![]() |
Te Waka Maori o Niu Tirani 1871-1877: Volume 8, Number 14. 17 July 1872 |
![]() |
1 91 |
▲back to top |
TE WAKA MAOEI O NIU TIRANI. "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA." VOL. 8.] PO NEKE, WENEREI, HURAI 17, 1872. [No. 14. HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI MAI. Ko nga tangata enei kua homai moni i muri nei mo a ratou nupepa, ara:— £ s. d. Meiha Kepa Taitokokiteuru o Whanganui 100 Meiha Topia Turoa o Whanganui ... ... 1 O O Wiari Tuahui ... ... ... ... O 10 O Kawana Paipai ... ... ... ... 010 O Hori Kerei Paipai ... ... ... ... O 10 O Ihaka ... ... ... ... ... O 10 O Mawae ... ... ... ... ... O 10 O Mete Kingi ... ... ... ... ... O 10 O Inia Marake ... ... ... ... ... O 10 O Tahana Turoa ... ... ... ... O 10 O Hakaraia ... ... ... ... ... O 10 O Poutini ... ... ... ... ... O 10 O Paratene Te Wheoro ... ... ... O 10 O Haimona Hiroti ... ... ... ... O 10 O Koroneho ... ... ... ... ... O 10 O Wirihana Puna ... ... ... ... O 10 O Pehira Turei ... ... ... ... O 10 O Ihakara Tukumaru o Manawatu ... ... 010 O Kawana Hunia o Rangitikei ... ... 010 O Tutekanahau o Kohimarama Wahi o Rua- tahuna ... ... ... ... 1 O O Wiremu Tauwhira o Whanganui ... ... O 10 O Hunia Te Iki ... ... ... ... O 10 O Epiha Taika ... ... ... ... O 10 O Haere tau e Whanganui! Hei Kai-whakaako koe mo etahi atu iwi o te motu nei. Mehemea ka penei te whakaaro o nga iwi katoa me ta Whanganui katahi ka kaha matou ki te mahi. Ka kore hoki e manaakitia te mahi a te tangata, ka tau te pouri ka ngakau kore ki te mahi. He mea pai te nupepa hei manaaki- tanga ma nga runanga maori—ko te ara tenei e rangona ai nga tikanga o te ao, e puta ai hoki te reo o te tangata ki nga tauiwi. Tenei te reta a Hoani Matiaha me etahi atu tangata o Turanga kua tae mai ki a matou, he whakaatu i to ratou whenua e hiahiatia ana kia retia ki te pakeha hei whangai hipi. E ki mai ana kaore ratou e pai kia Kootitia taua whenua. E kore pea te pakeha e pai ki te reti ki te kore e Kootitia. Otira ma koutou e panui atu ki nga nupepa pakeha ki te reo pakeha kia kite nga tangata e hiahia ana ki te pera. Tenei kua kitea e matou te reta a Hetariki Matao. Taihoa pea matou e whakahoki kupu mo taua reta. TE MATE KOROPUTAPUTA. KUA puta ta matou kupu ako ki a koutou i tera nupepa mo te Mate Koroputaputa. Na, he tuarua- tanga tenei—he tino ohiti hoki no matou koi pangia nga iwi maori e tenei mate kino, whakangaro tangata. Kua kitea taua mate ki uta nei i tenei takiwa. Kotahi te pakeha kua mate rawa ki Akarana i taua mate—tokorua kai te takoto tonu, mana e mate, e ora ranei. Tokorua hoki kua pangia ki Po Neke nei; ko tetahi o raua ka tata te ora, ko tetahi kai te takoto tonu. Kua kawea raua tokorua ki te moutere e tu ana i roto mai o te kuaha o Po Neke kia wehea atu raua i nga tangata o te taone. Kei reira hoki te takuta, me nga kai tiaki o te moutere kei eke atu he tangata ki reira. Ko nga kai he mea kawe atu, i runga poti ka whakau atu i tahaki ke atu o te wahi e noho mahi nei nga turoro. Ko te ahua o tenei mate, ka ora ake te turoro ka tahuna katoatia ki te ahi ona kakahu katoa me nga mea katoa i pangia e toua ringa i a ia e mate ana, koi toro haere te mate ki roto i nga tangata ora. Ko nga kakahu hoki o te takuta, ratou ko nga kai taka i te turoro, ka tahuna katoatia ano ki te ahi, ka tangohia he kahu hou. Na, me mohio koutou ki tenei mate he nanakia rawa. He kore rawa te tangata e ngaro ana i te whawhai; ko tenei mate koroputaputa te toa rawa ki te whaka- ngaro i te tangata. E kore rapea e nui oku tangata o te pakeha e ngaro, no te mea kua okaokaina te nuinga o te tangata—tetahi, e kaha ana te pakeha ki te whakarite i era atu tohungatanga hei oranga mona. Engari ki te pangia nga iwi maori e tenei mate, akuanei te ngaro rawa ai; no te mea e noho huihui ana i roto i nga, whare paru—me tona tinana hoki me ona kahu kaore e horoia tonutia ana i roto i nga ra katoa. Otira he oranga ngakau tenei kua O O kitea te tikanga e kore ai e kaha tenei mate—ara, ko - te okaoka i te tangata. Na, koi whakaparahako mai ! koutou ki ta matou e ako atu na. Ki te mea e hiahia i ana koutou kia ora tonu koutou hei tangata mo te
![]() |
2 92 |
▲back to top |
92 TE WAKA MAORI O NIU TIRANI. aomarama, kia tere te haere ki nga takuta kia okaina 1 koutou. Kua tae atu hoki te kupu, a te Kawana- tanga ki nga takuta pakeha katoa e noho ana ki nga kainga maori kia tahuri ki te okaoka i nga tangata— me oka noa, kaore he utu. Na, he manaaki tenei na te Kawanatanga i a koutou kia ora tonu koutou. Ko tenei kaua koutou e turi; me haere katoa ki nga takuta—te tangata matua me te tamaiti, te tane me te wahine, te tangata pai me te tangata kino, kaua tetahi e noho. Ahakoa kua okaina koutou i mua i o koutou tamarikitanga, me haere ano kia tuaruatia. Kai te pena hoki te pakeha inaianei—ko wai e noho i te pawera, i te ohiti o te ngakau ? Heoi a matou kupu ako ki a koutou. Ma koutou hoki e whaka- rongo ka pa te karanga ;—" Ko te Whakaariki! Ko te Whakaariki e ! Maranga te pa ! Ka mate tatou!" [No muri mai o te tuhinga o nga korero o runga ake nei kua tae mai te rongo ki Po Neke kua hemo rawa tetahi o nga turoro i korerotia ki runga ake e takoto mate ana ki Akarana. Ko tetahi mea hou hoki o taua kainga kua mate ano—mate rawa. Kia tere te tangata te haere ki te takuta kia okaina ia kei hopukia ia e tenei mate kino. Ko te oka hoki te matau e mate ai tenei taniwha kai tangata, te Koroputaputa.] TE HUI KI PAKOWHAI. No te Taitei te 11 o nga ra o Hurae i mutu ai te hui nui a Ngatikahungunu ki Pakowhai, te kainga o Karaitiana Takamoana M.H.R. Kaore ano matou kia ata rongo ki te tino tikanga o taua hui. Ki te tae mai he korero ki a matou o taua hui ka panuitia atu ano e matou. Engari ta matou i rongo ai he hui kimi tikanga hei whakaarotanga mo Karaitiana i tona haeretanga mai ki te Paremete ka tata nei te tu. Tetahi, he korero na Henare Koura ki nga iwi i ona whakaaro hou. E korerotia ana e wha rau (400) pea nga tangata i tae ki taua hui —nga iwi o Ahuriri katoa puta atu ki te Rawhiti. He whakahe ta Henare Koura i nga tikanga tuturu a te Pakeha; me kore he mema maori ki te Paremete ; me kore nga hoko me nga reti whenua kua whakaaetia i mua; me kore nga Kai Whakawa maori, he hanga noaiho ia ki a ia—nae kore anake ena tikanga ki tana whakaaro. Te mea pea i whakahe ai ia ki nga Kai Whakawa maori, mo tona takanga i tona Kai Whakawatanga. E kore ano e kake te tangata pera me Henare Koura, he tangata whakararuraru hoki i nga tikanga. Te take pea o tona whakahe ki nga mema maori he hae ki a Karaitiana mo tona tunga hei mema mo te Paremete. I mea hoki a Henare Koura i mua ko ia rawa ano he mema; no te tunga ko Karaitiana ka hae ia, ka whakahe ki te tikanga tuku mema maori ki te Pare- mete. Ki hai i whakarangona ana korero e te hui. Ki ana a Karaitiana e kore rawa e puta nga tikanga a taua koroke. Ko Renata Kawepo i ki atu me mahi a Henare i tana i kite ai, me mahi ratou i ta ratou i kite ai. E korerotia ana e iwa te kau, pauna (£90) a taua hui i kohikohi ai hei oranga ki Po Neke mo etahi hoa maori kimi whakaaro mo Karaitiana i te takiwa o te Paremete—kia tokorua. HE WHARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI. Ki a te Kai Tuhi o te Waka Maori. Rangitikei, Hurae 2, 1872. E hoa tena koe; me nga iwi maori o tenei motu tena koutou katoa. Kua hoha pea koutou i te roa e aku reta i ki ai au kia tuhituhia hei whakaatu i te whakatupuranga o te " hapi." Ahakoa ra, tenei katahi :a tuhia atu. Ko te takiwa tonu tenei hei to i te hapi tae noa ki e mutunga o Hepetema. Ko tona ahua e penei ana ne te pohuehue. Ko nga pua e rite ana ki te pua o :e akaaka—ko tona hua tena ko nga pua. Ko nga ;ake e tangohia ana hei purapura—nga take hoki e ite ana ki nga take o te pohuehue. No te tau tua- ;ahi anake te nuinga o te mahi ki runga ki taua mea ki te hapi. Ko te mahinga tenei. I te tuatahi ka hangaia te taiepa, kia tika tonu ; he kino nga taiepa pikopiko mo te hapi. Mahia hoki ki te wahi tau- marumaru kia ruru, mo nga hapi kei pakaru i te hau. Ka oti nga taiepa me tango nga rakau, nga otaota, nga aha atu, i roto i te maara kia marakerake rawa. Ka mutu tena me keri te whenua kia hohonu, me parau ranei ; ka mutu tena me hanga nga rarangi pukepuke, kia wha putu te rahi o nga puke, kia rua putu te teitei, kia whitu putu ki waenganui o nga rarangi, kia rite tonu te whanui o te takiwa, ara te tawhiti o nga rarangi, puta noa ki tetahi pito ki tetahi pito, kei hapi tonu te maara. Me to kia rua, kia toru ranei, nga take (taki ono inihi te roroa) ki te puke kotahi. Na, ka tupu nga rau me pou ki te rakau ririki e ono putu, te roa. Kati mo te tau tuatahi, e kore hoki e hua i te tau tuatahi. Mehemea ka hiahia te tangata ki te to taewa ki waenga o nga rarangi hapi i te tau tuatahi, e pai ana—kia kitea hoki he hua o tona maara i tena tau tuatahi. I te tau tuarua ka hua te hapi, otira ekore e tino nui. Engari te tau, tuatoru, tae noa ki te tekau o nga tau e kaha tonu ana te hua, mehemea i pai te nga- kinga. I roto i nga tau katoa i muri i te tau tuatahi kaua rawa etahi mea e whakatokia ki waenganui o nga rarangi. I te tau tuarua, i te timatanga o te raumati, me wehe mai tetahi o nga take i whakatokia ra i te tau tuatahi, a ka whakatokia ano kia pera me era hoki i te tuatahi ra. Kaua e tango kia nui ki te puke kotahi, engari me titiro ki te kaha ki te kore kaha ranei o nga take, hei reira te mohiotia ai te nuinga te itinga ranei hei tangohanga. I te tau tuarua hoki me kohikohi nga tarutaru i waenga o nga rarangi; me keri hoki te whenua i te taha o nga pukepuke. Heoi ra, ka tupu. Na. hei te tau tuatoru me poupou kite rakau taki te kau ma rua putu te roroa, kia toru rakau ki te puke kotahi—me te kakau kaheru te rarahi o te rakau. Me whitiki a runga o nga rakau, kia pupu ai. Ka tupu nga hapi, ka taea te rua te toru, ranei putu te teitei—katahi ka hereherea ki nga pou kia tupu. whakawiri ai ki runga ki nga pou. Na, ka hua mo waiho nga pua kia ahua ma, katahi ka whawhaki. Me tapahi nga hapi katoa ki runga iti ake o te whenua, rue unu nga pou me tuku ki runga ki te whariki kohi- kohi ai nga pua. Ka mutu te kohikohi me tauraki ki te ra kia maroke. Ka mutu, tena me pehi ki roto ki te peeke kia maro. Ka mutu. Ko nga tangata katoa e hiahia aua ki te whakatupu i tenei taru me tuhi mai ki au, maku e kimi purapura ma ratou. Otira ekore au e hoatu purapura ki te tangata kaore ano i whai taiepa—kei moumoutia nga purapura ki te tangata mangere. Na to koutou hoa aroha. Na HOANI TIWINI. Ki a te Kai Tuhi o te Waka Maori. Rangitikei, Hune 12, 1872. E hoa tena koe. Mau e tuku atu ki te nupepa enei korero mo te Mihitini patu witi a Ngatiapa. Ko nga utu o taua Mihitini e rima te kau ma rima pauna. Ko nga tangata nana i utu e wha te kau ma wha— taki kotahi pauna e rima herengi a te tangata kotahi. E puta ana te toru te kau peeke i te ra kotahi, ki te witi pai. Ka nui to matou marama ki to matou
![]() |
3 93 |
▲back to top |
TE WAKA MAOEI O NIU TIRANI. 93 taonga. E kimi ana hoki matou i nga Ture i ora ai te pakeha; koia tenei ko te ngaki witi, oti, kaanga, taewa, hei oranga. Na HONA TE AHUKARAMU. Ki a Te Kai-tuhi o te Waka Maori. Po Neke, Hurae 7, 1872. E hoa. Ka nui toku hiahia ki te tango i te nupepa maori hei korero maku. Mau e whakaatu mai te utu mo te marama. Kua kite a hau i Te Waka Maori, ka nui te pai o nga korero o roto. Na PURERE. (P. Jones, A.C.F.) [Kaore matou e tango a marama ana i te utu mo te Waka Maori. Engari e tango a tau ana—te kau herengi mo te tau. Mau e tuku mai kia te kau herengi.] Ki a Te Kai tuki o te Waka Maori. Ohau, Hurae 1, 1S72. E hoa. Kotahi hoiho kei Ohau nei e noho ana, kei a Hema Te Ao. Kua mea mai ia ki au kia tukua he whakaatu mo taua hoiho kia mohio ai te tangata nona. Ka kotahi tau me to hawhe e noho ana ki konei. Ko taua hoiho he taane; ko te kara he whero ; ko te whiore he roa ; he tiwha kei te rae ; he maaka kei te taringa katau ; he parani kei te peke katau, he penei 2 p. Ki te mea ka kore e tikina mai ka tae ki te 21 o nga ra ka hokona taua hoiho e Hema Te Ao. NA TAME ROOTI. [E mea ana matou ki taua hoiho, taihoa e hoko. Engari me panui i te tuatahi ki roto ki nga nupepa pakeha ki te reo pakeha, kia rongo hoki nga pakeha. Ma Hema e mea atu ki ona hoa pakeha kia tuhia he panui ki te reo pakeha ka hoatu ki to nupepa pakeha. Ma Hema hoki e utu te kai ta. Ma te tangata nana te hoiho e whakahoki mai i aua moni. Ki te kore e kitea te tangata nana, ka hoki mai aua moni i roto i nga utu o te hoiho me ka hokona.] Ki a Te Kai tuhi o Te Waka Maori. Po Neke, Hurae 10, 1872. E HOA, tenei he utanga ka hoatu e au mo te " Waka Maori." No te 23 o nga ra o Mei ka haere atu matou ko te Makarini ma—moe rawa atu i Tauranga. Hiake te ata moe rawa atu i Ngaruawahia. Ka noho a Te Makarini ma i reira, ka haere ahau, i te rua te kau ma rima, moe rawa atu i Kemureti: Ka mau i au a Nirai raua ko te Paratene i reira. I te 26 o nga ra moe rawa atu i Waniwani. I te 2S ka haere matou ki a Ngatiraukawa 1d Arohena, Ka mutu te tangi ka korero i nga korero o nga mate. Ka mutu tera katahi au ka whakatika atu ki runga;— " Whakarongo mai e Ngatiraukawa. He mea tono mai au e te Kawanatanga ki te whakaputa kupu atu ki a koutou. Ko te Kupu, tenei; kia noho noaiho, kia kati te whai i nga pakanga, kia whakaritea mai he mahi ma koutou ki taku—ara, ki ta Ngatiraukawa ki runga. Kua mahia hoki ena mahi e koutou kua mate te tangata kua mate te whenua." Kei runga ko Whatuai;—" E tika ana to korero. Ko ahau e kore e mahue taku i mahia ai. Mehemea ka puta i a Tawhiao te ki kia kino ka puta i a Te Kawana taua kupu ano. Ka haere ano a hau kia mate au me te whenua." Kei runga ko "Ruakaka. Pera tonu a raua kupu. Katahi au ka whakatika atu ano ;— "Kati te whai pakanga. Ko Orakau te pakanga; kaore koe i tangihia e Waikato; ko Tapapa te pakanga, kaore koe i tangihia e Waikato. A, mo te aha tena tohe ? Kaore koutou e mohio ki nga whakaaro o nga rangatira e rua, e toru; nau, kotahi tonu. Ehara i te mea haere noa mai a Te Makarini, he mea tono na o koutou rangatira kia haere mai. Ko te pakanga pai, ma te mangai—kia mau te take o te arero, kia oraora te matamata." Kei runga ko Hitiri;—" Kei waenga ahau i nga mea e rua." Kei runga ko Arama;—" Ka nui taku whakapai ki to korero. Kua mutu au." He nui nga tangata i whakaae. Ka moe i te whare. I te 3O ka haere au ki Te Waotu; ka korero ahau ki a Hori Ngawhare. Ka whakapai a Hori; ka whakaaetia e ratou te rori i te Niho o te Kiore. I te 2 o nga ra o Hune ka hoki mai ahau ka moe ki Arohena. Hiake te ata ka haere mai au. ka haere katoa mai a Ngatiraukawa, ki Arekehanara ki te whakaputa i a ratou whakaaro ki a Te Makarini. Kei runga ko Te Aranui ;— " Whakarongo mai e Ma. Kua kore ahau e puta atu ki nga whare ki waho. Kua noho noaiho, kua moe i te whare inaianei. Ka korero atu au ki a koe mo te rori i Te Niho o te Kiore. Ko taku whakaaro, maku ano e mahi taku wahi. Ko a matou korero ano enei ki a Te Moroati i tona taenga ake ki a matou." Pera katoa a ratou korero me a Te Aranui. Katahi ka utua e Te Makarini;—" E pai ana, a koutou whakaaro. Kia pera he tikanga ma koutou me ta Ngatiraukawa ki runga. Mo te rori, e pai ana, ma koutou ano e mahi." Ka mutu te korero ka puta mai ki waho. Ka moe, Inake te ata ka puta a Ngatimaniapoto. Ko nga rangatira ko Hauauru, ko Kumete, ko Paiaka, ko te Reinga (tamahine a Manuhiri), ko Te Waitere. Kaore ahau i rongo i a ratou kupu. Ka whakaatu ano a Ngatiraukawa i ta ratou whakaaro ki a Maniapoto. Ko te kupu atu tenei—ka moe ia i te whare. I te 14 o nga ra ka hoki mai matou i runga i te tima, moe rawa atu Ngaruawahia. Hiake te ata ka rere ki Hamutana, ahiahi rawa ka hoki mai matou ki Ngaruawahia. I te 1S o nga ra o Hune ka tae mai matou ki Akarana. E hoa ma, ka nui te pai o Te Makarini ki te pehi haere i nga raruraru, ki te ata whakahaere ki te taha ki te Hau Hau. Heoti ano. Na to koutou hoa aroha. Na MOROATI KIHAROA. Ki a Te Kai tuhi o te Waka Maori. E HOA,— Waiapu, 4th Hune, 1872. Mau e ta ki te nupepa o te Waka Maori tenei reta aku, hei tirohanga ma nga hoa e hiahia nei ki nga mahi pai kia nui haere. No nga ra o Aperira nei, ara no te 10, i tenei tau 1872, ka tu he hui ua te Mokena Kohere ki Orutua, he hakari no te ra o te whanautanga o tana moko- puna, o te Te Reweta Tuhorouta. He nui te kai o taua hakari. I mua mai o te hakari ka hapainga te pereti kohi moni; he nui te tangata, ko te moni i iti, he kore tonu no te moni i taua wa. Puta ana e £9 14s. 2d. I te mutunga o te kohinga katahi ka rangona te kupu a Te Mokena, ka mea ia: " E te iwi kua karangatia koutou e au kia hui mai ki konei. Kua puta ano hoki tetahi hikipene paku i tenei ra; ahakoa paku me maimoa, me te whakaaro ano ki to tatou Ariki nui i te Rangi. Kei te aroha nei au ki o tatou Whare Karakia kua pakaru. He tohu ano hoki tenei e mohiotia ai e nga iwi whakapono, e o tatou hoa pakeha, me etahi ano hoki o o tatou hoa i te motu, kua kore rawa to tatou whakapono. Koia taku kupu ki a koutou waiho tenei £9 hei timatanga mo te hanga i o tatou Whare Karakia. Kia uaua tatou ki te hapai i nga mahi pai—i te whakapono me te ture." Whakarongo ana te iwi. Kihai i mohiotia i mua o taua hakari te take o te kohinga moni. Ki te mahara o te iwi mo a ratou ahuareka noa iho. No to mutunga i a Te Mokena te korero i nga kupu i runga nei, katahi ka mohio te iwi mihi aroha ana matou ko nga kaumatua ki ana kupu *
![]() |
4 94 |
▲back to top |
94 TE WAKA MAORI O NIU TIRANI. I muri mai o taua hui, i te Ratapu, ka tu mai a ' Te, Buna." I kite ano maua ko Te Mokena i a Te Maka- rini me Meiha Ropata. I muri o te tima ka haere atu a Te Mokena ma runga poti ki nga kainga o te Whanau-a-Apanui tae- rawa atu ki Opotiki. Ko te take o taua haere, he whakahau tonu ki era iwi kia mau tonu ki te whakapono, kia noho ora i raro i te Ture, i te mana o Wikitoria. E hoa ma kei te nui rawa atu nga whakahau a Te Mokena kia u tonu te tangata ki te whakapono ; ka whai mana hoki te iwi i raro i te Ture, ara kia rongo ki a te Ture whakari- tenga. Kai te u tonu ia.ki. te karakia, kihai i pera me etahi rangatira o te motu, nei, e karakia ana i etahi wa, e whakahawea ana i etahi wa. Ko etahi atu rangatira he wa ano ka whakarongo ki te Ture ka hapai, he wa ano ka takahi i te Ture ka puru i nga mea pai kia kaua e puta mai hei painga mo te iwi. Ko te Mokena kei te tohe tonu kia tu he kura mo nga tamariki, kia puare hoki te rori—heoi, kua timata noa ake ia ki tenei mahi ki te mahi rori. Ko etahi atu rangatira o te motu nei kei te pai etahi ki ana mea e rua, ko etahi kei te kino. E hoa ma, whakarongo koa tatou ki te reo o te kai hautu o to tatou Waka e ata whakamarama nei i nga kokorutanga o te matauranga o te iwi nui, o te pakeha; e whakaatu mai nei i ona take i tipu ai tena iwi hei iwi rangatira mo te ao. Na to hoa, Na MOHI TUREI. Kohimarama, Wahi o Ruatahuna, Hune 8, 1872. E hoa tena koe. Kua huihui nga rohe o te Urewera i te 7 o nga ra Hune nei. Kati ko te kupu kua marama i au mo tenei hui he whakatu i nga rangatira e 70 o te Urewera hai whakahaere i nga tikanga pai ki runga ki te iwi kia marama ai nga tikanga o te Ture. Tuarua, he tiaki tonu i tona rohe koi pa mai te kino me te hara hoki ki oku takiwa. Tuatoru, ko te kore kaore e tukua tetahi wahi o tona whenua mo te hoko ranei mo te tuku ranei ki te tangata, ki te pakeha ranei. Tuawha, he kore kaore e pai ki Te Kooti Whakawa Whenua, ruri whenua, kereme ranei. Kati, kaore ano kia mutu noa nga korero o tenei hui. Kia mutu tera ano e whakaaturia ki a koe. Tenei hoki tetahi kupu ki a koe. Ko Te Waru e haere mai ana ki konei ki te tangi mate. Ara, kei a koe te tikanga mo taua tangata e marama ai. E hoa, tena te pauna ka riro atu mo te nupepa hei tiki atu i nga korero katoa. Mau enei korero katoa e tuku, ki te perehi. Heoi nga kupu. Na to pononga iti, Na TUTEKANAHAU. Ki Nepia ki a Te Omana, ara ki te Kawanatanga. Tari o te Hekeretari o te Koroni. Poneke, Hurae 11, 1872. HE Panuitanga tenei kia mohiotia ai ko nga takiwa i raro iho nei kua whakaritea hei takiwa Kura i runga i nga tikanga o " Te Ture mo nga Kura Maori, 1867." W. GlSBORNE. Ko TE TAKIWA KUEA o AWANUI (KAITAIA). Nga rohe. Ka timata ki Waipapa Kauri; haere tika tonu atu ki Mangatete haere tonu i runga i te huanui a te Kawanatanga ki Kaitaia; haere tonu i roto i te awa o Awanui ki te wahi i timata ai. Ko TE TAKIWA KURA O MANGAKAHIA. Nga rohe. Ka timata ki Hikorangi; haere tonu i runga i tetahi raina tika ki Kaikou ; haere tonu i runga i tetahi raina tika ki Tautoro; haere tonu i runga i tetahi raina tika ki Aukumeroa; haere tonu ma te taha ki te Tonga o te hiwi o Mangakahia ki te wahi i timata ai. \_\_\_\_\_\_\_\_\_ \\ Ko TE TAKIWA KUKA o WAITAPU. Nga rohe. Ka timata ki te rae ki te taha whaka-Raro o te awa o Hokianga, ka rere atu ma te tahatika ki te. awa o Herekino ; haere tonu ma te tahataha ki te Tonga o taua awa ki te ' haere tonu i runga i tetahi raina tika tonu ki Motu Kauri; ka haere i reira raa te awa o Hokianga ki te wahi i timata ai. Ko TE TAKIWA KURA o PAKAPAKA (OROMAHOE). Nga rohe. Ka timata ki Porotu; haere tonu Werowero; Ngahuha; Puketotara; Te Ahu ; Ohauparore ; Oromahoe. Ko TE TAKIWA KUKA o OHAEAWAI. Nga rohe. Ka timata ki Kauohimaui haere tonu Pepehanga ; Waitangihina; Huria; Ipurua ; Roehau ; Waipu- kenui; Kai-whakariri. Ko TE TAKIWA KURA o KAIKOHE. Nga rohe. Ka timata ki te Putahi, haere tonu Parahiraki; haere tonu Te Kotuku ; haere tonu Kirioke ; haere tonu Kaikohe, ka rere atu i reira ki te wahi i timata ai. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ Ko TE TAKIWA KURA o PUNAKITERE. Nga rohe. Ka timata ki Ruatuna, haere tonu Otaua; Mata- raua ; Komokoreia; ka rere atu i reira i roto i te awa o Punakitere ki Ruatuna. Ko TE TAKIWA KUEA o WAIMATE. Nga rohe. Ka timata ki Mangatarata; haere tonu ki te kainga o Wi Hau ki Waitangi; haere tonu Matatewha; Whangai Mohariri ; Wharengarahei ; Paterere ; Warenga; Te Urupa ; Piruiro ; Tangatapu ; Whare- o-Pareti; Karakareau ; Tokoko-puru; Waimimiti; Waitaiki; Te Ngako; Haowhenua; Ngakiekie; Puataraire ; ka ma te rohe a Te Karaka ki Paokaroro; haere tonu Pahuarua ki te rohe a Henare Wiremu ; haere tonu Waikarama; haere tonu ki Paremata ; haere tonu ki te wahi i timata ai nga rohe. I taia i runga i te Mana o te Kawanatanga o Niu Tirani, e GEORGE DIDSBURY, Kai-ta o te Kawanatanga, Poneke.