TE WAKA MAORI.
Hoea te Waka, ha!
O  A O T E A R O A.
KO TE TIKA. KO TE PONO. KO TE AROHA.

NO 10 TURANGANUI, KIHIPANE, HURAE 18, 1884. Te utu 6d.


HOKO NUI 0 TE TAONGA ME TONA TINI O TE
KAKAHU.
NA HORI MOA.
MO TE MARAMA KOTAHI ANAKE.
NO te mea, E hiahia ia au ki te whakawatea i taku
Toa, Hei Takotoranga mo nga Taonga, Hou,
Ehara mai ana i te marama o Maehe Ko Katoa aku 
Taonga, ka tukua ki te Hoko mo te utu iti rawa. Ko ia
nei etahi o ana Taonga.
He kakahu wahine, he kaone wuuru he kaone kara
ma, puuru. He kareko ma he kareko hei hiiti. He
Pairakete ma, he Paraikete raka, kara, he Paranene. He
Peehi moenga, he kori wahine, me tona tino o nga 
kakahu 
wahine.
Ko enei Kakahu i whatua i te Koroni o Niu Tireni, e 
nga 
tino kai hanga kakahu i Kaiapoi, me Rohirena, me
Mohikera, nga kainga mahi o aua kai hanga kakahu.
He Kakahu i ata hangaia mo nga tane menga taitamariki.
He pihi Wuuru, mo te Tarutete, koti, wekoti.
He nui atu te Ingarihi, koti, tuira, tarautete mo te
tangata pakeke mo te tamariki. He nui ata nga tu
kakahu mo te tane kei au. Kai Mahara nga tangata 
katoa.
NO HORI MA.
(I mua na Renata)
KEI KARATITONE RORI, KIHIPANE.

PANUITANGA.
Kia aku hoa Maori katoa.
Tena ra koutou, e hoa ma.
He kupu whakaatu atu tenei naku kia koutou katoa kia
mohio mai koutou e kite ana koutou I ahau e noho ona
e hoko ma I nga taonga kia koutou i te whare e Wiremu 
Atea
kei Kihipana nei, i enei tau etoru kua pahure ake nei. 
I tenei kua mutu taku mahi kia ia. A kua tangohia e 
ahau i
te tari tawhito, o te Rihi Roia te whare hoko taonga 
moku
Ki te haere mai nga tangata Maori ki Kihipana ki te 
hoko
me haere mai ratou ki taku whare toa, i te tuatahi ki 
Matakitaki i nga taonga o roto. He nui nga tahi o taku 
mahi
hoko taonga no reira taku mohiotanga ki nga kakahu me 
nga
taonga o roto. He nui ki tau o taku mahi hoko taonga 
no
reira taku mohiotanga ki nga kakahu me nga taonga e 
paingia
ana e hiahiatia aua e nga tangata katoa. No reira taku 
kupu
kia koutou kia haere mai kia kite aku taonga hou 
katoa, me
hoko i aku taonga, me korero hoki koutou ki a koutou 
hoa
kia haere mai hoki ki te hoko. He taonga pai te taonga 
utu
ngawari, Ko taku whare he toa hoko taonga ki nga 
tangata
Maori me nga tangata Pakeha e rite tona ana ki au raua
erua, tetahi ki tetahi kaore te tangata ke.
Kahore e tukua ke nama ki te Tangata e hoko ana i nga
taonga o tenei whare, ahakoa Pakeha maori ranei, Konei
Kaha ai ahau Ki te whakaiti i nga utu aku taonga.
Ko etahi tou e tuku nama ana na reira I whakapikia ai 
nga
utu. Tena ko nga utu aku taonga Kahore he take i
whakapikia ai.
Haere mai nga tangata katoa ki te titiro i nga taonga 
hou.

HAERE MAI, HAERE MAI, HAERE MAI.

Na ta koutou hoa

NA ARIKI KIWHA.
Kihipane, Tihema 5, 1884.



ÿ

PANERA ME PAERANA.
Timata i te Wenerei, Hune 18.
Mo te moni anake.
He hoko tino ngawari rawa o nga
Kakahu mo te Makariri,
me nga
TAPUTAPU MAITAI.

Ki a maua hoa maori. Kua puare ta maua toa
nui i te Tiata, e mohiotia ana ko te Horo a Panera
me Paerana. E hokoa ana e maua nga tu mea katoa, ki
nga moni iti rawa.
He kakahu, paraikete, nga tuuru
Kamura, pepa mo a koutou whare,
Me te tini noaiho o nga taonga, e rawe ana kia koutou.
E iti iho ana i nga moni e taea ana e era atu toa te 
hoko. Haere mai kia kite tonu koutou. E kore hoki maua
e tono utu mo te matakitaki noaiho, i nga tino 
taputapu
papai, e kitea ai koutou ki reira. A e mohio ana maua 
ka kite tonu koutou, e ngawari iho ana i nga mea katoa
e hoko ana e koutou i mua atu.
He tono atu tenei ki nga Maori, kia haere wawe mai
ki te matakitaki, e koro hoki e roa te whakahaerenga
o tenei hoko. Ka puare te whare i te 9 o te ata,
tae atu ki te 5 i te ahiahi, a ka puare ano i te 7 o 
te ahiahi, tae atu ki te 9.
PANERA ME PAERANA.

TE WAKA MAORI O AOTEAROA.
Turanganui, Kihipane, Hurae 18, 1884.
He tangata amuamu, e ki ana tetahi nupepa
Pakeha, tera tetahi tangata keri kapia kei Kaipara
no te iwi e Tiamani, a he amumau tonu te mahi o
taua tangata. I mua tata atu nei e moe
katoa nga tangata o runga ko waenganui po hoki.
Heoi no te rongonga pea i taua tangata o aue ana,
ka maranga katoa ratou ki te whakaora i a ia.
Katahi ka kumea ake taua tangata ki runga ki te
tima, a te mahara ia me tuku atu ia i tona 
whakawhetainga
ki ana kaiwhakaora, ka tahuri ke ia ki
te korero kono atu ki te Kapene o te tima, mo te 
ngaronga o tona poti me nga utanga i runga a ka
tonoa kia hoatu he kakahu maroke mana, me etahi
moni, hei utu mo ana mea i taka atu ki te wai. I
runga i te ngakau aroha o taua kapene ka hoatu e
te etahi kakahu mana, me te hereni kotahi, a te
whakapai mai taua tangata mo teneil mahi atawhai
noa i a ia ka peke atu ia ki uta kanga haere ai ki
taua Kapene, me tana ki ka mauahara tonu ia ki
a ia mo tona tukinotanga i a ia. He porangi koa te
tangata ra inahoki te ahua. E rongo ana matou ko
te Ingarihi rawa te iwi matau ki te amuamu, engari
e kore e taea tenei o Tiamani.
KINGI TAWHIAO-Kua tae mai te korero mo te
unga atu o Tawhiao me ona hoa ki Ingarangi, me te
whakamanahiritanga o etahi o nga Pakeha rangatira
ia ratou. Engari kaore ano i ata oti tetahi mahi a
ratou, i te tukunga mai o nga korero. Kei muri nei
pea te rangona o tatou. Tena pea kei te matakitaki 
haere ana koroke ra, i nga mahi whakamiharo o te
ao tawhiti, a he pai mehemea ka kitea ki reira etahi
whakaaro nui hei mauranga mai mka ratou ki enei
motu.
NGA KURA MAORI-Kua tae atu nga whakaaturanga
mo nga kura Maori ki te Kawanatanga mo
te tau 1883. E 69 nga kura kei te totika haere te
mahi, e 24 nga kura e ahua pai kau ana, a e 5 nga
kura e ahau ngoikore ana. Ahakoa ra, huia katoatia
kei te pai nga whakahaerenga. I tenei motu o Aotearoa,
1060 nga tamariki Maori i whakamatauria ai te
mohiotanga e te kai titiro kura Maori a i tera motu
i te Waipounamu e 282 nga tamariki i whakamatauria
a ko ena nga mea i nuku ake ai te matauranga,
i o nga tamariki o tenei motu. Nga moni i pau i
runga i nga kura Maori i te tau 18,827.
OHINEMUTU-I tae mai tetahi korero i te waea i
te 9 o nga ra o te marama nei, he whakaatutanga mai
te kohurutanga o tetahi wahine Maori o Te Ngae,
tona ingoa ko Tukemata. Na tetahi porangi na
Meihana, ia i kohuru. I nehua te tinana o te wahine
mate, otira no te taenga atu o te pirihimana ka
tangoahia ake ano e ia te tupapaku i te whenua, kia
ata rapua te take o tona matenga, i te aroaro o te
hunga whiriwhiri. I te whare porangi ano e noho
ana te kai kohuru i mua. No te pataitanga ki a ia,
ki te take i kohurutia ai e ia taua wahine, ka mea ia,
na ana atua i tohutohu mai ki a ia, kia patua e ia.
TETAHI KURA TAKIWA HOU-No te 1 o nga ra o
Hurae nei, i puare ai tetahi kura hou i Te Arai, e
tata ana ki Whakato, mo nga tamariki o nga Maori, 
me nga Pakeha o era wahi. Kaore he utu mo te
karanga o nga tamariki engari ma ratou ake e hoko
i a ratou pukapuka tereiti me e ona tu mea katoa.
Kati, ki to amtou titiro, he mea pai rawa tenei  kia
tu tetahi kura i tena takiwa whai tamariki a kia
haere atu nga tamariki Maori katoa o reira ki taua
kura, he maha hoki nga tau i hapa ai  ratou i te
karanga. Ehara hoki te kaiwhakaako i te tangata
kuare ki tena mea, ki te whakaako kura, kua 15
hoki ana tau ke tena mahi a e ki ana ia i matau
rawa atu etahi o nga tamariki Maori i whakaakona e
ia, i roto i ana tau. E mea ana matou me tautoko
nga Maori i te kura penei, a me whakatu e ratou, i
etahi o a ratou tangata whai whakaaro, hei tangata
mo te Komiti o taua kura.
(last paragraph unreadable)

ÿ

ka tino manawanui rawa ia ki te mahi i nga mea
taimahana homai ana e te Pakeha ma te iwi Maori.
Koia tenei aku whakahoki mo taana panui.
1. Koia tonu ko Wi Pere, te kai hapai whakahaere
i tenei mea nui i te Hahi. I murui o tena mahue
i a ia ka rere ia ki te Hauhau, ara, kaore ia i tahuri
ki te peehi i taua Hauhautanga. Te mutunga iho o
tena, mate whenua, mate tangata.
2. Ka mahia e te iwi mohio a te Pakeha mana
mahi ara te mahi Kamupane mo nga whenua
Maori, ka rere ano ko Wi Pere ki roto i taua mahi,
whakahaere ai, karanga ai ki nga iwi Maori kia
tahuri atu ki taua mahi Kamupaue kia hoatu a ratou
whoutia ana te Kamupane e whakahaere. Heoi ki
taku whakaaro, ko nga iwi Maori kua riro atu nei a
ratou whenua ki taua Kamupane, kua mate rawa.
Otira kua kite ratou to ratou mate i runga i tona
mahi a Wi Pere, a kore ano e taea notemea e 
kauhoutia ana a Wi Pere te wairua e te hiriwa me te
koura ki nga taringa e nga tangata mona nei nga 
whenua.
Ko te whenua ia, ka taku atu ki te moana, hei kai
ma nga mango o te moana pouri.
3. E ki ana te tekihana II o te panui a Wi Pere - He
a tangata ia kore rawa a riro i nga mahi
tinihanga whakapatu ranei. Kaati koia anake kei te 
mohio
ki tona tae ona hoa Pakeha. Ana ano ranei
etahi tangata Maori, e mohio ana, hei whakahoki mo
taua. Kaore au e whai kupu mo tena.
4. E mea mai ana a Wi Pere, kia pooatia ia hei
memo kawe i nga mate o te iwi Maori ki te whare
Paremata, mana a whakamama. Kaati kua
whakaatu whakaaro ana taka mohio hei kawe ia i
nga mahi kai e ia ano ara kua whakahuatia nei au i
runga ako nei, te ingoa he Kamupane, me tahi mahi
huhua kai a Wi Pere.
Koia ana hoa ma e nga iwi i roto i te rohe peoti a
te Tairaiwhiti, ka tuku atu i taku whakaaro, me toku
iwi, kaore au me toku iwi e pooti atu kia Wi Pere.
Mehemea he whakaaro nui kai roto i etahi rangatira
hapu, iwi ranei, tena e kite i enei kua whakahuatia
nei e au. Ehara i te mea he rawa kino taku mo Wi
Pere, a he mea ranei noku mo tona hawhekaihetanga.
Kaore engari he kite ata noku, me taku mohio o ki
nga mate, na Wi Pere tiri ki ona takiwa. Kaati
iho aku kupu mo te panui pooti a Wi Pere.
E hoa e te Etita, kia tere te tuku atu tenei reta kia
kite nga hoa Maori e te Tairawhiti i aku mahara 
Heoi ano.
RENATA KAWEPO.
Omahu, Hurae 10, 1884.

Ki te Etita o te Waka Maori.
E hoa, tena koe, Te whetu marama o te Ata, i 
mhiotia ai he awatea, i mohiotia ai hoki e nga iwi
katoa o te motu nei, te maanutanga mai o to tatou
Waka, ki nga marae o ratou whare hoe haere ai.
E hoa utaina ata aku hupu ki runga ki to tatou
Waka, hei haringa atu maana ki nga waahi katoa o
tenei motu, hei titiro mai ana nga iwi katoa.
E hoa ma tena ra koutou nga tangata whakaaro
nui, me nga tangata mohio me nga tangata hoki e
aroha whakawairua ana, kanohi titiro tarunga
whakarongo, ngakau whakaaro mai. Na e hoa ma, e
whakaatu nei a Hare Ahunuku ko tona kainga ko
Marahea, he whakaatu naana i tona ngakau pouri,
mo tenei taonga mo te whenua kua riro whakarero
atu nei i te ringaringa kaha o aitua. Meaha hoki e
te whanaunga, to ngakau pouri i runga i te mahara
o ia tangata, o ia tangata, nana i whakamate te
whenua, i te whainga atu ki to taonga nui ki te
moni. He moumou te kupu e ki nei, hoatu kia
Hiha nga mea a Hiha. E hoa ma, e koro e pono i
te tangata o tenei wa, taua kupu, i te mea hoki, kua
hokona nga whenua ki nga mea a Hiha, ara ki te 
moni.
Na e taku whanaunga a tika a te kupu o ki nei
koe, mei ora tonu ta Te Mak a Takirau, e kore e
tatou waahi whenua a riro i te hoko. Ae pea, otira 
ki taku mahara, e kore nga whenua nei e mau i a ia
te pupuri, notemea he Rangira moumou taonga tera. 
Na kihai i whanui rawa te hoko whenua i taua wa,
no reira i kore ai a Te Kani e hiahia nui aki ki to
hoatu i Turanga me Uawa kia Te Makarini. Me.
hemea no enei wiki toe hoki ia Katuarehe te hoko,
ko te rarawe anake te whai atu, notemea kanui nga
rangatira e kite ana ahau, he hoko whenua katoa ai
ratou mahi he reira ahau i mohio mmehemea i te
ora o Te Kani, ka pera ano tana haere, kua hoko
whenua. Ko te ahua hoki o te tangata Maori inaianei,
e rite ana ki te pikaokao e patipatitia nei ki te
kai, ahakoa mataku koi mate ia, ka tohe ano te kai
whangai, kia mau rano. Na e nga iwi katoa o te
motu nei ko te waahi mahara tenei i tuhaina mai e
te Kaihanga kia au.
Waiata poroporoaki mo te whenua. Haere ra te
whenua, e hunai a koe, haere ra te whenua te ora o
te tangata, haere ra te whenua te pono te tangata
ki nga tirahaere, kauaka te mahara e rangirangia
mai, he mate ka rouaki ki te iwi nui tonu, na te kapu
o te ringa mana i whatoro to te tangata heomonga he
moni ei, moumou hanga noa taru nei te tikanga te
whakatautia ki runga ki te whenua, aporo tatau e
hika ma, pae noa ki te whanga nei. Heoi na to koutou
pononga iti nei.
TE KOORO KIRIAHURU.
Turanganui, Kihipane, Hurae 10, 1884.

Ki te Etita o te Waka Maori.
E hoa, tena koe. Te kai kawe i nga rongo korero,
i nga kupu hoki, o i a wahi, o i a wahi, ki runga o
Aotearoa, hei tirohanga ma nga iwi e rua e noho nei,
ara, ma te Pakeha raua ko te maori.
E hoa tenei etahi wahi kupu ruarua nei, hei
haringa atu mau, ki runga o Aotearoa, otira, ki toku
hoa whanaunga rawa ano, ki a Ratima Aperahama.
He kupu naku ki a i a, kia mutu tana tuku panui
ki roto ki te Waka Maori, penei me tana panui e
mau nei i roto i te Waka Maori i te putanga i a 
Hune 6, 1884.
Ko ana korero a Ratima i reira, he tino korero
kino rawa atu. (1) Ko tana korero mo Te Rutene,
e ki ana ia, he hara to Te Rutene ki tona papa. He
aha ra te painga i tae atu ki a koe, e hoa, i panui ai
koe i tena tangata i te matua hungawai nou. (2)
A ki ana to panui ko Reihana Paora, te Minita o
Ahipara e tata ana te marena. Heaha ra te pai o
tenei korero au, i tuku ai koe ki roto ki te panui.
Na, kia rongo mai koe, katahi ano te ingoa o tena
tu tangata, ka panuitia kia koe, ara o nga Minita.
Engari, mehemea kua mutu te marena engari tena e
pai ana.
Na, kia rongo mai koe, katahi ano te ingoa o tena
tu tangata, ka panuitia kia koe, ara o nga Minita.
Engari, mehemea kua mutu te marena engari tena e
pai ana.
Na, taku kupu kia koe, me mutu te mahi whakapehapeha
ki te nui o tou mohiotanga. No roto i
tenei panui au, katahi ahau ka tino mohio ko koe
tetahi tangata kuare rawa atu.
Otira e ki ana tetahi kupu au, kua tukua ki a
koe tikanga mo te whakahaere i to koutou whenua.
i Ngatotoiti, no te mea ko koe te mea mohio. E
hoa, kaua ra e whakapehapeha, e mohio ana hoki
koe ki te kupu. Ki te whakanui tetahi ia ia, ka
whakatika.
Te take i utua atu ai e au tenei panui au, no te
mea hei matua nga tangata nei ki ahau. Heoi ano.
TE IRIMANA R. PAEUTA.
Hurae 15, 1884.  



ÿ

HE WHAKAO MAI NA NIGATIPOROU.
Ki te etita o te Waka Maori.
E hoa, Tena koe te kai hapai, i te oha a nga
tupuna i Aotearoa te Waka.
E hoa mau o uta atu nga kupu nei ki te taingariu o te
Waka, hei matakitaki ma, oku Iwi Maori e noho nei i
Aotearoa motu. Ara, he awangawanga ake no te ngakau
ki nga mate mo te Iwi Maori, kua panuitia mai nei e
to ratou Waka, a tenei kua rongo atu maua nei ko
taringa a tenei kua pa te mertemere a te Paraihe a te
Ture Reiti, a tenei kua tu kei te waha tonu o te ata o
nga iwi Maori a e kore e matauria he rongo e ora ai,
i te mea na te tangata tonu e rongo nei au, i parua tona
ingoa kia tatou ki te Iwi Maori, i tuku mai tenei mate,
ara na te Paraihe te Minita mo tatou mo te Iwi Maori.
E hoa ma he nui te pouri me te ngakau mamae,
i pa mai ki toku tinana e rite ana te whenua ki
toku tinana ake, inahoki ki te ngaro atu te whenua,
heoi ano te kiinga o te tangata he tangata na ki te
ngaro atu te tangata, heoi ano te maharatanga he
whenua tona. 
Na e hoa ma rite ana tatou inaianei ki te kupu
o te waiata e mea nei, Moe tuturi moe pepeke,
moe tupoupou, a e matauria ana e au, tera atu te
panga mamae ki nga Iwi Maori, e noho nei i Aotearoa,
i runga i te kino o nga ture i tukua mai nei e te
Paraihe anake, engari na ratou tahi ko nga mema
Maori, i whakaturia nei e tatou, heoi reo mo tatou ki
te Paremata, i whakatakoto tenei hei whiu mo te 
Iwi Maori.
Na e nga Iwi Maori, titiro kia matau ano hoki
koutou ehara aua mema i pootitia ra e tatou, i te
kai karo patu mo tatou, engari ko ratou te kai
whakaweto ai tatou. Titiro hoki ki to ratou whakaaro
kahore ratou i tae mai kia tatou whakaatu ai,
i te wa i mana ai nga ture, e mamaetia nei e te ngakau
o te Iwi Maori. Mei kore ake te kaha o nga
kai urungi, ki te aukaha ki te papaki i to tatou
Waka e kore rawa e rongona tenei aitua nui, ka eke
nei, kei te tuatua tonu o Aotearoa motu e houhou
ana. Na kahore aua mema i te mamae inaianei,
mehemea hoki he ngakau mamae to ratou i te wa i
paahi ai tenei Pire, hei reira tonu whakaatu ai ki
nga iwi nana ratou i pooti, whakarere ai ranei i o
ratou tunga, kia mohiotia ai e nga iwi Maori, he
tika ta ratou turaki i aua Pire nei, tena ko tenei, na
te Waka Maori ke i mohiotia ai, e te iwi maori. A
kua timata noa atu ia i te tau 1882, te hohoni o tenei
wuruhi ki te iwi maori. Ki taku matau hoki e kore
e tika kia riro ma ratou e whakaae kia pahitia tenei
pire, notemea i tukua ratou e te iwi, hei arai atu i
nga mate e mahia ana i te Paremata ma te Iwi maori.
Na kaore aua mema i pootitia atu, koia nei
he mahi ma ratou he whakaae atu ki nga ture e
hangaia aua he patu i te iwi maori engari i pootitia
hei whakaora i te maori kei eke mai  nga ture taumaha
heoi mahue ana i a ratou nga huarahi hei
haerenga ma ratou, penei me tenei kua tu nei te
timata ki Aotearoa. A i te aha ra ana mema nei,
i te moe pea, i te whakakoitanga o tenei hoari e te
Paraihe.
Kaati e te iwi, kia matau, kei nohonga pooti
ano i aua mema nei, na ratou nei i pooti te
autaia Pire e tukituki nei ia tatou. Na e nga iwi
maori, he rapu atu tena koni te iwi o tatou o te
maori nana i pooti a te Paraihe hei Minita mo
tatou, mo te iwi maori, inahoki ko au kei te he tonu
kahore rawa he whare pooti a toku iwi a Ngatiporou
mona i tu ki tenei takiwa, e tika ai tona tuku mai i
ona ture kia Mgatiporou. Na ki te mea, na era
atu iwi, e pai aua me ahu ona ture ki nga kai
pooti ia ia, i na te kore ata rapa ki to raua
tangata. He katahi ano to kea e. Ki taku matau
ma konei e wehe ai nga iwi e rua, ma tenei tu
mahi na wai wa i papa iti a kanui tonu ia he tono
tenei tu mahi i te kino. E hoa ma tera ano te kupu
hei whakarite mo tenei tu mahi a te Kawanatanga,
ara kei tetehi wahi o te Karaipiture, kei a Matiu
2, 16-17-18 o mea ana taua kupu, A te kitenga o
Herora ka oti ia te tinihanga e nga Maki, rahi rawa
tana riri ka tono tangata atu a patua iho nga tamariki
katoa he mea hoki me kore a te Karaiti e hei pu
te mate.
Na e ki ana te raringi te 17.  Katahi ka rite ta
te poropiti ta Heremaia i mea ai, 18 kua rangona he
reo i Rama he hunga he tangi, he aue nui, ko Rahera
e tangi ana ki ona tamariki, a kihai i pai kia whaka
marietia, no te mea kua kahore ratou.
Na e rite ana tenei pire i tukua mai nei hei patu
ia tatou, ki te mahi kino a Herora i patupatua nei e
i a nga tamariki ki te mata o te hoari, na kua
rangona inaianei he aue nui ki Aotearoa, ko te iwi
maori e aue ana notemea kua tangohia to ratou
oranga e te Kawanatanga a e kore ratou e pai kia
whakamarietia, notemea kua kahore to ratouy waiu.
He waiata tangi mo te iwi me te whenua.
Kahua au kia te Paraihe i tu ai koe hei Minita hei
whakaora mo te iwi maori, kaore ira hei kuku hei
nanati i te iwi maori, kei puta tona ihu ki te ao
turoa.
Kahua au i pokai ki te whakuta mema a he mate 
e taha i te kaokao kei te hei putanga ki te aroaro,
ka memia tuku nui ki raro ra e.
Heoi e hoa ma, kia kaha ki te tautoko i to tatou
waka, kia rongo ai tatou i te korero, kia kaha ai
hoki ia ki te mau i nga korero kiia wahi, kiia wahi,
o te motu nei. Na to hoa aroha,
NA HENARE MAHUIKA POKIHA
Kawakawa, 26 o Hune, 1884.

HE PANUITANGA.
Ki nga iwi me nga hapu katoa o te Tairawhiti nei.
Notemea i whakahuatia i tera tau, ko Akuhata te
marama e taia ai te kawa o Rauru whare nui, e tu nei i
Taumata o Mihi, i tu takewa o Waiapu. Na i runga i te
pouri me nga raruraru i pa mai ki nga hapu, me nga iwi o
konei, mo runga i te matenga nei o Raniera Kawhia, koia i
whakaarohia ai e nga rangatira, kia whakanukuhia atu kia
Hepetema.
Na he pohiri atu tenei na matou, na nga tangata e mau
ake nei ki nga iwi me nga Hapu katoa o roto i te takiwa
o te Tairawhiti nei, me huihui katoa mai tatou ki taumata o
Mihi nei, a te tahi tekau o nga ra o Hepetema, o te tau
1884, ki te Tainga-o-te-kawa o tana whare o Rauru.
Kei te mohiotia ano taua takiwa he koanga na tatou,
otira he po kotahi ta taou noho ki konei ka mutu, ka hoki
i koe, e ia tangata, ki tona paenga ki tona paenga.
Heoi ano,
NA ERUERA PAHAU
HAKOPA HAEREWA 
HAMIORA KATIA
HOTENE POROURANGI
HARATIERA TAMAHINE
PITA TEMA
ARAPETA MARU
ERUERA KAWHIA.

HE PANUI.
ROPATA WATIHANA ROIA.
I te taha o te Tari o Poata me Korowhata,
Kihipane, E whakahaerea ana e ia nga mahi roia mo te 
katoa.
˙

ka tino manawanui rawa ia ki te mahi i nga mea
taimahana homai ana e te Pakeha ma te iwi Maori.
Koia tenei aku whakahoki mo taana panui.
1. Koia tonu ko Wi Pere, te kai hapai whakahaere
i tenei mea nui i te Hahi. I murui o tena mahue
i a ia ka rere ia ki te Hauhau, ara, kaore ia i tahuri
ki te peehi i taua Hauhautanga. Te mutunga iho o
tena, mate whenua, mate tangata.
2. Ka mahia e te iwi mohio a te Pakeha mana
mahi ara te mahi Kamupane mo nga whenua
Maori, ka rere ano ko Wi Pere ki roto i taua mahi,
whakahaere ai, karanga ai ki nga iwi Maori kia
tahuri atu ki taua mahi Kamupaue kia hoatu a ratou
whoutia ana te Kamupane e whakahaere. Heoi ki
taku whakaaro, ko nga iwi Maori kua riro atu nei a
ratou whenua ki taua Kamupane, kua mate rawa.
Otira kua kite ratou to ratou mate i runga i tona
mahi a Wi Pere, a kore ano e taea notemea e 
kauhoutia ana a Wi Pere te wairua e te hiriwa me te
koura ki nga taringa e nga tangata mona nei nga 
whenua.
Ko te whenua ia, ka taku atu ki te moana, hei kai
ma nga mango o te moana pouri.
3. E ki ana te tekihana II o te panui a Wi Pere - He
a tangata ia kore rawa a riro i nga mahi
tinihanga whakapatu ranei. Kaati koia anake kei te 
mohio
ki tona tae ona hoa Pakeha. Ana ano ranei
etahi tangata Maori, e mohio ana, hei whakahoki mo
taua. Kaore au e whai kupu mo tena.
4. E mea mai ana a Wi Pere, kia pooatia ia hei
memo kawe i nga mate o te iwi Maori ki te whare
Paremata, mana a whakamama. Kaati kua
whakaatu whakaaro ana taka mohio hei kawe ia i
nga mahi kai e ia ano ara kua whakahuatia nei au i
runga ako nei, te ingoa he Kamupane, me tahi mahi
huhua kai a Wi Pere.
Koia ana hoa ma e nga iwi i roto i te rohe peoti a
te Tairaiwhiti, ka tuku atu i taku whakaaro, me toku
iwi, kaore au me toku iwi e pooti atu kia Wi Pere.
Mehemea he whakaaro nui kai roto i etahi rangatira
hapu, iwi ranei, tena e kite i enei kua whakahuatia
nei e au. Ehara i te mea he rawa kino taku mo Wi
Pere, a he mea ranei noku mo tona hawhekaihetanga.
Kaore engari he kite ata noku, me taku mohio o ki
nga mate, na Wi Pere tiri ki ona takiwa. Kaati
iho aku kupu mo te panui pooti a Wi Pere.
E hoa e te Etita, kia tere te tuku atu tenei reta kia
kite nga hoa Maori e te Tairawhiti i aku mahara 
Heoi ano.
RENATA KAWEPO.
Omahu, Hurae 10, 1884.

Ki te Etita o te Waka Maori.
E hoa, tena koe, Te whetu marama o te Ata, i 
mhiotia ai he awatea, i mohiotia ai hoki e nga iwi
katoa o te motu nei, te maanutanga mai o to tatou
Waka, ki nga marae o ratou whare hoe haere ai.
E hoa utaina ata aku hupu ki runga ki to tatou
Waka, hei haringa atu maana ki nga waahi katoa o
tenei motu, hei titiro mai ana nga iwi katoa.
E hoa ma tena ra koutou nga tangata whakaaro
nui, me nga tangata mohio me nga tangata hoki e
aroha whakawairua ana, kanohi titiro tarunga
whakarongo, ngakau whakaaro mai. Na e hoa ma, e
whakaatu nei a Hare Ahunuku ko tona kainga ko
Marahea, he whakaatu naana i tona ngakau pouri,
mo tenei taonga mo te whenua kua riro whakarero
atu nei i te ringaringa kaha o aitua. Meaha hoki e
te whanaunga, to ngakau pouri i runga i te mahara
o ia tangata, o ia tangata, nana i whakamate te
whenua, i te whainga atu ki to taonga nui ki te
moni. He moumou te kupu e ki nei, hoatu kia
Hiha nga mea a Hiha. E hoa ma, e koro e pono i
te tangata o tenei wa, taua kupu, i te mea hoki, kua
hokona nga whenua ki nga mea a Hiha, ara ki te 
moni.
Na e taku whanaunga a tika a te kupu o ki nei
koe, mei ora tonu ta Te Mak a Takirau, e kore e
tatou waahi whenua a riro i te hoko. Ae pea, otira 
ki taku mahara, e kore nga whenua nei e mau i a ia
te pupuri, notemea he Rangira moumou taonga tera. 
Na kihai i whanui rawa te hoko whenua i taua wa,
no reira i kore ai a Te Kani e hiahia nui aki ki to
hoatu i Turanga me Uawa kia Te Makarini. Me.
hemea no enei wiki toe hoki ia Katuarehe te hoko,
ko te rarawe anake te whai atu, notemea kanui nga
rangatira e kite ana ahau, he hoko whenua katoa ai
ratou mahi he reira ahau i mohio mmehemea i te
ora o Te Kani, ka pera ano tana haere, kua hoko
whenua. Ko te ahua hoki o te tangata Maori inaianei,
e rite ana ki te pikaokao e patipatitia nei ki te
kai, ahakoa mataku koi mate ia, ka tohe ano te kai
whangai, kia mau rano. Na e nga iwi katoa o te
motu nei ko te waahi mahara tenei i tuhaina mai e
te Kaihanga kia au.
Waiata poroporoaki mo te whenua. Haere ra te
whenua, e hunai a koe, haere ra te whenua te ora o
te tangata, haere ra te whenua te pono te tangata
ki nga tirahaere, kauaka te mahara e rangirangia
mai, he mate ka rouaki ki te iwi nui tonu, na te kapu
o te ringa mana i whatoro to te tangata heomonga he
moni ei, moumou hanga noa taru nei te tikanga te
whakatautia ki runga ki te whenua, aporo tatau e
hika ma, pae noa ki te whanga nei. Heoi na to koutou
pononga iti nei.
TE KOORO KIRIAHURU.
Turanganui, Kihipane, Hurae 10, 1884.

Ki te Etita o te Waka Maori.
E hoa, tena koe. Te kai kawe i nga rongo korero,
i nga kupu hoki, o i a wahi, o i a wahi, ki runga o
Aotearoa, hei tirohanga ma nga iwi e rua e noho nei,
ara, ma te Pakeha raua ko te maori.
E hoa tenei etahi wahi kupu ruarua nei, hei
haringa atu mau, ki runga o Aotearoa, otira, ki toku
hoa whanaunga rawa ano, ki a Ratima Aperahama.
He kupu naku ki a i a, kia mutu tana tuku panui
ki roto ki te Waka Maori, penei me tana panui e
mau nei i roto i te Waka Maori i te putanga i a 
Hune 6, 1884.
Ko ana korero a Ratima i reira, he tino korero
kino rawa atu. (1) Ko tana korero mo Te Rutene,
e ki ana ia, he hara to Te Rutene ki tona papa. He
aha ra te painga i tae atu ki a koe, e hoa, i panui ai
koe i tena tangata i te matua hungawai nou. (2)
A ki ana to panui ko Reihana Paora, te Minita o
Ahipara e tata ana te marena. Heaha ra te pai o
tenei korero au, i tuku ai koe ki roto ki te panui.
Na, kia rongo mai koe, katahi ano te ingoa o tena
tu tangata, ka panuitia kia koe, ara o nga Minita.
Engari, mehemea kua mutu te marena engari tena e
pai ana.
Na, kia rongo mai koe, katahi ano te ingoa o tena
tu tangata, ka panuitia kia koe, ara o nga Minita.
Engari, mehemea kua mutu te marena engari tena e
pai ana.
Na, taku kupu kia koe, me mutu te mahi whakapehapeha
ki te nui o tou mohiotanga. No roto i
tenei panui au, katahi ahau ka tino mohio ko koe
tetahi tangata kuare rawa atu.
Otira e ki ana tetahi kupu au, kua tukua ki a
koe tikanga mo te whakahaere i to koutou whenua.
i Ngatotoiti, no te mea ko koe te mea mohio. E
hoa, kaua ra e whakapehapeha, e mohio ana hoki
koe ki te kupu. Ki te whakanui tetahi ia ia, ka
whakatika.
Te take i utua atu ai e au tenei panui au, no te
mea hei matua nga tangata nei ki ahau. Heoi ano.
TE IRIMANA R. PAEUTA.
Hurae 15, 1884.  



ÿ

HE WHAKAO MAI NA NIGATIPOROU.
Ki te etita o te Waka Maori.
E hoa, Tena koe te kai hapai, i te oha a nga
tupuna i Aotearoa te Waka.
E hoa mau o uta atu nga kupu nei ki te taingariu o te
Waka, hei matakitaki ma, oku Iwi Maori e noho nei i
Aotearoa motu. Ara, he awangawanga ake no te ngakau
ki nga mate mo te Iwi Maori, kua panuitia mai nei e
to ratou Waka, a tenei kua rongo atu maua nei ko
taringa a tenei kua pa te mertemere a te Paraihe a te
Ture Reiti, a tenei kua tu kei te waha tonu o te ata o
nga iwi Maori a e kore e matauria he rongo e ora ai,
i te mea na te tangata tonu e rongo nei au, i parua tona
ingoa kia tatou ki te Iwi Maori, i tuku mai tenei mate,
ara na te Paraihe te Minita mo tatou mo te Iwi Maori.
E hoa ma he nui te pouri me te ngakau mamae,
i pa mai ki toku tinana e rite ana te whenua ki
toku tinana ake, inahoki ki te ngaro atu te whenua,
heoi ano te kiinga o te tangata he tangata na ki te
ngaro atu te tangata, heoi ano te maharatanga he
whenua tona. 
Na e hoa ma rite ana tatou inaianei ki te kupu
o te waiata e mea nei, Moe tuturi moe pepeke,
moe tupoupou, a e matauria ana e au, tera atu te
panga mamae ki nga Iwi Maori, e noho nei i Aotearoa,
i runga i te kino o nga ture i tukua mai nei e te
Paraihe anake, engari na ratou tahi ko nga mema
Maori, i whakaturia nei e tatou, heoi reo mo tatou ki
te Paremata, i whakatakoto tenei hei whiu mo te 
Iwi Maori.
Na e nga Iwi Maori, titiro kia matau ano hoki
koutou ehara aua mema i pootitia ra e tatou, i te
kai karo patu mo tatou, engari ko ratou te kai
whakaweto ai tatou. Titiro hoki ki to ratou whakaaro
kahore ratou i tae mai kia tatou whakaatu ai,
i te wa i mana ai nga ture, e mamaetia nei e te ngakau
o te Iwi Maori. Mei kore ake te kaha o nga
kai urungi, ki te aukaha ki te papaki i to tatou
Waka e kore rawa e rongona tenei aitua nui, ka eke
nei, kei te tuatua tonu o Aotearoa motu e houhou
ana. Na kahore aua mema i te mamae inaianei,
mehemea hoki he ngakau mamae to ratou i te wa i
paahi ai tenei Pire, hei reira tonu whakaatu ai ki
nga iwi nana ratou i pooti, whakarere ai ranei i o
ratou tunga, kia mohiotia ai e nga iwi Maori, he
tika ta ratou turaki i aua Pire nei, tena ko tenei, na
te Waka Maori ke i mohiotia ai, e te iwi maori. A
kua timata noa atu ia i te tau 1882, te hohoni o tenei
wuruhi ki te iwi maori. Ki taku matau hoki e kore
e tika kia riro ma ratou e whakaae kia pahitia tenei
pire, notemea i tukua ratou e te iwi, hei arai atu i
nga mate e mahia ana i te Paremata ma te Iwi maori.
Na kaore aua mema i pootitia atu, koia nei
he mahi ma ratou he whakaae atu ki nga ture e
hangaia aua he patu i te iwi maori engari i pootitia
hei whakaora i te maori kei eke mai  nga ture taumaha
heoi mahue ana i a ratou nga huarahi hei
haerenga ma ratou, penei me tenei kua tu nei te
timata ki Aotearoa. A i te aha ra ana mema nei,
i te moe pea, i te whakakoitanga o tenei hoari e te
Paraihe.
Kaati e te iwi, kia matau, kei nohonga pooti
ano i aua mema nei, na ratou nei i pooti te
autaia Pire e tukituki nei ia tatou. Na e nga iwi
maori, he rapu atu tena koni te iwi o tatou o te
maori nana i pooti a te Paraihe hei Minita mo
tatou, mo te iwi maori, inahoki ko au kei te he tonu
kahore rawa he whare pooti a toku iwi a Ngatiporou
mona i tu ki tenei takiwa, e tika ai tona tuku mai i
ona ture kia Mgatiporou. Na ki te mea, na era
atu iwi, e pai aua me ahu ona ture ki nga kai
pooti ia ia, i na te kore ata rapa ki to raua
tangata. He katahi ano to kea e. Ki taku matau
ma konei e wehe ai nga iwi e rua, ma tenei tu
mahi na wai wa i papa iti a kanui tonu ia he tono
tenei tu mahi i te kino. E hoa ma tera ano te kupu
hei whakarite mo tenei tu mahi a te Kawanatanga,
ara kei tetehi wahi o te Karaipiture, kei a Matiu
2, 16-17-18 o mea ana taua kupu, A te kitenga o
Herora ka oti ia te tinihanga e nga Maki, rahi rawa
tana riri ka tono tangata atu a patua iho nga tamariki
katoa he mea hoki me kore a te Karaiti e hei pu
te mate.
Na e ki ana te raringi te 17.  Katahi ka rite ta
te poropiti ta Heremaia i mea ai, 18 kua rangona he
reo i Rama he hunga he tangi, he aue nui, ko Rahera
e tangi ana ki ona tamariki, a kihai i pai kia whaka
marietia, no te mea kua kahore ratou.
Na e rite ana tenei pire i tukua mai nei hei patu
ia tatou, ki te mahi kino a Herora i patupatua nei e
i a nga tamariki ki te mata o te hoari, na kua
rangona inaianei he aue nui ki Aotearoa, ko te iwi
maori e aue ana notemea kua tangohia to ratou
oranga e te Kawanatanga a e kore ratou e pai kia
whakamarietia, notemea kua kahore to ratouy waiu.
He waiata tangi mo te iwi me te whenua.
Kahua au kia te Paraihe i tu ai koe hei Minita hei
whakaora mo te iwi maori, kaore ira hei kuku hei
nanati i te iwi maori, kei puta tona ihu ki te ao
turoa.
Kahua au i pokai ki te whakuta mema a he mate 
e taha i te kaokao kei te hei putanga ki te aroaro,
ka memia tuku nui ki raro ra e.
Heoi e hoa ma, kia kaha ki te tautoko i to tatou
waka, kia rongo ai tatou i te korero, kia kaha ai
hoki ia ki te mau i nga korero kiia wahi, kiia wahi,
o te motu nei. Na to hoa aroha,
NA HENARE MAHUIKA POKIHA
Kawakawa, 26 o Hune, 1884.

HE PANUITANGA.
Ki nga iwi me nga hapu katoa o te Tairawhiti nei.
Notemea i whakahuatia i tera tau, ko Akuhata te
marama e taia ai te kawa o Rauru whare nui, e tu nei i
Taumata o Mihi, i tu takewa o Waiapu. Na i runga i te
pouri me nga raruraru i pa mai ki nga hapu, me nga iwi o
konei, mo runga i te matenga nei o Raniera Kawhia, koia i
whakaarohia ai e nga rangatira, kia whakanukuhia atu kia
Hepetema.
Na he pohiri atu tenei na matou, na nga tangata e mau
ake nei ki nga iwi me nga Hapu katoa o roto i te takiwa
o te Tairawhiti nei, me huihui katoa mai tatou ki taumata o
Mihi nei, a te tahi tekau o nga ra o Hepetema, o te tau
1884, ki te Tainga-o-te-kawa o tana whare o Rauru.
Kei te mohiotia ano taua takiwa he koanga na tatou,
otira he po kotahi ta taou noho ki konei ka mutu, ka hoki
i koe, e ia tangata, ki tona paenga ki tona paenga.
Heoi ano,
NA ERUERA PAHAU
HAKOPA HAEREWA 
HAMIORA KATIA
HOTENE POROURANGI
HARATIERA TAMAHINE
PITA TEMA
ARAPETA MARU
ERUERA KAWHIA.

HE PANUI.
ROPATA WATIHANA ROIA.
I te taha o te Tari o Poata me Korowhata,
Kihipane, E whakahaerea ana e ia nga mahi roia mo te 
katoa.
˙

TE WAKA MAORI O AOTEAROA. 
Ko nga ingoa o nga kai Manaaki o Te Waka Maori,
me nga moni kua utua mai;
Ven. Archdeacon Williams, Gisborne
Wm. Hamona, Alexandra
Wairama Maihi, Ahipara
Mr Thomas Faram, Gisborne
Mr E.F.Harris, Gisborne
Hone Hotene, Kawakawa, Bay of Islands
Rapana Inia, Kaikohe
Wikiriwhi Matauru, Horoera
Hoani Ngarara, Whakaki, Wairoa
Hemi Waaka, Turanga
Ihaia Hutana, Hastings
H.K.Taiaroa, M.H.R, Christchurch
Karena Te Manaotawhaki, Wanganui
Mr W.A.OÕmeara, Gisborne
Wi Wharekino, Gisborne
Akuhata Haki, Gisborne
Na he whakamaharatanga tenei ki era tangata
kahore ano i utu, kia tukunga tonutia mai ina taea e
ratou ki te pane kuini, ki te Ota ranei te Pootapeta.

PANUITANGA
No te mea i raro i tetahi Riti i tukua mai ki au
i raro i te ringa o te Kawana o Nui Tireni, i
tuhia i te rua tekau ma whitu o nga ra o Hune 1884, kia
pootita tetahi tangata hei Mema Maori mo te
Paremata o Nui Tireni, mo te takiwa maori o te
Tairawhiti o Nui Tireni. Na he panui tenei, ko te ra
hei karangarangatanga o tetahi tangata hei mema
mo taua takiwa ko te whitu o nga ra o Hurae, 1884,
i te whare runanga o te Kawanatanga i Nepia, a
ki te tonoa he pooti ko te ria tekau ma tahi o nga ra
o Hurae 1884, te ra pootitanga ko te ra hei whai
kahokinga mo aua Riti ko te ono o nga ra o Akuhata
1884.
Ko nga Whare pooti enei mehemea ka tonoa he
pootitanga.
Kereitaone, Te Foresters Hall
Mahitaone, te whare whakawa
Castlepoint, Te whare o te waea
Porangahau, Te whare o Paora Ropiha
Tahorite, Te toa a Kereina (Crane)
Takapau, Te Tari tukunga tikete i te Teihana o te rerewe
Waipawa, Te whare whakawa
Heihitingi, Te teihana o to rerewe
Waimarama, Te whare kutinga hipi o Meinetihakena
Pakowhai, Te whare kura
Nepia, Te whare runanga
Petane, Te whare kura
Tarawera, Te whare o nga hoia
Te Hatepe, Te whare o Rawiri Kaihia
Tapuaoharuru, Te whare whakawa
Mohaka, Te whare kura
Wairoa, Te whare whakawa
Takapu, Te Pa o nga hoia
Waikaremoana, Te Pa o nga hoia
Whakaki, Te whare o Paora Karori
Nuhaka, Te whare o Hirini Whanga
Turanganui, Te whare whakawa
Whakato, Te whare kura
Ormond, Te Pa o nga hoia
Whangara, Te whare o Kerehona Piwaka
Uawa (Tolaga Bay) Te whare kura
Tokemaru, Te whare o te Wana
Tuparoa, Te whare runanga
Akuaku, Te whare kura
Waiomatatini, Te whare kura
Kawakawa, Te whare kura
Wharekahika, Te whare o Te Hati Houkamau
Raukokore, Te whare o Wanatana
Te Kaha, Te whare kura
Omaio, Te whare kura
Torere, Te whare kura
Opotiki, Te whare whakawa
Whakatane, Te whare kura
Ruatahuna, Matatua, Te whare runanga
Te Teko, Te whare kura
Karatia, Te whare kura
Matata, Te whare kura
Te Ruato, Te whare o Anaha Te Rahui
Maketu, Te whare whakawa
Ohinemutu, Te whare kura
Te Takahe, Te whare o Waata Taranui
Te wairoa, Te whare kura
Parekarangi, Te whare o Maihera
NA HORI PIRIHI
Kaiwhakahaere Pooti.
Nepia, Hune 30, 1884

POOTITANGA MEMA MAORI.
He panuitanga tenei naku ki aku hoa maori
katoa o te takiwa Tairawhiti, kia rongo
ratou e hiahia ana ahau, kia pooti mai ratou kia tu ko
ahau hei Mema ma ratou  ki te Paremete hou o tenei tau.
NA TIMI KARA.

TAUMATA TOA, WAIPU.
Kua puare tenei toa inaianei, a te tino Taonga
ataahua nga mea e hokona ana. He kakahu rere ke
rere ke, nga ahua.
He ti. he huka, he paraoa me ena tu kai katoa.
A he taputapu maitai ano hoki etahi.
E utua ana ki te moni te Poaka te hoiho, te keka, te
Kaanga me era atu mea e hokoa ana.
HORI WAAKA.

HE PANUI,
Kia mohio nga tangat katoa o te Tairawhiti
kua timata ia
POATA ME KOROWHATA,
TE HOKO PAURA, HOTA, TINGARA,
PAAWE HOTA, PARAHI PAURA.
KI TA RAUA TOA I MATAAHU.
Kia mahara ki te mau mai i nga raihana ina
haere mai.
ÿ

E HOKI ATU ANA A KORORU.

KI INGARANGI.

NA KONEI ka hokoa i runga i te utu Ngawari rawa, oku 
taonga 
katoa Tona tini o nga mea maitai, E rite
ana te utu ki te hiahia e nga Maori.
Kia tere te haere mai ki te hoko kia whiwhi koutou i 
te wa 
e ngawari ana te utu.
Ko te whare ai tenei te utu.
NA KORORU.

TIITI me WHARAEA.
TURANGANUI WHARE
HE TNO WHARE PAI 
HE WHARE NGAWARI.

Haere mai e aku hoa maori katoa E mohio 
nei kia au i roto i nga tau ka tekau o te a
Tai Rawhiti o te Tai Tuauru o te Hauauru o te
Hautonga.

6000 ENO  MANO PAUNA TE
UTU ONGA TAONGA.

He Tuira Huiti Kooti Tarau Wekoti, He
Tokena. He Potae me te Hate, Enei mea
Katoa mo te utu e 25s.

KO TE RATA RAUA KO TAUNERE.
Ko te toa tino pai rawa tenei rute o te Taone o
Kihipane mo nga Maori. Hei hokonga
Pouaka, Teepu, Tuuru, Moenga, Mihini tui Kakahu,
Paraikete, me te nui nga atu o nga mea katoa mo roto
o te Whare, Haere mai kia kite i o maua taonga.
LARGE & TOWNLEY 

I. C. TEIRA.
KIA MOHIO MAI AKU HOA MAORI.
Kei au te tahi Tino Haupu nui o nga Tu Tera
Katoa i Kihipane Kei taku Tera i Karatitone
Rori, i te Kokinga o te PEERE TITITI.
Ka taea e au te hoko atu nga Tera me nga
PARAIRE mo te Paki mo te Terei me nga Kakahu mo
te mahi Parau, me nga Tera Peeke me te tini noa
atu i nga mea pera.
I RUNGA I TE UTU O AKARANA.
HAERE MAI KITA KITE.

HE PANUI.
Kua tae mai a
WIREMU TOORO,
Kai ruuri whai raihana ka Kihipane nei noho ai.
He maha ona tau e ruuri ana ia i nga Whenua Maori i
nga Takiwa o Akarana, a he tino tangata mohio ia ki 
tena
mahi. He tangata whakangawari rawa hoki ia i te utu, 
ki
nga tangata e tuku mahi mai aua mana.

WIREMU MOKENA.
KAI HANGA TERA, HANIHI.
Haere mai ki te Whare whero (te Pei)
Karatitone Rori, Kihipane.
Kia kite i taku haupu nui o nga Tera me nga
Paraire me nga Haihi me te tini noa atu o nga mea
pera Kawea mai hoki a koutou Tera Tawhito Hanihi
kia Mahia nga Wahi pakaru.

HE PAI ANAKE
E TIKA ANA ANA MAHI.
E NGAWARI ANA TE UTU.
W. TARATA
KAI hanga Kooti Porowhita Kooti ki te hangaitanga
kite Hahi o Ingarangi Karatitone Rori, Kihipone.

E K PARONE WAIKATO.
Ki oku hoa Maori
Haere mai ki to Koutou, hoa, tawhito kia
PARAONE, Waikato.
Ko ahau te tangata tino ngawari rawata te hoko ki
nga tangata o Kihipane.
E ngawari ana a te Paraone ki nga tangata
whakaaro tika, ki te utu mai, Ko nga tangata
whakaaro kore ki te whakarite, E kawea ki te
whakawa.
Ko nga Taonga ngawari te utu tika i runga i
te pono, Kei au.
HAERE MAI!
KIA PARAONE, WAIKATO.

THOMAS FOX.
KO TAMATI TAITUHI POKIHA
HE Paparikauta he Toa Taonga tana e tu ana ki
Waenganui o Tokomaru Ko te tino Paparikauta Pai
tenei, ona Ruma moe me ona kai me te tini o nga wai
whakahurori hiahia tia nei e te tangata, te tino pai
rawa te Patiki Hoiho he nui te Karaihe o roto, nana
hoki te Toa Ngawari rawa te utu o te Taonga.
Kei a ia Nga taonga Katoa.
Me haere ki te hoko Taonga ngawari mo koutou.

He mea Ta e Poata me Korowhata i te Tari Perehi o Te
Terewhene Kihipane mo Paratene Ngata te tangata nana
tenei Nuipepa.
Turanganui, Kihipane, Hurae 18, 1884.



ÿ