TE WAKA MAORI.
Hoea te Waka, ha!
O  A O T E A R O A.
KO TE TIKA. KO TE PONO. KO TE AROHA.

NO 13 TURANGANUI, KIHIPANE, HEPETEMA 5, 1884. Te utu 
6d.


HOKO NUI 0 TE TAONGA ME TONA TINI O TE
KAKAHU.
NA HORI MOA.
MO TE MARAMA KOTAHI ANAKE.
NO te mea, E hiahia ia au ki te whakawatea i taku
Toa, Hei Takotoranga mo nga Taonga, Hou,
Ehara mai ana i te marama o Maehe Ko Katoa aku 
Taonga, ka tukua ki te Hoko mo te utu iti rawa. Ko ia
nei etahi o ana Taonga.
He kakahu wahine, he kaone wuuru he kaone kara
ma, puuru. He kareko ma he kareko hei hiiti. He
Pairakete ma, he Paraikete raka, kara, he Paranene. He
Peehi moenga, he kori wahine, me tona tino o nga 
kakahu 
wahine.
Ko enei Kakahu i whatua i te Koroni o Niu Tireni, e 
nga 
tino kai hanga kakahu i Kaiapoi, me Rohirena, me
Mohikera, nga kainga mahi o aua kai hanga kakahu.
He Kakahu i ata hangaia mo nga tane menga taitamariki.
He pihi Wuuru, mo te Tarutete, koti, wekoti.
He nui atu te Ingarihi, koti, tuira, tarautete mo te
tangata pakeke mo te tamariki. He nui ata nga tu
kakahu mo te tane kei au. Kai Mahara nga tangata 
katoa.
NO HORI MA.
(I mua na Renata)
KEI KARATITONE RORI, KIHIPANE.

PANUITANGA.
Kia aku hoa Maori katoa.
Tena ra koutou, e hoa ma.
He kupu whakaatu atu tenei naku kia koutou katoa kia
mohio mai koutou e kite ana koutou I ahau e noho ona
e hoko ma I nga taonga kia koutou i te whare e Wiremu 
Atea
kei Kihipana nei, i enei tau etoru kua pahure ake nei. 
I tenei kua mutu taku mahi kia ia. A kua tangohia e 
ahau i
te tari tawhito, o te Rihi Roia te whare hoko taonga 
moku
Ki te haere mai nga tangata Maori ki Kihipana ki te 
hoko
me haere mai ratou ki taku whare toa, i te tuatahi ki 
Matakitaki i nga taonga o roto. He nui nga tahi o taku 
mahi
hoko taonga no reira taku mohiotanga ki nga kakahu me 
nga
taonga o roto. He nui ki tau o taku mahi hoko taonga 
no
reira taku mohiotanga ki nga kakahu me nga taonga e 
paingia
ana e hiahiatia aua e nga tangata katoa. No reira taku 
kupu
kia koutou kia haere mai kia kite aku taonga hou 
katoa, me
hoko i aku taonga, me korero hoki koutou ki a koutou 
hoa
kia haere mai hoki ki te hoko. He taonga pai te taonga 
utu
ngawari, Ko taku whare he toa hoko taonga ki nga 
tangata
Maori me nga tangata Pakeha e rite tona ana ki au raua
erua, tetahi ki tetahi kaore te tangata ke.
Kahore e tukua ke nama ki te Tangata e hoko ana i nga
taonga o tenei whare, ahakoa Pakeha maori ranei, Konei
Kaha ai ahau Ki te whakaiti i nga utu aku taonga.
Ko etahi tou e tuku nama ana na reira I whakapikia ai 
nga
utu. Tena ko nga utu aku taonga Kahore he take i
whakapikia ai.
Haere mai nga tangata katoa ki te titiro i nga taonga 
hou.

HAERE MAI, HAERE MAI, HAERE MAI.

Na ta koutou hoa

NA ARIKI KIWHA.
Kihipane, Tihema 5, 1884.





ÿ

PANERA ME PAERANA.
Timata i te Wenerei, Hune 18.
Mo te moni anake.
He hoko tino ngawari rawa o nga
Kakahu mo te Makariri,
me nga
TAPUTAPU MAITAI.

Ki a maua hoa maori. Kua puare ta maua toa
nui i te Tiata, e mohiotia ana ko te Horo a Panera
me Paerana. E hokoa ana e maua nga tu mea katoa, ki
nga moni iti rawa.
He kakahu, paraikete, nga tuuru
Kamura, pepa mo a koutou whare,
Me te tini noaiho o nga taonga, e rawe ana kia koutou.
E iti iho ana i nga moni e taea ana e era atu toa te 
hoko. Haere mai kia kite tonu koutou. E kore hoki maua
e tono utu mo te matakitaki noaiho, i nga tino 
taputapu
papai, e kitea ai koutou ki reira. A e mohio ana maua 
ka kite tonu koutou, e ngawari iho ana i nga mea katoa
e hoko ana e koutou i mua atu.
He tono atu tenei ki nga Maori, kia haere wawe mai
ki te matakitaki, e koro hoki e roa te whakahaerenga
o tenei hoko. Ka puare te whare i te 9 o te ata,
tae atu ki te 5 i te ahiahi, a ka puare ano i te 7 o 
te ahiahi, tae atu ki te 9.
PANERA ME PAERANA.

HE PANUI.
ROPATA WATIHANA ROIA.
I te taha o te Tari o Poata me Korowhata,
Kihipane, E whakahaerea ana e ia nga mahi roia mo te 
katoa.

PANUITANGA.
Ki nga kai tuhi reta mai Apititia mai he hereni ki te 
taha
o te reta tuku mai kia taia i roto i te WAKA MAORI hei
whakakoa i nga tamariki takatakai atu a te pepa nei.

PANUITANGA KI NGA HOA TUHI MAI. 
Ko nga tangata e tuku korero mai ana kia taia ki Te 
WAKA
MAORI. Kia marama te tuhi mai, kia marama ai nga kai 
ta
ki te whakanoho i nga reta. E kore e taia nga reta e 
tukua
mai ana kite kore e tuhia mai e te tangata tona ingoa 
tika 
raro iho o nga korero.

TERMS OF SUBSCRIPTION.
The subscription to the Waka Maori is 6s. per year,
payable in advance. Persons desirous of becoming 
sunscribers can have the paper posted to their address 
by
transmitting that amount to Editor, Post Office Box 
No.
10, Gisborne.

TE UTU MO TE  WAKA.
KO te utu mo te WAKA MAORI i te tau e ono hereni,
me homai taua moni ki mua. Ka tukuna atu te nuipepa i 
te
Meara ki te tangata e hiahia ana me ka tukua mai e ia 
tana
moni ki a te Kaituhi o te Waka Maori. Pouaka, No.10,
Poohitapeta, Gisborne. He pane kuini, He ote moni 
ranei
te moni tika ki te tuku mai te meera. Ko te mea tika
rawa me huihui nga moni o E tangata o te Wahi Kotahi.
Ki te tahi tangata Kaitiaki Toa, Apiha ranei o tana
takiwa mana e tuku huihui mai nga moni. Mo te
whakaaturanga o nga tangata nana nga moni.

TE WAKA MAORI O AOTEAROA.
TURANGANUI, KIHIPANE, HEPETEMA 19, 1884.
Oranga mi i te mate.- I tae mai tetahi whakaaturtanga
kia matou mo te matenga o Iritana Te
Kaui, koia tena i panuitia ki te Waka mo te 5 o nga
ra o Hepetema. Heoi no muri mai nei ka rongo
matou, kua hok mai taua wahine ki te ora. He tika
ano nga korero o te tuatahi, ara, i mahara katoa ana
whanaunga kua mate rawa ia, a hui atu ana a Ngatiporou
ki te tangihanga. Kati he mate hemohemo
nei tona mate, ehara i te mate rawa ki te po. Ehara
tenei i te mate tauhou ki te Pakeha, engari kahore i
te kitea nuitia i roto i nga iwi Maori. Heoi ka koa
rawa ona whanaunga, ne ona hoa katoa mo tenei
hokinga mai o tona wairua.
Te Korero.- He mate whakamataku rawa atu
tenei e pa ana ki nga taone nui o uropi. He mate
kino rawa atu hoki e kore hoki e taea e te rongoa e
te aha. Hei tona paanga mai ki te tangata ka mate
tonu atu ia i te ra kotahi. Kei tetahi taone i Itari,
te nuinga rawatanga o taua mate, mate atu, mate
atu ia ra, ia ra, te tini tangata. E 300, 400 i te
ra katahi. Oma atu ana etahi tangata i te wehi ki
taua mate, whakarere ana nga kainga me nga
taonga haere aua ki whea atu ranei noho mai ai.
Kaore ano kia whiti mai tenei mate ki tenei taha o te
ao, o mua iho rano. Ehara hoki tenei i te mate hou,
engari he mate e pa mai ana ki nga kainga werawera,
i roto i nga taone e noho huihui ai te tangata.
A e maharatia ana ko te tino putake o taua mate, ko
te purangatanga o nga otaora, o nga paru hoki, i roto
i nga tau maha, a hei te tino pirautanga, katahi ka
puta ake te piro a ka kawea haeretia e te hau ki ia
wahi, ki ia wahi, whakatipu haere ai i aua mate.
Te Korimako.- He nui rawa to matou whakapai
mo nga korero a Eruera Te Hamatera i taia ki Te
Korimako, i te 15 o nga ra Akuhata kua taha atu
nei. He tika he marama rawa hoki nga kupu whakaatu
mai a taua tangata a e mea ana matou, me ata
tirotiro marire nga tangata Maori ki te pono o era
korero, a ka whirwhire whakaaro mai i roto ma ratou.
Ki ta matou titiro, he tangata whai mahara
nui tenei ki nga tangata Maori, a e nui ana tona 
hiahia kia ora te iwi maori, kia tahuri hoki ratou ki 
rapu i nga tikanga pai, e whewhe ai ratou i nga painga
ma ratou, me a ratou tamariki. Kuka kite noa
atu matou i te kuaretanga o nga tangata Maori ki
te whai atu ki nga mahi whakararuraru a te Pakeha,
me te kore hoki e rongo ki nga whakahaunga a nga
tangata whakaaro tika. He nui hoki te tawai a nga
Maori ki nga Pakeha e ako atu ana kia ratou i nga
mahi pai me te ki hoki, na te Pakeha i tari mai i nga
kino a muri mai ka whakahe    ratou i nga Maori mo
(last paragraph unreadable)
ÿ

22 10s, te Pariha o Whareponga, 17 14s. 6d; te
Pariha o Tuparia, 2, te Pariha o Te Horo, 2, te
Pariha o Rangitukia 1 5s, te Pariha o te Kawakawa,
9 11s, te Pariha o Taranga, tae noa atu ki te Paritu,m
ona wahi katoa, e 40. Na te kura o Te Raukahikatea,
5 10s. Hui katoa te moni o te Kawanaga o tenei
whare karakia, 143 10s 6d. Ka mutu te kohi i te 
moni ka tukua te kai ma te hui, ko nga Taha manu,
e 33 nga taha e 2 taha Titi (no tera motu 
nga taha Titi) Haunga ia nga kai katoa, te
Paraoa, te poaka, te kau, me te kai Maori. I enei
taha kereru e 33, kaore he tnagata nana i mahi
tenei pakatua taha manu. Ko nga tangata i tae mai
ki tenei hui, e 400 tangata Maori, Pakeha.
Heoi hei konei mutu ai, kei hoha nga tangata
mahi. Hei titiro ma nga iwi e whai nei i te atua
tipatipa, taka noa te motu nei ki nga mahi a nga
iwi o tenei taha o te motu nei, he hanga whare karakia
ki te Atua o te Rangi, ta ratau na mahi. Na te
iwi ouou nei, na
NGATIMANAWA POHATU.
Whangara, Hepetema 8, 1884.

Ki te etita o te Waka Maori.
E hoa, utina atu taku kupu he paku nei. He whakaatu
naku mo te riihitanga e nga whenua nei o
Tau o whiro o Waiwhakaata kia Pooti, a tae atu ana
matou ki te tono i te utu o taua Riihi, kaore i puta
mai, rokohanga ka riro atu ia Matiu te tangata o te
Peeke. Ka haere matou ki a Kenana ki te tangata
i whakaritea ai te Riihi, ka mea mai ia me haere kia
Matiu. I te 4 o nga ra o Hepetema, ka haere matou
ki te tono i taua moni kia Matiu, ka mea mai ia kia
matou, kei te Turei ka utua mai e ia kia matou. I
taua ra ka tae matou kia Matiu me ana kai mahi,
ko tana kupu tenei, me waiho kia maketetia te
Wiuri ka wahi moni, ka uktu ai kaore matou i whakaae
kia kitea he moni ka uta ai, kaore e tika tenei,
hei te ra ano i whakaritea mo te moni ko te ra tika
tena.
Katahi ka tono matou kia whakahokia mai ana 
riihi, kaore i whakaae me te ki mai kia kitea e rawa
he moni ka utu ai. Ko ta matou kupu tenei. Hei
aha te kai i tua o Toka Rarangi i rapu a ai o tenei 
ra?
Ki tenei ra aua e auaka, mo te ra apopo, ko tenei
ra te mea tika. Heoi me homai kia matou
ana o aua wha mua ma matou e hoatu
ki nga tangata totika ki nga tangata o te awatea,
kia wai kia wai. Mehemea kua hokona e ia tetahi
hea o taua whenua katahi ano ka tika kia puritia e
ia taua moni reti, ka wai paanga hoki ia ki taua
whenua, hei puritanga mana i taua moni, ko tenei 
me whakahoki kia matou aua Riihi e rua a Tau o
whiro, a Waiwhakaata.
He kupu tuturu tenei na matou me whakahoki
mai aua riihi kia matou. Heoi a matou kupu.
PETERA HONOTAPU
APERA MATEHAERE
WIREMU TOKE
TAME HOHE
me etahi atu.

Ki te etita o te Waka Maori.
E hoa, mau e tua atu ena kupu hei utanga mo te
Waka, hei titiro mai ma nga kai manaaki o te Waka
ina tae atu ki o ratou marae, hoe haere ai, ara.
He tono tenei na matou ki a koe e te Pihopa o Akarana
me te rohe porohita o te Haahi Maori i raro i a
koe. 
Ko te tamaiti ko Hoete Te Rahui, e akona nei e
Te Wiremu te Atirikona hei minita, i te kura i te
Kareti i Raukahikatea Kihipane. Me tuku mai hei
minita mo o matou Pariha o Whareponga e takoto
i te Takiwa o Waiapu, apiti ki te Pariha o Tuparoa.
Ko Rev. Raniera Kawhia te minita o enei Pariha,
no te 2 o nga haora o te awatea te 22 Hune 1884,
ka tangohia atu a ia e te Karaiti ki tona okiokinga.
Ko tenei Pariha o Whareponga e toru nga Whare
karakia hei karakiatanga ma te minita i nga tangata
me nga whare papai ano hei whare tuturu mo te
minita. Ko nga tangata hei karakiatanga ma te
minita e 8, e 9 ranei rau tangata. Hui atu ki te
Pariha o Tuparoa, ka kotahi mano hemi hemi te rua,
nga tane, nga wahine, me nga tamariki. Ko te
takapu tenei o Porourangi.
Ko tenei tono, ka tono tonu, ara ka tukua atu ano
he Pitihana a te Iwi tuturu e tenei Pariha ina tu te
Hui a te Haahi Maori o te Pihopatanga o Akarana.
Hei reira koe e te Pihopa me te Haahi Maori i raro i
a koe mohio ai, ki te nui o nga hipi e tono nei, kia
tukua mai he Hepara mo ratou.
Whakaaturia mai te ra, te marama, e tu ai te hui o
te Haahi Maori, o te Pihopatanga o Akarana.
Heoi Mana i runga e whakakaha nga mahi pai.
Na to koutou hoa pono,
TUTA NIHONIHO.
Kihipane, Hepetema 1, 1884.

NGA MATE KINO
Kite ana matou nga whakaatu i roto i nga nupepa
Pakeha mo nga mate whakarihariha, te Korera me te
Koroputaputa. Ko nga tino mate whakangaro tangata
enei. Kei te kaha rawa te mate Korera, kei
Nepera te tino taone o 1 tare. Me te mura ahi te
ahua kaha o taua mate ka paa tonu ki te tangata
e kore e pau nga haora 24 ka hemo rawa atu. E tae
ana ki te 800 tangata e mate ana i te ra kotahi i taua
taone o Nepera.
Ko te koroputaputa kua paa ki nga iwi o atereria
kei Merepone, kei Poihakena ano. I tae rawa mai
taua mate ki nui Tireni i tera marama. Na tetahi
heramana tima i mau mai ki Nepia. Mate tonu atu
ia ki reira. Na te tupato rawa o nga takuta i kore i
whanui haere i roto i nga iwi katoa.
No te tau 1881 i tuku panui te Kawanatanga ki
nga iwi Maori mo tana mate koia nei nga kupu o
taua panui ka taia hou e matou he whakamaharatanga
ki to tatou iwi Maori.
Me ata whakaaro o matou hoa Maori ki nga korero
whakaaroha e mau i raro nei mo te paanga o taua
mate ki nga toiwhenua o Amerika. E hara taua iwi
i te mangumangu engari i tau rite ki te tangata
Maori tona ahua, e hara i te hanga to ratou whaka
ngaromanga, huna iho i te mate koroputaputa tu
kau ana ko nga whare anake, kua kore hoki he
tangata. Ko te 22 tenei o nga tau ka pahure nei i te
paanga ai o te mate ki taua iwi:-
No te 15 o nga ra o Hune, i te tau 1837, i pa ai
taua mate tona korokoputanga kei te kainga o nga
Matana, kei raro tata i tetahi pa o nga Meikana
ka ahu atu i reira taua haere, me taua huna i te
tangata puta noa puta noa, rero ana te wehi ki te
ahua kino o taua mate ki te hohoro o tana kai i te
tangata. Kei nga hapu o tetahi iwi, he ahakoa he
mamao noa atu ona kainga e rima tekau kotahi rau
tangata ka ngaro i te rangi kaotahi. I te korokopanga
ki te tangata he mamae nui kei te upoko kei te
tuara, a hia noa nei nga haora kua ngaro, moe rawa
muri tata i te hemonga ka mangu katoa te tinana, ka
pupuhi tetere rawa. Whakatu noa nga pakeha i
nga hohipera  mo nga turoro, pau kau ana nga rongoa,
nohea hoki i ahaaha. Kati he mahi ma nga kai
mihi Pakeha, wiki noa, wiki noa, he kohi he tanu i
nga tupapaku, muri iho maro ana te whenua i te
huka, kaore nga poka mo nga tupapaku i taea te
keri, heoi ano ruku atu ki te awa.
(Me whakaoti i tetahi putanga.)

ÿ

Ki te etita o te Waka Maori.
Ki te pai koe, tukua aku kupu hei ki te ma te korohi
hei tumatataenga ma te ngakau. E hihiko
ana te wairua, ko te kikokiko ia te ngoikore ana.
Ahakoa nana ano aua korero i tuku ki nga marae
o Aotea, hei matakitaki ma te tamati, ma te wahine,
ma te taane.
E hoa ma, he puaretanga ake no te ngakau kia
tatou  i tenei wa, i runga i tenei tu whakaaro koutou,
a nga tangata mohio. Kaore ano tatou i mohio,
me ahau e mohio nei, ko te kanga mo tatou tenei, te
whaka takina nei  i runga i te whenua, a ko tatou
ano te kai arahi ia tatou ki te mate. He maha nga mate
kua korerotia i mua atu i tenei wa i ki tatou ko te
matenga whakamutunga tenei mo tatou ko te reititanga
i o tatou whenua. A he mea korero e nga kai
tono pooti ki nga iwi o te Tairawhiti, no o tatou
mema kua whakakorea nei e tatou i whakaae te reiti
ki runga ki o tatou whenua.
E hoa ma, e nga iwi i poaina ki enei kupu, tena ra
koutou. Ka ata whakaatu ahau kia katoa i te
korero pono, i kitea e au i roto i nga pukapuka 
Paremata, o nga tau i non ai o tatou mema kua mutu
nei. E wha tau e whawhai ana ratou mo taua reiti
i te wha o nga tau, ka paahi taua Pire. Kore rawa
tetahi o tatou i pooti mo taua pire kia tu. I hinga
rangatira ratou i runga i te pooti. Kaore rawa he
whakaheanga ma nga iwi mohio o te ao mo tenei.
Ko tenei kua noho ano a te Pokuru kei te Paremeta,
kua puta ano te kupu kia nama atu ano
tetahi  moni, kia 10,000,000 tekau miriona pauna.
Na taua Pokuru rano, nana ra i tono te moni, kua
reititia nei ki runga ke o katoa whenua ka tono
nei ano, kia nama te tekau miriona. I kite
ahau i roto i nga nupepa kua piri to tatau mema ki
te taha kia Te Pokuru a i hinga ia i runga i tona
pooti. Kia tu te raua taha ki te Pokuru
kia paipai ai to raua tuaru waha mai i ta
raua tekau, miriona pauna, ki runga ki o koutou
whenua. Kei te mau tonu to tatou whakahe ki o
tatou mema tawhito, o te wa o te kuaretanga. Ka
pehea ra tatou ko o tatou mema hou o roto nei i te
nohiotanga. Ko raua hoki i tomo ai ki nga marae o
ia iwi, o ia iwi, whakaatu ai te mohio tanga, me te
whai rawatanga.
E hoa ma, ko te haere tenei a nga mema hou, e
kore e rere ke, ahakoa tu atu e kore rawa e rite ki
te haere a o tatou mema kua whakakorea nei e tatau.
Mehemea ko ratou ano e mema mo tatou, ka whiwhi
tatou ki tetahi painga i runga i te kupu whakatauki
a tetahi kaumatua ki ana tamariki. Ki te whatiia
te pupu rakau, e kore e whati tonu atu i na whatua.
E ahua ngawari ana nga tikanga i runga i te tapu a
to ratou pooti me te ratou mohio ki nga
tikanga o te whare. Otira e hoa ma, ko te
mea i pouri rawa ai te ngakau, ko te kupu
whakatauki a te iwi Maori, mo te Awhekaihe
i whakaaro ahau. Tena ra kia taka tenei whakatauki
ki raro ia tatou i te Awhekaihe. i tenei kua tino
mohio ahau ahakoa korero noa tato te Awhekaihe
i te mohio tanga, e rite ana to tatou mohiotanga
ki te parahi tangi, ki te himipera tatangi.
Kati na te iwi ano aua korero, koia i korerotia ake
ai, me tuku te memanga ki nga iwi o te motu nei,
kia mate rawa ake, na nga iwi katoa i mate ai. E
whakaae ana ahau ki tana uupu, mehemea kei taku
e whakaae nei ko nga mema kua tu i runga i tenei
motu, tuatahi he Maore, tuarua he Awhekaihe
Pakeha. Ko nga iwi kei te toe, he Awhekaihe
Mangumangu he Awhekaihe Paniora. He pai mehemea ko 
tenei te rerenga o taua kupu kia tuku atu hoki
te memanga ki nga Awhekaihe Mangumangu, kia mutu
tera ka tuku ki nga Awhekaihe Paniora.
I runga i te whakahaere o te taonga i runga ano
ia tatou whakaaro, e whakaaturia nei e koutou e nga
tangata mohio ki te ao katoa, ko te tika kuka hoki
atu ki tona takotoranga, ko te taonga, kua mauria e
koutou hei kupu korero ma tatou. No reira te
whakaaro  mohio tonu iho, kei te whakaporotititia
tatou i runga i te mohiotanga pera i te wiira e 
porotiti nei, a e rite ana hoki kia Iharaira i runga i
te whenua, i roto i nga tau e wha tekau. I whanau
etahi o tatou i mua atu o te Rongopai, kei te ora ano
etahi o ratou  i enei ra a e rite ana taua wa ki Ihipa
tatou hoki kia ratou  i te koraha. Hei konei mutu ai
tukua i tenei putanga o te Waka.
PITA KOANA.
Taonoke, Hastings, Akuhata 28, 1884.
[Ki ta matou titiro he kupu hangareka pea enei i
tukua mai e te tawhiti nei, tera atu ranei etahi
whakaaro kei tua atu. Engari kei te pohehe matou
ki tenei ritenga huihui korero, huihuinga iwi hoki.
Mehemea ranei he kupu tawai enei, tena ano pea te
take i whakapuakina ai enei korero, engari kei te
ngaro ia matou. - Etita Waka Maori.]

Ki te etita o te Waka Maori.
E hoa, utaina atu aku kupu ruarua nei, hei utanga
atu mo runga i te Waka o te iwi katoa. Ara no te
hui i tu ki Whangara ki te Kawanga Whare Karakia
no muri i te kohinga moni a te hui, ka turia te
Haka Maori. Tu ake e rua nga kapa Haka, kotahi
na Rongowhaata, kotahi na Ruataupare, hui mai ki
te Itangaahauiti. Ka rawe a Ruataupare, me Hauiti
te iwi nana tana mahi te haka. Tangotango atu ano
e hika ma, rawe ana. Whatero te arero, piri ana i
te paparinga o te tangata.
Tapou nga whatu ka rawe!
Na ta koutou mo kai,
NA R.TAITA.
Whangara, Hepetema 10, 1884.

KAWANGA WHARE KARAKIA.
Ki te etita o te Waka Maori.
E hoa mau e uta atu enei toru korero, hei utanga
atu mo runga i to tatou Waka hei titro  ma nga kai
manaki o te nupepa nei.
Koa tenei, ko te whakatuwheratanga i te Whare
Karakia i Whangara nei. No te 22 o nga ra o Akuhata
1884, i te Paraire, ka hui mai nga iwi i powhiritia
ai, kia hui mai ki te Kawangao taua Whare Karakia.
Nga iwi o te taha whakarunga i te awa o
Turanganui, tae noa atu ki te Paritu ona wahi katoa.
No te 23 i te Hatarei ka hui mai nga iwi o te taha
whakararo i te awao Uawa, tae noa atu ki Paa Tangata.
I te 24 i te Ratapu katahi ano ka tino whakatuwhera
te Kawnaga o taua whare. Timatatia ana e
Te Atirikona te karakia, i te 24 o nga Waiata a Rawiri
ka iriiria hok te ingoa o taua whare ko Patoromu
Apotoro. Ko nga Minita na ratou i karakia,
Te Wiremu Atirikana. Rev. Wiremu Hunia, Rev.
Matiaha Pahewa, Rev. Kerehona Piwaka me te hui
katoa. Kihai i poto te hui ki roto ki te whare karakia
i tonui o te tangata o te Pakeha hoki ka matu te 
karakia  ka takato te hapa o te Ariki, ka kohia te
moni o te ohaoha e 6 16s. I te ata o te Mane, i te
25, ka tuwhera te pereti hei kohinga i te moni a nga
iwi i hui nei ki te Kawanga o tenei Whare Karakia.
Karangatia ana nga Pariha katoa, i raro i tenei 
Pihopatanga, te Pariha o Whangara nei, e 53, te Pariha
o tokomaru,e
ÿ

22 10s, te Pariha o Whareponga, 17 14s. 6d; te
Pariha o Tuparia, 2, te Pariha o Te Horo, 2, te
Pariha o Rangitukia 1 5s, te Pariha o te Kawakawa,
9 11s, te Pariha o Taranga, tae noa atu ki te Paritu,m
ona wahi katoa, e 40. Na te kura o Te Raukahikatea,
5 10s. Hui katoa te moni o te Kawanaga o tenei
whare karakia, 143 10s 6d. Ka mutu te kohi i te 
moni ka tukua te kai ma te hui, ko nga Taha manu,
e 33 nga taha e 2 taha Titi (no tera motu 
nga taha Titi) Haunga ia nga kai katoa, te
Paraoa, te poaka, te kau, me te kai Maori. I enei
taha kereru e 33, kaore he tnagata nana i mahi
tenei pakatua taha manu. Ko nga tangata i tae mai
ki tenei hui, e 400 tangata Maori, Pakeha.
Heoi hei konei mutu ai, kei hoha nga tangata
mahi. Hei titiro ma nga iwi e whai nei i te atua
tipatipa, taka noa te motu nei ki nga mahi a nga
iwi o tenei taha o te motu nei, he hanga whare karakia
ki te Atua o te Rangi, ta ratau na mahi. Na te
iwi ouou nei, na
NGATIMANAWA POHATU.
Whangara, Hepetema 8, 1884.

Ki te etita o te Waka Maori.
E hoa, utina atu taku kupu he paku nei. He whakaatu
naku mo te riihitanga e nga whenua nei o
Tau o whiro o Waiwhakaata kia Pooti, a tae atu ana
matou ki te tono i te utu o taua Riihi, kaore i puta
mai, rokohanga ka riro atu ia Matiu te tangata o te
Peeke. Ka haere matou ki a Kenana ki te tangata
i whakaritea ai te Riihi, ka mea mai ia me haere kia
Matiu. I te 4 o nga ra o Hepetema, ka haere matou
ki te tono i taua moni kia Matiu, ka mea mai ia kia
matou, kei te Turei ka utua mai e ia kia matou. I
taua ra ka tae matou kia Matiu me ana kai mahi,
ko tana kupu tenei, me waiho kia maketetia te
Wiuri ka wahi moni, ka uktu ai kaore matou i whakaae
kia kitea he moni ka uta ai, kaore e tika tenei,
hei te ra ano i whakaritea mo te moni ko te ra tika
tena.
Katahi ka tono matou kia whakahokia mai ana 
riihi, kaore i whakaae me te ki mai kia kitea e rawa
he moni ka utu ai. Ko ta matou kupu tenei. Hei
aha te kai i tua o Toka Rarangi i rapu a ai o tenei 
ra?
Ki tenei ra aua e auaka, mo te ra apopo, ko tenei
ra te mea tika. Heoi me homai kia matou
ana o aua wha mua ma matou e hoatu
ki nga tangata totika ki nga tangata o te awatea,
kia wai kia wai. Mehemea kua hokona e ia tetahi
hea o taua whenua katahi ano ka tika kia puritia e
ia taua moni reti, ka wai paanga hoki ia ki taua
whenua, hei puritanga mana i taua moni, ko tenei 
me whakahoki kia matou aua Riihi e rua a Tau o
whiro, a Waiwhakaata.
He kupu tuturu tenei na matou me whakahoki
mai aua riihi kia matou. Heoi a matou kupu.
PETERA HONOTAPU
APERA MATEHAERE
WIREMU TOKE
TAME HOHE
me etahi atu.

Ki te etita o te Waka Maori.
E hoa, mau e tua atu ena kupu hei utanga mo te
Waka, hei titiro mai ma nga kai manaaki o te Waka
ina tae atu ki o ratou marae, hoe haere ai, ara.
He tono tenei na matou ki a koe e te Pihopa o Akarana
me te rohe porohita o te Haahi Maori i raro i a
koe. 
Ko te tamaiti ko Hoete Te Rahui, e akona nei e
Te Wiremu te Atirikona hei minita, i te kura i te
Kareti i Raukahikatea Kihipane. Me tuku mai hei
minita mo o matou Pariha o Whareponga e takoto
i te Takiwa o Waiapu, apiti ki te Pariha o Tuparoa.
Ko Rev. Raniera Kawhia te minita o enei Pariha,
no te 2 o nga haora o te awatea te 22 Hune 1884,
ka tangohia atu a ia e te Karaiti ki tona okiokinga.
Ko tenei Pariha o Whareponga e toru nga Whare
karakia hei karakiatanga ma te minita i nga tangata
me nga whare papai ano hei whare tuturu mo te
minita. Ko nga tangata hei karakiatanga ma te
minita e 8, e 9 ranei rau tangata. Hui atu ki te
Pariha o Tuparoa, ka kotahi mano hemi hemi te rua,
nga tane, nga wahine, me nga tamariki. Ko te
takapu tenei o Porourangi.
Ko tenei tono, ka tono tonu, ara ka tukua atu ano
he Pitihana a te Iwi tuturu e tenei Pariha ina tu te
Hui a te Haahi Maori o te Pihopatanga o Akarana.
Hei reira koe e te Pihopa me te Haahi Maori i raro i
a koe mohio ai, ki te nui o nga hipi e tono nei, kia
tukua mai he Hepara mo ratou.
Whakaaturia mai te ra, te marama, e tu ai te hui o
te Haahi Maori, o te Pihopatanga o Akarana.
Heoi Mana i runga e whakakaha nga mahi pai.
Na to koutou hoa pono,
TUTA NIHONIHO.
Kihipane, Hepetema 1, 1884.

NGA MATE KINO
Kite ana matou nga whakaatu i roto i nga nupepa
Pakeha mo nga mate whakarihariha, te Korera me te
Koroputaputa. Ko nga tino mate whakangaro tangata
enei. Kei te kaha rawa te mate Korera, kei
Nepera te tino taone o 1 tare. Me te mura ahi te
ahua kaha o taua mate ka paa tonu ki te tangata
e kore e pau nga haora 24 ka hemo rawa atu. E tae
ana ki te 800 tangata e mate ana i te ra kotahi i taua
taone o Nepera.
Ko te koroputaputa kua paa ki nga iwi o atereria
kei Merepone, kei Poihakena ano. I tae rawa mai
taua mate ki nui Tireni i tera marama. Na tetahi
heramana tima i mau mai ki Nepia. Mate tonu atu
ia ki reira. Na te tupato rawa o nga takuta i kore i
whanui haere i roto i nga iwi katoa.
No te tau 1881 i tuku panui te Kawanatanga ki
nga iwi Maori mo tana mate koia nei nga kupu o
taua panui ka taia hou e matou he whakamaharatanga
ki to tatou iwi Maori.
Me ata whakaaro o matou hoa Maori ki nga korero
whakaaroha e mau i raro nei mo te paanga o taua
mate ki nga toiwhenua o Amerika. E hara taua iwi
i te mangumangu engari i tau rite ki te tangata
Maori tona ahua, e hara i te hanga to ratou whaka
ngaromanga, huna iho i te mate koroputaputa tu
kau ana ko nga whare anake, kua kore hoki he
tangata. Ko te 22 tenei o nga tau ka pahure nei i te
paanga ai o te mate ki taua iwi:-
No te 15 o nga ra o Hune, i te tau 1837, i pa ai
taua mate tona korokoputanga kei te kainga o nga
Matana, kei raro tata i tetahi pa o nga Meikana
ka ahu atu i reira taua haere, me taua huna i te
tangata puta noa puta noa, rero ana te wehi ki te
ahua kino o taua mate ki te hohoro o tana kai i te
tangata. Kei nga hapu o tetahi iwi, he ahakoa he
mamao noa atu ona kainga e rima tekau kotahi rau
tangata ka ngaro i te rangi kaotahi. I te korokopanga
ki te tangata he mamae nui kei te upoko kei te
tuara, a hia noa nei nga haora kua ngaro, moe rawa
muri tata i te hemonga ka mangu katoa te tinana, ka
pupuhi tetere rawa. Whakatu noa nga pakeha i
nga hohipera  mo nga turoro, pau kau ana nga rongoa,
nohea hoki i ahaaha. Kati he mahi ma nga kai
mihi Pakeha, wiki noa, wiki noa, he kohi he tanu i
nga tupapaku, muri iho maro ana te whenua i te
huka, kaore nga poka mo nga tupapaku i taea te
keri, heoi ano ruku atu ki te awa.
(Me whakaoti i tetahi putanga.)

ÿ

PANUITANGA.
Ko te tari o te Waka Maori kei muri tuta ake o te
Tari perehi o te Terewhone i Kararitone Rori, 
Kihipane. Me ahu mai nga tangata kawe korero mai ki 
taua Tari.

TE KOREROREROTANGA A MAHIKETE MO TE MEREPONA KAPA
1884.
1,000 nga hea i te 10 hereni mo te hoa, a e peneitia
ana te wehewehenga;
Hoiho tuatahi150
hoiho tuarua 75
hoiho tauatoru 50
Etahi hoiho wehewehe 75
Kotahi paraihe moni 20
E rima paraihi moni 50
Tekau ma ono paraihi 80
E wha nga winitanga mo te tikete kotahi.
Ka ahei te tikete kotahi te wini i te paraihi tuatahi
i reihi me nga paraihi moni e toru ano hoki.
Ka tangotangohia nga rota i te aroaro o tetahi komiti 
e whiriwhiria ana e nga kaihoko tikete a ka uru atu 
hoki nga kaituhi o nga nupepa. Mehemea ka tuku tieki
mai i te whanga me apiti mai te kotahi hereni mo te
whakawhitinga. He ota poutapeta te mea pai, kia rua 
hoki pane kuini mo te whakaatutanga korero.
Kei te kapi haere nga rarangi ingoa mo tenei 
korerorerotanga whaihoki kia tere mai nga tono a nga
tangata e hiahia tikete ana.
Me tuhi mai kia,
MUSKET.
Care of J.R.Scott and Co,Box 21, Post Office, GISBORNE

HEI TE 2 O OKETOPA TUTAKI AI.
TE KOREROREROTANGA A JACOB FAITHFUL MO TE HUINGA KI
HAAKI PEI A TE KOANGA 1884.
E 4,000 HEA I TE 10 HERENI.
Hanikapa KoangaHanikapa Pekenga
Hoiho tuatahi250hoiho tuatahi250
hoiho tuarua125hoiho tuarua125
hoiho tuatoru 75hoiho tuatoru 75
Etahi atu200Etahi wehewehe200
 650650
KEI TE 110 NGA PARAIHI.
E ono nga winitanga mo te tikete kotahi.
Ki te tangata e utu ana i te 1, e rite ana ki te 17 ki
te 1 tona korenga e wini, i te tangotangohanga kotahi,
tena notemea e ono nga tangotangohanga rota, e hoki 
rawa iho ana nga take kore wini. Ka ahei te tikete 
kotahi te wini i te paraihi tuatahi i tetahi i tetahi 
o nga reihi me nga paraihi
moni e wha ano hoki. Ka tangotangohia nga rotu i te 
aroaro o te Komiti e whiriwhiria ana e nga kai utu 
hea a e uru atu ana hoki nga kaituhi o nga nupepa.
Me apiti mai te kotahi hereni ki nga tieke o te 
whanga. He ota poutapeta te mea pai, kia rua hoki pane
kuini mo te whakaatutanga korero.
JACOB FAITHFUL
Care of N.Jacobs
Box 7, Post Office,
NAPIER.

MARIONETE! MARIONETE!
TE HOORO a PANERA me PAIRANA mo nga po te rima
anake. Timata i te Hatarei, Hepetema 20, 1884.
He purei whakaahua rite rawa ki tangata kakahu rawa.
E kanikani ana, e waiata ana, e korero ana pera tonu 
me te tangata.
He purei whakamiharo rawa tenei.

T.STARKEY, HUMEKE.
Te taha o te Arapiona Hotera, Nepia.
Ki te tonoa mai e te tangata he hu i au o ia ahua o ia
ahua, ka hangaia e au kia rite rawa, ki nga kiri papai
anake hoki.
No taku mohiotanga ki nga ritenga Maori, ka tika rawa
aku hanga kia rite tonu nga hu mo te tangata.
T.TAKEI.

RUDDOCK AND FRYER.
Whare Maitai, Nepia me Heihitingi.
Kei a mana nga Mihini mahi whenua. Nga pu, Paura, Hota
tingara. Nga tuuk kamura, me nga mea katoa
mo roto i nga whare, o nga ahua katoa. E hokona
katoatia mai ana i nga Kaihanga, no reira ka ahei te 
hoko atu ki nga utu ngawari rawa.
He maha nga Pu puru Kumu, Pu puru atu i te waha hoki,
he kohatu nei etahi, he mea iti etahi.
He parau takirua takitaki ranei nga hea. He Miri 
Kaanga, he Penu Kaanga, he Ponaka mo nga tangata 
haerere, he Kaheru e 3 hereni te ut, nuku ake etahi, 
me nga taonga ke, e nui atu ana i era whare hokohoko
o Nepia hei whiriwhiringa. E rite tahi ana nga utu o
Heihitingi me Nepia.
RATAKA ME PARAEA.

HEEKI.
KAI RUURI I RARO I TE MANA O TE KAWANATANGA.
KI NGA MAORI O TE TAKIWA TAIRAWHITI.
Kei te pai ahau ki te ruuri i a koutou whenua, ki te
whakahoa atu hoki kia koutou ina whakahaerea nga
kootitanga o aua whenua.
E pai ana hoki kia whakaritea mo te takiwa e 
whakahaerea ai nga whenua, mo te hoko mo te reti ranei
ka utu mai ai i nga moni ki au mo taku mahi.

KI TE IWI MAORI.
Ki te hiahia koutou ki te hoko paraoa, hopi, kanara,
tupeka, maati, ti, huka, me ena tu mea me haere mai ki
te toa.
HEMI TAIRAWHITI.
Ki te whare e ngawari ana nga utu.

HE KAMURA.
He panuitanga tenei naku ki nga Maori o te Takiwa 
Tairawhiti. He tangata Maori ahau no Niu Tireni. He
tangata matau ahau ki nga mahi kamura katoa.
Ki te hanga whare, tatau, wini, teepu, tuuru, topa,
me ena tu mea katoa. Tekau ma waru oku tau i noho ai i
runga i tena mahi ki tetahi tino kamura Pakeha i
Katipere. Kia rongo mai koutou e nga tangata e hiahia
ana kia hangaia tona whare ki te utu ngawari ko ahau
te tangata ngawari te utu.
Ki te hiahia te tangata kia mahia tona whare me tuku
korero mai ki te Etita o te Waka Maori i Kihipane.
H.KINGI TUTEPAKIHIRANGI.
Hepetema 5, 1884.
ÿ

HOHEPA PEKA
KAIWHAKAMAORI WHAI RAIHANA.
KEI TE TARI O TE WAKA MAORI, KIHIPANE.
E ngawari ana nga ritenga ki nga tangata e tuku
mahi mai ana.

TE KAMUPANE RARAWE
A ROPINI HUURU.
PANUITANGA MO NGA KAPA O MEREPONA ME NIU TIRENI,
MO NEMA, 1884.
Kei te puare inaianei mo nga moni 10,000,
20,000 hea i te 10 hereni.
E 404 PARAIHI, A E 7 NGA AHEITANGA MO TE HEA KOTAHI.
Ki te tangat e utu ana i te 1, e rite ana ki te 25
ki te 1 tona korenga e wini a ka ahei te Tikete 
kotahi te wini i te 3110.
MEREPONA KAPA
134 nga Paraihi.
hoiho tuatahi2000
hoiho tuarua 900
hoiho tuatoru 450
Nga hoiha i oma 900
hoiho kihai i oma1750
----
6000

NIU TIRENI KAPA
70 nga Paraihi.
hoiho tuatahi 100
hoiho tuarua 150
hoiho tuatoru 120
Nga hoiho i oma 250
hoiho kihai i oma 650
----
2500

E 200 PARAIHI
2 i te 50 100
6 i te 25 150
6 i te 20 120
40 i te 10 400
146 i te 5 730
----
1500

KA TUTAKI I TENEI O NGA RA O NOEMA.
E 55,000 hea kua hokona e matou, o te timatanga mai.
Ki te tuku tono mai, apitia mai nga pane kuini rua
kapa, kia rua, mo te whakaatutanga korero. He Ota
Poutapeta, Tieki ranei kua meakatia, me te 1 hereni
whakawhiti te moni pai. Mehemea he moni tinana he
noti ranei, me rehita. E pai ana  te tuka mai ki te 
Waea, ki te reta hoki kia rehitatia. E pai ana te
tuka mai ki te Waea ki te reta hoki kua rehitatia. 
Tekau paiheneti e patua ana i runga i nga Paraihi
moni, e wha paiheneti e ana moni mo nga kaiwhakahaere 
e hoko tikete ana, ki nga tangata ranei e tango
pukapuka ana mo te 25 tikete. Ka tukuna noatia atu
ki te meera, nga panui whakaatu i nga tikanga katoa
o mua o naianei mo ko ake ranei ki te tonoa mai.
Me tuku mai nga whakaaturanga a nga Kaiwhakahaere, i
mua mai o te 31 o Oketopa, kei kore e whakaaetia.
Tuhi mai ki a Robin Hood,
Care of T.Stapleto, Box 23S,
Post office, CHRISTCHURCH.
Kia Jubal Fleming, City Baths,
Colombo Street, CHRISTCHURCH, ranei
Kia Mr Adeane,
Kaiwhakahaere mo Kihipane ranei.
N.B. - Ahakoa e tukuna atu ana e matou ki nga Nupepa
puta noa i Niu Tireni nga ingoa me nga kainga o nga
tangata e wini paraihi ana, pera me etahi atu o nga
korerorerotanga e hiahia ana matou kia mohio nga 
tangata tango tikete ia matou, kei te puae noaiho 
nga pukapuka, hei tirohanga ma ratou i nga takiwa 
katoa.

PANUITANGA O TE FIDELITY KAMUPANE MO TE
MEREPONA KAPA.
Ka omakia ki Merepona i te 4 o Noema.
12,000 tikete i te 10s hereni.
133 Hoiho, 195 Niu Tireni Paraihi e wehewehea peneitia
ana:-
hoiho tuatahi1000
hoiho tuarua 600
hoiho tuatoru 300
Etahi mea wehewehe1100
----
Huia katoa mo nga hoiho3000

10 Niu Tireni Paraihi i te 1001000
10 i te 50 500
25 i te 20 500
50 i te 10 500
100 i te 5 500
----
195 ParaihiHuihuinga3000
Huihui katoa nga Paraihi, 6000
E ono nga aheitanga mo te 10 hereni.
328 Paraihi 328
Apiti mai he pane kuini mo nga whakaatutanga.
Me penei te tikanga tuku moni mai:-
1. Tieki Ota Poutapeta Peeke noti ranei.
2. Ripekatia nga tieki apititia mai hoki te 1 hereni
mo te whakawhitinga. Me tuhi ki te nama me kati noaiho
ranei engari kaua e tuhia te ingoa tangata ki roto i 
te tieki. Mehemea ka tuhia te ingoa ki roto, te ota 
ranei ka whakahokia atu ki te kaituku mai.
3. E pai ana te Ota Poutapeta, engari me tuhi ko 
Fidelity Company anake ki roto, a kaua ki tetahi
tangata ake.
4. E kore e whakaaetia nga reta e rehitatia ana, nga
terekarawhi ranei. Me tuhi anake kia Fidelity
Company ,
Care of A.A.CameronÕs Box, 251, Post office,
DUNEDIN.

NGA TANGATA KUA WHAKAMANAIA KI TE KOHIKOHI MONI 
MO TE WAKA MAORI.
Kua whakaae nga tangata e mau iho nga ingoa i raro
nei, ki te whakahoa mai kia matou i runga i te
whakahaerenga o te Waka nei a ki te hiahia te tangata
i era takiwa ki te tango i te Nupepa, ka pai noa atu
ki te  utu i a ratou moni ki aua tangata a mo te 
taenga mai kia matou ka panuitia nga ingoa o nga kai
manaaki me nga moni i utua e ratou.
W.W.Paraone, Uawa, Tologa Bay
J.Finlay, Waitotara
Henare Mc Clutchey, Marahea
Tamati Tautuhi Fox, Tokomaru
E.Pook, Mataahu
J.E.Dalton, Tuparoa
Hori Waaka, Taumata
Hone Mokena, Kawakawa E.C
Wi Pahura, Wharekahika
H.K.Taiaroa, Christchurch
Rapana Inia, Kaikohe, Bay of Islands
A e hiahia ana matou ki te whakarite tangata ke etahi
atu takiwa. Ki te pai mai etahi tangata mo whakaatu 
mai.
ÿ

E HOKI ATU ANA A KORORU.

KI INGARANGI.

NA KONEI ka hokoa i runga i te utu Ngawari rawa, oku 
taonga 
katoa Tona tini o nga mea maitai, E rite
ana te utu ki te hiahia e nga Maori.
Kia tere te haere mai ki te hoko kia whiwhi koutou i 
te wa 
e ngawari ana te utu.
Ko te whare ai tenei te utu.
NA KORORU.

TIITI me WHARAEA.
TURANGANUI WHARE
HE TNO WHARE PAI 
HE WHARE NGAWARI.

Haere mai e aku hoa maori katoa E mohio 
nei kia au i roto i nga tau ka tekau o te a
Tai Rawhiti o te Tai Tuauru o te Hauauru o te
Hautonga.

6000 ENO  MANO PAUNA TE
UTU ONGA TAONGA.

He Tuira Huiti Kooti Tarau Wekoti, He
Tokena. He Potae me te Hate, Enei mea
Katoa mo te utu e 25s.

KO TE RATA RAUA KO TAUNERE.
Ko te toa tino pai rawa tenei rute o te Taone o
Kihipane mo nga Maori. Hei hokonga
Pouaka, Teepu, Tuuru, Moenga, Mihini tui Kakahu,
Paraikete, me te nui nga atu o nga mea katoa mo roto
o te Whare, Haere mai kia kite i o maua taonga.
LARGE & TOWNLEY 

I. C. TEIRA.
KIA MOHIO MAI AKU HOA MAORI.
Kei au te tahi Tino Haupu nui o nga Tu Tera
Katoa i Kihipane Kei taku Tera i Karatitone
Rori, i te Kokinga o te PEERE TITITI.
Ka taea e au te hoko atu nga Tera me nga
PARAIRE mo te Paki mo te Terei me nga Kakahu mo
te mahi Parau, me nga Tera Peeke me te tini noa
atu i nga mea pera.
I RUNGA I TE UTU O AKARANA.
HAERE MAI KITA KITE.

HE PANUI.
Kua tae mai a
WIREMU TOORO,
Kai ruuri whai raihana ka Kihipane nei noho ai.
He maha ona tau e ruuri ana ia i nga Whenua Maori i
nga Takiwa o Akarana, a he tino tangata mohio ia ki 
tena
mahi. He tangata whakangawari rawa hoki ia i te utu, 
ki
nga tangata e tuku mahi mai aua mana.

WIREMU MOKENA.
KAI HANGA TERA, HANIHI.
Haere mai ki te Whare whero (te Pei)
Karatitone Rori, Kihipane.
Kia kite i taku haupu nui o nga Tera me nga
Paraire me nga Haihi me te tini noa atu o nga mea
pera Kawea mai hoki a koutou Tera Tawhito Hanihi
kia Mahia nga Wahi pakaru.

HE PAI ANAKE
E TIKA ANA ANA MAHI.
E NGAWARI ANA TE UTU.
W. TARATA
KAI hanga Kooti Porowhita Kooti ki te hangaitanga
kite Hahi o Ingarangi Karatitone Rori, Kihipane.

E K PARONE WAIKATO.
Ki oku hoa Maori
Haere mai ki to Koutou, hoa, tawhito kia
PARAONE, Waikato.
Ko ahau te tangata tino ngawari rawata te hoko ki
nga tangata o Kihipane.
E ngawari ana a te Paraone ki nga tangata
whakaaro tika, ki te utu mai, Ko nga tangata
whakaaro kore ki te whakarite, E kawea ki te
whakawa.
Ko nga Taonga ngawari te utu tika i runga i
te pono, Kei au.
HAERE MAI!
KIA PARAONE, WAIKATO.

WIREMU TATARE.
KAI RUURI WHAI RAIHANA, KIHIPANE.
Ka ruuritia e ia nga whenua i runga i ritenga ngawari
rawa. Ki te tukua mai he reta ki a ia ki Kihipane
ka tere tonu tana whakahaerenga i nga whakahaunga
mai.

TAUMATA TOA, WAIAPU.
Kua  puare tenei Toa inaianei, a tino Taonga Ataahua
nga mea e hokona ana. He Kakahu, rere ke, rere ke, nga 
ahua.
He ti, he huka, he paraoa me ena tu kai katoa.
A he taputapu maitai ano hoki etahi.
E utua ana ki te moni te poaka, te hoiho, te keka,
te kaanga me era atu mea e hokoa ana.
HORI WAAKA.

KI NGA TANGATA MAORI O TE TAIRAWHITI.
Kia mohio mai koutou e taia ana ki te perehi o te
Terewhene i Kihipane nei, nga panui, nga pukapuka ke
ranei ki te reo Maori, i runga i te utu ngawari rawa,
me te tere hoki o te oti ina whakahaea. Ko te tari
mo hoki tenei, e taia a te Waka Maori.
HONE MOKIRITI.

He mea Ta e Hone Mokiriti i te Tari Perehi o Te
Terewhene Kihipane mo Paratene Ngata te tangata nana
tenei Nuipepa.
Turanganui, Kihipane, Hepetema 19, 1884.

ÿ