![]() |
Huia Tangata Kotahi 1893-1895: Volume 2, Number 3. 03 March 1894 |
![]() |
1 1 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI. NAMA 3. ' HATAREI, MAEHE 8, 1894. PUKAPUKA 2. Tukua mai te whangai i mua ka rere atu te Manu. E hara i te tika ma te hunga kua utu, i tana Pepa, e utu te Pohitanga ki te hunga kaore ano i utu. Kote utu mote pepa nei ite tau, kotahi pauna, kite tuku mai te tangata i tana pauna, ite Pohi, me Rehita rawa, ka tuku mai; kote tuhi rae penei. Kia Ihaia Hutana, Etita o Huia, Hehitingi Nepia. PANUITANGA Kupu whakamarama ki nga hoa ki te tuku moni mai koutou, mote Pepa nei, me tuku mai i nga moni ota o nga Poutapeta, kaua i nga Pane Kuini, he mea ua ua te homai moni mo nga Fane kuini i konei. HATAREI, MAEHE 3, 1894. KOTAHI PUTANGA ITE WIKI ITE iwi Te iti mete rahi, Tenei ahau to koutou karere, E whakaara ana i te iwi E mea ana, Moe araara moe araara, katau te manu ki te Pae koheri kohe raa, katiritiria karearea kataka mai tu ki tona kiwa kia hiwaa, kia hiwa e te Kuia mete Koroua, te taitama mete taitamahine, te Kopa meto Matapo, te iti mete rahi, kia Hiwa raa. He ra kotahi he whakaro kotahi he aue tanga kotahi, he mamae- tanga kotahi, Tapiki whitiki, Hei koha kinga iwi e pae nei, i runga i Aotearoa me te Waipounamu, Te taonga o koutou Tupuna ara te kotahitanga. I whakatauki ai to koutou tipuna a Tuhotoariki, (Ehara taku toa i te toa tau takitahi, he toa takitini taku toa) E whakatu ana to koutou tipuna, kei te iwi te toa me te matauranga kaore ia ia, kia pera ano hoki koutou, Otira tenei ano ahau te mohio nei ko to koutou whakamarama ano tera, Ina hoki kihai i mutu atu i ta tera, o koutou tupuna, Pera hoki ta tetahi o koutou tupuna, ara, tate Pakaru ote Rangi, (Huia mai tatau kia kotahi, Nau kote Manuka, naku kote Manuka ka taitu te hoariri, Nau kote Rourou naku kote rou- rou kaora te Manuhiri) E hono ana tenei whakatauki ki tera, ka tino marama i konei te rere o enei whakatauki, kaore he wahi wehewehe i roto, whakakake ranei. Ite tau 1862, Na koutou teitei ara kote kupu i kawea e koutou ki runga ite Motu nei, kote kupu ra tenei, kia kotahi nga iwi, Hoatu nga raruraru ki runga i te ture mate ture e titiro, kihai i Pono, Mei pono pea taua kapu i reira, penei kua kitea tenei taonga i reira, ara te tao nga o Ngapuhi kua whaka- haerea tatatia ake nei i wae- nga i nga tau maha kua hori i kiia ai taua kupu, He aha koa e te iwi, Na nga mamae tenei i hura kia tatou, i te mea ra kua rite katoa te whiwhi o te iti me te rahi i te Mamae. Heoi kua eke tenei te taonga o Ngapuhi ki runga i te kupu i kita ai ma te ture e titiro, He ture hoki te taonga nei, ara, he ture i ware waretia e te whakaro, i runga i te peipeinga anga hau i te whakaro, o tena o tena, aha koa te tini o nga tikanga i Omakia ai e tatou i roto i nga tau maha, a, kihai rawa tatou i tukua ete tika kia eke, Pahuhu iho ano kote take a Pa- huhu iho ano, ko taua wahi Aha koa e te iwi B kore pea e mau ia tatou te maha o nga tau i tohe ai tatou i era nga wa, ki te Piki i runga i era tu ahua tikanga, Otira he mea whakamiharo, mehe- mea ka mau ia tatou te maha o aua tau, a kia pera hoki te maha o nga tau e piki ana tatou i runga i tenei tikanga ara te kotahitanga i raro i te Tiriti o Waitangi, Otira i runga i te aronga ote reo o nga motu e rua, e rangona ana, i a ra ia ra, e wawara haere nei i roto inga hau, Ena e penei, Pikiake, Pahuhu iho ano kite taka mutu tonu iho, ka rite ki ta nga hoa riri e mea nei, E hara, he mahi maori kotahi ano te rangi kua mutu. He aha koa ete iwi ko te taima whakamutunga tenei e kore ai e ahei kia korerotia amuri akenei, te kaha mete rite, te whiwhi mete kore, No reira e te iwi kia kaha te hapai i te taonga o Ngapuhi, whaia i runga i te whakatauki a to kautou tupuna i tohu tohu ake ai mo tona Iramutu mo te Wha- tuiapiti, I kii ake ai, ia ia, e kohu- rutia ana, katahi tera kakaranga ake, E ta, e kite koe i to Iramutu kii atu, Tenei ahua ia matou nei, kei mauria, e ia, ara te Kohuru, Engari, kia ko tahi mo matau, he tapiki wewete i te awatea kia reka ai te taringaki te whakarongo. Kotana whakarongo e kii nei ko tona whakarongoake ite mate, kati kua mate te hunga nana tenei tika nga i whaihanga ki Waitangi ite tau 1840, mete mea nei ano kei te whakarongoake o ratou taringa, a koo ratou atarangi e whakaroaro tia ana e o tatou ngakau i tenei, wa, a, tena hoki koutou e waiho hei whakaroaronga ma o koutou uri, ina tupono ratou ki tetahi ra ma ratou, anga ra e haere mai nei ko tenei e te iwi mahia te
![]() |
2 2 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI. mahi, tohea inga wa Pai, kua marama tenei kei te iwi te kaha mete rite, ka tahi ka tutuki, kite kore e rite, heoi ra e hara i te mahi te ngoikore, E ngari manga ' whakaro maha e parepare ana i te tinana. Heaha koa ia koutou ' waewae ka haruru kite koutou Marae ki Turanganui a Rua. NO HERETAUNGA. ——+—— Kua tae mai te Reta a Tare Tikao, o Rapaki me te Pauna i roto mote Pepa kia ia mo te tau hou. Koa tae mai te Beta a M. Ngapapa o Otaki he patai mai mehemea kua mutu te rere a te Manu kia te. Kei te Tiu tonu te manu nei i nga Putanga katoa ki te hoa kia M. Ngapapa. —Etita. Kua tae mai te Reta a te Ae B. Reweti i tuhia mai i Moawhango he mea mai kia whakangahia ata te Hihi o te manu nei ki reira, heoi tae rawa mai te Beta nei, kua Tiu ke te manu Nama 2, kia ia ki Whanganui. I Nepia i nanahi, i tetahi onga kaipuke e tauana i tona Tauranga Ka timata te pupahi ote hau, motu ana nga Haika e rua, tata tonu taua kaipuke ka paea ki uta, na te kaha onga Heramana i runga i o ratou poti ki te to ki waho ka ora, mehemea i kaha tona te hau kua u taua kaipuke ki uta E kii ana te poohi pepa o Poneke kaore te kawanatanga e whakaae kia puta a Rihii Paraihi, (te wahine i ko- huru nei i tana tamaiti ) ki waho ote whare herehere, e hara hoki ite mea kua whakataua kia noho aia, ki reira engari i hoatu ki reira tatari ai kia tu rano te Hupirimi kooti, e mea ana taua pepa, he aha ra te take i whakaaetia ai e tahi kia puta mo a ratou mahi pera, a ko tenei kia kahore. E mea ana tekai tuku korero te pepa, o Nepia, ka nui te hiahia o nga Minita ote kawanatanga, kia hinga ate Taute i taua whakawa, ina hoki ko tetahi onga kai korero mote taha whakahe ia te Taute, i mea kia unu i aia ki waho, ko taua tangata he tangata mahi ite Pepa, Nui Tireni Taima ko taua pepa note kawanatanga, ite mohiotanga o nga kai whakahaere o taua pepa kua unu taua tangata i aia ki waho whakamutua ania, katahi taua tangata ka tuhi atu ki tetahi pepa ano o Poneke, ki tona maha koia nei te take i whakamutua ai ia, ka perehitia taua reta, ka whakahokia ete Nu Tireni Taima, e hara tenei ite take, engari he take ke noatu, kaore e whaka- aturia, tuhia ana e taua tangata tenei pukapuka koia tenei. E hoa ma mehemea kite tautohe tonu te Pepa Nu Tireni Taima, B hara tenei i te take i whakamutua ai an i taku mahi i taua pepa, e he ana, engari he mataku no tatou kei haere atu ahau ite taha whaka- he ia te Taute, kei hapai au ite tika ote Taute, a ka takahi ite tikanga. e whaia nei •te kawanatanga hei turaki ia Te Taute ka kaha noatu au te whakaatu, ko-te take i haina ai au ite pitihana turaki ia Te Taute, he kaha no oku rangatira kite tohe kia haina tia toku ingoa, Ite kitenga ote Nu Tireni Taima i tenei korero, ka mea ia, kaore ia e whakaatu ite take i whaka- mutua ai, engari he mataku noa no taua tangata koi hinga ate Taute, ite mea be tangata ia i hokona tona pooti, mote Taute tera ano e rangona te mutunga o tenei korero, ite mea kua korero nga taha e rua, ka hamene rau ia raua. B ki ana te kai tuku korero o Waipawa, ka nui te moni e whakapaua ana e Arihi Te Nahu mo runga ite matenga o Hamiora Tupaea, e maharatia ana tera e nui atu i to Te Hapuku, ina hoki ko nga mea tino pai anake, e tangohia ana e Ariki, he nui nga kai kua tukua ki Te Hauke, kua timata tia te mahi ite Ana mo Tupaea, ko taua ana he Pereki katoa, ka nui te pouri o nga tangata Pakeha, Maori, ite rongo nga kua hemo a Hamiora. Tupaea ka nui ano hoki ona hoa Pakeha, e haere ana ia ra ia ra, kite titiro i tona Tinana. PUKAPUKA POHIRI. ——*—— Timata ite Takiwa o Petane mutu ki Wharekahika. He Pohiri atu tena kia whiriwhiria mai e koutou o koutou tangata whai whakakaro, kia tae mai ki Pakirikiri a te 20 o nga ra o Maehe 1894, ki konei koutou, whakahaere Pire ai ma koutou, hei tukunga atu ma o koutou mema, ki te Paremata o te Kotahitanga, ka noho nei ki Pakirikiri Turanganui a te 12 o nga ra o Aperira 1894, kia koutou tenei Pohiri. Na o koutou hoa Hoani Ruru Wi Pere . Hirini Te Kani Hapi Hinaki Hemi Waaka Mokena Romeo Pitau Hone Paerata • B whakamahara atu ana kinga hoa. ara, konga tangata e whiwhi ana ite Pepa Huia Tangata Kotuhi, ma ratou e whakaatu ki o ratou Hapu, te ra mote Hui o te Kotahitanga ki Turanga a te 12 o Aperira kua Panuitia ra e te Pirimia ki te Haia Nama 24 ote 25 o Noema 1894. E kore e araia te hiahia o te tangata ina haere mai, ki tenei Hui ki konei tatou whakarongo ai inga mahi ote whare. WAEA MAI. O NOA HOTU I WAHO ATU I NUI TIRENI. ———*——— ATIREI, ATERERIA. Ka nui te koura moni kua kitea i konei i te timata tanga ote mahi, ka karia e nga tangata nga Oneone, ko tahi tana, ka mahia, kitea ana te hawhe Fauna Weti koura. RANANA. Kua tae mai te rongo ote whawhai ate Ingarihi, me nga tangata e hopu nei i nga Mangumangu o Awhirika ka hoko, ho ko ai, he nui nga tangata ote Ingarihi i mate E toru whakamatauranga ote Ingari- . hi kite whakaeke ite pa kore rawa e taea, • kua tukua atu ano etahi Hoia, e ono rau, Nu HOTU WERA. E Iwa tangata i haere i rianga poti, ka tu ki waenganui ote Awa ka tahuri te Poti e whitu i mato tonu atu. tokorua i whakamatau ano ki te kaa ki uta ite kaha ote au. ka ngenge, mate tonu atu. AMERIKA, PEPUERE 25. I haere nga hoia ote Ingarihi ki te wha- kaeke ite pa onga Hauhau i nanahi, ia ratou e haere ata ana ma runga i nga poti, kua kitea mai, e nga hoa riri, ka tahi ka puhipuhia, totohu katoa, e wha rau hoia i mate. RANANA. I te Hatarei nei, ka kitea te tinana o tetahi tangata e takoto ana i waho o te whare whakakitekite o konei i tona taha e takoto ana te patara Tainamaiti kaa pa- karu, e maharatia ana, e haere ana taua tangata, kite kohuru i nga tangata o taua- whare kite-Tainamaiti, i mania pea Hinga ano ana Paku ana te Tinamaiti mate ana, koia. RANANA. Kua tae mai te rongo Kua tata a Karatitone, te poho, he mea kei roto i ona kanohi e tipu ana I mea anu ia ki ona takuta kia tapahia kaore ratou whakaae koia nei te tangata e mahi nei ite kotahitanga mo Airana, me te Tumu- aki ote-Whare Paremata o Ingarangi. KAKANA. Kei te kimi nga Pirihimana i nga whare o konei, kote take, mo nga Poro paura e kohuru nei i nga tangata o nga Tima me nga whare, ko nga whare e ki tea ana enei mea i roto ka hopukia nga tangata kite herehere, e maharatia ana. he Wiwi aua tangata e mahi ana i nua Poro paura. WAEA NUI TIRENI. AKARANA. Kb te nui o nga moni i pau mote- whakawa Waitemata rae Paama, kotahi mano pauna, e rua rau o tenei moni, e whaka paua manga mo nga, kaikorero anake. HAWERA. Kua tu nga hui a Te Kaitiaki ote katoa, me nga Maori o konei, ko taua hui he riihi whenua Maori, kite tangata Maori ano i raro ote Ture i Paahitia i, tera tau, kaa whakapai katoa nga Maori o konei. PARAWHE, WAIPOUNAMU. I tahuri tetahi poti i konei mute atu e- rua tangata, I timata ana raua kite kau ka tata tonu ki uta ka totohu tetahi, ite kaha ote whati ote ngaru, ku taia tetahi ki runga i nga kohatu hemo tonu atu. AKARANA. Kua tae mai te rongo o Taite, he motu kei waho atu o Akarana, kua kohurutia a Hamiora Rou, e nga Maori, kaore ano i mohiotia te take; TE KOHURUTANGA ATE TANE I ANA WAHIKE TOKOTORU. I kitea enei korero ii tetahi o nga nupepa tae hou mai o. Ingarangi, ite . kohurutanga a tetahi pakeha I ona wahine toko toru.
![]() |
3 3 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI. I korero mai ano tetahi o aku taina ki au 1 korero tia atu ano e to matou papa ki aia kua kohurutia e ia to matou whaea whakaangi, mete ki atu ano ote papa ki aia mehemea ka korerotia atu e ia kite tangata ka mate hoki ratou i aia. I konei ka mea te Huuri, ki ta ratou mohio me whakanuku atu tenei keehi, a me tuku hamene atu te korona kia haere katoa mai nga tangata kaiwakatika mote keehi. Tu ana ko Mihi Katiria Enetone, he wahine ia no tetahi pakeha Kaata taonga ka ki aia, ko toku kainga kei Porokenariki te kaumawha oku tau e noho ana i reira, a i roto i aua tau tekau mawha eri- ma o roto i aua tau i noho au i roto i te- tahi whare i tua atu ote whare o Kaata, kei te matau au kite wahine tuatahi a taua tangata i hemo ia ite tau 1887, kia rua pea marama i murimai ote matenga o tana wahine, ka moe ano ia i tetahi wa hine ka tae mai rana ki to raua whare noho ai. he patu tonu te mahi a taua tangata i tana wahine, a he maha nga o manga mai ote wahine i runga i ana pa- tunga ki au noho ai, i tetahi o nga tamariki a kaata he kore kaore i haere ki te horoi i ona ringaringa i mua o te haere nga kite Tina, ka patua kinotia e ia taua wahine me tana patunga ite tamaiti ka wha tau i mua atu o Hepetema, i, tetahi Hatarei ka kite au i te wahine tuarua a kaata e tu ana i waho mai ote whatitoka ote toa o tona whare, ka ki mai ia ki au mehemea ka tere te hoki mai a tana tane ka haere tahi raua ki tetahi mahi ngahau matakitaki taonga i Fars ington a ki hai raua i haere, a note 9 o nga haora o taua po, ka rongo atu au ite nga wi tanga a i maha ano aku ronganga i aia e pera ana i mua atu, engari i rereke tenei ngawitanga i era ko tenei i kotuhi tonu a mutu tonu iho a kaore au i kite i uia i muri iho, no te ata ka kite au ia kaata i roto ia ite kaari, ka kurumorena atu au ki aia, ka kurumorena mai hoki iu ki au, ka mutu ka ki mai ia ki au koia kua raru i tana wahine kua oma ia, kaore au ice mohio kua oma ia ki whea. Katahi au ka mea atu he aha te mea i rongona atu nei e au ite 9 onga haora o tera po, ka ki mai ia, kaore pea, heoi te mea be ngira i titi ki tona ringa ka utua atu e au e kore e pera rawa te kaha ote ngawitanga i te titinga o te ngira, i konei ka whakanukuhia te keehi ko nga korero enei a Ani Karatana, Ana Scratton. he wahine moe tane he tamahine hoki ia na kaata ko ana korero enei i muri ote whakawa uiui kaore o aku maharahara- tanga atu ki tana wahine, engari e mohio ana ahau kaore i pai te atawhai a taku papa i aia, kaati kua ngaro atu nei raua toku kanohi a kua haere atu u raua wai rua ki tera reinga, a kua puta katoa nga korero i huna, ko tenei inaianei kua marama ake toku ngakau, engari kore rawa ahau i noho pai i muri mai o tana kohurutanga, i muri iho ote rironga mai kia ahau ote riingi me o na kakahu ka moe au i te po e kite ana au i aia i roto i aku moe moea, me taku kite hoki i tana wairua e tu ana i te pito o nga waewae o te peeti, mete karanga mete tono mai i tona ringi, i tetehi o aku moe. moea ka ki te ano au i aia e tu ana kia, roa ia etu ana i roto i te peeti ruuma, ka kite au kua naomia atu e ia nga pakikau i riro mai nei i au i runga i te pou o te peeti ka karanga mai ia ki au noku enei pakikau e kore e pai kia waihotia iho e au kia koe katahi te wairua ra ka puta atu ki waho ote ruuma me ona pakikau me te mea nei i au e moe ana KO taua moe moea aku kei te ao nei, a i etahi po i au e moe ana, ka oho ake au i te po ka ata titiro atu au mehemea kei te takoto pai nga pakikau. E kore te tangata e mohio ki toku ahua i au e noho nei he nui rawa te kino e tae mai ana ki roto ki au i aua moemoea, ka mahara au e kore e pai kia pupuri au i tana kohurutanga ko aku korerotanga nei, ko te take i hutia e au i te tuatahi be mea noku kei taronatia taku papa ko nga ngangaretanga e ngangareaitaku papa me ana wahine he moni te nuinga o nga putake ngangare. Ko te ingoa o tenei wahine tuatoru ana i mua o te marenatanga ki aia ko Miss Titcomb, Miti Titikomu. Heoi ano nga korero kua tae mai inaianei ki te koroni i nei i runga ite whakawakanga. He kore kaore i tere te rupe ke mai o nga korero, i te rerenga mai o te Meera. E korerotia ana i taka iho te wahine tua tahi a te pakeha ra i te poroa o runga o te whare mate ana, e ai ki te korero. HE TOHUNGA WAHINE. ——*—— Kua tae mai te rongo ki Nui Tireni nei ote mahi a tetahi wahine Tohunga e penei ana: — Ko Hone Mua te rangatira o tetahi Papara Kauta i Hikiwira te Kau ma wha ana Tamariki, ko tetahi o aua tamariki he Kotiro e waru nga tau, e mate ana, ka rongo a Mua kua tae mai ki te taone tetahi wahine tohanga, ko taua wahine, he kaha ki te mahi, katahi ka tikina ' atu e Mua taua tohunga kia haere mai kite mahi i tana tamaiti, ka tae mai taua Tohunga ka titiro ite tamaiti, ka timata tona karakia, ka mutu, ka mea ia kei roto a Hatana ite mahu- nga ote Kotiro nei e noho ana, ku mau kite heu, ka heua nga huruhuru ote mahunga, ka mutu ka kuhua e ia he maitai ki roto ite ahi ka wera, ka tahuna e ia te ahua Ripeka ki runga ite mahanga ote Tamaiti, mete hamama ano ote waha ote tamaiti kite tangi, ka mutu tenei mahi ana, ka mau ia ki etahi rongoa ano ana, meatia tonu nei te ahua be Pu, ka wha- katakotoria ki rungs ite wahi i tahuna ra kite ahi, ko aua rongoa nei, e ki ana ia no Hiruha- rama,, ka mata tenei ka tahuna ano te ahua Ripeka ki muri onga ringaringa, ka mutu, ka timata ano te karakia, ka mutu ka haere atu ki nga matua ote tamaiti ka mea atu, kotahi marama ka ora ta korua tamaiti, ka moe taua tohunga, ite ata, ka titiro ano ite tamaiti ka mutu, ka werohia te arero kua timata te tangi ate Tamaiti, kua rongona mai e nga tangata i waho, e tetahi Takute ano hoki, ka haere mai ki roto ite whare, te mohiotanga ano o taua wahine he takuta tetahi o aua tangata ka oma, puta ana ki waho kei te kimi nga Pirihimana i naianei kaore ano i kitea. KOHURUTANGA I TETAHI TANGATA. I AIRANA... Kua tae-mai te rongo: —I Airana i nga tanga- ta e purei Putuporo ana ka pakaru te mahunga o tetahi tangata e purei ana mo tetaha o Oura ka haere mai ona boa, nga mea kaore e purei ana. kirunga ite whenua,. Pureitanga, he Naihi. i i etahi he rakau i etahi. Ka timau te-patu i nga - tangata o tetahi taha, kaore i roa kua kitea atu tetehi tangata ko Okanara te Ingoa e oma ana a hinga ana kite whenua, te tirohanga ka kitea, be mea wero ia kite Naihi kaore i roa e takoto ana ka hemo, he nui nga tangata i mau kite whareherehere engari, kaore e kitea na wai ia wero Piri ote tangata e whawhai ana
![]() |
4 4 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI. HETA TUKU MAI KITE ETITA. ——. »—— E kore e tau ki te Etita te he o nga korero e tukua ana mai kia taia ki te pepa nei. ETITA o HUIA. Otaki, Hanuere 3, 1894. Ehoa. —E Ihaia tena koe kaore ano pea i tae atu te ota o te pauna i tukua atu e au ma Huia ite 20 onga ra o Tihe- ma nei, kua tae atu ranei kati mehemea kua tae atu me tuku e koe aku korero i roto i taua reta i tukuna atuna e au, ki roto i to Nupepa i tenei putanga hei titiro iho ma oku boa i o Otaki nei, i te mea kua kite ahau kua toko maha nga, tangatao Otaki nei kua awhina atu i to tatou taonga heoi kanui toku whakapai kinga tangata penei kua manaaki nei i to taua taonga. Otira e hoa tena pea e tokomaha atu nga tangata o konei e manaaki atu i to tatou taonga i te mea, ko te mea tino pai hoki tenei, ma te tangata he manaaki, atu i tena taonga nui o te ao, e rite ana hoki ia kinga pononga a te ariki e kau whau nei kia tatou kia pai te haere me te noho kia kaua ehara te tangata, na kaore e rongo ka hara tonu, ka mahi, kino heoi ka whiua tonutia tatou i tena rangi i tena wiki i tera marama kaore he mutunga o tana whiu. Kia whakarongo rano pea te tangata kia ia katahi ka homai e is tetahi rangi marie kia kotahi i roto i te tau. Ka mutu Na to hoa i Otaki Hetekia M. Ngapapa. Tokomaru, Pepuere 1894. Kite Etita Huia. Ehoa tenei te tahi mate whakaaroha note Paraire 16 o nga ra o tenei marama ka haramai tetahi tama- iti i Mangatokerau i roto ite ua mete waipuke ano ka whiti ia i tera awa i Mangatokerau ka haere ia ka tae kite tahi awa ko taua awa ko Uawa engari ko te kaauru tenei o uawa kei mangatu tana kauanga konga tangata toko maha kei tetahi tara waahi koia kei tetahi tara waahi i-runga ano ia i tona hoiho i riri atu ano nga tangata kia kore ia ehara mai kaore ia i whakarongo note hekenga iho kite kauanga te tapapatanga iho ki roto ite wai totohu tonu iho raua ko te hoiho te putanga ake ki runga kua taka ia kite taha ki raro ote hoiho katahi ka tangi nga mea i tetahi tara waahi me te unu ano inga kahu he haere he kau kia mau taua tamaiti ko te totohu tanga i ngaro ai, te korero mai kaore ano kia kitea he Pakeke taua tamaiti kei te tae pea nga tau ki te 16 ranei ma whitu ranei he mate whakaaroha tenei na reira au i mea ai kia Panuitia. Heoi Wi Pewhairangi. I karangatia ia e nga Rangatira maori kia haere mai ki ta ratou hui, ano ka noho ki runga ki Tona Turu, ka whai korero taenga rangatlra-ko tetahi wahine, ko te Maari te ingoa nana tetahi whai korero i rawe. I muri ka whakatakotoria atu e Te Hiraka Te Rango, nga take i karangatia ai e ratou te Minita kia tae mai ki te Hui. Konga mea enei I tonoa e ratou kia whakaa- . etia e te minita: — 1. Kia hangaia he piriti kite awa o Moawha- ango mate kawanatanga e utu te mahinga. 2. Kia whakaturia He whare kura ki Moa* whango. S. Kia whakaturia he Taone. 4. Kia mahia te Rori i raro o Te Ruiopuanga. 5. Kia whakaturia He pirihi Teihana. 6. Kia tu he whare Raihana ki konei. Konga kupu whakaatu a te minita. Mo te Tuatahi me matua kohi e nga kai tono te hawhe o nga moni mote piriti ite Tuatahi ki a takoto rawa tena hei muri ma te kawanatanga e homai tana hawe. 2. I whakaaetia te whare kura engari manga Maori e hoatu he whenua hei Tunga. 3. E whakaae ana i a kia tu he Taone engari me hoko ete kawanatanga te whenua mo te Taone. 4. Mana e patai kia te Marae Rangatira onga Rori mehemea ka ahei ki a "hanga be Kori ki reira. 5. Me te 6. Kaore enei I whakaaetia kotahi ano te paanga o Te Toki a Katuarehe ki enei tono e rua, motu motu ana ko nga Timu anake mene Rakau Kairangi. Hei aha roa te Hikareia nana ra I whaka- takoto atu aua take, e patua mai ana takoto tonu atu, ka rite pea kite whakatauki nei kia mate A. Ururoa, ko etahi onga kapu ate mini- ta he whakamihi kinga kupu a nga Rangatira Powhiri mona. Me tona whakawhetai kite whai korero a te wahine Rangatira nei mooana. I ki ano hoki, taua minita kua maha nga kainga maori i te motu nei kua haerea tia e karangatia ana ia enga Tane Rangatira maori, Tuatahi rawe ake ki Patea katahi ano ia ka kite ki a riro ia ma tenei wahine Rangatira e whai korero. Heoi ehoa note 12 onga Haora o tenei ra ka tae mai te Bongo kua moe a Te Retimana Te Rango ki tona kainga i Te Houhou tonoa ana e te kai whakahaere o N'Whiti kia nekehia te kooti whenua maori mote hawhe o tenei ra hui tohu whaka honore kite matenga o taua kau- matua Rangatira, a whakaaetia ana e te kooti taua tono, a me ki ake hoki au i konei na runga I taua whakaaetanga kia nekehia ka whai taima nei au kite tuhi atu i enei kupu kia koe. I rongo ahau e tata ana te tu ote kooti whenua maori ki Hehitingi inga ra o Aperira. Heoi Ka te hoa i Moawhango. E hari ana te ngakau ki te hoa i Moawhango E tuku rongo mai nei i reira. —Etita. PANUITANGA. Kinga Iwi katoa ote iwi Maori. E noho maira i Aoteaaroa mete Waipounamu. Kua oti ite Komiti o Huia Tangata- Kotahi Nupepa te whaka tuturu nga take e man i raro iho nei. 1. Ko tenei Nupepa, he Nupepa Maori i raro ito kotahitanga o te Tiriti o Waitangi B tu ke ana tenei Nupepa i nga mana Kawanatanga Pakeha, mo era ato tangata e hua ina nei he Pakeha. 2. B taia ana nga korero o nga hui ina tukua mai. Menga rongo korero, menga whanautanga tamariki, marenatanga,. menga tangata mate, mera ata korero e tika ana. 3. E kore e taia e tenei, Perehi nga korero whaka kino ingoa mote tahi tangata. He mea tino kino hoki tena langa Perehi katoa ito ao. 4. Me whakaaro nga iwi onga mota nei ki te oranga mo tenei Nupepa. Ara kia rite te whakaro kite ngaki oranga, kia whai kaha ai nga kaimahi o tenei Nupepa. 5. Ko tenei Nupepa e timata atu-ana- inaianei Ko reira ka whakarohia ki tenei -putanga ite kite tangata e tono ana, kia tukua ata te Nupepa kia ia. 6. Ko te utu mo tenei Nupepa, ite tau, Kotahi Paana. Ka tukua tonutia ki te tangata e toku mai ana ite Pauna mote Nupepa ite tau. Ko tenei moni he moni iti rawa ara te paana kotahi inga moni e ruke-a noa tia ana e te tangata ite tau. kotahi. 7. Kia kaha nga Rangatira nga hapa ia wahi ia wahi o Aotearoa mete Wai- pounamu ki te awhina i to tatou Nupepa. Hei Reo hei taringa ao tatou hei whaka- ata hoki kia tatou inga mahi o to tatou kotahitanga. 8. Kia marama te tuhi mai ate tangata i tona ingoa mete ingoa ote kainga mete Poutapeta hei takanga ata ite Nupepa. 9. Me taiki to tangata i tana Nupepa. Kaua e rukea noatia ko to tatou kuare hoki tenei ki a tatou Nupepa ka mutu, te korero ka riro ata i tetahi tangata ngaro ata. J. MAKITEI. NONA TE WHARE ite taha o PAAMA TAKUTA, i rawahi mai ote REREWE TEIHANA. E whakaae tuturu ana ahau kei toku whare nga taonga iti te utu, kei au hoki te whare mahi kahu wahine, Tamariki. HAEREMAI HAEREMAI Ki au ki te whare iti to titoi NA J. MAKITEI, HEHITINGI. HEI HOKO. 3 Paitikara papaku kei au. He ngawari noa te utu. Pita Puruena. Kei te tari Inihua o Ka, Nepia.