Te Waka Maori o Ahuriri 1863-1871: Volume 4, Number 10. 29 August 1867


Te Waka Maori o Ahuriri 1863-1871: Volume 4, Number 10. 29 August 1867

1 1

▲back to top
                       TE







WAKA MAORI O AHURIRI.

     "KO  TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 10. ]      NEPIA, TAITEI, AKUHATA    29, 1867. [VOL. IV.

HE KUPU  ATU ENEI KI NGA HOA

             TUHI  MAI.

TENEI kua tau mai te reta a te Watene Toro-

mata mo tona hoiho i  i te pakeha o te

Wairoa. E ki ana mai kia taia tana reta ki

te Waka, Maori kia rongo nga pakeha mo te

kitea e ratou taua hoiho ka whakahokia ki a

ia. Ekore  e mohio  nga pakeha ki te reo





Wuru; me tuhi mai ki te reo pakeha. Ka-

ene he tikanga i u matou mo taua nuipepa,

me tuia ki a Hemi Wuru, me utu ano hoki

kia taia atu ai. Tetahi me tamana o te Wa-

tene to pakeha nana i mau i taua, hoiho.



  Tenei kua  tae mai nga herengi 10s Iha-





.





KUA  nui haere i tenei takiwa nga

mahi maori a te pakeha raua ko te

maori  tetahi ki tetahi; ara, te reti

whenua, te hokohoko, te hanga whare,

te hanga taiepa, me te mano atu o te

mahi—a, e haere  katoa ana enei

mahi i runga i te ritenga o te Ture.

No  konei matou i whakaaro ai kia

whakaputaina etahi kupu hei wha-

kaatu i ta te Turei ki ai mo enei

mea hei matauranga mo koutou. Nga

whakaritenga me nga whakaaetanga.

                        

mahi katoa a to tangata he mea tika

kia tuhituhi rawa ki te pukupuku, a

ka whakamana  e tetahi o tetahi tona

ingoa ki taua pukapuka hei tohu mo

tona whakaaetanga kia kore e taea

te whakorekore i muri iho. Ekore

e tika kia ngaro etahi ritenga o te

                

whakaaetanga i roto i te pukapuka e

tuhia ana, engari me tuhi katoa nga



ritenga i whakaae ai—koi ngaro te-

tahi. Na, ki te puta he tautoheta-

nga he whakorekorenga ranei i muri,

akuanei ko taua pukapuka hei wha-

 aki i te tikanga i roto i te Kooti

Whakawa; ekore hoki e whakaro-

ngona te kupu  apiti noa mai a te

tangata, ko ta te pukapuka kua tuhia

anake e whakarongona. No te mea

   

muri iho e tetahi anake o raua. Aha-

koa ka ki te mea e whakorekore ana

he korero ke ta raua ko tona hoa i

muri i te tuhinga o ta raua puka-

puka, ekore ano e whakarongona. —

Engari ma raua tahi te whakaaro i

roto i te Kooti Whakawa kia wha-

karerea nga ritenga i roto i ta raua

                     

pukapuka  katahi ka tika kia pera

Ahakoa ka rite ta raua korero i waho

o te Kooti kia whakarerea nga ritenga

o ta raua pukapuka, a hei te putanga

mai ki te aroaro o te Kai Whakawa

ka ki ko tetahi anake kia whakarerea

ta te pukapuka, ko tetahi ki te ki kia

pumau ki ta te pukapuka, akuanei

ano pumau  ai. He  ara tika hoki

tenei. Ki te waiho ko nga korero-

rero noaiho a te waha hei whakakore

i nga ritenga kua mangu rawa ki te

pukapuka, penei hei aha koia tenei

hanga te pukapuka i tuhia ai ? hei

hanga noaiho rapea. Engari ki ta

matou  ano i ki ai, ki te whakaae

raua tahi i te aroaro o te Kai Wha-

kawa kia whakarerea nga tikanga o

roto o ta raua pukapuka, e pai ana;

ki te kore, ekore ano hoki e whaka-

rerea—haunga te rite o ta  raua korero

i waho te Kooti. Kia mohio kou-

tou, ka tuhia he pukapuka whakari-

tenga mahi, whakaaetanga mahi ra-

nei, me rupeke katoa nga ritenga ki

ki te mahue etahi ekore e tu-

kuna  te tangata nana te whakawa

kia apiti a waha mai i roto i te Kooti

nga  tikanga i mahue. Kotahi te

pakeha o Nepia i whakawa ki tona

hoa i te aroaro o tetahi o nga Kai

 Whakawa o runga ake i tona taenga

mai ki konei i te takiwa kua hori

nei. He pukapuka ano ta raua i tu-

hia hei whakatika i ta raua mahi. Ki

ana te tangata nana te whakawa ka-

ore i rupeke a raua whakaritenga ki

roto ki taua pukapuka. Ki atu ana

te Kai Whakawa  ekore ia e whaka-

rongo ki tena, heoi tana e whaka-

rongo ai ko ta te pukapuka. Na,

2 2

▲back to top
                 TE WAKA  MAORI  O AHURIRI.

pukapuka  penei kua ora te tangata

nana te whakawa.

  Otira kaore i ki te Ture me whai

pukapuka  rawa nga whakaritenga

me nga  whakaaetanga katoa; tena

ano nga mea e pai ana ki te whaka-

rite a waha noaiho—otira ki te tuhia

ki te pukapuka me pumau ano ki ta

te pukapuka. Ko  te whakawa a

nga pakeha i korerotia i runga ake

nei he mea  penei ano—ehara  i te

mea i kiia e te Ture kia whai puka-

puka rawa. Mehemea  i whakaritea

a wahatia ta raua mahi kua tukuna

te tangata nana te whakawa kia ko-

rerotia katoatia i roto i te Kooti nga

tikanga o ta raua whakaritenga—

penei kua ora ia, kua riro i a ia te

otinga o te whakawa. Tena, i mangu

ta raua korero ki te pukapuka na

reira i ki ai me waiho i ta taua puka-

puka he tikanga mo raua—ona tika

ona he atu.

  Ko  nga mea enei e ki ana e te

Ture me whai pukapuka; ara, nga

whakaritenga whenua—me  tuhituhi

rawa  ena; he whakaaetanga kia

hokona  atu kia hokona mai ranei te

hanga e taea ana te utu ki runga ake

           

 o te tekau pauna—me whai puka-

 puka rawa ano tena; te whakaae-

 tanga a te tangata kia meatia e ia

 tetahi mea a te takiwa e pahure ai

 tetahi tau kotahi i muri o tona wha-

 kaaetanga—me   tuhituhi ano tera;

 menga whakaaetanga katoa ano hoki

                O                                        O

 a te tangata kia utua e ia te hanga i

 namaia e tetahi tangata atu—me tuhi

 ki te pukapuka ano tena. Engari

 ki ta matou whakaaro me ata tuhi-

 tuhi marire ki te pukapuka katoa a

 koutou whakaritenga ki te pakeha,

 mo te tupono rawa ki te rangi o te

 whakawa e ai ana te pukapuka hei

 whakaatu  i te tikanga ki te Kai

 Whakawa—no   te mea hoki e kuare

 ana koutou ki te ara o te whakawa

 o te pakeha.

    Ko te Hatepe, te pa o Kopu i te Wai-

  roa, kua wera i te ahi—pau ake nga hanga

  o roto. Na te kaha o nga hoia o Meiha

  Pereiha i ora ai etahi: na ratou i tango ki

  tahaki—he ngaronga no nga tane o ro pa i

  te weranga.

    Nga  rangatira katoa o nga hoia o Inga-

  rani i mate i tenei motu i te timatanga mai

  o te riri ra ano taea noatia mai tenei takiwa

  e 28; nga rangatira o nga manuwao i mate

  toko 5. Nga  rangatira hoia i tu a kiko e

  37; nga rangatira manuwao i tu a kiko

  toko 8. Heoi nei ano. Tenei ano o ratou

  ingoa kei nga nuipepa pakeha, me ona ra-

  ngapu me  ona kaipuke i noho ai, kua taia

   katoatia.

HE  MEA TUKU MAI TENEI RETA KIA

     TAIA KI TE WAKA MAORI.

      Whero  Whero, Hurae  8, 1867.

Ki a te Penetana,

          Tumuaki Whakawa.

  E hoa tena koe. He kupu ua matou

ki a koe mo o matou wahi whenua e

noho raruraru ana i nga tangata hoko

whenua. Ka timata nga  rohe kei

Karaua, te Rahui Porotaka, Puketapu,

Taurawharona, Arai, Tawhitikarangi,

te Whakaongaonga, Paparatu, te Pou-

arouru, te Kohi-a-Paea. Tara-a-Waha-

nga, Whakapunake. Ko  tenei rohe na

to matou tupuna ua Paea i tuku iho

ki a Tapunga, ki a matou inaianei. No

konei matou i ki ai ko nga tangata hoko

whenua  me noho atu ki tua o tenei rohe.

Ko  te ingoa o te iwi ko Ngaitamanuhiri.

  Me tuku ki te Waka Maori enei ko-

rero.

             Na WI PAEKOHE.

         OPOTIKI.



 E KOREROTIA ana i roto i nga nuipepa

 mai o Akarana ite riri ano te Hau Hau

 i Opotiki. Kotahi rau te tohu o tana,

 hunga nana i tiki te pa o te hoia i Wai-

 oeka pupuhi ai i te 9 o nga ra o Aku-

 hata nei. Rokohanga atu e taua tohu e

 rua te kau tonu nga pakeha i roto i te

 pa. Mahara  noa te Hau Hau  tera e

 Iringa i a ia te pa—otira kaore i taea.

 No te rongonga ki te taparatanga o te

 pu ki Opotiki katahi ka whakatika mai

 i reira etahi hoia e toru te kau ka haere

 mai ki te awhina i ona hoa i ro pa. Ko

 te rangatira rana ko tetahi hoia i mua e

 haere aua, no te taenga mai ki te pa ka

 puhia e te Hau Hau ka mate ko a raua

 hoiho. No te rerenga mai o nga mea i

 muri ki te pupuhi ka whati te Hau Hau

 ki roto ki te otaota pupuhi mai ai—heoi,

 to no tonu atu nga pakeha ki ro pa.

 Awatea rawa ake kua kore te Hau Hau

 —kua  whati katoa. Ka  takina haere-

 tia e te ope pakeha te huarahi i whati

 ai—e  takoto haere ana te toto i te whe-

 nua maero noa. No konei ka maharatia

 kua mate etahi o ratou i te puhanga o

 nga pakeha i ro pa.

3 3

▲back to top
              TE WAKA  MAORI  O AHURIRI.

      HE PANUITANGA.



Ki nga tangata e whai take ana ki te whenua,

  kia mohiotia ai te mihi me te ra i tu ai te

  Kooti   hei whakana i o ratou take.

NA, he Panuitanga tenei kia mohiotia ai,

     ko te tako a nga tangata no ratou nga

ingoa e mau i raro nei ki nga piihi whenua

kua whakahuatia i raro nei, ka whakawakia

a te 28 o nga ra o Oketopa, 1867, o te Kooti

Whakawa  Whenua  Maori, ki Taupo, ko te

tino wahi hei nohoanga mo te Kooti, a muri

ake nei te Panuitia ai.

  Ko  nga tangata katoa e whai tikanga ana

ki aua whenua me haere ki reira.

  Ka  oti te whakawa, ka puta te Karauna

Karaati ki te hunga i kitea tona tika e te

Kooti; heoi ano, he tino whakaotinga tena;

ekore rawa e tika kia peke mai tetahi ta-

ngata ki muri.

                      Na TIKI.

               Kai tuhituhi o te Kooti.

   Kooti Whakawa Whenua  Maori.

     Akarana, Hurae 1, 1867.



 Ko Hitori te Paerata me etahi atu nga tungu-

   ta; ko Kaingaroa   te —e tata ana ki

                                          O

   te moana o Taupo.

   Nga rohe ka timata i te Ngutuawa o

 Mangawhiro, rere tonu i taua awa, tao noa

 ki te Taumata, haere tonu Wairakei, haere

 tonu Tiriraupenga, haere tonu i te awa

 o te Kuri, haere tonu Pukerimu, haere

 tonu te Papa, haere tonu  Mata, haere

 tonu te Wai Mahana, haere tonu te awa o

 Waikato, haere tonu i roto i Waikato, ka

 honu ki tona timatanga ki to Ngutuawa o

 Mangawhiro.



 Ko Hohepa  Tamamutu me etahi atu nga tu-

    ngutu; ko Oruanui, kei te takiwa o Taupo,

    te hiinga.

   Nga  rohe, ki te taha ki te Tonga ko

 Omai te timatanga, haere mai i te hiwi o

 Rakerangi, te Tuhingamata, Orawa, te Pu-

 natakahi, Oramuturangi te Mihi, te Huka-

 huka, te Ngako, Wairakei, rere tonu i roto

 i tu awa o Wairakei, u  tonu ki Waikato,

 rore tonu i te au o Waikato, Otahaka, te

 Whakatutu, Waitahanui, te Onepu, to Po-

 kuru, whawha te Tiemi, te Wharau-o-Ku-

 rapoto, ka huri mai te Wharau, Meremere.

 haere tonu i roto i te Ngaherehere, Nga

 Mahanga, Orangimaru, haere tonu i te awa

  o Whangamata u tonu ki Taupo, haere

  tonu i te  Akau  tutaki nou  ki  te ti-

 matanga ki Omai.

te Waranga, to Aratarikaka, Wai Popopo,

te Tutu-o  te-Ainga, Whawha, te Tieni,

Arikirua, te Wharau-o-Kurapoto, Nga Pou

Whakatuhi, te Wharau-o-Meremere, te

Pau Whaiti, Otuhounga.



Ko Paora Matenga  te Pukupuku te tangata;

  ko Kaingaroa kei Taupo te kainga.

  Nga  rohe ka timata i Waikato, ka rero i

tetahi taha o Pararahi, haere tonu i runga i

te hiwi, ka rore i tetahi taha o Rotokawa, i

te taha ki te Pueto, haere tonu i runga i te

hiwi, ka rere i Hipana, haere ki Otangihia-

wera, rere tonu Huiwaevvae, rere tonu te

Motuhangatoki, whakaheke ki Motukokako,

ka rero ki to Onepu, ka rere ki Rangitaiki,

ka rere i tetahi taha o Rangitaiki, ka rere ki

to Arawhata-Tawhito, ka rere ki uta Nga-

puketurua, ka rere ki te Wairapukao, ka

rere atu i runga i te hiwi te ritenga ake o

Tarepatutahi  ki te taha ano ki Rangitaiki,

ka rore tonu ka pakaru ki roto o Tarepatu

 tahi, ka rere i tetahi taha o taua awa, ka

 puta ki Waikato-a-Parariki, ka mutu.

4 4

▲back to top
57              TE WAKA MAOEI  O AHURIRI.
  KO NGA KARAUNA KARAATI ENEI KEI AU E TAKOTO ANA.
                Ko NGA TANGATA.
                                                                      
         

Te Meihana  Takihi me etahi atu      ...     ...     ...
Paora  Torotoro me  etahi atu ...      ...      ...      .
Karauria Tamai  Whakakite  a te rangi ...    ...     ... i
Paora  Torotoro me etahi atu ...
Paora Ropiha me etahi atu
Te Waka  te Kawatini
Renata Pukututu me etahi atu
Paora Torotoro me etahi atu ...
Enoka te Rua me etahi atu ...
Te Waka  te Kawatini me etahi atu
Hone te Wharemako me etahi atu
Henare Matua me  etahi atu ...
Wi  Rangituroa me etahi atu ...
Tareha me  etahi atu ...
Wi  Ngamaiaia  me etahi atu  ...     ...      ...      ...I
Te Waka  te Kawatini me etahi atu
Pitihera Kopu me etahi atu  .....
Hone te Wharemako me etahi atu
Karaitiana Takamoana me etahi atu
Paora Torotoro me etahi atu ...
H ota Tiki me etahi atu
Paora te Rangituruturua me etahi atu
Enoka te Rua me etahi atu  ...     ...     ...      ...!
Hoera  Pareihe me  etahi atu  ...      ...      ...      ...
Paramena Oneone me etahi atu
Renata Kawepo me etahi atu ...
Renata Pukututu me etahi atu
                                                                         
             Ko NGA WHENUA.
             
              —————————————————

          Mangateretere ki te Rawhiti
          Mangateretere ki te Rato.
         Rangaika.
         Te Pa Hou.
          Pakowhai.
          Upoko.
          Oero.
           Petane.
           Kohinurakau.
           Waikohu.
           Pukaahu.
           Tautane.
                Rangatira Mata.
           Korokipo.
         I Waima.
           Whataangaanga.
           Moeangiangi.
                    Hikutoto.
          Ohika Karewa.
           Wharerangi.
                
              Te Tapairu.
          Whangawehi.
            Te Wharau
           Ngawhakatatara.
         
              Otamauri.
           Poupoutahi.
              
   Me  tiki mai ki au enei Karauna Karaati, ka homai ai i nga moni utu mo te tuhituhi-
nga.
                                                          Na, te KUPA.
    Nepia, Akuhata 29. 1807.
          WHARANGI PANUITANGA.
 TENEI TE HOKO  NGAWARI
           KEI TE TOA  O TE

HUTANA  RAUA KO TE EAWINI.
KUA kite koutou i to maua whare
  nui i Nepia, kua, tomo tonu nei i
te hanga.  Ekore e taea te tatau i nga
hunga katoa o to maua whare. Kua
kite ra hoki koutou  kore rawa tetahi
mea e ngaro ana—te mea rahi, te mea
paku, te kakahu, te kai. te aha noa
atu.  E utaina tonutia mai ana i Inga-
rani o maua hanga i runga i nga kai-
puke  katoa o rawahi e u mai ana ki
Nepia.   Kua  puta te rongo ki nga
pakeha katoa o Heretaunga ki te pai o
 nga hanga o tenei whare—ko ta ratou
whare  hoki ia e mui mai nei ratou ki
te hoko.

   Ko nga kahu tane e tuia aua i tenei
whare.   Ko te tangata e hiahia aua kia
ata tau ki tona tinana he kahu moua
me  haere mai ia ki a maua.

       Haere mai whakamatauria.
          Na te HUTANA    raua ko te
               EAWINI.

   Nepia. Akuhata 29. 1866.
KUA   TAHAETIA,    kua haere ke
  ranei, i te taiepa a Tareha tetahi
hoiho pango he uwha, he ma kei te rue,
me nga waewae o muri he ma ano, ko
te parani kei te pakihiwi maui he penei
B.  Ko te wha tenei o nga marama i
                                                                    



Rihari  Meketoara (Richard M'Doall)
kei Miani.
  Miani, Akuhata 14, 1867.



TENEI!  TENEl!! TENEI!!!
TENEI  te take o te tohungatanga kei a
  maua!   Ko  te tangata e hiahia ana
kia hangaia  paitia tona tera me anga
mai ki a maua.   Ka  tukua mai e te
tangata tana tera pakaru, tana aha ranei,
kia tuia e maua ekore e taro ka oti, to-
na otinga me te mea hou tonu te kaha.
  Tenei kei a maua nga Tera hei hoko,
nga Paraire, nga Kipa, nga Wipu, nga
aha atu. Ko  to maua whare kei te taha
o te Peeke o Niu Tirani i Nepia nei.
    Haere   mai whakamatauria.
          

5 5

▲back to top
            TE WAKA  MAORI O AHURIRI                          38
                                   (WHARANGI PANUITANGA)
   PANUITANGA.         

  KI NGA  RANGATIRA o NGATIKA-  i
              HUNGUNU.                   |
KO   MIRA  raua ko RINITE tenei 
    kei Nepia nga tino tohunga hanga
whare, me te mano atu o  nga mahi  i
Kamura—nga  Whatitoka., nga Mata-
pihi, nga Keeti, nga aha noa atu. He
mea uta mai na maua i Ingarangi ra ano
nga Raka, nga Inihi, nga Titi, me ngu I
mea rino katoa, mo nga whare e hanga-
ia ana e mana—no  reira i kaha ai, he 
mea whiriwhiri mai hoki.
  Ko te whare o Karaitiana ma i Tau-
pata, i te rori putanga mui ki te taone
nei, na, maua i hanga. Ka  hiahia te  i
tangata kia  hangaia  e maua  tetahi
whare mona, ka  kore ona moni e pai
tonu aua maua ki te whenua, hei utu. |
Ko ta maua mahi he mahi hohoro, he mahi
                              pai.                                   

   WHAKARONGO   MAl.
TENEI    au to koutou hoa tawhito te
    noho nei maua ko WIREMU kei te
WHATAAPUKA.    Kai  te hoko  tonu
maua  i nga hanga me ngakai e hiahiatia
aua e te tangata maori ;—ani. he huka,
he ti, he tupeka., he raihi, he paraoa, me
te mano kai atu.
   Ko nga kahu ;—he koti, he paraikete,
 he tarau, me nga kakahu tane katoa,
me  nga kakahu wahine katoa.
   E tangohia ana hoki e maua nga kai
 e whakatupuria ana e nga maori ; ara,
 he kaanga, he witi, he taewa, he aha
   na atu.
     Haere mai ki te tangata tawhito.
       Na WIREMU raua ko KENERE.
   Nepia, Pepuere 2G, 1867.

   WHAKARONGO   MAl!
 KO   au ra ano tenei ko NOIHU  kei
      Nepia nei ano e noho ana, e hoko-
 hoko tonu ana i te taonga. Kua tae
 mai koutou ki toku whare, kua hoko
 koutou i aku hanga, kua mohio koutou
 ki te ahua. Engari tenei nga mea hou
 kaore ano koutou kia kite.
   Ko nga tupeka o taku whare he mea
 kua  oti te tapahi, kua oti te mirimiri—
 he huri nana i tapatapahi, e tu nei kei
 roto i taku whare. He tupeka pai rawa,
 he reka ; te mate tapahi, te aha—ko te
 puru tonu, kai tonu.
   Kei tetahi taha o te rori i te Whare
          o te Kawanatanga, i Nepia,.
              Na ERUETI NOIHU.

 TENEI TO TOHUNGA KI TE
        HANGA WAATI!

  KO    au, ko te tangata e tuhi atu nei
       ki a koutou nga rangatira me nga
  tangata o Heretaunga, ko au tenei ka-
  tahi ano ka tae mai i Ingarani ki tenei
  kainga mahi  ai i taku mahi hanga
  Waati, hanga Tieni, me te tini atu o
  


 Niu Tirani
  Nepia.
               Nu PERUA

   KOTAHI PAUNA  HEI UTU.
  KUA   HAERE    KE tetahi HOIHO
       RAHOPOKA      pango nei.  Te
  parani kei te pakihiwi katau he penei
  H ; kei te pakihiwi maui he penei N—
  he haehae ma kei te pongaihu. I haere
  ke i te Aute taua hoiho, i anga whaka-
                                                                                                           O
  Puketapu. 
  Omahu  Moteo 
 

  Teone Heirapa (John Heslop)


       Nu WIREMU EREHANA.
     Wharerangi, Akuhata 9, 1867.

       PANUITANGA.
   TENEI   uu te tangata tawhito kei te
     whare hoko  i ko mui o te Papari-
   kauta o te Kemara i te huarahi putanga
  mai ki te taone. Ko te

   WHARE O RANANA



                   Na RAWHE.

  WHAKARONGO  MAI TE TA-
       NGATA HAERE HOIHO !
.
   TENEl au to koutou tangata tohunga
     ki te hanga hu mo nga hoiho! Ka
    hiahia te tangata kia haianatia nga wae-
   wae o tana hoiho me haere mai ki au ki
   te tangata hou whakamatau ui kia kite
   koutou  i te mahi pai.  Tetahi o aku
   mahi he  hanga parau whenua.  Ka
   mahia e au te parau pakaru, anana ! me
   te mea he parau hou tonu !
     Ko  taku whare ko te whare paraki-
   mete i runga mai o PUKEMOKEMOKE.
   Kua  riro hoki i au taua whare.
     Haere mai  whakamatauria te tani/ata
                     hou.
        Na WIREMU  ROPITINI.
      Nepia, Pepuere 22, 1867.

6 6

▲back to top
                   TE WAKA   MAORI  O AHURIRI.

                            WHARANGI PANUITANGA.

HAERE  MAI KI TE  KAI MA

          KOUTOU 



KUA     tu taku whare taka rohi kei

     pahaki tata mai o te Peeke o Niu

Tirani i Nepia. Ekore  e ngaro taua

whare  i te tangata haere—he whare

hou tonu ia, he whare teitei. He nui

nga kai e hangaia aua e au, nga rohi

nei ano, nga keeki hei kai marenatanga,

nga paua, nga kai reka noa atu.

  He  peeke witi (peeke kautahanga

nei) etahi kei au e takoto aua mo  te

hoko.

 Haere mai koutou ki te whakamatau ki

                  aku kai.

    Na ANARU PEREEKI,

                    Kai  taka rohi.

  Nepia, Akuhata 29, 1867.





   TENEI TE HANGA!

TENEI RAWA ANO TE HANGA!

 HAERE    mai te tane, haere mai te

  wahine, haere mai  te tamariki,

 haere mai te katoa, ki te ora mo o kou-

 tou waewae ! Kei au nga PUUTU

 KAHA, te mea roa, te mea poto; te

 mea matotoru, te mea rahirahi; te mea

 utu nui, te mea utu iti; te mea tane, te

 mea wahine. Haere mai tirohia.

   Ko taku  whare kei tetahi taha o te

 rori i te ritenga ki te whare hoko rongoa

 i Nepia, i ko mai o te Peeke.

         Tikina mai, patua 

             Na te WURU,

. • Kai tui puutu.

   TENEI TE TAONGA!



TENEI    te taonga kei au e tu ana, ara

    ko aku tera hoiho, ko aku paraire,

ko te tini noa atu o nga hanga mo te

hoiho, mo te kaata. He mea  kawe

hou mai no Ingarani, naku ano i kara-

nga atu kia tuia mai mo toku whare

   o

hei hoko ki nga rangatira o Heretaunga.

  E  tuia ana nga tera, me nga mea ka-

toa o te hoiho i tenei whare.

               Na HOURA.







WHAKARONGO  TE TANGATA

         HAERE!

MEA     ake, hei  te tuatahi o nga ra o

     Hurae, ka tu tetahi whare Papari-

kauta maku  i tua mai o te arawhata i

Tutaekuri. He  ingoa mo  taua whare

ko te POROWINIHERA HOTERA.

 Ko nga patiti o aku pataka (ara nga tai-

 epa kai ma te hoiho) kua oti te tiri ina-

ianei—no  Ingarangi mai  nga kakano.

                                           

 Ko nga kai o taku whare mo te tangata

 haere ekore  au e pai kia kino, kia iti

 ranei—taku  e pai ai kia ora rawa te ta-

 ngata koi ngau tuara ki au. Tetahi ko

 te WAKA MAORI nuipepa ka puta tonu

 mai ki taku whare hei korero ma koutou.



   Na e mea ana au kia haere mai kou-

 tou ki taku whare whakamatau ai me ka

 haereere koutou ki te taone.



  Haere mai  e whai i te waewae <

         Uenuku  kia hai koe i te hai.



         Na HEMI AHITONE.