2, o TE TAU 5.] TE PUKE KI HIKURANGI. OKETOPA WENEREI 15 1902. Wharangi No. 2
tatau. Kia kaha te mahi e nga Iwi, i enei
mea pakupaku hei ora mo tatau, kei huri ra-
wa ake nga tau e haere mai nei ka tukore
Maori, i to tatau whenua. Heoi kia kaha.
Kia ora.
Na ta koutou Tamaiti Aroha,
Maui Pomare, M. D.
KEEHI WHENUA.
Muriwai.
Akuhata 5th, 1902.
Ki te Etita o te "Puke" me to komiti wha-
kahaere i te taonga o te iwi katoa, ehoa ma
kia ora koutou katoa.
Utaina atu nga kupu ka tuhia ki raro nei,
i te 29 o Akuhata ka whakahaerea ta matau
keehi me to matau hoa tautohe me Norana
Roia, whakataua ana ko matau i hinga, otira
me whakahoki e au taku korero ki te timata-
nga mai, i te tau 1866 ka riihitia taua whe-
nua a Maraetaha, me te Kuuri me Pakohai,
me Tangotete, kia te Wirihana, ka riihitia
kia Honeha Wuutupaina, i muri mai i te tau
1872 ka timata te hoko a nga tangata, ko
etahi kaore i hoko, pupuri tonu i o ratau hea,
i te tan 1879, ka mutu te riihi, ka wehea te-
tahi waahi o Maraetaha, e toru mano eka mo
nga mea kaore i hoko, ka wehea tetahi wahi
o te Kuuri mo nga mea kaore i boko, ko Pa-
kohai i hoki katoa mai ki nga tangata
hea, me Tangotete, i hoki katoa mai ki nga
tangata hea, ka mutu tena. 1 taua tau ano
ka tono a Wipere raua ko te Riihi Roia, kia
hoatu kia rana aua whenua, ka whakaae nga
tangata, ka haina i o ratau Ingoa, ko raua
hei kai tiaki me to raua komiti tokowhitu, ko
• Hemi Waaka, Hirini Te Ratu, Eru Riki, Ne-
pia Te Paka. Kua mate enei i raro iho nei.
Mita Puku, Eru Pohatu, Wi Tamihana.
Ko Maora Pani kaore i pai kia taka ona
hea, ki nga kai tiaki me taua komiti, me Ema
Maora hoki, kaore i pai kia taka ona hea ki
aua kai tiaki me taua komiti, katahi ka wa-
hia o raua eka o te toru mano o Maraetaha,
ka wehea erua rau e rima tekau ma tetahi,
e rua rau e rima tekau ma tetahi, i te Kuuri
10 eka ma tetahi, 10 eka ma tetahi, ka mutu
nga Poraka i uru ai rana, kaore i Pakohai i
Tangotete, ko tenei whakamahinga na taua
komiti, kia wehe atu ki wahi ke o to ratau
mana rue Wipere, me te Riihi, ko te hea o
Paora he mea wira hoki na ona Tamariki
ua Heemi Mahuki raua ko Haami Mataora,
ko taua hea kaore i tau ki nga kai tiaki, me
taua Komiti, i tau ki te taha kia Honehana,
na Honahana i wehe, e oho tekau eka o te
Kuri, he waahi pai he mea parau, e waru
tekau eka o Maraetaha, he waahi pai he mea
parau, huihui katoa kotahi rau e wha tekau,
na te wehenga mai i nga waahi pai i kore ai
i eke ki te 250, pera, i o Maora ma, i muri i
tena, ka hokona e Pene Mataora e 40 eka o
te waru tekau, toe mai e wha tekau eka, he
riiwhi a Pene, ko Haami Mataora raua ko to-
na tuahine ko Tariata, ia raua ano etahi eka
o Paora kei Pakohai, kua wehea ki waahi ke,
e te komiti me Wipere raua ko te Riihi, e 88
eka, ka mutu tena. I nga tau i muri mai ka
timana te raruraru haere, tae mai ki te taa
1896. ka kahititia e Wipere raua ko Timi
Kara, kaore i haere he keehi. I te tau 1897
ka kahititia ano e te Roia o te peeke, he ho-
mai i nga mokete ki runga taumaha ai, ka tu
nga Maori ki te turaki, me to ratau Roia me
Tione, whakataua ana, hinga ana ko te peeke
tekau pauna tekau hereni te utu a Taratoa, i
te tau 1900 ka hokona e Hoori tuakana o
Honehana, kua mate a Honehana, ka hokona
e tona tuakana kia Peere, e rua rau rima te-
kau eka, ka ki atu au kia Peere kaua ia
e hoko i taua whenua, koi tipu he raruraru,
ki ana ia kaore be raruraru, ka raruraru ko
te tangata nana i hoko ki a ia, he maha o
maua taima e tautohe ana kaore i whakaro- •
ngo, muri mai ka kite matau i roto i te Ka-
hiti e tono ana kia wahia e te Kooti, ka tae
ki to ra e tu ai, ka tae matau ki reira ki te
whakahe, nui atu te kaha o te Roia o Peere,
ka nu kihia e matau, ka tae ki tetahi wiki, i
te mane ka tae ano matau ka tautohe ano,
kaore e rongo te Roia, ki tou mai no Paora
Tongara taua hea, na Pene Mataora i hoko
kia Honehana, ka ki atu matau kua wehea
katoatia nga waahi mo Paora Tongara, ko
nga tangata hea i haina kia Wipere raua ko
te Riihi me to raua kouaiti, no ratau tenei
wahanga kaore tetahi atu tangata, ki ana
mai a Norana kaore o matau mana ki te wha- .
kahaere i taua whenua, ka tohe tonu mai kia
haea te mapi, ka whakaaetia hold e etahi o
matau, maakatia a runga i te mapi, i muri i
tena ka haramai te kai ruuri kaore i hangai i
runga i ta matau wahanga, ka tonoa e matau
he whakahe, ka whakaaetia mai, ka Kahititia,
ka patua atu he waea, kia Wipere i Poneke e
Arawhita Pohatu, pewhea to whakaaro, wa-
eatia mai e Wipere, me haere kia Heemi Wa-
aka kaia ia nga korero e mohio ana, ka hae-
re tetahi o matau a Riwai Taipiha, ka kia
atu hei te 29 o Akuhata ka tuhera te Kooti,
me tae tatau katoa ko te whakahau hoki tenei
a Wi Pere kia koe, ka whakaae mai a Hemi
Waaka, ka tae ki taua ra ka haere matau me
etahi atu, he nui nga tangata, ka tae ki te
aroaro o te Kooti, ka tono matau kia whaka-
tikaia te ruuri i runga i ta matau haenga i te
. mapi, e mau tonu ana ta matau haenga, ka-
ore i whakarongotia, ka tu a Hemi Waaka
he whakahe i te ruuri raua ko te hoko, na ra-
tau tera waahi na nga kaitiaki, kaore i wha-
karongotia, ka tu a te Riihi kia nekehia te
Keehi kia tae mai a Wi Pere, ka whakaaetia
te taha kia Wi Pere kia puare ka whakataua
ko matau ko nga Maori i he, i tono ano te
Roia o Peere kia utu matau i te haawhe o te
taiapa, ka tu atu a Hemi Waaka kaore ia e
whakaae ki tenei whakatau, kaore ia e wha-
kaae ki te tono kia utu nga Maori i te haawhe
o te taiapa, koia nei to matau raruraru o te-
nei whenua, ka tukua atu nei, ki toku wha-
kaaro ake kaore i tika tenei whakatau, kaore
hoki i te tika tenei hoko, he tangata ke nana
te hoko, ka mau ke i te whenua o totahi ta-
ngata, ko matau hoki e kakari haere nei ki
tenei whenua, ehara i te Komiti o Wi Pere
ma, ko Nepia te Paka hoki kaore rawa atu he
mahara paku, engari te tamariki e whai ma-
hara ana, ka ki atu matau kei te mate te whe-
nua, kaore e kemo nga konohi titiro tonu mai,
koia hoki tetahi o taua Komiti.
Heoi ka mutu, mau e tuku atu kia haere i
nga marae whare o Atearoa me te Waipou-
namu.
Hemi Porou.
MAHI WAKA.
Moteo.
Akuhata 18 1902.
Ki te Etita o te "Puke Ki Hikurangi"
E hoa raa kia ora koutou Katoa, e noho
maina i te upoko o te Ika nei o te Ture.
Me panui enei kupu, ki nga Iwi, ki nga
huihuinga tangata o Aotearoa me te Waipou-
namu tenei etahi kupu ruarua hei hurahura i
nga mahi a o koutou matua tipuna kua nga-
ro ki te po, maka e whakamanunu, ka hinga
te 26 o Hune, ka hangaia te oha a to tatau
matua a to hapu Raukawa, he waka, i rite
tonu ki nga waka taua o mua o ona mata.
ko nga kahu he harakeke katoa tae atu ki po-
tae, whakaritea ana ki te Karauna o Kiingi
Eruera VII.
T te 7 o Akuhata ka tae mai a Timi Kara
ki Nepia nei, i te 7 o nga haora i te ahiahi,
ka haere kia kite i te waka, i te Keiti Hooro
i Nepia, ka powhiritia te Minita koia tenei:-
Toia mai te waka. Tuarua, ko te Kiingi ra
taau tangata e taoho ai koe taone?
I muri ka whai korero a Tiini Kara, i ra-
nga i te ahua o nga tangata matua kua nga-
ro atu ki te po, a, kua ora mai i roto i tenei
ra.
Tuatoru me rira ia au te waka me nga
taane me nga wahine, me nga mea katoa o
te waka i te ra e whakamaharatia ai te ra o
te Kuini, te whare Kura i Akarana, i nga ra
timatanga o Oketopa, (Pakipaki). Tuawha.
E rima pauna te moni a te Minita i homai
hei oranga mo matau a te 9 r nga ra o Aku-
hata, i te ra e Karaunatia ai a Kiingi Eruera
VII. (Pakipaki.) Tuarima. I riro ia ma-
tau te Paraihe e £3 5 O, me whakamarama e
au, e rua a matau waka ko Takitimu tetahi,
ko Raukawa tetahi . Me whakamarama e
au a Raukawa, ko te wiini he rite no te hoe
he Kaumatua no nga tangata, he rite no nga
kahu tae atu ki nga potae, i whakaritea ki te
Karauna o Kiingi Eruera VII, me nga, tama-
riki taane e 8, me nga tamariki wahine 14,
i raro A haere ana, e rua nga taane, e rua ho-
ki nga wahine, i runga hoiho, ko nga kahu
katoa he harakeke.
E te Iwi na te mea he hapu kotahi a Hine-
pare, a Ngaati-Mahu, i wahia ai te moni o
nga waka e rua, tona tikanga ia i runga i te
titiro a nga Pakeha kaka, ko toku waka wi-
ini, na Wi Porotene i pakaru ai taua moni,
nana i whakawai ki nga tiati, he hapu kota-
hi tonu enei, me waahi te moni, engari ko te
paraihe me riro ia Hinepare ia Raukawa wa-
i ka.
i Te paraihe tuatahi e rima pauna, no te 26
: o Hune tenei paraihe, i te 27 o Hune tae
mai ki te 9 o Akuhata he paraihe ke kotahi
pauna tekau hereni, i uru tenei waka ki tenei
paraihe, kaore ki te paraihe i te rima pauna
ra, no te ra kakari ka pakaru mai taua ri-
ma pauna, ka riro i a an e £3,,5,,0, ka riro
hoki ia Takitimu e £3,,5,,0, ko nga moni aro-
ha mai tenei £24,,7,,6, na Timi Kara e £5,,0,A
no nga po e rua i te Keita Hooro £6,,4,/0, Pa-
raihe o te Waka £3,,5,,0, tina a te Komiti e 42
nga tangata £2,,2,,0, hui katoa £40,,18»6.
Nga mea i pau te utu o te Hooro £Q,,Q,,0,
kooti hari £2,,16,,0, tikiti e 500 £0,,6,,6, wha-
kapai i te waka tae atu ki nga piupiu £10,,0,/0,
hui katoa £18,,3»0. '
E te Etita me panui katoa enei kupu wha-
kamarama, he nui atu nga korero, engari ka-
ati nei heoi nei nga kupu.
Na te Tiama o te Komiti whakahaere i te
Koroneihana o Moteo.
P. Kurupo.
WHAKAHOKI PANUI.
Te Mahanga.
Hepetema 8th, 1902.
Ki te Etita o te "Puke Ki Hikurangi" e
hoa tena ra koe, me o hoa mahi, hapai hoki i
nga mea taumaha, me nga mea mama i raro
i te ra. E "Pake" tena koe, kia ora kia ora.
Tukua atu enei kupu ruarua nei, he wha-
kamihi noku ki nga, whamarama a Hoani Tu-
ri Whatahoro, i te pepa No 22 o te tau tua-
wha. E whamarama nei ki nga Iwi o Tama-
tea, mo nga pitopito korero a nga kaumatua
mo nga waka, mo Taakitimu me Horouta,
e mea nei mo Taakitimu no Ruawharo, no
to Rongopatahi, no Matapara. Ko nga to-
hunga nana i tarai e ki nei enei pakeke, tenei
waka a Taakitimu, no Tutakahinahina me
ana tamariki, anei ona tamariki, ko Pito, ko
Motoro, ko te Angi, ko Whakarau, me etahi '
atu. No te toanga mai ia Taakitimu, ko tae
ki waenganui o te huarahi he roa ki mua he
roa hoki ki muri, ko te wa tena i eke ai a
Ruawhare raua ko te taina ko Tupai, ki ru-
nga ia Taakitimu. I pono atu e too ana,
katahi ka whiua ata tona taura, anei taua
taura penei:—
Here nuku, here rangi, here manoanoa, ka
mau a Taakitimu i taua waahi, katahi ka
mea atu a Tutakahinahina kia Ruawharo, kei
a koe pea e mau ana tu waka nei. Te take i
peratia ai taua waka mo tona matenga i
te Whitikarihi, katahi ka poua e ia te rango
ki Ihu o Taakitimu, ka hoatu hoki e ia te ku-
pu penei, kopeka, kopeka, ka haere te waka,
ka huri be ara ko, ka tika ki Pikopikoiwhiti,
ko te wa tena i riro ai ia Ruawharo tana wa-
ka, te ritenga he whakateretere kia kitea ai
te tore, ka riro ia Ruawharo koia te Kapene,
ko te taina ko Tupai ki te tainga-wai, ko to-
na maunga mai tenei ia Taakitimu, ka tukua
e ia te pouri ki muri, ko te maramatanga ki
mua, ko te haramaitanga, tenei ia Ruawharo
tae noa mai ki Aotearoa noi, tae mai ki Nu-
kutaurua nei, ka waiho taua rango, kei au
tonu taua rango me te karaho o taua waka,
ko te Ingoa o to rango ko Manutawhiorangi,
me nga punga e rua a te tahuri, a te take,
anei ano te ingoa, o te karaho me nga karakia
o te toanga, me nga karakia o te haramaita-
nga, i te Moana-nui-a-kiwa, koia nei enei ko-
rero ki enei pakeke o tatau, he ata tapi atu
tenei i te waahi i hapa o korero, ki te whaka-
aro iho he nui ano nga toenga korero kei au
e mau ana. Heoi e "Puke" kei riri koe ki
te nui o enei korero.
Na to hoa pono i raro i te ra
Te Whare Heera Piripi.
WHAKAMARAMA.
Pariroa Kakaramea.
Hepetema 27th, 1902.
Ki te Etita o te "Puke Ki Hikurangi",
tukua tena panui kia kite nga Iwi o nga
motu nei.
E nga Iwi he whakamarama tena naku,
mo taku panui i tukua atu na hei matakitaki
iho ma koutou, ara, mo te raruraru o Kahu
o Manutahi, heoi, ko te tangata i rere atu
ki runga i te hara o taua tangata, ara ko
Tupatea, no nga ra o hepetema nei i whai-
natia ai, heoi kua pa te whiu a te ture kia
ia, mo runga mo tona rere pohehe ki te hara
o Kahu, ara ki te awhina i taua hara, heoi e
nga lwi o nga motu nei, he nui taku wha-
kahe ki te mahi a nga tangata e haere nei ki
|
|
3 3 |
▲back to top |
NAMA 2, O TE TAU 5.] TE PUKE KI HIKURANGI, OKETOPA WENEREI 15 1902 Wharangi No3]
|
|
4 4 |
▲back to top |
NAMA 2, o TE TAU 5.] TE PUKE KI HIKURANGI. OKETOPA WENEREI151902. Wharangi No. 4
haere ra e te hoa haere ki o tipuna, ki o ma-
taa, haere ki te iwi.
Ho Waiata tangi—Koingo noa ana i toku
whare ko au anake te au...ko te moe, e toko-
na ake ana ki runga ra na te mamae ra ka
hurii...ronaki. Ma koutou e whakamutu
atu : e "Puke" kei hoha koe ki te panui atu
i tenei aitua, i pa nei ki te rohe o Rongoka-
ko.
Na to koutou whanaunga.
Ropoama Meihana.
WAI-RAKAU.
Purangi.
Hepetema 17th, 1902.
Ki te Etita o te "Puke Ki Hikurangi," e
hoa tona koe, me to Komiti whakahaere, he-
oi nga mihi.
Tenei etahi kupu ruarua hei tuku iho mau
ki roto ia to "Puke" kotahi tetahi raruraru
nui i pa ki totahi takuta whakahaere i te
Wai-rakau, o te takiwa kia Ngati-maru nei,
ko tana tauwira ho tauwira na Waata Wai-
rakau, ko te Ingoa o taua tauwira ko Reiha-
na Toho, koia tenei nga take raruraru o taua
Reihana Toho, ka timata tona mahi i taua
Wai-rakau, ku timata hoki te puremu o taua
tangata,ka tata waenga te mahi a taua ta-
ngata, ka hoha ki te mahi i nga haura, kua
anga katoa nga whakaaro ki tetahi mahi ana.
a. tutaki atu ana te mutunga e tana mahi,
ki tera mahi ana ki te wahine, ka mahue to-
na Wai-rakau mo nga haura, ka whakarerea
noatia iho nga haura kia aue ana, ki o ratau
mate; a. tino nui atu te pouri o te Iwi ki te-
nei tu tangata, i runga i to ratau ruihi noa
iho, kaore i kite i to painga o taua mahi a
taua tangata, engari ko taua mahi he mahi
pai, na te tangata i whakahe, hua atu te
lwi ho tangata, tika, kaore ho kimi wahine
no Whanganui, taua tangata a. Reihana Toho
a, kua mutu te ka o tenei ahi, kua hoki hoki
nga haura ki o ratau kainga, kaati iho nga
kupu, o te Etita koi hoha koe ki te tuku iho
i enei kupu, ki roto i to taua Pepa, hei ma-
takitaki iho ma ona hoa tauira o te Wai-
rakaru, Heoi kia ora.
Na Rangi Tume.
TIMA O WHANGANUI.
Na e nga Rangatira, e nga iwi, e nga Ha-
pu o roto o Whanganui, ho whakaatu tena
kia koutou katoa, me era atu hupu iwi ho-
ki o tatau, kia rongo mai koutou katoa, ko
tetahi o nga tako i oti o tenei hui, i tu nei ki
Karatia wahi o Whanganui koi a tenei :—
1. Na ko to whakaaro nui onga tangata
o te hui o Karatia mo tetahi tima hoa, kia
mahia hei tinia pikau tangata-, taonga hoki,
mo tatau ake mo tu iwi maori.
2. I whakataua, i whakaotia e to pooti a
nga iwi, me nga hapu, me nga rangatira,
me kohi te iwi maori i tetahi moni, hoi hoko
i tetahi tima kua kiia ake nei, ko nga utu e
riro mai ai e £ me nga haranga, a kua
whakaaturia atu nei kia koutou i naianei,
to tino whakaaro o Whanganui i naianei.
3. Kua timata to kohi a Whanganui i na-
ianei, timata i te puau o Whanganui, tae noa
tu ki te kauru me ona awa awa katoa, a
whakataua ana e te iwi, me to ratau Tiamana
hoki tenei take.
4. He inoi atu tenei ki nga tangata o nga
iwi, onga hapu, me o tatau rangatira, katoa,
o runga o Aotearoa puta noa, E hoa ma he
inoi atu tenei kia koutou, kia whakaarohia
mai e koutou tenei inoi atu a matau kia ko-
utou, kua kiia ake nei, kia makaia mai e ko-
utou etahi o nga taonga matapapare a nga
Kiingi, a nga rangatiratanga o te ao, ara, te
moni hei utu i to tatau tima, hei waka mo
tatau ki roto i to tatau awa.
5. Te tangata e tuku ana mai i ana mo-
ni mo tenei kohi, ka tukua atu ano te rititi o
ana Pauna e tuku mai ai, ina tae mai, kia
Hawira Rehe Teuira, kia Tinirau, kia Hoani
Papita Minita Katorika o Whanganui nei.
Me tuku mai e te tangata aua pauna moni,
kohi aroha mai mo tenei taonga a tatau, ki
te Poutapeta o Whanganui nei, a, me tuku
ota mai a koutou Pauna i te Poutapeta koi
ngaro.
6. • Na kia ora koutou katoa e nga ranga-
tira e nga hapu, e nga iwi o runga o te Upo-
ko o te motu noi, o tahi papa o tahi papa, tae
noa atu ki te hiku o te motu nei, Puta noa
atu ki nga rangatira o tera o tatau motu o te
Waipounamu, e hoa ma ko te aroha te tino
pou o to Atua o te tangata hoki, tera e ringi-
tia mai nga taonga whakahirahira o nga Ki-
ingi, o nga Kuini, o nga mana o te ao, hei
tango mai i tenei taonga a to tatau iwi a to
Pakeha.
Heoi ano na to koutou hoa pono.
Arama Tinirau.
Tiamana o te Hui.
OHOTU PORAKA.
Ki te Etita o te "Puke" tena koutou kia
ora koutou nga kai hautu o runga o nga ti-
rohanga kanohi o tatau tipuna, me te whaka-
maunga aroha, whakaaro a ratau tae mai ki
naianei, kia ora koutou, me nga rangatira
katoa o te tikanga, heoi te mihi.
1. Me tuku atu e koe ena tako ki to tatau
"Puke," kia panuitia atu kia rongo nga uri o
nga tipuna, i whakataua ai a Ohotu Poraka,
me o ratau hapu, me o ratau Iwi, ahakoa i
whea waahi o tenei motu o Aotearoa.
2. Ko Ohotu No 1 e 46.533 nga eka o
tenei waahi o taua Poraka, i panuitia nei e te
"Puke," kia whakahaerea i te 26 o nga ra o
Hepetema ki Karatia waahi o Whanganui.
8. I tu taua hai ki Karatia, a, i tae mai a
Ngaati-pamoana, a Ngapoutama, a Ngaati
Taane, a Ngaati-hau-ki-pumai, a Ngaati-ta-
ma. a Ngaati-tinirau, a Ngaati-Waikarapu. a
Ngaati-ruaka, a Ngaati-hineaokapua, a Nga-
ati-haupipi, a Ngaati-kura, a Ngaati-rangi, a
Ngaati-ruru, a Ngarauru, a Ngaati-ruanui, a
Ngawairiki, a Ngaati-hauiti, a Ngaati-apa. a
Ngaati-tuwharetoa. Na koia tenei nga lwi o
te Taihauaru nei i tae mai ki taua hui.
4. Ko nga take i whakatakotoria e te Ti-
amana, ki te aroaro o nga Iwi. me nga ranga-
tira, me nga matauranga,, i tae mai ki taua
O O
hui, koia tenei:—
1. He mea pooti na ana Iwi ko Arama
Tinirau hoi Tiamana mo nga take o wha-
o
kahaerea ana i te aroaro o taua hui, te
hoa whakahaere ko Maehe Ranginui.
2. Ko te wahanga 20,000 eka ma te Ka-
unihera Poari o roto o te 46,33:-; eka o
te No 1 Ohotu Poraka te tuatahi, paahi-
tia ana tenei take e te lwi me to ratau
Tiamana.
3. Ko te wahanga i whakatoea ma te
Iwi nona ake taua No 1 Ohotu Poraka e
2G,533 eka, a paahitia ana tenei e te Iwi
me to ratau Tiamana.
4. Ka wahia mai e 4.000 eka hei papa
kainga mo nga tangata ano i whai take
ki roto e taua 4,000 eka, a whakataua
ana tenei wahanga ki te taha ki Wha-
nganui awa, a paahitia ana tenei hoi
papa kainga hei paamu mahinga kai.
haerenga, kararehe, mo nga Urupa e te
Iwi, me to ratau Tiamana.
5. Wehea ana ki te taha ki Mangawhero
awa o tenei Poraka e 22,538 eka, hoi
papa kainga, hoi Urupa hei mahinga
paamu haerenga kararehe ma nga ta-
ngata ano i tika ki roto i taua waahi
kua kia ake nei, a, paahitia ana e te Iwi
me to ratau Tiamana.
6. I wehea i roto o te Poraka 4.000 eka
kua kia ake nei i te rarangi tuawha o
tenei panui, te taone mo te taha ki Wha-
nganui, ko Matahiwi taua waahi, a, pa-
hitia una e te Iwi me to ratau Tiamana.
7. I wehea ko Ohotu totahi waahi i te
awa o Whanganui puta atu ki uta, hoi
waapu tungu tinia, hei painga mo te ta-
one tae atu ki nga waahi katoa e Ohotu
Poraka, a, paahitia ana o te Iwi me to
ratau Tiamana.
S. I nekehia e te Iwi me to ratau Tia-
mana te hui, i te otinga o nga take kua
kia ake nei, mo tetahi atu nohoanga hui
ano, o nga tangata whiriwhiri 10 me o
ratau hoa, ki te whakahaere ki te wha-
kaotioti rawa i nga waahi e rahuitia, e
maakatia, hei papa kainga, hei Urupa,
hei paamu mahinga kai, hei haerenga
kararehe, ma ia tangata ma nga tanga-
ta ranei, ma nga hapu ranei, rua te Iwi
nui tonu ranei.
I neke ai he kore no te mapi, no nga ra-
rangi Ingoa i tae mai ki te aroaro o te-
nei hui, kia marama ai te Iwi me te Ti-
amana, a paahitia ana e te Iwi me to
ratau Tiamana.
9. E nga ropu tangata o roto o nga wa-
wahanga Poraka Ohotu, i whakataua
nei e te Kooti kia koutou o koutou Pora-
ka, he whakahau atu tenei na te Iwi me
to ratau Tiamana kia koutou, tikina kia
kapea mai nga rarangi Ingoa katoa e pa
ana ki nga wawahanga Poraka o Ohotu,
i mua mai o te ra e tu ai te hui o ngu
tangata 10, kua kia ake nei, kia marama
ai te tangata ki tona Ingoa, me te rahi
o tona hea.
Heoi na to koutou hoa pono.
Na Arama Tinirau.
Tiamana o te hui.
KARATIA.
He whakaatu tenei ki nga Iwi, ki nga ha-
pu, ki nga tangata katoa, kia rongo mai kou-
tou, ko tetahi o nga take nui i oti i nga Iwi,
i nga hapu, me nga rangatira, i tae mai ki to
hui i tu nei ki Karatia, i te 26 o hepetema
nei koia tenei:—
1. I tae mai a te Heuheu Tukino, a Eru-
wera te Kahu, a Ngarangi Katitia, a Ngapa-
ki, a Teone Tehi ki taua hui, ko enei ranga-
tira i whakahuatia e etahi Iwi o ratau, o ro-
to o te rohe pooti mema o te taihauauru nei,
kia tu hei mema mo te Paremata o te Koro-
ni o Niu Tireni.
2. A, i tono te Iwi o Whanganui, mo o
ratau hapu, me o ratau rangatira, me o ratau
kaumatua whakahaere, ki ana mema kua
kia ake nei, kia tahuri ratau tokorima, ki to
ata whiriwhiri ia ratau ake, ko wai o ratau e
whakatuturu e ratau kia tu hei mema, hei
pootitanga ma te lwi me nga hapu ake, o
roro o to rohe ako o Whanganui nei, i te pu
au tae noa ki te kopounga o Whanganui, me-
ona awaawa katoa, o totahi taha o tetahi ta-
ha, puta noa puta noa.
3. Ka whakaatu mai to Tiamana ote hui mo
tenei take, ko te pooti a Whanganui, be pooti
kotahi tonu, ina taea e ana mema to whiri-
whiri mai kia kotahi o ratau, hei pootitanga
ma nga lwi, o tu rohe pooti o te taihauauru.
•1. Kihai taua tono i taea e aua mema to
whakaae mai ki te aroaro o tenei hui. kota-
hi tonu to mema o ratau i tuku i tona ingoa
meme ki raro, ko Ngapaki, ko e toko 4 kaore
i whakaae.
5. Heoi tino whakataua ana e to hui me
to ratau Tiamana, ka kotahi tonu te pooti a
Whanganui mo te mema anake, e kia ana
o nga Iwi nunui o roto o te rohe o te taihau-
auru nei, ara, r Tuwharetoa, e Maniapoto,
e Ngarauru, e Ngati-Ruanui, e Ngati-Apa,
e Ngaati-Raukawa, e Ngaati-Toa, me era atu,
ka tukua e Whanganui tona pooti ki taua
mema.
Heoi na to koutou hoa pono.
nu Arama Tinirau.
Tiamana o to Hui.
Waitara.
Hepetema 26th, 1902.
Ki te Etita o te "Puke Ki Hikurangi" e
hoa tena koe, me o hoa mahi i to tatau taonga,
me nga morehu Kaumatua hoki o te Iwi, heoi
iho i konei nga mihi.
Tenei etahi kupu ruarua nei, hei tuku iho
mau kia te "Puke Ki Hikurangi". 1 te 2S o
nga ra o Hepetema 1902, ka kitea tetahi Uira
nui ki te Kainga Maori, i te po, i te 11 o nga
haora o taua po, ko nga tangata i roto i taua
whare e moe ana te 19, rongo katoa ake ratau
i te harurutanga mai o taua Uira, ara, i te
paanga mai ki te toa o te whare, pakaru
katoa mai to toa uru tonu mai ki roto, katahi
ka kohera te Uira nei, no te koheratanga o to
Uira ka wera katoa nga tangata i taua Uira,
heoi tae tonu ato te Takuta Pakeha ki to
kainga o nga Maori i te Puniho takiwa e tata
ana ki Parihaka, heoi ko nga tangata i ahua
kino rawa te wera i taua Uira, te 11, ko etahi
kaore i tino kaha rawa te wera, kua kawea
mai ki te Ohipera i te taone o Niu Paremata
aua tangata.
Heoi ano.
Tawhanga Te Uapiki.
|
|
5 5 |
▲back to top |
NAMA 2, O TE TAU 5.] TE PUKE KI HIKURANGI. OKETOPA WENEREI 15 1902. Wharangi No. 5
KEHUA POAKA.
Ruatoki.
Hurae 24th, 1902.
Ki te Etita o te "Puke Ki Hikurangi."
Tawera Tumoana
Te Hakamaitaranui
Te Kohunui
Taipeti Matatua
NUPEPA MAORI ME TE WHAKAHO-
KI PANUI
Mangawhio
Aotearoa
te Waipounamu
Maungahatu
Tahuarangi
Maui-Tikitiki-a-Tarangi
Tangonui
Maui-mua
Ruawaro
Rongokako
Tamatea-Pokai-Whenua
Roau
Tutakangahau
Tamaiparea
Ngati Kahungunu
Ngati-Porou
Taakitimu
Nukutere
Pouheni
Porourangi
Tahupotiki
Mohi Turei
Poneke
N.W.Teata
WHAKAHOKI
Te Mahanga
Kiingi Eruera
Nukutaurua
Whare Heera Piripi
ETAHI KORERO
Whenuakura
Wiremu Kauika
Taranaki
Wiremu Ngaki
WHAKAUTU
Rima Wakarua Tamaiparea
Waitotara
WAEA MAI KI TE "PUKE"
Arawa
Niu Tireni
Mita Taupopoki
WHAKAHOKI
Mataikona
Haimona Patete
Karaitiana Whakarato
Te Atua Kaipoho
|
|
6 6 |
▲back to top |
[NAMA 2, O TE TAU 5 TE PUKE KI HIKURANGI. OKETOPA WENEREI 15 1902. Wharangi No. 6
Kamutaone Whitianga
Akuhata 24th 1902.
E hoa e te Etita o te "Puke" tena koe.
Tenei ra kua kite iho i to kupu whakahau
mo matau, ae he tika. tenei ra ka tukua atu
hei titiro aho mau. E hoa he pihoihoi ahau,
otira ehara ahau i te pihoihoi, ko tena manu
kei runga riro e tangi tioro ana, ko ahau ia
i warea ki te porearea, ko taku putea i waiho
e au i te marae o te whare o toku tipuna o
Tiki, hoki noa iho au i te rangi, ko te rimu
paenga-tai nei e takoto ana i te marae o te
whare. I hongia e au ki te piro, e no wae-
nga moana tenei taru. Kaati ka huri iho
ahau mo te panui a taku hoa o te Tai-haua-
uru, ara, o Taranaki. E hoa e Kahu Kara-
rehe tena ra koe, he tika hoki no to panui,
i te mea kai te tau kumekume tonu te ahua
o koutou o nga tangata e tumanako ana ki
nga take tika, kaati.
He Pao.
He haruru kei te motu ko an kai nga Tiri-
ti e nga whakatau ra taku rite i nga whare
he po te kai whakaatu, he ra te kai whaka-
marama, he tau te kai pupuri mai i nga
whakaaro, he marama te kai whakahaere i
nga tikanga?
E hoa tena ra koe te wheta marama o te
ata, tae noa atu ki te toonga o te ra, pewhea
ia nei nga whakatauki a tenei tangata o raro
a aitua, keria tokia, waihoki ko ta te kotiro
tangi ki tona Iwi, kui kui whitiwhiti ora, ta
te tamaiti tangi titiro titiro, e hoa ma tirohia
mai te tika, te hee, te mate, te ora o to tata-
u motu, ki te kitea iho tukua mai toa ranga-
tiratanga.
He Waiata.
He aroharoha hoki e kawekawea nei, he
huahua a riringi na te hinehinengaro, ka tu
ka haere ka amunamuna iho, kia whaiwhai
au, rake tawatawa ra, nga tomotomokanga
ki kawakawa ra, kia tangi tangi taua naa i?
Huri tai rirerire he pao kati te aroha te
kipa kino i ahau e toru nga ra tu katoa i a
wai he titi, he tata no te kupenga a te kore-
ke ki tua o moana waiwaia ka hua ka hua
ki te wananga tihere-mauri-ora, whiti ora,
whiti ora, ka whiti te marama, he Tamatea -
Kai-ariki, kaua i te kaha ko te rite kia rite.
Otira e hoa e kore pea to kupu e rite io hoa
ina hoki heaha te ngira te pine i whakawatia
ai, waihoki ko waitara waiho ana ma te toto
e whakawa, ka huri ka huri, otira e hoa ko
wai rawa te tangata hei kohikohi, kia rite ki
ona taumaha o mua ka huri.
E hoa e Kahuri Kararehe, he urunga ko-
tahi to korua urunga ko Mahuta nana tenei
whakatauki i nga ra o mua. Tohu noa te-
nei manu te Heihei, na, enei heeki e awhi
nei, no te paopaonga, ka rongo mai ano i te
tangi atu a te katua, kaumatua rawa ake e
rongo mai ana ano, notemea ka pakeke ra-
wa katahi ka haere i te taha o te wai, kau
tonu atu nga kuao ra i te wai, karanga kau
atu ana te whaea i utia e kau ana tera, ka he-
mo kaingatahi ka ora kainga rua.
Kaati e te "Puke" kei hoha koe ki te tuku
atu i enei kupu, kia kite iho oku hoa i ko-
nei tata me oku hoa o te tai-hauauru, e hoa
ma tena atu te roanga o toku hiahia
ki te whangai i ta tatau manu, me waiho mo
tetahi takiwa.
Haami Waaka.
AITUA.
Ruatoki.
Hepetema 27th, 1902.
Ki te Etita o te "Puke Ki Hikurangi" e
hoa tena koe, e tu maina i te turanga mara-
ma, kia ora ma te Atua koe e tiaki.
Tenei aku kupu hei panui atu mau ki to
tatau taonga, kotahi tetahi Aitua i pa ki te
takiwa o Ohiwa, ara ko te Hata Waopereki,
no te 22 o Hepetema nei i mate ai, ko tona
mate, no tona whakawhititanga i te meera i
Ohiwa, ka whiti atu ia ki tetahi taha, katahi
ia ka tahuri ki te ruke i nga pikaunga o te
meera ki raro, tahuri rawa ake ia kua tere
tona poti, katahi ia ka unuunu i ona kahu,
ka kau tahoe atu ia ki te whai i toria poti,
kotahi tiini tona kau tahaetanga atu, kaore
tonu i mau ia ia tona poti, kua tino tawhiti
rawa atu, katahi ia ka hoki mai ki uta, kihei
rawa ia i kaha ki te hoki mai ki uta, i te ka-
ha o te ngaru ki te whiu ia ia, kau rawa mai
e whiua ana e te ngaru, kotahi haora rawa
pea ia e kau mai ana ki uta, kaore rawa ia
i whiti mai katahi ia ka totohu, ka whiti
atu hoki tona poti ki tetahi taha, ka eke mai
etahi Pakeha tokorua ki runga katahi ka
hoe mai aua Pakeha, kaore rawa aua Pakeha
i kaha ki te hoe mai i taua poti, i te kaha o
te hau, heoi katahi ka hoki ki uta, ka tahuri
to raua poti, katahi raua ka pupuri ki te poti,
ka whiua atu e te hau ki ute, koia te take i
ora ai nga Pakeha nei, heoi ka ono nga ra i
naianei kaore ano kia kitea taua tangata.
I pa hoki te pouri ki tona Iwi, notemea
koia nei tetahi o nga rangatira o Ngaati-Ra-
ngitihi kua mate nei.
Tuarua, he whakamoemiti atu naku ki
nga kupu a te "Puke" i kitea iho nei e au i
roto i te "Puke," ara ko taua "Puke" kia
Kereru, nana i homai kia kite au, ara, ko
aua kupu e ahu ana mo te Kaunihera Marae,
ara, ko aua kupu e whakahau ana kia wha-
katutukitia nga tikanga o roto o te ture o te
taonga nei ra o Pire Kiore, me te whakahau
hoki ki nga Komiti Marae, no reira he noi
toku whakamihi mo enei kupu, e whakaatu
mai nei hoki i nga mate kua pa mai nei kai
era atu motu, no reira e hoa ka ki pono atu
ahau kia koe, ko enei tikanga katoa e wha-
kahautia nei e koe, kua tutuki katoa i toku
Komiti o Tauarau, i te takiwa o Ruatoki, ara
ko nga whare paru kua whakakorea me nga
whare Maori kua whakakorea i roto i to ma-
tau kainga, ko te taiepa o te kainga, kua oti
te taiepa arai Kararehe, ko nga kauta kua
whakatumeratia, ko nga moenga kua peetitia
ko nga paru kua haria atu ki tawhiti, ko nga
whare papa i oti i muri i te kai-tirotiro, me
nga whare perana e whitu, na kua whaka-
haua i naiauei ano e te Komiti, kia hangaia
he whare kamokamo, no reira e hoa kai te
tino kaha atu toku Komiti, ki te whakatutu-
ki inga tikanga o roto o te Ture, no reira ete
Etita o te "Puke" he Inoi atu tenei, kia tu-
kua ena korero.
Heoi ano Te Pika Te Peeti".
Tiamana o te Komiti Marae o Tauarau.
KAUNIHERA MO TE WAIPOUNAMU.
Poneke.
Oketopa 4th 1902.
Ki te Etita o te "Puke" tena koe.
Kanui toku koa mehemea e taea e koe te uta
enei kupu i raro nei, ki runga i te "Puke",
mehemea ra e pai ana ki tau titiro.
Kua ki te aa i te Kahiti a te Kawana e
panui ana, kaa tu nga Kaunihera mo te mo-
tu o te taonga i te Waipounama, ko te ingoa
o aua Kaunihera, 1 Arapaoa, 2 Manunui
3 Araiteuru, kua panui te Kawana, ko te
tangata tohutohu mo te Araiteuru ko Tame
Parata, ko te tangata tohutohu mo Mahunui
ko Tare Tikao, ko te tangata tohutohu mo
Arapaoa kaore ano i panuitia.
Ko Araiteuru he Waka, i haere mai i Ha-
waiki, i rere mai i era moana whiti mai ki
tenei moana, i tahuri taua Waka ki te kurae
o matakaea i te takiwa o Takou, he maha-
ona tangata i haere mai i runga, he maha
ana taonga i uta mai ai, he mea mau mai i
Hawaiki, ko nga tangata kua tu hei maunga,
ko etahi kua penei me te kohatu, ko te ranga-
tira o taua Waka, kei roto ano i- te Riu o ta-
ua Waka e noho ana, kua kohatutia, e kiia
ana i haere ano ia ki uta, he aroha nona ki
ki tona Waka, ka hoki ano ia ki runga, kia
mate ai ia ki runga.
Ko ona taonga tera rawa te tauhou e mi-
haro, i te mea ka kite ia kua kohatu he mea
Porotakataka, ko etahi he penei me nga poro
o nga Purepo, ko etahi penei me te Paata
Hinu tahu Weera nei te nunui, ko etahi ona
utanga ht waro e tahuna nei ki te ahi.
He kupu, ko tenei Waka ko Araiteuru i tu-
tuki a pakaru aua, ko ona taonga i paea ki
te one ki Te Waretahi, a, e takoto nei kua
kohatutia.
I naianei kua huaina tona ingoa ko te
Kaunihera o Araiteuru, kanui te mahara koi
tutuki ano te Kaunihera, pera ano me tona
ingoa, ara, Araiteuru, i tutuki ki te rae o
Matakaea.
Manunui ko Tare Tikao kaa tu hei Kai-
tohutohu mo te Kaunihera o Mahunui.
Ki nga korero a nga pakeke o te Iwi o
Ngaitahu, ko Mahunui ko te Waka terei o
Maui, ko te Waka tera nana i hi ake te
whenua o Aotearoa ki ranga, koia ano tenei
e takoto nei. Ko te take i tu kino ai te ahua
o tenei whenna, he mea tinihanga na nga
hoa o Maui.
I tenei ra kua kiia hei Kaunihera mo te
Waipounamu.
Ara ko Mahunui te Waka o Maui nana i hi
te Moutere o Aotearoa ki runga.
I te mea kua tu enei Kaunihera, he nui
taku hiahia kia mahia nga kapa, me nga
mana o te Ture Kaunihera Marae, kia neke
ake te pai i ta te ture i tohutohu ai. I hia-
hia tonu au kia taaketia nga whenua tohora
ki tona utu ano, me nga Paamu, nae nga
tekiona Taone Maori, kia taaketia nga kuri,
nga Poaka, nga Hipi, nga Kau, nga whare,
nga wini o nga whare, nga tangata, me nga
mahi, e puta ai he moni hei Kaupapa mo
ena mahi, ki te mea ka taea enei huarahi,
ma reira e tu ai nga mahi, ko te ora mo te
tinana, ma nga mema o nga Kaunihera e
mahi e tohutohu atu hoki, ki nga tangata o
ratau takiwa, kia ora tonu koe.
Na to hoa aroha H. K. Taiaroa.
WHAKAUTU.
Ki te Etita o te "Puke" tena koe, he wha-
kautu mo te panui a Haimona Patete o Pic-
ton, e hiahia nei ia kia mohio, kei roto ranei
nga tangata i te ruuri tuawhitu o Ihowa,
kua nuku atu ranei ki era atu Haahi, mehe-
mea kua nuku atu nga tangata, me panui e
ratau ki te "Puke" mehemea kai te u tonu
nga tangata, ma ratau e tuku o ratau rara-
ngi ingoa, ara, e panui ki te "Puke" me ti-
mata i nga kaumatua tae noa ki nga tama-
riki, me o ratau tau, kia whakapaua ai nga
mahi, o te whakapono, nga whare karakia,
me te perehi, ko nga mea hoki tenei e tu ai
te Haahi me ona mahi katoa, i te Haahi ma-
tua mai ra ano te tauira, e mauna i nga Pa-
ipera, he mea ta ki te perehi a te Haahi nui
o Ranana, ko taaku whakaaro ma ia tangata,
ma ia wahine, haaunga ia nga tamariki, kei
o ratau matua te ritenga, e whakautu te pa-
nui a Haimona, i tona ake tuunga, i tona ake
tuunga, koi riro ma te tangata kotahi e tuku
o ratau rarangi ingoa, kaore e mohiotia e Ha-
imona nga mea i puta, nga mea kei roto. E
hoa e Haimona Patete o Picton, ka pai to pa-
nui kia mohio koe, ko taaku utu tenei, kei
roto tonu ahau i te ruuri tuawhitu o Ihowa,
ko te rangi tona torona, ko te whenua tona
taranga waewae, kaore he waahi e puta ai
ahau ki waho i ta Ihowa ruuri, kei awanga-
wanga ki taku whakautu, ko te hangaitanga
tenei ko te whakautu takitahi a te tangata,
o roto o ia pariha, o ia pariha, o roto o te ru-
uri tuawhitu o Ihowa, e Ihowa kia ora te Ki-
ingi, me nga Kawanatanga, me nga Minita,
me nga kai whakahaere.
Te Kapura-o-te-reinga.
HE PANUITANGA.
Oketopa 13th 1902.
He whakaatu tena ki nga hapu o te rohe
o Rongokako, kia tahuri nga tangata Maori
ki te Okaoka ia ratau, ma taua tikanga ana-
ke e wawao atu tenei Aitua i te tangata, e
penei ana te ritenga, ma nga takuta tonu e
noho nei taua mahi.
Na te Tari oranga tenei whakahau, a, me
kaha nga Kouaiti marae ki te whakahau i
nga tangata kia Okaokaina ratau.
Heoi ano.
A. H. Kumeroa.
TAUIRA POTO.
ONGA TURE OTENEI PEPA.
(Turei.)
Ko te utu mo te pepa o "Te Puke Ki Hiku-
rangi" i te tau 10/ hereni.
(Ture 2.)
Ki te tono mai i te Nupepa, me penei te a-
hua o te Ingoa ki waho o te kawa.
Ki Te Etita.
"O Te Puke Ki Hikurangi."
Box 20
Greytown Wairarapa.
(Ture 3)
Ki te tuku moni mai koutou, ko te Tauira
ano tena i runga ake nei, hei nga moni oota
Poutapeta anake. '
(Ture 4.)
E rua putanga o te Pepa i roto i te marama.
(Ture 5.)
Ko te Pepa tuatahi, tuarua ranei e tae atu
ana ki te tangata, me tuku mai te moni.
Na Te Etita o "Te Puke Ki Hikurangi."
Printed and Published by T. RENATA.
Under the Authority of H. T. MAHUPUKU at
his Registered Office, Main-street, Greytown
North, Wairarapa.