|
loading...|
|
Panui Whakawa Whenua Maori 1894-1896: Number 3. 20 October 1895 |
|
|
1 1 |
▲back to top |
KO TE MANA MOTUHAKE
KO TE KAHITI TUTURU MO
AOTEAROA, me te Waipounamu.
HE MEA TA I RUNGA I TE "MANA" O TE KIINGITANGA MOTUHAKE O TE IWI MAORI
No: 3. MAUNGAKAWA, KEMURETI WAIKATO, A. & W (N. Z ) OKETOPA 20, 1895. P1
HE WHAKAMARAMA KI NGA IWI O AOTEAROA, ME TE WAIPOUNAMU.
—————o—————
TE KII ''RUNANGA" i whakapumautia i te 27 o nga ra o Akuhata, 1893. A, i panuitia
i te 25 o nga ra o Mei, 1894, Kia tu he Kooti Whakawa Whenua Maori Motuhake i raro i
te mana o te Kiingitanga, me te Rangatiratanga o Aotearoa, me te Waipounamu.
A, ko te mana o nga whakahaerenga katoatanga o taua Kooti; me haere i raro i nga Ture kei
raro i te Minita Tumuaki o nga Kaiwhakarite Whakawa Whenua maori, me nga Minita o nga
whenua o te Karauna me nga whenua hoki o te Iwi.
W. T. TAINGAKAWA TE WAHAROA
Tumuaki o te Kiingitanga.
Tari o te Kiingitanga, Te Kauhanganui,
Maungakawa, Kemureti, Noema 15, 1894.
|
|
2 2 |
▲back to top |
KAHITI WHAKAWA WHENUA MAORI [ Oketopa 28, 1895.
HE PANUITANGA KI NGA IWI O AOTEAROA ME TE WAIPOUNAMU.
—————*. —————
KIA RONGO NGA IWI KATOA e noho i nga Motu e rua nei. Ara, i Aotearoa me te
Waipounamu. NOTEMEA. — I Whakahaua e Kiingi Tawhiao Te Ahauoterangi Potatau
Te Wherowhero, i roto i tona Kaunihera; i te Kauhanganui o Aotearoa me te Waipounamu.
"Kia Whakawakia nga whenua o nga Iwi Maori e nga Kaiwhakawa e Whakaturia ana e te Ka-
wanatanga o te Kiingitanga Motuhake o te Iwi Maori.
NA, I TE MEA E WHAI HONORE aua ahau i roto i te Kaunihera o te Kiingi, koia ahau ka
Panui atu noi kia koutou e nga Iwi— "Kua Whakamana a AREMETE TE PAEAHU" kia Tu ia hei
"REHITA" mo tuna Kooti Whakawa Whenua Maori, i raro i te MANA o KIINGI TAWHIAO.
Na, he whakaatu tena kiu koutou. — Ko NGA PUKAPUKA TONO KOOTI WHAKAWA WHENUA MAORI
katoa, me tuku atu ki u ia ki Maungakawa.
W. T. TANA TAINGAKAWA TE WAHAROA.
No. 11. Tumuaki o te Kiingitanga.
HE WHAKAMARAMATANGA MO " ETEHI RARANGI O TE TURE. "
(1. ) I muri i te whakataunga a te Kooti, e watea ana i te Ture, te toru marama hei whakaarohanga ma te
hunga i pa he mate kia ratou, i runga i te whakataunga a te Kooti.
(2. ) 1 whakapuaretia taua toru marama hei huarahi mo te hunga e hiahia ana kia whakaarahia ano he Whakawa
Tua-rua mo taua Whenua.
(3. ) Kite hipa nga marama e toru, ka Hiiritia to Hiiri o te Kiingitanga ki runga i te Pukapuka whaka-
taunga a te Kooti. Heoi, hei tino whakapumautanga tena, e kore e tika kia haere mai tetehi Iwi, Hapu, Tangata
ranei ki te whakararuraru i taua Whakataunga a muri atu.
(4. ) E toru whakaarahanga Whakawa mo te Kereeme kotahi, kei te wha ka mutu.
HON. M. TE POKAITARA.
TARI WHAKAWA WHENUA, M. T. Whakawa Whenua Maori.
Maungakawa, Kemureti, Oketopa 9, 1895
WHAKAMARAMA PORAKA.
TONO WHAKAWA TUA-RUA MO WHAKAMARAMA.
" Ture Whakaaetanga Whakawa Whenua Maori, o te Tau 1895. "
——————: o: ——————
HE Panuitanga tenei kia mohiotia ai ka noho te Kooti Whakawa tuarua mo Whakamarama, i te takiwa o
Kihikihi, a te 17 o nga ra o Tihema, 1895; ki to Whakawa: — Ara, ki te Ui-ui i nga tikanga mo runga i te
Tono tua-rua a nga tangata no ratou nga ingoa e man i te rarangi tua-toru o te kupu (Apiti) e mau i raro iho nei.
Ko te ingoa o te Whenua e mau na i te rarangi tua-rua; Ko nga rohe kei te rarangi tua-rima.
Ko nga tangata katoa e whai-take painga ana ki taua whenua, me haere ki Whakamarama, a te ra e mau iho
i runga ako nei. Ki te oti te Waikawa, ka puta te kupu whakatau a te Tiati ki te hunga i kitea te tika e
te Kooti ki runga i taua whenua.
N. AREMETE,
Rehita Whakawa Whenua.
|
|
3 3 |
▲back to top |
Oketopa 28, 1895.] KAHITI WHAKAWA WHENUA MAORI. P. 3.
Tono Whakawa Tua-rua.
WHAKAMARAMA PORAKA.
" Ture Kooti Whakawa Whenua Maori, i te Tau 1893, &
HE Panuitanga tenei kia mohiotia ai ka tu to Kooti Whakawa tua-rua mo Whakamarama Poraka ki " Wha-
kamarama'' i te takiwa o Kihikihi, a te 17 u nga ra o Tihema, 1896: ki tu Whakawa:— Ara, ki te Ui-ui i
nga tikanga mo runga i ta tono tua-rua u nga tuatata no ratou nga ingoa e mau nei i te rarangi tua-toru o te kupu
"(Apiti) ki te piihi whenua e mau ua te ingoa i te rarangi tua-rima.
Ko nga tangata katoa e whai paanga aua ki taua Whenua, mo haoro ki Whakamarama a to va o mau iho i runga
ake nei. Ki te oti te Whakawa, ka puta to kupu Whakatau a te Tiuti ki to hunga i kitea te tika o te Kooti ki
runga i taua whenua.
KUPU APITI
Tono Whakawa Tua-rua.
Nama. Whenua. Takiwa. Ngu Kai Tono. Hapu. Iwi. Nga Rohe.
|
|
4 4 |
▲back to top |
KAHITI WHAKAWA WHENUA MAORI. He Panuitanga tenei kia mohiotia ai, kei te Nohoanga o te Kooti Whakawa Whenua ka Tu nei ki Whaka-mar.Tnin, a tu 17 o nga ra o Tihema, 1895.— Ko reira whakarangona ai e te Kooti nga taku o te Tom. Tuarua .1 Pareraumoa ratou ko ana hua, mo Whakamarama Poraka kia whakawakia ki te aroaro o tana Kooti. I te mea kua puta te "Kupu Whakahau a te Minita Tumuaki Whakawa Whenua a a te Kingitanga o Aotearoa me te Waipounamu, kia Whakawakia Tuaruatia a Whakamarama Poraka i to aroaro o taua Kooti, koia ka panuitia atu e au nga kupu i raro iho nei. Ka noho te Kooti Whakawa Whenua ki Whakamarama, i te takiwa o Tarawera Kihikihi a to 17 o nga ra Tihema, 1895 ; ko reira uta whakarangona ai e te Kooti nga Take o taua tono. AREMETETE PAEAHU. Rehita Whakawa Whenua TARI WHAKAWA WHENUA, Maungakawa Hepetema 30, 1895
|
|
5 5 |
▲back to top |
HE TONO RIIWHI.
MO PARAWERA ME MANGAKOPARA
PORAKA.
———————————————————
TARI o TE KOOTI WHAKAWA WHENUA MAORI,
Maungakawa Kemureti, Hepetema 30 1895.
HE PANUITANGA tenei kia mohiotia ai, kei te Nohoanga o te Kooti Whakawa Whenua ki
Whakamarama Parawera, i te Takiwa o Kihikihi, a to 17 o nga ra o Tihema, 1895; te
whakawakia ai te take o te Tono a te tangata, nona te ingoa o mau nei i te rarangi tuarua o te
Kupu Apiti e mau i raro iho nei; ki nga piihi whenua o nga tangata mate, e mau na nga ingoa
i to rarangi tuatoru.
Ko nga tangata katoa e whai-take paanga ana ki nga whenua o aua tangata mate, rae haere ki
Whakamarama a te ra e mau iho i runga ake nei. Ki te oti te Whakawa, ka puta te "Kupu
Whakatau" a te Tiati o te Kooti ki te hunga i kitea te tika ki runga i aua whenua. A, ko to
ratou tika, ka tiakina tonutia e te Kawanatanga o te Kiingitanga o Aotearoa me to Waipounamu,
mo ratou, mo o ratou uri, me o ratou whakatupuranga i muri i a ratou.
AREMETE TE PAEAHU,
Rehita o te Kooti Whakawa Whenua.
KAWHIA PIRONGIA PORAKA.
"He Tono Whakawa Whenua i raro i to Ture o te tau 1893 94. ''
HE Panuitanga tenei kia mohiotia ai, ka tu te Kooti Whakawa Whenua ki Maketu i te Takiwa o Kawhia a te 20 o
nga ra o Pepuere, 1896. Ki te Whakawa, ara, ki te Ui-ui i nga Take i tika ai te Tono Whakawa a nga
tangata no ratou nga ingoa e mau i to rarangi tuawha o te Kupu Apiti e mau i raro iho noi, ki te piihi whenua o
mau na nga ingoa "te rarangi tuawha, ko nga rohe kei te rarangi tuarima.
Ko nga tangata katoa e whai take paanga ana ki taua whenua, me haere ki Maketu a te ra e mau iho i runga ake
noi. Ki te oti te Whakawa, ka puta te Kupu Whakatau a te Tiati ki te hunga i kitea te tika e te Kooti ki taua
whenua. A, ko to ratou tika, ka tiakina tonutia e te Kawanatanga o te Kiingitanga o Aotearoa me te Waipouna-
mu i roto i ona Tari katoa; mo ratou, mo o ratou Uri; me o ratou Whakatupuranga i muri i a ratou.
1 tuhia mai tenei Tono Whakawa o Timoti Hihipeehi, i te 2 o nga ra o Maehe, i te tau 1895.
AREMETE TE PAEAHU,
TAHI WHAKAWA WHENUA MAUNGAKAWA, REHITA WHAKAWA WHENUA.
Kemureti, Takiwa o Waikato, Aperira 26, 1895.
|
|
6 6 |
▲back to top |
KAHITI WHAKAWA WHENUA MAORI PIRONGIA PORAKA, No 257. NOTEMEA!— I Whakahaua e Kiingi Tawhiao i roto i tona Kaunihera, kia Whakawakia nga whenua o te Iwi Maori, ki runga ano ki o te Maori ake tino tikanga.— Koia ka panuitia atu e au nga kupu i raro iho nei.
|
|
7 7 |
▲back to top |
KAHITI WHAKAWA WHENUA MAORI. HE PANUITANGA tenei kia mohiotia ai,— kei to Nohoanga o te Kooti ka Tu nei ki Maketu a to 20 o nga ra o Pepuere, 1896 ; te whakarangona ai,— Ara, te Ui-uia ai nga tikanga mo runga i te Tono Whakawa Tuarua a tu tangata nona te ingoa o mau i to rarangi tuarua o te Kupu Apiti e mau ake i raro iho nei; ki te piihi whenua o te tangata nona to ingoa e mau na i te rarangi tuatoru,— "Kua Riiwhitia o to kooti pakeha to ingoa o to tangata mate nona te ingoa e mau ua i te rarangi tuawha, ko te ingoa o to whenua kei te rarangi tuarima, ko to Nama kei to rarangi tuaono, ko nga eka kei te rarangi tuawhitu. Ki to ori to Whakawa, ka puta te Kupu Whakatau a to Tiuti ki te tangata— a, ki nga tangata ranei i kitea te tika e to Kooti ki runga i taua whenua. Ko tona tika, ko to ratou tika ranei ka tiakina tonutia e te Kawanatanga o to Kingitanga o Aotearoa me te Waipounamu, mo ona, mo ona Uri; me, o ratou Uri ranei me o matou Whakatupuranga i muri i a ratou. I tuhia ami tenei Tono i te 4 o nga o Hurae, 1895. AREMETE TE PAEAHU, Turi o te Kooti Whakawa Whenua Maori,Rehita Whakawa Whenua.
|
|
8 8 |
▲back to top |
OHINEMURI PORAKA.
-———•—o—————
"He panuitanga kia wehewehea i raro i te Ture Whakaaetanga Whakawa Whenua o te Tau 1893, 94. "
HE Panuitanga tenei kia mohiotia ka noho te Kooti Whakawa Whenua ki Ohinemuri, a te
26 o nga ra o Noema, 1895; ki te whakawa: —Ara, ki te Ui ui i to tikanga mo te\_\_\_
wehe i Ohinemuri Poraka, i runga i te tono a nga tangata no ratou nga ingoa e mau\_\_\_
rarangi tua-toru o te " Kupu Apiti" e mau i raro iho nei. He mea kia wehewehea te \_\_\_
ma tena, ma tena o ratou. A, ki a whakataua ano hoki ki ia waahi, ki iu waahi o taua Poraka o
Ohinemuri.
Ko nga tangata katoa o whai Hea ana ki taua whenua, me haere ki Ohinemuri, a te ra e mau
iho i runga ake nei. Ki te oti to Whakawa ka puta te Whakatau a te Tiati ki te hunga i kitea e
te Kooti he tika, ki ia waahi, ki ia waahi o taua Poraka, Ko to ratou tika ka tiakina tonutia
e te Kawanatanga o te Kiingitanga o te Iwi Maori o Aotearoa, me te Waipounamu.
AREMETE TE PAEHU.
TAKI WHAKAWA WHENUA, Rehita Whakawa Whenua.
Maungakawa, Kemureti, Hepetema 30, 1865.
HE TONO RIIWHI.
HE Panuitanga tenei kia mohiotia ai, ka Noho te Kooti Whakawa Whenua ki Maungakawa a
to 4 o nga o Nowema, 1895; ki te whakawa, — Ara, ki te Ui-ui i nga tikanga mo runga i
te Tono; a te tangata nona te ingoa e mau na i te rurangi tuarua o te "Kupu Apiti" e mau
i raro iho nei, ki nga piihi whenua o te tangata kua mate; e mau na te ingoa i te rarangi tuatoru,
ko nga ingoa o nga whenua kei to rara-ngi tuawha.
Ko nga tangata katoa e whai take paanga anu ki aua whenua o taua tangata mate, me haere ki
Maungakawa: — Ki te oti te whakawa, ka puta te "Kupu Whakatau a te Tiati ki te hunga i kitea
te tika e te Kooti ki runga i aua whenua. '' A, ko to ratou tika ki runga i aua whenua, ka tiakina
tonutia e te Kawanatanga o te Kiingitanga o Aotearoa me te Waipounamu, mo ratou, mo ratou
Uri, me o ratou whakatupuranga i muri i a ratou.
AREMETE TE PAEAHU.