TE WAKA MAORI.
Hoea te Waka, ha!
O  A O T E A R O A.
KO TE TIKA. KO TE PONO. KO TE AROHA.

NO 4 TURANGANUI, KIHIPANE, APERIRA 18, 18884 Te utu 6d.


HOKO NUI 0 TE TAONGA ME TONA TINI O TE
KAKAHU.
NA HORI MOA.
MO TE MARAMA KOTAHI ANAKE.
NO te mea, E hiahia ia au ki te whakawatea i taku
Toa, Hei Takotoranga mo nga Taonga, Hou,
Ehara mai ana i te marama o Maehe Ko Katoa aku 
Taonga, ka tukua ki te Hoko mo te utu iti rawa. Ko ia
nei etahi o ana Taonga.
He kakahu wahine, he kaone wuuru he kaone kara
ma, puuru. He kareko ma he kareko hei hiiti. He
Pairakete ma, he Paraikete raka, kara, he Paranene. He
Peehi moenga, he kori wahine, me tona tino o nga kakahu 
wahine.
Ko enei Kakahu i whatua i te Koroni o Niu Tireni, e nga 
tino kai hanga kakahu i Kaiapoi, me Rohirena, me
Mohikera, nga kainga mahi o aua kai hanga kakahu.
He Kakahu i ata hangaia mo nga tane menga taitamariki.
He pihi Wuuru, mo te Tarutete, koti, wekoti.
He nui atu te Ingarihi, koti, tuira, tarautete mo te
tangata pakeke mo te tamariki. He nui ata nga tu
kakahu mo te tane kei au. Kai Mahara nga tangata katoa.
NO HORI MA.
(I mua na Renata)
KEI KARATITONE RORI, KIHIPANE.

PANUITANGA.
Kia aku hoa Maori katoa.
Tena ra koutou, e hoa ma.
He kupu whakaatu atu tenei naku kia koutou katoa kia
mohio mai koutou e kite ana koutou I ahau e noho ona
e hoko ma I nga taonga kia koutou i te whare e Wiremu Atea
kei Kihipana nei, i enei tau etoru kua pahure ake nei. 
I tenei kua mutu taku mahi kia ia. A kua tangohia e ahau i
te tari tawhito, o te Rihi Roia te whare hoko taonga moku
Ki te haere mai nga tangata Maori ki Kihipana ki te hoko
me haere mai ratou ki taku whare toa, i te tuatahi ki 
Matakitaki i nga taonga o roto. He nui nga tahi o taku mahi
hoko taonga no reira taku mohiotanga ki nga kakahu me nga
taonga o roto. He nui ki tau o taku mahi hoko taonga no
reira taku mohiotanga ki nga kakahu me nga taonga e paingia
ana e hiahiatia aua e nga tangata katoa. No reira taku kupu
kia koutou kia haere mai kia kite aku taonga hou katoa, me
hoko i aku taonga, me korero hoki koutou ki a koutou hoa
kia haere mai hoki ki te hoko. He taonga pai te taonga utu
ngawari, Ko taku whare he toa hoko taonga ki nga tangata
Maori me nga tangata Pakeha e rite tona ana ki au raua
erua, tetahi ki tetahi kaore te tangata ke.
Kahore e tukua ke nama ki te Tangata e hoko ana i nga
taonga o tenei whare, ahakoa Pakeha maori ranei, Konei
Kaha ai ahau Ki te whakaiti i nga utu aku taonga.
Ko etahi tou e tuku nama ana na reira I whakapikia ai nga
utu. Tena ko nga utu aku taonga Kahore he take i
whakapikia ai.
Haere mai nga tangata katoa ki te titiro i nga taonga hou.

HAERE MAI, HAERE MAI, HAERE MAI.

Na ta koutou hoa

NA ARIKI KIWHA.
Kihipane, Tihema 5, 1884.

ÿ

KI A MAUA HOA MAORI

HE whakamaharatanga atu tenei kia koutou, kei e maua
e takoto ana inaianei nga PAURA tino pai rawa.
He HOA, ka TINGARA ano hoki. He PU TUPARA he
PU HAKIMANA. HE PU PURUKUMU, he Kariri me
nga mea hoki mo te whakapuru. He whakapuru, he
tangata me nga whakarawe hou. Kua kawea katoatia mai
enei mea e maua I Ingarangi i te kainga i hangaia mai 
ai,
no reira ko taea e ma te hoea atu kia koutou i nga mea
pai rawa ma te whakahoki iho ano i nga utu ki raro 
rawa
tetahi atu tangata. Ka taea e maua te hoko kia koutou
I te pu pai mo nga
PAUNA E RUA.
Tenei nga
PAKAWE HOTA,
Nga PARAHI PAURA,

Me nga mea katoa e teahaki ai teatea Kia mahara
mai ki a koutou HOA TAWHITO ka PANERA me
PAERANA i te Whare Matai, te whare pai rawa ma koutou,
he pai no nga taonga, he ngawari hoki no nga utu.
He Kaka, Kaheru, Parau, Rakaraka. He Ti, Huka
Tupeka. He Pu, he Paura, He Hota, he Tingara.
Na PANERA me PAERANA
 
PANUITANGA
Ko Nga Whakaaturanga Matenga tupapaku Marenatanga
ranei whanautanga tamariki ranei, Me apiti mai ki te
kotahi hereni me tahi mai nga tau. Me te ra, te 
marama,
te tau i mate ai.

PANUITANGA.
Ko nga Whakaaturanga Matenga tupapaku Marenatanga
ranei, Whanautanga tamariki ranei, Me apiti mai ki te
katahi hareni, me tuhi mai nga tau. Me te ra, te 
marama
te tau i mate ai.

PANUITANGA.
Ki nga kai tuhi reta mai Apititia mai he hereni ki te 
taha
o te reta tuku mai kia taia i roto i te WAKA MAORI hei
whakakoa i nga tamariki takatakai atu a te pepa nei.

PANUITANGA KI NGA HOA TUHI MAI. 
Ko nga tangata e tuku korero mai ana kia taia ki Te 
WAKA
MAORI. Kia marama te tuhi mai, kia marama ai nga kai 
ta
ki te whakanoho i nga reta. E kore e taia nga reta e 
tukua
mai ana kite kore e tuhia mai e te tangata tona ingoa 
tika 
raro iho o nga korero.

TERMS OF SUBSCRIPTION.
The subscription to the Waka Maori is 6s. per year,
payable in advance. Persons desirous of becoming 
sunscribers can have the paper posted to their address 
by
transmitting that amount to Editor, Post Office Box 
No.
10, Gisborne.

TE UTU MO TE  WAKA.

KO te utu mo te WAKA MAORI i te tau e ono hereni,
me homai taua moni ki mua. Ka tukuna atu te nuipepa i 
te
Meara ki te tangata e hiahia ana me ka tukua mai e ia 
tana
moni ki a te Kaituhi o te Waka Maori. Pouaka, No.10,
Poohitapeta, Gisborne. He pane kuini, He ote moni 
ranei
te moni tika ki te tuku mai te meera. Ko te mea tika
rawa me huihui nga moni o E tangata o te Wahi Kotahi.
Ki te tahi tangata Kaitiaki Toa, Apiha ranei o tana
takiwa mana e tuku huihui mai nga moni. Mo te
whakaaturanga o nga tangata nana nga moni.


TE WAKA MAORI
0 AOTEAROA.
TURANGANUI, KIHIPANE, APERIRA 18, 1884.
E hoa ma e nga kai titiro i nga utanga o te Waka
nei, tena ra koutou. Tenei ka utaina ite i te kei to
to tatou nei Waka tenei hoenga etahi korero o
whai ritenga ana kia tatou katoa ki te Maori, ki te
Pakeha ano hoki nga mo tetahi arawhata pai, ka
mahia tatatia nei ki konei. Kati koianei nga
korero.
He maha na tau i whakaarohia ai te hanganga
o tetahi Piriti mo te awa o Turanganui hei whitanga
atu ma te tini tangata e haere ana ki nga takiwa to
Tai Rawhiti ki whea atu ranei. Kati nohea taea
i mua i te kore moni tetahi i te pakeke tetahi o te
Kawanatanga i runga i te tono te nga tangata o enei
takiwa, kia tautokona tenei mahi nui a ratou. Ano
te uauatanga o te Mema Pakeha mo te Tairawhiti i
te Paremete kua taha atu nei, katahi ka whakaaetia,
kia 1,500 hei homaitanga ma te Kawanatanga a
ko te toenga o nga moni, me ata kohikohi mai
o nga iwi ma ratou taua piriti. A i whakaritea
 e te Kawanatanga ki te kore e taea e
nga Kaunihera o konei, te kohikohi i nga
moni apiti i mua mai o te 31 o nga ra
o maehe 1884, heoiano, ka whakakorea taua 1,500
ma ratou. Kati whakahaua ana kia whakaahuatia
tonutia ma tetahi piriti, kia mohiotia ai te maha o
nga moia mo te hanganga. No te otinga o te
whakaahua, ka tatauria nga moni katoa mo te hangana
ka kitea e tae rawa ana ki te 1,000 katahi ka rapu
whakaaro nga Kaunihera o konei a ka kitea e kore
e taea I ratou ko atu i otia moni nui, e wkakarerea 
ana
ka ka kia whakakorea te piriti. Muri iho ka rapu
whakaaro ano etahi o a ia tangata ngakau nui i
runga hoki i te mahara ki te kore e timataia te piriti
tenei tau, ka tino whakakorea rawatia e te
Kawanatanga ia ratou moni i whakaaetia ai a ka maha 
noa
atu pea nga tane noho piriti kore ai tatou. Heoi,
ka whakaarahia ano taua korero a te maha noa atu
nga huihuinga o nga Kaunihera ki te rapu tikanga
katahi ka whakaaetia, kia whakaahuatia mai ano he
piriti, kia kaua e nuku ake te 3,000 ona utu.
A e peneitia ana te whakaritenga mo nga
moni. Nga moni a te Kawanatanga i whakaaetia
ra 1,500 ma te Para Kaunihera e utu mai i roto
i nga reiti kia 500 ma te Kaute Kaunihera e utu
i nga moni o 250, a ma ratou te tono atu ki te
Kawanatanga, kia homai ano kia 750. Hui katoa
a moni e 3,000. E rua nga whakaahuatanga
piriti kua oti te mahi mai ae hoki iho ana nga utu
o tetahi o tetahi i te 3,000 a ka oti te whakarite
ko tehea o aua ahua hou te mea pai, hei tauira,
kotaia ka panuitia ki nga nupepa, mo nga kaimahi.
A o ki ana, ka oti tonu tenei arawhata ataahua ma
tatou, i roto mai i te tau kotahi e haere ake nei,
hei huarahi puare noa atu ki te katoa, e kore hoki e
takohatia.
I tipu ake ano tetahi whakaaro, i roto i nga
whakahaerenga korero mo te piriti, mo te taha
ÿ

ki nga Maori i pare hoki te ki kia tonoa ata ki
nga maori kia kohikohi moni ratou, hei apiti mo
nga moni a te Pakeha, i tino whakaarohia hoki, ma
te Maori te painga rawatanga o tenei piriti, ina hoki
ka tuhonoa mai a ratou whenua ki te taone nei o
Kihipane, a ma reira ka kake haere te utu mo a
ratou whenua, ara i Kaiti, otira i etahi wahi atu
whenua. Katu i runga i te whiriwhiringa o enei
korero ]i nukuhite ata tena hei whakaarohanga mo
ko atu. Engari e penei ana te whakaaro o te
Kanuhera, mo te taha maori, ara kia tirohia mariretia e
ratou te painga mo ratou i te hanganga i te piriti,
a kia tukua noatia mai o ratou tetahi wahi whenua
kia 20 kia 30 ranei eka o te Poraka o Kaiti hei
whenua, mana mo te Pakeha me te Maori. Me
whakatuturu tonu taua whenua kia te Kuini mo ake ake,
hei wahi tipuranga rakau hei kari, hei aha noaiho,
pera hoki me nga whenua pena i nga taone nui
katoa o Niu Tireni hei wahi haereerenga hei wahi
okiokinga ma te tangata. Kahore ano hoki i
whakaritea tetahi wahi pera ki konei, a e mea ana matou,
he tino tikanga pai tenei mo nga Maori Na
ratou te whenua, otira mo mahara ratou na te
Pakeha anake na tikanga i whai ritenga ai. Me
kaua hoki te noho nui o te Pakeha ki enei takiwa, kua
takoto ururua tonu nga whenua, kua kore hoki e
whai ingoatia,kua kore he rori kua kore hoki he 
piriti. Whaihoki, ki ta matou titiro, he mea tika
ano kia whakaarohia paita tenei tikanga e nga
Maori, kia tahuri mai hoki ki te tautoko i nga mahi
whakapai kainga a te Pakeha.

He whakamahara ano tenei ki o matou hoa
Maori, ma te 30 o nga ra o Aperira nei, ka tu te
Kooti Whakawa Whenua Maori ki Nepia, ki te
whakawa i nga Tono roherohe o reira, a hei te
paunga o nga keihi o taua takiwa, ka nukuhia mai
te Kooti ki te Wairoa, ki te whakawa hoki i nga
Tono roherohe o reira.
E kite ana matou kua tamataia e to tatou hoa
Pakeha e Hoani Tirima, o te Tairawhiti, i te mahi
hokohoko rakau i Kihipane nei. Tona iari kei
Whataupono te pito o te piriti o Taruheru, e tera
pea ia e whakaarohia e ona hoa Maori, e hiahia ana
ki te hanga whare taepa ranei ma ratou. He
kauri katoa nga rakau i kitea e matou e takoto
ana engari e ki ana ia kua ata whakaarohia
e ia nga mea katoa e matenuitia e te tangata, mo
ena tu mahi, tae atu ki te wahie, ki te waro, a e
utaina mai ana hoia o ia i na wini me nga tatou
whare  Akarana. He tangata tenei e mohiotia ana
e tatou ehara hoki i te tauhou. Ahakoa ra kei to
mahara anake o te tangata te ritenga, ina haere atu
ki te hoiho i atia ai mea mana.
E rongo aua matou kua tini noa atu nga tono
kia tu te Kooti Whakawa Whenua ki Waiomatatini.
Heoi kahore ano i whakaritea te taima mo te nohoa
nga o te Kooti ki reira. E maharatia ana o matou,
kei te titiro mataku atu nga Kaiwhakawa, ki te nui
rawa atu o te mahi e takoto mai ana i taua takiwa
ma ratou, a koia pea te take i nukuhia haeretia ai.
E rongo ana hoki matou, e nuku ake ana i te 300
nga tono Kooti, mo nga whenua Papatipu. E tata
ana ki te 700 nga tono riiwhi mo nga tangata mate,
a e puta ake ana te 160 nga tono roherohe, haungu hoki
te tini noaiho o nga keihi e rere ke ana
te ahua. Ko tetahi keihi hoki e whakawakia
ana ki reira, ko te Tono roherohe mo Harataunga
West, e takoto atu ra i te takewa o Hauraki, a ko
te take i kawea mai ai ki konei te whakawakanga
mo taua whenua, he whakaaro no nga Tiati ki nga
tangata o Ngatiporou, e noho ana i te takiwa o
Waiapu. 
Kua tae mai te korero o Akarana mo te ekenga atu o
Tawhiao, me ona hoa haere ki Ingarangi ki te tima kia
Tarawera. He nui te Pakeha tae atu ki te waapu, ka kite i
 ratou haeretanga. Ko nga hoa e Tawhiao i te ekenga
atu i Akarana, ko Te Wheoro ko Patara, ko Topia, me
tetahi tangata e Taupo, ko Hori Ropiha te ingoa. I uru
katoa ratou ki te mahi Para Ripene a e mau ana i a ratou
uma nga tohu o taua Ope, he mea whakamau ki nga
whakarawhiriwa, i hangaia ki Akarana, runga i te
whakahaunga to ratou hoa, e Hare Reweti. Tukua mai
ana e te Kawana tetahi mapi ataahua ma ratou, hei tirotiro
haere ma ratou i runga kai pukea nura atu ta ratou
whakapai mo tenei putanga whakaaro a te Kawana kia 
ratou. Ka tata te rere o te tima ka huihui ata nga tangata
Maori ki te karakia i runga kaipuke ano, ko Topia raua ko
Ropiha nga kai karakia a ka mutu, ka ki atu a Tawhia, kia
raro Reweti, me hokohoko tona ia ki te tirotiro i ona
tangata i Whatiwhatihoe kia kite hoki mehemea kei te
pai a ratou ata noho a ratou mahi hoki i muri i a ia.
Heoiano, mutu kau ake te poroporoaki a tetahi a tetahi ka
rere te tima.

WHAKAUTU MO NGA RETA TUKU MAI.
Kua tae mai te reta a Apiata Tawiti e Waipare, me
korero mo te matenga eo tona Tiputua hei utanga ma
runga Waka nei. Heoi e korero pai ana aua korero, otira
o penei ma te matou whakahoki kupu atu. I mua e rere ana
tetahi kaipuke nui ki Mia hi te tiki i nga taonga ataahua
o tena whenua hei mauranga mai ki Ingarangi. Na ka tono
atu etahi tangata ki te rangatira o taua kaipuke kia
whiriwhiria mai etahi mea ataahua ma ratou i reira. He
tangata ngakau pai taua Kapene a ka ki atu ia kia
tuhituhi, ki te pukapuka nga mea e hiahiatia a
ana e ratou, hei whakamaharatang mana. No te
rerenga o te kaipuke, katahi ka tirotirohia nga
pukapuka kua takaia mai te moni ki etahi, ki etahi kahore
he moni. Katahi ka whakatakotoria aua pukapuka nga
mea whai moni me nga mea kore moni waiho ana ma te
hau te ritenga. Heoi kihai i roa kua rere atu
nga mea mama ki ro wai, tena ko nga mea
i taimaha i te pehanga o te moni  kihai i rere i te
hau. No te hokinga atu o te kaipuke ki Ingarangi,
ka tae atu nga tangata ra, ki te tiki i a ratou taputapu.
Heoi, kahore kau ma etahi, whakatakariri
noaiho ana ratou. No te whakaaturanga o te
Kapene i tana mahi, me te kore whakataimaha mo a
ratou pukapuka, ka noho puku ratou, ka mate hoki i
ÿ

te whakama. Whaihoki e pena ana te matou titiro
mo nga utanga, o te Waka nei kei amuamu hoki nga
tangata e tautoko ana, mo te utanga kautanga i nga
taputapu pera, e te tangata ke, a ka kore he wahi
hei takotoranga ma e ratou e hiahia ai.
Tenei te Pukapuka tuku mai a Te Awhenga, Te
Mapu, a Kaiaraara Big Barrier. He mihi mai ki te
 Waka nei, a e patae ana ki nga ritenga a to Nupepa.
E hoa e marama ana te whakaaturanga i te timata 
nga a to Nupepa, ina ata titiro koe ki reira. Ko
nga moni mo te taua ano hereni, a ka te ritenga pai
pea mau me tuku mai ki te pane kuini, me hoko mai
te poohitapeta nga pane, na tuku mai ai ki to
meera, e kore hoki e taea te tuku Ota atu i konei.
Kua tae mai hoki te reta a Piripi Waipapa a
Waipiro. E mea ana ia kia tui una atu te ata
Poutapeta ki a ia, hei tukunga mai mana
moni. E hoa tena ke te huarahi mau manu atu
koe ki te Poutapeta utu atu ai i nga moni a ma te
kaitiaki e taua tari e homai i te ata hei tukunga mai
mau. Na heoi ano tau ko te whakaatu atu i te
tangata mana ia i moni a ka tuhia mai a te kaitiaki
ki te Poutupeta a Kihipane ki uta mai noa moni.
Tenei nga pane kuini i tukuna mai e koe kotahi
hereni e wha kapa, kati toe iho a kei a hereni waru
kapa. Ka pai te taku pane mai ana te toenga.
Tenei kua tae mai te Pukapuka a Enoka Te
Taitea o Waikanae. He mihi mai ki te waka nei,
a e ki ana hoki ia kua hoate moni ia ki a Te Rewiti
kaiwhakamaori e te Kawanatanga i Poneke, hei
tukunga mai. Heoi kahore ano tae mai kia matou
aua moni. Tena pea ki te te huarahi ano e haere mai
ana. Ahakoa ra e koro tenei ano nga Waka te
tukua atu nei mau.

TE KOOTI WHENUA MAORI I UAWA.
HE KORERO TUKU MAI.
I puare ano te Kooti i te Turei, i muri mai hoki a
te nuiuha u mo te `iki katahi kia whata ana ai
nga tangata e whai ritenga aam, ki nga tono rohe 
rohe ki te whakariterite tikanga i waenganui o
ratou ano.
No te puaretanga nei, ka ko rawa te Kooti i
nga Maori i nga Pakeha hoki e whai take ana ki nga
whenua e whakawakia ana. Ko nga raia i uru atu,
ka Te Paraihe, Te Waara, Te Riihi, Te Watihana
me Te Norana. Te keihi tuatahi karangatia ko te
roherohenga mo Rotokautuku, a i tukua tena ki
raro note mea kahore ano i whakamanaia te ruapi a
te karuuri. I whakaatu mai hoko te Tiati kua rite
katoa nga whakaaro o nga Tiati o te Kooti Whenua
Maori kia kaua e whakawakia nga tono roherohe i
te mea kahore ano i whakamanaia nga ruuritanga
te take hoki, mehemea ka puta te whakataunga o te
Kooti i runga i ena ritenga, ka rite tonu ki nga
whenua kua ata Tiwhiketetia no reira, kua
mahi tupato nga Tiati, kei puta ake he
raruraru i muri iho o nga whakataunga,
Katahi ka tu ake nga tangata Maori ki te whaikorero
atu ki te Kooti. Ka ki a Meiha Ropata ki
tana mahara e kore e tika kia karangatia tenei Kooti,
ko te Kooti Whakawa Whenua Maori, hei whakatikatika
i nga whaitaketanga, i nga whai paanga
ranei nga Maori, inahoki e haere katoa ana nga
ritenga o te Kooti i runga i nga ture Pakeha. Ahakoa
 ra i pakeke tonu te Kooti i runga a taua tikanga
kia whakamanaia mai nga mapi i te tuatahi, a patua
atu ana taua keira ki waho. Engari tera ana
whakaarahia taua keihi, mehemea ka oti mai he
mapi tika, otira ki te mahara a te Kooti e kore rawa
a taea.
Katahi ka karangata, ka Huiarua, e 330 katoa
nga tangata o taua Poraka, e 300 nga tangata kua
hoko ki te pakeha. He tono roherohe tenei i
waenganui e nga tangata hoko me nga tangata
kahore i hoko runga hoki i te ritenga o te ture o
te tau 1873, mo nga whenuea Whakamaharatanga
 Take. Ka ki te Tiati, e kore e pera te whakahaerenga
 o enei keihi me nga whakawhakanga
i Kihipane ki taua titiro hoki kua patua
a te ture hou o te tau 1883 a te ture o te
 tau 1882, ara mo nga ritenga e rga tono rohe 
rohe a ahakoa i whakaritea tenei Kooti hei 
whakatikatika haere i nga ritenga roherohe whenua ki a
tangata, ki a tangata, o nga tangata e whaitake ana,
kua tae mai ai a ia te kapa o tetahi Tiati o te 
Hupirimi Kooti kia maro tonu haere i runga i nga
ture kua whakatokotoria mo te Kooti Whenua Maori,
a kia kaua ia e peke atu ki waho o ana ture, mo reira
ka pakeke tona tona haere a muri nei, ka whai tonu
i runga i nga ritenga katoa o te ture Whaihoki a
kahore e whakaarohia e ia ma te tokomahanatanga o nga
ingoa, e mau ana ki nga Tiiti, te ritenga mo te 
tokomahatanga o nga tangata e hiahia ana kia wehewehea
nga whenua, engari ki te tuhituhia mai e te
nuinga o nga tangata, e whai take ana, i tetahi
pukapuka whakamana i tetahi, i etahi ranei o ratou
ano, hei kaiwhakahaere mo a ratou keihi, ki te aroaro
o te Kooti ka whakaaetia e ia, a ka apitia taua
pukapuka ki nga pukapuka e tiakina ana e te
Kooti. Whakaaturia mai ana e te Riihi, raua ko
Te Waara, i nga raruraru e puta ake i runga
i enei ritenga o te Kooti, mehemea hoki
ka pena te whakahaerenga ka kore e rite
ki nga whakawakanga i Kihipane, i whakapaingia
nei e te katoa. Ka ki te Tiati e tika ana, he mea
nui tenei hei whakaarohanga ma ratou a ko te tikanga
pai, ma ratou tahi e kawe atu ki te aroaro o te
Hupirimi Kooti, kia kite i tona whakataunga. 
Whakaaetia ana tenei, a tukua ana ma nga roia e 
tuhituhi i te tono, hei mauranga atu ma te Riihi ki
Poneke.
Katahi a Kapene Poata ka tono atu ki Te Kooti
kia nukuhia katoatia nga keihi i uru ai ia, me ona
hoa, ki tetahi takiwa ka muri o te whakataunga o te
Hupirimi Kooti. Whakaarohia paitia ana tenei tono
o te Kooti, a ka whakaritea, ko nga keihi Maori
anake nga mea e wkakahaerea. Kati ka panuitia
haeretia nga whenua, a ko enei nga take i whakawakia.
Rahui, Waitekaha, Wairoro No. 2, Tuawhatu, Anaura, 
Mangarara No. 1, Rototahi, Marahea, Te kunui,
Waiomoko, me Whangara.
I te aranga o te Kooti i te awatea o te Turei, ka ki
te Tiati, ka whakanukuhia e ia te Kooti ki te 7 o nga
ra o Mei, kia whai takiwa ai mo te whakariterite
haere i nga ritenga o te ture.
ÿ

TE KURA TAKIWA I KIHIPANE.
I tae ata te matou kai tuhituhi ki te titiro i te kura
me nga tamariki Pakeha i Kihipane, he rongo nga
hoki te tokomaha nga tamariki Maori e tae atu ana ki
taua kura, a i hiahia ia kia kite marire ia kia rongo
korero hoki i te Mahita o taua kura i te peheatanga
a an tamariki maori e tae atu ana ki taua hura.
Kau ka nui te whakahore mai e taua tahua, me tana
ata whakaatu pai mai i nga ritenga katoa.
Whakahaerea ana e ia te kai tuhituhi ki roto i taua
kura kiia ruma ki ta rama ka kite ai Iti i nga
tamariki maori, me nga hawhe kaihe, a kitea ana a
ia, he pai rawa atu nga ritenga katoa. Kei te
mohiotanga anake e te tamariki te ritenga mo ratou,
kahore hoki te wehe ke te Maori i te Pakeha,
engari e noho huihui tonu ana ratou i runga i a ratou
nohoanga mana ka puta ko te tamaiti maori, ka
nukuhia haeretia ki runga ake e nga tamariki Pakeha.
A, a ki ana taua mahita ka nui rawa te whakapainga
ona me ona hoa kaiwhakaako, ki nga tamariki
maori ka nui hoki te ata noho ma te mahakia a
rongo rawa hoki ki nga tuhatohunga a nga
kaiwhakaako. Ko nga tamariki maori e tae atu ana ki
taua kura nui atu ki nga hawhe kainga ano tekau E
wha tekau ma tahi ana tamariki taua tekau ma iwa
nM kotiro haunga hoki nga tamariki hawhe kaiho a
nga Pakeha rangatira e noho taonema kihai hoki enei
i mauria nuni ki roto i nga hawhe kaitia, a noho ana
troa kainga maori.
Ko nga mahi e puta ai nga tamariki maori te
karanga, ko te tuhituhi ko te whaka te whakaahua
mapi me ora te mahi katoa a te ringaringa, a heoi
ano nga mea a hapa ai ratou, ko nga mahi e te roa
Pakeha. Tokorua nga tamariki maori e tino kaua ana
ki te pika haere tenei kura, i rite haere ai hoko te
mohiotanga ki nga tamariki Pakeha ara ka
Karaitiana ra ka Aporo Keiha. E ki ana te
Mahita, he tamariki pai rawa enei ki te ako ka nui
hoki te ra ngakau nui ki te kura.
Tenei tetahi ritenga a taua kura. E waiho i a ia
tau na taua ma nga tamariki a te kura te pootitanga
mo te tamaiti pai rawa e te kura, ara te mea i
whakaarohia paitia e te kak a tera taua i peoti
katoa ratou me Ata Paraone te tamaiti a Wi
Paraone tangata maori. Kihai hoki tetahi a nga
tamariki Pakeha i puhaehae, mo taua pootitanga
katoa ana ratou a riro mai a taua tamaiti, te tohu
whakapai o te komiti Pakeha. Engari koia nei  
nga hei whakaturia mai e te Mahia ,to te taha
maori. He waihoutanga na nga matua kia pakeke
rawa nga tamariki ka tahi ka tukua mai ki te kura,
no reira ka kore e mau wawe i te rae Pakeha, a ko
tetahi, ka te ngarongaro ia e mau tamariki i te hura
i etahi takiwa, a e tino whakahengia ana tenei e te
mahita ka wareware haere hoia ratou, a ka hoki 
iho ki raro nga tamariki e tae tonu mai ana i nga ra
katoa. Me mahara rawa nga tangata maori ki tenei
painga, ma a ratou tamariki. He kara pai rawa atu
tenei mo nga Pakeha mo nga Maori kihai hoki
etahi a nga kura o te takiwa katoa o Haaki Pei, i
rite ki tenei inahoki i te whakamatauranga i te
aroaro a te kaiwhakahaere o nga kura katoa o
Haaki Pei, i nga tau a rua kua pahure nei, puta
rawa atu ana te mohiotanga o nga tamariki o
Kihipane, riro mai ana ia ratou nga utu nui me nga
whakahonoretanga i whakaritea ana nga mea puta
a nga kura katoa o te takawa e Haaki Pei.
Tena hoki tirohia e nga Maori kahore rawa he kura maori
tenei takiwa, a ki te kore e ratou tamariki a tae mai
ki tenei kura, ka noho kuare noa iho ratou, e ahakoa
i whui kura Maori ratou e kore aua e taea te painga
a nga kura Pakeha, notemea, ka whakataetae tahi te 
Maori, me te pakeha a ma reira, ka nuku rawa atu te
mohiotanga ki nga mahi nui, me nga whakaaro nui
o te ao.

HE RETA TUKU MAI. 
Ki te Etita o te Waka Maori.
E hoa, Utaina atu aku nei kupu ki te riu tainga wai 
Aotearoa, te Waka e te tokomahana hoe nei to
marine nui a Kawai nga tahatumueo o te motu nei,
ki te para ki te kore matea atu.
Ara hei mihi ake maku mo te panui e Meiha
Rapata, mo te ra maunga rongo ko Tuta Nihoniho
 mo te raua kainga mo Akuaku. Kapai ra kia
mau te rongo a tetahi ki tetahi, kia kake ara ki te
mahi i te pai kei takoto te mauahara i waenganui
ta raua. Ka hiahia ia kitia hei rangatira mo
raua ko ta te Atua i pai ai kia puta mai a Kaina ki
waha te kanohi kino, ara, a te whakapoururu he
tokonga ake na te mauahara he ako no te taniwha
nei mo te kohuru te mauahara. E ki nei hoki te 
Apotoro, ko te tangata ia 1 Hoani 3-15. 
A, ki te me. tetahi a aroha ana ia ki te Atua e
mauahara ana ki tona teina te tangata teka ia.
Ae kihai rawa i roa kua patu a Kaina tona teina i
a Apera, ka ki a Kaina he nui toku kino, e kore e
taea te muru Kenehi 4-13. Kua mahue ake ia
Kaina te takiwa muru hara, kua eke nei te tangata
hou ki runga o taua takiwa puare noa nei. Kati
kua kitea nei te takiwa muru hara, e Rapata, kei te
itinga o te pouri o roto i te ngakau, ka tenei atu ki
a mate, kia kake ai ki te mahi i te pai. E ki nei ano
a te Karaiti ki aua akonga, ki te kore e nui ake ta
koutou mahi tika, i ta nga Karaipi ratou ko nga
Parihi, e kore rawa koutou e tapoko atu ki te
rangatirtanga o te Rangi. Ta nga Karaipi ko ta moni
Ture, kia mate rawa ia te tangata kia whakwa ai.
Ko ta te Karaiti, hei te itinga o te hara. Na
Mohi ta ratou, na te Karaiti tonu tana, Matiu 5-20,
22, 28, 32, 39, 44.
Heoi aku kupu mihi ake mo taua panuitanga mai
kia tatou katoa, heoi e ahua tohutohu ana au ia
tatou ano, kia titiro atu tatou, ko te ara nui tera ki
te ora. 
NA REV. RANIERA KAWHIA.
Tuparoa, Maehe 27, 1884.

Tena koe. Kia ora tana a whakahaere nei i a
taua Nupepa.
Mau e tuku atu aku toru kupu kia kite o taua
hoa e noho nei i Aotearoa.
ÿ

Kua kite ahau tetahi kupu hakuhaku, kia Te
Korimako i roto i te Waka Maori o te 14 o Maehe.
Ko taua kupu i kitea e ahau i te reta a Whititera
Te Waiatua o Ohinemutu.
No ka whakahokia e ahau tana kupu.
Tena koe e whitu korua ko te kupu. Ae,
ahakoa te iti o te manu nei, e pikaua ana e ia nga
mahi a nga Poropiti mo nga mahi e te ao katoa.
Engari ko koe kei te pikau i te Waipiro i te
tupeka, me nga mahi o whakatutua nei i a tatou i te
iwi Maori kei mea koe ka tae a e koe te pikau o
aua mea hei taumahatanga mou a tona mutunga
kei te mohio koe. E pai ana e hoa te kupu ki taku
mohio ma te kai ka ora hoki koe.
Kati aku kupu kia koe e hoa e Whiti.
Na to hoa
RAURETI PAERAU,
Tino kaituhi o Te Tari o Te Korimako.

Ki te Etita o te WAKA Maori
E hoa tena koe, Mau e uta atu a te kupu rua
rua ki runga o to tatou Waka ki te paingia hei titiro
ma nga hoa e rua o te taku ma, o te taha pango.
Ara e whakaatu ana au i te mate i pa mai ki nga
tangata Maori o tenei takiwa o te Kawhakawa, Tai
Rawhiti, mo te tahi piihi whenua i tukua e ratou
herea ki tetahi pakeha ke Hoki te ingoa, ara ko
taua whenua, e takoto papatipu ana i runga o nga
tikanga o mua o nga kaumatua. A ko taua whenua,
i tukua e ratou i runga i nga ritenga Reti papatipu.
Whakaaetia ana e te pakeha, a whakaotia ia hoki
o ratou te kirimina mo taua whenua i te one o nga
ra o  Hurae i te tau 1883 ki te Kawakawa nei; a i
whakapuatia te tahi arahi o te moni ki nga kai tuku
reta ko te moni i whakaritea mo te utu reti i te tau
e 20 pauna, ko tana moni mo puta katoa mai i
mua o te tau. Na i runga i tena ka ata whiriwhiria
o nga whakaaro o te pakeha, kia hangata o nga
Maori he tone ruri mo tana whenua kiia tukua ki
te Kooti, hei reira puta ai te toengia e te moni I
runga i tena kupu a te kai utu reti, ka pouri nga kai
taku reti, ka mea kahore tenei whenua i tukua e
matou ki a koe raua i tena ritenga e korero mai
na koe mo titiro iho koe ki nga korero o te riihi.
Engari e tono aua matou i te mea kua taona, kia
homai e koe kia kainga, kei werawera ana i runga i
ona kupu a ratou ka mea a pakeha, e kore rawa e
hoatu e au te toenga o te moni, kia tukua ra neti
te Kooti te whenua. Ka ki nga Maori, me whakakore
 te mahi i hanga e tatou kahore te pakeha e
whakarongo i runga i ena tu mahi. Wehi noa iho
nga Maori, ko te pakeha kei te kai i nga hua o to
whenua ko nga maori he aha te aha kia ratou i
rua i ia kuare rohe. E whakahe rawa ana au ki
nga mahi hokohoko rakau a nga pakeha i runga i
nga whenua papatipu, tera ata hea te tangata i a ia
te whenua, tapae noa te pakeha i te moni, ki te
tangata kahore nei he paanga ki te Whenua. He
nui rawa atu nga rakau o tenei takiwa kua hokohokona
e Heki ki nga maori, ko etahi e ki ana, i au
nga rakau me te whenua, ko etahi kei te ki, kaore
koe i roto o tenei whenua. Otiia e hoa ma, kia
rongo koutou ko Heki te tino tangata matau rawa
ki te titiro tangata i a ia te whortue papatipu o
hokoa nei e ia nga rakau ki taku matau ma te
Kooti anake e titiro te 1ake tanoa ka ki runga i to
whenua ina ruritia. Heoi ko nga makaa e rawe
ana i enei tu mahi, ko nga maua he aha mau e
kore e.
Heoi na te hoa na
HENARE MAHUIKA.
Te Kawakawa,
Aperira 2 1884.

KI TE WAKA MAORI.

He Panui tenei ki oku hoa e noho ana ki Turanga
nei puta atu ki te Tai Rawhiti i Waiapu,
 E hoa ma tirohia aini te ki Waka Raeta  a to
tatou hoa e Poatuaraa tatou taui note mea koia to
tatou hoa mahi i a tatou nei mahi hei. me nga
whare karakia mo nga minita. Koia taku mahara i
puta ake ai, kua oti i runga ake ra, ara kia mahara
tatou, ahakoa e rua e tatou taonga ko te Korimako,
 ko te Waka Maori me manaaki tona taua
rua enei taonga, ahakoa kite tangata kei te he,
kaore e pai ki nga rangatira tokorua Matiti 6, 24,
me waiho taua hupu i te tangata, mo titiro ki te kupu
a o tatou Tipuna, Ka mate kainga tahi ka ora
kainga rua. Heoi aku kupu.
NA HIRINI TE KANI.
Aperira 12, 1884.
 Kihai i tino ma enei hororo o to tatou nei hoa o
Hirini Te Kani, engari he pohehetanga kautanga na
ona mahara. E tika ana ana korero mo nga
mahi a Kapene Poata, engari ko Paretene Ngata ke
te tangata nona te waka, a ki te tirohia e Hirini te
wharangi whakamutunga ka kitea tonutia e ia i
reira. Ko Poata me Korowhata etahi o nga tino
tangata e tautoko aua i tenei Waka, i runga i te
hiahia nui, kia whiwhi ai nga iwi maori ki tenei
taonga nui ki to Nupepa. Na te Etita.

AKUAKU.
He Korero Tuku mai..
HE rangi pai katoa nga ra o te wiki kua taha atu
nei nui atu hoki te ahua pai e ng whenua, me
te nui o te tipu o te karama, Kei te ruta nuitia
Ki a whenua ki te karaihe i tenei tau he mea ma
rawa ano hoki tenei, inahoki kei te tini haere nga
kararehe te kau mo te hipi ki enei takiwa. No
tera wiki i whiu mai ai etahi hipi o Nepia, mo te
whenua o Ta Hori Witimoa i Tuparoa ka nui te
ahua ora o aua hipi a tera e pai rawa mo te
makariri e haere ake nei.
Kua oti te whare karakia maori o konei a kua
tahuri nga Maori ki te hangaki whare nui hei 
nohoanga mo a ratou manuhiri, a te Kawanga mo taua
whare karakia, i te 8 o nga ra o Mei e haere ake nei.
No te Turei, te 1 o nga ra o tenei marama nei ano,
i wera ai te whare o te Kawanatanga, e nohoia ana
e te Mahita o te kura maori i Tokomaru, a pau atu
ana te nuinga o ona taputapu i te ahi.
[No muri iho i te tukunga atu o enei korero kia
perehitia kua kite matou i te Panui Powhiri a
Meiha Ropata ma mo te Kawantanga o to ratou whare
karakia, a ko te 28 o Mei, te ra kua whakaritea e
ratou, kia maharatia ra tenei e te katoa.
Etita-WAKA MAORI]
ÿ

TE KITENGA 0 NUI TIRENI.
No te tau 1642 i kitea ai teitei whenua a Niu Tireni,
e tetahi tangata o Horaua, (he whenua tata ki
Ingarangi). Te ingoa o taua tangata ko Apera
Tahimana, nana nei hoki kite tuatahi i etahi o nga
whenua e tata mai ana ki to tatou nei a tapaia ana
ia nga ingoa ma whenua, ko etahi ingoa ano o
tona whenua ake. Whaihoki, ko te tikanga o te
ingoa e a tatou nei motu ke Tireni Hou he ingoa
hoki no tetahi motu o tona ako whenua, ko Tireni te
te ingoa.
Engari kihai i ata tirohia Tahimana te ahuatanga
o enei whenua te motu kotahi te wahi e te
tuawhenua, he aha ranei kitea kautia ana e ia te
whenua hou hoiano, kihai hoki tuhituhia nuitia
o ia nga korero mo tona kitenga. Heoi, hoki
ata ana ia ki tona whenua waiho ana ma te
tangata ngakau nui i muri i a ia e ata
rapu ano taua whenua hou. Kati no te
tau 1760, ka rere mate, kaipuke a Kapene
Kuki te tangata e whai ingoatia ana ano kia tatou
nei i a ka mau tonu,mo tona ingoa ki enei whenua
mo ia whakatipuranga, ia i te whakatipuranga o haere 
ake nei. I tonu taenga mai ka timataia tonutia e
ia te ruuri, me te mapi haere i nga whenua, a kitea
rawatia e ia te ahua o tetahi moni o tetahi motu
tuhituhia nuitia ana e ia nga korero mo nga mea 
katoa kitea e ia, a no te hokinga atu ki Ingarangi
perehitia ana korero hei whakaaturanga atu ki te
ao. Heoi ra, i runga i enei whakaaturanga a Kapene
Kuki,ka takoto marama te huarahi hei rerenga mai
etahi a kihai roa ka rere mai nga kaipuke o te
Ingarihi, o te Wiwi o te Merikana, ki te Patu
weera i enei moana, e kau mai ano ratou ki Niu Tireni,
ka mahi kainga ina nana i uta Muri i koe ka rere mai
hoki nga kaipuke o Poihakena ki te tirotiro i te
whenua ki te hokohoko ano hoki ki nga Maori
no te hokinga atu o etahi o aua kaipuke ki
etahi o nga rangatira Maori o Ngapuhi e hiahia
ana ki te matakitaki whenua Pakeha a
kitea rawatia ako ana aua Maori ki reira e
Te Matenga minita tuatahi o taua kainga o Poihakena.
Puta tonu ake tona hiahia kia haere mai
hoki ia ki Niu Tereni, ki te kawe mai i te Rongo Pai,
ki nga Maori ka hua rongo hoia ia te iwi nui ratou he
iwi ngakau rangatira, kihai hoki i rite ki nga iwi
mangumangu whakarihariha o te whenua, e nohoia
ana e ia. Heoi ra i runga i te kawenga, hiahia o tona
ngakau, ka tae mai ia ki Niu Tereni, raua tahi ano
ko tona hoa ko Rantara, he rangatira Maori,a
koia hoki te kaiwhakamaori mo Te Matenga.
Kihae kite rawa nei a Te Matenga i nga iwi Maori
a kihai roa kua tono atu ia ki Ingarangi kia tukuna
mai te kaiwhakaako mo nga Maori. Whakaaetia ana
taua tonu e te Komiti Ingarangi, a tukua mai ana i
te tau 1814 nga Mihinare tuatahi, ara a Te Kingi
me ona hoa, noho ana ratou ki Pewhairangi i te
takiwa kia Ngapuhi. Muri iho ka u mai ano nga
Mihinare o te Weteriana, me etahi o te Hahi o Roma.
Tipu ake ana i reira te Whakapono a toro haere atu
ana ki nga wahi katoa o Niu Tireni.
No te tau 1840 ka tae mai a Kapene Hopihana,
a no taua tau ano, i tuhituhia ai te Tiriti o Waitangi
i waenganui o nga maori, me te Kawanatanga o
Ingarangi, ara he tukunga na nga Maori i te mana
whakahaere tikanga kia te Kuini o Ingarangi, me
te whakaaetanga hoki o nga Maori kia noho tahi
ratou me te Pakeha, ki raro i nga ture o Ingarangi,
kia kotahi ai hoki te Kawanatanga ma ratou. A
muri iho i tena ka whakaturia e te Kuini a Kapene
Hopihana, hei Kawana tuatahi mo Nui Tireni. No
reira mai ano nga ture tuatahi mo te Maori me te
Pakeha o enei mutu.

TE WAKA MAORI O AOTEROA.
Ko nga ingoa o nga kai Manaaki o TE WAKA MAORI
me nga Moni kua utua mai-
Hami Riwai, Kihikihi, Waikato
Raiha Tamaoho, Hokianga
Manihera Rangitakaiwaho, Greytown
Himiona Awanui, Anaura
Tuta Nihoniho, Whareponga
Rev. R. Kawhia, Tuparoa
Pita Tamatahi
Hamiora Katia
Hakopa Haereroa, Tuparoa
Kereama Hihikihi
Hohepa Rairi
Hira Tamihere
Wi Pewhairangi, Tokomaru
Hati Houkamau, Kawakawa
Herewini Tamahori
Pita Pokia
Henare Manuika
Tamati Tautuhi, Tokomaru
Rawiri Karaha, Gisborne
Rapata Watihana, Gisborne
Paratene Parenui, Awanui
Paki Te Amaru, Uawa
Hone Mokena, Kawakawa
Herewini Huriwaka, Tokomaru
Wiremu Pokiha, Ahuaku
Tuta Tamati, Akuaku
Hone Paerata, Marahea
Hamiora Paikea, Turanga
Te Otene Pomare, Nuhaka
Hori Watene, Thames
Maraki Tautuhi, Akuaku
Rapata Manihera, Mahia
Hirini Kereru, Mahia
Nikora Kiripaura, Arai
Hirini Te Kani, Gisborne
Hemi Mahuki, Muriwai
Te Kai Rawari, Pukerimu, Waiapu
Ruka Aratapu, Awanui
Na te whakamaharatanga tenei ki era tangata
kahore ano i utu, kia tukuna tonutia mai ina taea e 
ratou, ki te pane kuini, ki te Ota ranei o te 
Pootapeta.

HE PANUI.
Kua timata ahau te hokohoko PU, PAURA, HOTA,
TINGARA, me era tu mea ki taku Toa i Uawa, Taraka
Pei.
NA PARAONE.

HE PANUI.
Kua tae mai a WIREMU TOORO, 
KAI RUURI WHAI RAIHANA, ki Kihipane nei noho ai.
He maha ora taua ruuri ana ia i nga whenua
Maori Takiwa o Akarana, e te tino tangata
mohio ia ki tena mahi. He tangata whakangawari
rawa hoki ia i te utu, ki nga tangata e tuku mahi mai
ana mana.
ÿ

E HOKI ATU ANA A KORORU.

KI INGARANGI.

NA KONEI ka hokoa i runga i te utu Ngawari rawa, oku 
taonga 
katoa Tona tini o nga mea maitai, E rite
ana te utu ki te hiahia e nga Maori.
Kia tere te haere mai ki te hoko kia whiwhi koutou i 
te wa 
e ngawari ana te utu.
Ko te whare ai tenei te utu.
NA KORORU.

TIITI me WHARAEA.
TURANGANUI WHARE
HE TNO WHARE PAI 
HE WHARE NGAWARI.

Haere mai e aku hoa maori katoa E mohio 
nei kia au i roto i nga tau ka tekau o te a
Tai Rawhiti o te Tai Tuauru o te Hauauru o te
Hautonga.

 ENO  MANO PAUNA TE
UTU ONGA TAONGA.

He Tuira Huiti Kooti Tarau Wekoti, He
Tokena. He Potae me te Hate, Enei mea
Katoa mo te utu e 25s.

KO TE RATA RAUA KO TONORE.
Ko te toa tino pai rawa tenei rute o te Taone o
Kihipane mo nga Maori. Hei hokonga
Pouaka, Teepu, Tuuru, Moenga, Mihini tui Kakahu,
Paraikete, me te nui nga atu o nga mea katoa mo roto
o te Whare, Haere mai kia kite i o maua taonga.
LARGE & TOWNLEY 

I. C. TEIRA.
KIA MOHIO MAI AKU HOA MAORI.
Kei au te tahi Tino Haupu nui o nga Tu Tera
Katoa i Kihipane Kei taku Tera i Karatitone
Rori, i te Kokinga o te PEERE TITITI.
Ka taea e au te hoko atu nga Tera me nga
PARAIRE mo te Paki mo te Terei me nga Kakahu mo
te mahi Parau, me nga Tera Peeke me te tini noa
atu i nga mea pera.
I RUNGA I TE UTU O AKARANA.
HAERE MAI KITA KITE.

THOMAS FOX.
KO TAMATI TAITUHI POKIHA
HE Paparikauta he Toa Taonga tana e tu ana ki
Waenganui o Tokomaru Ko te tino Paparikauta Pai
tenei, ona Ruma moe me ona kai me te tini o nga wai
whakahurori hiahia tia nei e te tangata, te tino pai
rawa te Patiki Hoiho he nui te Karaihe o roto, nana
hoki te Toa Ngawari rawa te utu o te Taonga.
Kei a ia Nga taonga Katoa.
Me haere ki te hoko Taonga ngawari mo koutou.

WIREMU MOKENA.
KAI HANGA TERA, HANIHI.
Haere mai ki te Whare whero (te Pei)
Karatitone Rori, Kihipane.
Kia kite i taku haupu nui o nga Tera me nga
Paraire me nga Haihi me te tini noa atu o nga mea
pera Kawea mai hoki a koutou Tera Tawhito Hanihi
kia Mahia nga Wahi pakaru.

HE PAI ANAKE
E TIKA ANA ANA MAHI.
E NGAWARI ANA TE UTU.
W. TARATA
KAI hanga Kooti Porowhita Kooti ki te hangaitanga
kite Hahi o Ingarangi Karatitone Rori, Kihipone.

E K PARONE WAIKATO.
Ki oku hoa Maori
Haere mai ki to Koutou, hoa, tawhito kia
PARAONE, Waikato.
Ko ahau te tangata tino ngawari rawata te hoko ki
nga tangata o Kihipane.
E ngawari ana a te Paraone ki nga tangata
whakaaro tika, ki te utu mai, Ko nga tangata
whakaaro kore ki te whakarite, E kawea ki te
whakawa.
Ko nga Taonga ngawari te utu tika i runga i
te pono, Kei au.
HAERE MAI!
KIA PARAONE, WAIKATO.

KAORE TE NAMA.
KO POATA me KOROWHATA.
Te Toa Taonga i Mataahu i te Rawhiti.
He kakahu tane, Wahine, tamariki me te tini noa
atu o te taonga, He Paraoa, huka, Tii, Hopi Kanara Hu
Nohanga (Tera) Tane, Wahine, Wepu He Toki he Hokaheru
me nga mea maitai. E hokoa atu ana ki te tangata
i runga i te utu iti rawa.
Ko te tino Toa Ngawari tenei o te Rawhiti.

He mea Ta e Poata me Korowhata i te Tari Perehi o Te
Terewhene Kihipane mo Paratine Ngata te tangata nana
tenei Nuipepa.
Turanganui, Kihipane, Aperira, 1884.




ÿ