![]() |
Te Waka Maori o Niu Tirani 1878-1879: Volume 1, Number 32. 05 July 1879 |
![]() |
1 429 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI HOEA TE WAKA HA! "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. " VOL. 1. ] NEPIA, HATAREI, HURAE 5, 1879. [No. 32 NAHIMETI MA. KAI-HANGA. WATI, KARAKA HOKI. KEI tetahi taha o te rori i te hangaitanga ki te Peek o Atareeri, Karatitone Rori, Kihipone. He tangata hanga ratou i nga Wati pakaru, me nga Karaka, me nga Whakakai, me nga mea whakapaipai pera katoa. He tini o ratou Wati Koura, Hiriwa, mo te Tane, mo te Wahine hoki. Kia kotahi tau tinana e haere ana e kore e kino. He nui nga mea whakapaipai katoa kei tana Whare e tu ana. KO TE MIRA, ———————— EAI HOKO TEIHANA, HOIHO, KAU, HIPI, ME ERA ATU MEA PERA, KEI NEPIA. KO A. RAHERA, ROIA, KAI TUHITUHI HOKI I NGA PUKAPUKA WHAKARITE TIKANGA KATOA. Ka haere ano te Rahera ki te Kooti kei Kihipone ina tonoa \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_e te tangata. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ —————————TEONE TIKI, TOHUNGA PARAKIMETE NEI, KAI-HANGA POROWHITA HOKI, ME ERA ATU MEA PERA. E ki atu ana ki nga tangata o Kihipone kua oti tona Whare inaianei, a kua whiwhi hoki ia ki nga Mihini me nga mea tohunga-tanga katoa e ahei ai ia te mahi i nga mea rino katoa. Kua oti hoki tona WHARE HANGANGA KARETI, A, ka hanga ia inaianei nga tu Kaata katoa, me nga Terei, nga Kiki, me era atu mea pera katoa. He tohunga rawa ona kai mahi katoa. Ko tona WHARE HU HOIHO kua oti hoki inaianei. Ka mahia paitia nga hoiho e kawea mai ana ki a ia—he tangata hou no Akarana te kai mahi, he tino tohunga. TAMATI KIRIWINA, ROIARA OKA HOTERA, MATAWHERO. Kei a ia nga Waina me nga Waipiro tino pai rawa. KIHIPONE MIRA PARAOA KOROHU NEI. HE PARAOA PAI RAWA kei reira e tuna, ko te Tohu (Parani nei) o taua paraoa he Kani Porowhita. He Tino Paraoa, He Paraoa Papapa, He Papapa tonu, He Witi whangai Pikaokao. Me Moni tonu; me whakarite ke ranei—" Noho maaha ana, haere maaha ana. " NA KINGI MA. M. HAARA, KAI HANGA TERA HOIHO, HANEHI, KARA HOIHO HOKI, KEI KARATITONE RORI, KIHIPONE, TURANGA. He "nui rawa he pai rawa ana Tera hoiho, Paraire, Whiu (Wipu nei), Kipa, Kahu hoiho, me era atu mea pera. Tetahi, he Hanehi mo te Paki hoiho rua nei, Kiapa, Kiki, Kareti hoki. E tere tonu ana tana hanganga Tera-pikaunga, me nga tu Hanehi katoa mo te Kaata, te Parau, me te aha noa atu; ko te utu e ngawari rawa ana. I a TE HAARA e timata hou nei i tana mahi ka tino whakawhetai atu ia ki nga tangata katoa mo to ratou manaaki nui i a ia i mua ai, a he ki atu tenei nana ta tohe tonu ia kia pai tana mahi ki nga tangata e haere mai ana ki a ia, kia tatu ai hoki o ratou ngakau. Tana Hanganga i nga mea pakaru He Pai, he Hohoro. ——————A. W. PARAMOPIRA, ROIA, KIHIPONE. He tangata haere ia ki te Kooti i Kihipone, i Omana, i Uawa, ki te whakahaere i nga mahi Maori i roto i aua Kooti, E tae ana hoki ia ki te Kooti Whenua Maori. Me homai nga korero ki a TEONE PURUKINI, Kai- Whakamaori,
![]() |
2 430 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O NIU TIRANI. HE KUPU TENEI MO RUNGA NGA RAWA O TE RIRE O TURANGA EHOA MATE NEI. KI te mea he tono ta tetahi tangata, ahakoa Maori, Pakeha ranei, ki runga ki aua rawa a taua Pakeha (ara a Te Rire) na, he mea atu tenei na nga Kai-tiaki o aua rawa kia rongo taua tangata tono, ka pai tohu ratou ki te ata whaka- rite marire i aua tono i runga i tetahi ritenga tika, marama, kia, kore ai e whakaurua ki roto ki nga tikanga o te Ture—ara kia oti pai ai i runga i te pai. Ko te tangata e mea ana kia tono pera ia, na, me tuku. mai e ia ki au tana tono, me tuhituhi rawa ki te pukapuka ka tuku mai ai. Naku Na te WAARA, Roia mo nga Kai-tiaki o nga rawa a te Rire. KIARETI MA, WHARE HOKO PUUTU, HU HOKI KARATITONE RORI KlHIPONE Ko nga tu puuta katoa kei taua Whare; ko te pai ko te iti o te utu, e kore e taea e tetahi atu whare. He whare hanga puutu na aua Pakeha kei Weekipiri Tiriti, Akarana, kei Nepia hoki. HENARE WIREMU, TINO KAI HOKO O NGA MEA RINO KATOA. He mea tuku mai ki a ia i Ingarani tonu nga mea mahi paamu katoa. Kei a ia nga mea rino katoa.; me nga pu, he mea puru i te ngutu etahi, he purukumu etahi. He nui nga ahua o te paura kei a ia, me nga mea katoa mo te tangata pupuhi manu. KEI HEHITINGI RORI, NEPIA. KAI MAHI PU. KUA whakaputaina mai e te Kawanatanga he raihana mahi pu ki a ERUETI PAATI. Mauria mai ki Kihipone a koutou pu, mana e hanga. Ko nga tu paura katoa kei a ia, he ngawari marire te utu Ko TUKEREU ! Ko TUKEREU ! PEKA WIWI NEI. KO HONE TUKEREU e whakawhetai atu ana ki ona hoa Maori o Turanga mo ta ratou maiti e haere tonu nei ki tona whare ki te boko rohi ma ratou he reka rawa hoki no ana rohi i pera ai ratou. Ka rongo te tangata ki te reka o ana rohi e kore rawa ia e hiahia ki nga rohi a tetahi atu peka. Kaore hoki he rongoa i roto i ana rohi e mate ai te tangata—tuku hoki ki ana rarepapi ka heke te wai o te waha i te reka. He Whare Tina tona whare mo te tangata haere kei reira e tu ana te kai i nga ra katoa— HAERE MAI, E WHAI I TE WAEWAE A UENUKU KIA KAI KOE I TE KAI !" Engari me whakaaro koutou ki te whakatauki nei na: — "Ko TE PATU KI TAHI RINGA, KO TE WHAKAPURU KI TAHI RINGA; NOHO MAAHA ANA, HAERE MAAHA ANA!" He tangata hoko hold a Tukereu i te pititi, me era. atu hua rakau, i te hua pikaokao hoki, te pikaokao ano, me te taewa, me nga mea pera katoa, ina kawea atu ki tona whare e nga Maori. E tata ana tona whare ki te Paparikauta hou, nui nei, koi \_\_\_\_\_\_\_\_\_KARATITONE RORI, KIHIPONE. KO ROPITEONE RATOU KO TITI MA. HE TANGATA HOKO KAHU, HUKA, TI ME NGA TAONGA KATOA ATU. He Potae, he Puutu, he Kahu mo roto, hate nei, aha nei, me nga mea whakapaipai katoa mo te wahine. KlHIPONE. E tui ana i nga kahu tane i taua whare. KO WHERIHI RAUA KO PITI. E MEA atu ana, ki o raua hoa Maori katoa o Turanga ki rongo mai ratou he tangata hoko raua i te Witi, te Taewa, te Purapura patiti, me era atu mea pena katoa, ina mauria mai ki to raua whare i Kihipone. E kore e rahi ake te moni a etahi Pakeha i ta raua e hoatu ai mo aua tu mea. Tetahi, he tangata makete raua i nga Hoiho, Kau, Hipi; Whare, me nga taonga noa atu a te tangata. Ka hiahia etahi Maori ki te tuku i etahi mea pera Ma akihanatia, ara kia maketetia, me haere mai ki a raua ma raua e mahi. Ko mua hoki nga tangata e manaakitia ana e te Pakeha katoa ki runga ki taua mahi he tika hoki no to raua mahi. KARATITONE RORI, KIHIPONE. KO KEREHAMA MA.. KIHIPONE HE Kai-whakahaere tikanga mo nga Teihana whangai hipi, mo nga Kau, Hoiho, me era atu kuri, mo nga whakahaere katoa hoki a te Pakeha; he kai uta taonga mai hoki ratou. Hoko ai ano hoki ratou i te Huruhuru Hipi ki te moni tonu, i te Ngako mea taupa nei, me nga mea katoa e whakatupuria ana e te tangata. Ko nga huruhuru, me era atu mea e tukuna ana e ratou ki o ratou hoa i rawahi, ka taunahatia wawetia e ratou ki te moni ki konei ano. HE KAI UTA MAI RATOU i nga mea katou e tangohia ana mo nga Teihana whangai hipi, me era atu kuri. Tetahi, he Huka, he Ti, me nga mea pera katoa; nga tu Hinu katoa mo te pani whare ki te peita, mo te raite, mo te aha noa; nga mea Rino katoa he Tera- hoiho; he Waina, he Waipiro, me nga tu Kakahu katoa kei a ratou mo te hoko. HE RONGO NUI TENEI, KA TUKUA KEI KI NGA MAORI! KUA whiwhi a Hohepa H. Kiriwhini ki tetahi Whare hou, i wera ra hoki tona Wharo tawhito; Tenei ano ia kai te tui tonu i nga PUUTU pai rawa ake i nga puutu katoa o Kihipone. He puutu whakapaipai; he puutu kaha; he puutu pai. Haere mai te kotahi, haere mai te katoa, ki te whaka- matau. TEO KIRIWHINI, KARATITONE RORI, KIHIPONE. WHARE TAHU PIA, KIHIPONE. WIREMU KARAAWHATA \_\_\_\_\_ HE PIA REKA RAWA. E tiakina ana e te Kawanatanga te mahinga o tana Pia kia pai ai. KO TAAPU, TAKUTA HOKO RONGOA Pukapuka hoki, KARATITONE RORI, KIHIPONE. He tangata ata whakaranu ia i te rongoa. Ko nga Tino Rongoa pai kei a ia e takoto tonu ana. KO TAMATI URENE E MEA atu ana kia rongo mai nga tangata katoa, katahi ano ia ka hoki mai i Akarana me ana tini TAONGA RAUMATI he mea ata whiriwhiri nana mo tenei kainga no roto i nga tino taonga pai o te koroni katoa, ara he mea WHAKAPAIPAI WAHINE, NGA MEA WHATU KATOA, ME NGA KAKAHU MO TE TINANA, Eo te utu e rite tonu ana te ngawari ki to Akarana, ki to Kihi" pone hoki. HE KAHU TANE, HE KAHU WAHINE MO ROTO. ' Nga mea katoa mo te Hoiho, he Kahu whakapaipai, he Tokena, nga Tini mea rawe a te Pateha, he Kariko, he Kaone, he Potae, he Kiapa, he Potae Wahine, he mea ahua hou katoa, ko te iti o te utu e kore e taea e tetahi atu tangata te whai. TAMATI URENE, KAI-HOKO TOA, MAKARAKA.
![]() |
3 431 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O NIU TIRANI. EDWARD LYNDON, AUCTIONEER, LAND AND COMMISSION AGENT, PUBLIC ACCOUNTANT & ARBITRATOR, NAPIER. Government Broker under the Land Transfer Act. G. HOUGHTON, PAINTER, PAPER. HANGER, DECORATOR. &c., GLADSTONE ROAD, GISBORNE (opposite the Royal Hotel). Oils, Colors, Glass, and Paperhangings of all descriptions always in stock. M. HALL, SADDLER, HARNESS, & COLLAR MAKER, GLADSTONE ROAD, GISBORNE. An extensive well-assorted Stock of Saddles, Bridles, Whips, Spurs, Horse Clothing, &c. Also Buggy Pair Horse. Cab, Gig, and Carriage Harness. Pack Saddles, Cart, Trace and Plough Harness manufactured on the pre- mises at the shortest notice on the Most Reasonable Terms. In resuming Business, M. H. offers his best thanks to the public generally for their liberal support in times past, and assures them that nothing shall be wanting on his part to give general satisfaction to those customers who give him a call. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ EDWIN TURNER WOON, NATIVE AGENT & INTERPRETER. OFFICES—Cooper's Buildings, Gisborne. J. H. STUBBS, CHEMIST, DRUGGIST & STATIONER, GLADSTONE ROAD, GISBORNE. Prescriptions carefully prepared. Patent Medicines of every kind always in stock. A. LASCELLES, SOLICITOR & NOTARY PUBLIC, NAPIER. Mr. Lascelles also attends when required at the Gisborne Court. J. LE QUESNE, COAL AND TIMBER MERCHANT, POET AHURIRI, NAPIER. W. S. GREENE, AUCTIONEER, Land & Estate Agent, Timber Merchant Valuator, Horse, Sheep, and Cattle Salesman, &c., GISBORNE. AUCTION MART—Next door to Masonic Hotel. TIMBER YARD—Next Masonic Hall. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ IMPORTERS OF DRAPERY, CLOTHING BOOTS and SHOES, GROCERS, WINE AND SPIRIT MERCHANTS, N A P I E R. GARRETT BROTHERS, BOOT & SHOE WAREHOUSE, Gladstone Road, Gisborne. EVERY description of BOOTS kept in Stock, which, for quality and price, cannot be equalled. Factory, —Wakefield-street, Auckland, and Napier. WILLIAM ADAIR, GENERAL IMPORTER OF DRAPERY, IRONMON- GERY, OILMAN'S STORES, Wines and Spirits; Saddlery, Sewing Machines, Kerosene, Turps, Paints, Oils, GISBORNE. AGENT FOB New Zealand Insurance Company Auckland Steamship Company Marshall & Copeland's Exhibition Ale The " Wellington" Sewing Machine, \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_WILLIAM ADAIR. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ T. WILLIAMS, BOOT & SHOE MAKER, HASTINGS STREET, NAPIER. A first-class assortment of Ladies', Gent's, and Children's Boots and Shoes always on hand. Boots and Shoes of every description made on the premises. A perfect fit guaranteed. J. SIGLEY, TINSMITH, PLUMBER. SHEET IRON & ZINC WORKER. GLADSTONE ROAD, GISBORNE. GRAHAM & CO., GlSBORNE, STOCK, STATION AND GENERAL COMMISSION AGENTS AND IMPORTERS. Cash purchasers of Wool, Tallow, and all Colonial Produce consigned to their Home Agents for sale. Importers of Stock and Station Requirements, Groceries and Oilmen's Stores, Ironmongery, Agricultural Implements, Saddlery, Wines and Spirits. Men's Clothing and Drapery Goods. T. WATERWORTH. CEMETERY MARBLE WORKS DlCKENS STREET, NAPIER. Plans furnished and executed in any part of the colony for all kinds of Tombstones, Railings, Monuments, Stone Carvings, &c. N. JACOBS, IMPORTER OF FANCY GOODS, Musical, Cricketing and. Billiard Materials, Tobacconist's Wares, &c. HASTINGS STREET, NAPIER. A. MANOY & C O WHOLESALE A RETAIL GROCERS And Wine and Spirit Merchants, Napier. N. B. Port Wine for invalids at 80s, per dozen, recommended by the faculty. W. GOOD. ———————— PRACTICAL WATCHMAKER AND JEWELLER, GLADSTONE ROAD, GISBORNE. I Clocks, Watches, and Jewellery, of every description bought sold, or taken in exchange. JAMES MACINTOSH, I NAPIER, ENGINEER, BOILER MAKER Iron and Brass Founder, General Jobbing Blacksmith, hopes by strict attention to business, and supplying a first-class, article at a moderate price, to merit a fair share of public patronage. J BLYTHE &. CO., DRAPERS, MILLINERS Dressmakers and Outfitters, I EMERSON STREET NAPIER. M. R. MILLER, STOCK & STATION AGENT NAPIER.
![]() |
4 432 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O NIU TIRANI. KIRKCALDIE & STAINS, DRAPERS, GENERAL OUTFITTERS, IMPOTERS OF MILLINERY, UNDERCLOTHING, BABY LINEN, MANTLES, COSTUMES, BALL DRESSES, HOUSEHOLD FURNISHING, CARPETS of every description, FLOUR CLOTHS (all widths), LINOLIUM, BILLIARD CLOTHS, &c., &c. IN soliciting the attention of Buyers resident in the country, KIRKCALDIE & STAINS respectfully announce that all orders are specially supervised by themselves and dispatched by the first mode of conveyance after receipt of order to all parts of New Zealand. Patterns forwarded on application, and Details and Styles given descriptive of the Articles mentioned in order. TERMS OF PAYMENT—5 per cent discount on all cash purchases over £200; 2½ per cent on all purchases over £200, settled monthly. Accounts rendered quarterly are subject to no reduction. KIRKCALDIE & STAINS, LAMBTON QUAY AND BRANDON-STREET, WELLINGTON. -- P. S. —Dressmaking conducted on the premises. Mourning orders promptly executed. * HE PANUITANGA. TITIRO MAI! TITIRO MAI! KA puta te Haeata o te Rangi ki Kihipone nei! Kua ara nga Kawainga o te ata!—ara, ko RENATA MA E HAERE MAI ANA KI KIHIPONE NEI. He tini noa atu a ana KOTI, TARAUTETE, WEKOTI, KAONE, PARAIKETE, RAKA, POTAE, KIAPA, Me nga tini mea katoa e paingia ana e te Maori. He maka noa tana mahi i te taonga. KO TE WHARE KEI KARATITONE RORI, INA, KEI TE WHARE PEKA TAWHITO A TAKANA. PARNELL & BOYLAN, IMPORTERS OF AGRICULTURAL IMPLEMENTS Of all Description, FURNISHING IRONMONGERS, GISBORNE. Guns, Shot, and Powder. BUSINESS DIRECTORY. Bread and Biscuit Bakers and Confectioners— HERON, J., Carlyle Street, Napier. JOHNSON, J. T., Hastings Street, Napier. (Refreshment Rooms). Engineer and Iron Founder— GARRY, J., Hastings Street, Napier. Fancy Bazaar— COHEN, H. P., Hastings Street, Napier. Fruiterer— BENJAMIN, G., Hastings Street, Napier. Hotels— ASHTON, E., Provincial Hotel, opposite the Theatre, Napier. BELL, JOSEPH, Crown Hotel, Port Ahuriri. YOUNG, JOHN, Rail-way Hotel, Port Ahuriri. Licensed Interpreter— GRINDELL, JAMES, Gisborne. Merchants and General Importers— DRANSFIELD & Co., Port Ahuriri. ROBJOHNS, IRVINE & Co., Port Ahuriri. VAUTIER, J. H., Port Ahuriri. Wood and Coal Merchants— WISHART & Co., Dickens Street, Napier.