Te Waka Maori o Ahuriri 1863-1871: Volume 3, Number 60. 23 September 1865


Te Waka Maori o Ahuriri 1863-1871: Volume 3, Number 60. 23 September 1865

1 1

▲back to top
                         TE











       "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 60. ]      NEPIA, HATAREI, HEPETEMA   23, 1865. [VOL. III.

            KUA MATE.

   A te PEKA te Kai-whakawa o Waiapu i

   mua  atu ra. I mate ki Po Neke i te 7 o nga

   ra o Hepetema  nei. He  tutu no te iwi

   Kingi i Waiapu  i mauria mai ai taua

   tangata e te Kawanatanga koi waiho i

   reira ka kohurutia. Ko te whare i noho

   ai i Waiapu kua tahuna e te Hau Hau

    inaianei i te riri e riri mai nei.

 TENEI kua  taia e matou i tetahi wahi

 o tenei niupepa nga korero o te taua

 pakeha kua tae ki Opotiki, te matenga

 hoki o nga Hau Hau o reira. Nana

                                                 W

 hoki i whakarongo ki nga tangata kua

                                 O                        O

 puihitia nei, a Kereopa raua ko Patara;

 a mahue ana ta ratou noho pai, tahuri

 ana ki te kohuru i to ratou matua a te

 Wakana, te tangata atawhai nui i a

 ratou. Tona hokinga iho ko ratou ano;

 apopo hoki  ko tona kainga ka  riro.

 Na, he mate te homaitanga a te Hau

 Hau  ki era tangata; hua noa pea ratou

 he pai i tahuri ai. Katahi ano matou

 ka kite i tenei hanga te manaaki i te

 kuri puihi; he hanga whanako hoki ia.

 Kua  whakaporangitia te whakaaro o

 era tangata e Hatana i mahue ai te pai

 me te ora, i rere ai ki runga ki te kino,

 me te mate. Ahea rawa ra mohio ai

 nga tangata: ahea rawa marama ai te

    

 whakaaro?  Te titiro nga Hau Hau ki

 te parau  o a ratou poropiti i ki ra kia

 rere matou ki te moana i a ia; te titiro

 ki etahi o ratou e mate ana i tena taha,

 i tena taha; te titiro ki nga kainga e

 riro ana, nga  taonga, nga aha, a ka

 mohio ake pea ehara ta ratou mahi i te

 mahi atua, engari he rupahu noa iho no

 te tangata kia puta ai tona whakaaro

 kino, kohuru. Ki te tukua ta ratou

 tikanga  kia puta, tena e pehea te oti-

 nga ?  Tona otinga ra he pena me nga

 ritenga o mua, ekore e reka te moe, te

 kai, te aha, i te wehi—ka he noa iho.

 E  nga  iwi tika o te moutere nei kia

  kaha te hutihuti i tenei taru kino e

 tupu  ake ana i waenganui i a tatou,

 koi ngaro te whenua.



  KUA puta ta matou kupu i tetahi niu-

  pepa i mua ra kia whakaaturia e matou

  te ra e hokona ai nga whenua o te Ka-

  wanatanga i te Wairoa, i te Mahia, mo

  te hiahia nga tangata o ena kainga ki

  te hoko tekihana ma ratou ka mohiotia

te rangi e hokona ai. Na, ko te 29 o

nga ra o Noema e takoto mai nei te ra

kua karangatia e te Kawanatanga hei

ra akihana i aua whenua—hei Nepia

nei ano akihana ai. Ko te tangata e

                                                           

hiahia ana ki tetahi tekihana me wha-

kaatu tana wahi e pai ai ia ki a Taitene,

ka hoatu hoki nga moni hei hoko ki a

ia, mana e kawe mai ki a te Karini hei

kai hoko, he mea ano ma  Taitene e

hoko. Manahokima Taitene e whakaatu

nga ritenga ki te tangata e hiahia ana.

 E pai ana hoki tenei kia tango wahi

 koutou kia noho tahi koutou ki nga

pakeha, kia inaki tahi i nga mahi maori

 o te ao.



         WAIROA.

 TENEI kua rongo matou ki nga mahi a

 nga tangata o te Wairoa ki te kai i te

 waipiro. E ki ana ehara i te ahua tangata

 te ahua o tera kainga i tenei takiwa. Ka

 tata te heke ki roto ki te kuaretanga ra-

 watanga ena iwi e mahi tonu nei ki te kai

 i taua kai whakaporangi i te whakaaro.

 E pouri rawa ana matou ki tenei mahi,

 no te mea he rongo pai te rongo o taua

 kainga i mua atu nei i to ratou kaha ki

          

 te pehi i tera kino i te Hau Hau.

 Kaua  rawa koutou nga tangata o te

 Wairoa  e whai ki te tauira kino o nga

                                                                  

 pakeha, kuare i to koutou kainga, koi

 rawa  kore koutou, koi he  noa iho.

 Inahoki, me titiro koutou ki nga pa-

 keha  pera kaore e puta tona ingoa,

 kaore e aha—noho  tonu  ai i roto i te

 paruparu. Ko  te Kai-whakawa  o

 reira kua tino mea  inaianei kia pehia

 taua kino. Koia hoki me koutou nga

 Kuini maori me uru tahi koutou ki te

 pehi, no te mea  kotahi ano to tatou

 whakaaro  ko te noho tika, ko te pehi i

 te Hau Hau, ko te hapai i nga ture o

 te Kuini.



         OPOTIKI.

 TA  matou ki i te nuipepa o te 26 o Aku-

 hata: —"  Apopo raru ai ena tangata nana

 i kohuru i a te Wakana. " Koia ano tenei

 kua raru. Kua  mate ia, kua nohoia tona

  kainga e te pakeha; kua tare te hoki o te

  Kuini i runga ake i te wahi i kohurutia ai

  a te Wakana.

    Tenei nga korero na. No te 8 o nga ra

  o Hepetema nei ka tae nga tima e 5 ki

  Opotiki, he kawe tangata ki reira hei whiu

  i taua iwi kohuru. E toru nga tima nana

  i uta nga tangata, kotahi te tima manuwao

2 2

▲back to top
30               TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

o te Kuini hei tiaki i te whakaekenga ki

uta, kotahi te tima paku hei tomo ki ro

awa  hei kawekawe i nga hoia ki uta, ka

rima ai nga tima. Ko tenei i muri nei ko te

tima i noho i Ahuriri i mua ra, i mahi ki te

ope i te paru i roto i te whanga kia hohonu.

Hui  katoa nga hoia pakeha me nga hoia

maori kua eke ki Opotiki inaianei e rima

rau e iwa te kau. Nga hoia maori Kuini

 129, o ratou apiha maori ano te 13; ko to

ratou apiha pakeha  ko  Makitanara, no

Ahuriri nei ano i mua ai. Nga. hoia pake-

ha e wha rau e rua te kau ma wha; ko a

ratou  rangatira e 23. Ehara  ratou i te

 tino hoia no Ingarani mai, engari he pakeha

 no uta nei i whakahoiatia. Ka mutu, no

 te taenga ki Opotiki ka whiti atu ki runga

 ki te tima paku  nei e 250 tangata, he

 pakeha anake, ka rere taua tima ki te kawe

 i ena ki uta. No te taenga ki te ngutu

 awa he eke anake ki runga ki te tahuna i

 tetahi taha o te awa, whati ana te ngaru

 ma runga i taua tima i a ia e takoto ana ki

 uta. Katahi ka anga mai te Hau Hau o

 uta ki te pupuhi, he mahara pea na tona atua

 parau i kukume ki uta. Otira kaore he

 tangata i mate, tokowha nga mea tu a kiko

 —he  tu pai. No te kitenga mai o te tima

 manuwao kua eke tenei ki te tahuna ka tu-

 kua mai nga poti katoa ki te mau inga tanga-

 ta o runga ki uta, a rupeke katoa ki uta i aua

 poti te hoehoe. E mea  ana kia hoehoea

 mai ano nga mea i runga i era kaipuke (nga

 maori me  nga pakeha) katahi ka puta te

 marangai, he tuaraki te hau. No konei ka

 mahue  te hoehoe ka rere nga tima ki te

 moana me  nga hoia ano i runga. No te

 ata ka tu aua tima i te taha ruru o te mou-

 tere o Whakari. No  te 10  o nga ra ka

 mate te hau, katahi ka rere nga tima tae

 ana ano ki Opotiki. Tae rawa atu kua

 taea e nga pakeha ta ratou tima i mahue i

 runga tahuna, kua maanu ki roto ki te awa

 tu ai. No muri hoki i a ratou kua huaki

 te pupuhi a te Hau Hau ki nga pakeha i

 mahue  ki  uta, otira ki hai i mate; ko te

 Hau  Hau anake i mate, whati atu ana. No

 te Manei, te 11 o nga ra, ka mene katoa

 nga  hoia maori (no Whanganui)  ki uta.

 No   te taenga ki uta ka huaki ta ratou

 pupuhi ko  etahi o nga pakeha ki te Hau

 Hau. Ki hai hoki i kaha te Hau Hau; ka

  whaia haeretia e te maori raua ko te pakeha

  marara noa ki tetahi taha, ki tetahi taha;

 horo  ana nga pa, tahuna ana nga whare,

  murua ana nga taonga—nga kai, nga poaka,

  nga kau, nga hoiho, nga kaata, nga aha

  noa atu. Ki  hai ano kia ahiahi noa kua

  tare te haki o te Kuini i roto i te pa o te

  Hau Hau i runga ake i te wahi i patua ai a

  te Wakana. No te ahiahi o taua rangi ka

  huaki ano te Hau Hau ki te taha Kuini,

  nga pakeha me nga maori, me tona mate

  tonu ano hoki; kaore hoki he kaha o te

  iwi rupahu nei. Te aonga ake o te ra i te

  Turei ka kitea nga tupapaku o te Hau Hau

  te 13  e takoto ana. Tera  ano pea he

  tokomaha nga  mea kua  toia atu e ratou.

  No muri iho ka kawea ki uta nga pakeha

  o runga o te toru o nga tima. Ko tenei

  kua rupeke katoa ki uta me nga kai, me

  nga paura, me nga teneti, me nga pu nui,

me nga aha noa iho. Ko te tima paku i

mahue ki roto i te awa hei mahi i nga mahi

o reira, ko etahi tima kua hoki katoa mai.

  Heoi, tena pea taua iwi te noho mana-

wareka i runga i te kohurutanga i to ratou

minita, i to ratou matua. E  ki ana pea

ekore e  taea to ratou awa e te pakeha.

Kaore ano pea ratou kia rongo ki te kupu

i roto i te Kawenata Tawhito, ara: —" A

kia mohio koutou, e hopukia koutou e to

koutou hara. "  Ko te rite tonu tenei mo

nga iwi kohuru apopo ake nei.





No te te 13 o nga ra o Hepetema nei ka

tae mai te tima i nga hoia i korerotia i tera

nuipepa, i haere mai i Taranaki. Hui

katoa ratou, nga rangatira me nga tangata,

ka toru ai rau. Ka hui ki enei kua noho

noa mai  ka waru pea rau hoia kei Ahuriri

inaianei, koti whero anake. Haunga nga

pakeha  mirihia, he tokomaha ano  hoki

ratou.



   No te te 13 o  Hepetema ka rere atu i

Nepia  tetahi kaipuke rewa tahi e rere ana

ki Turanga. Na runga atu i taua kaipuke

etahi o nga hoia i noho i te Puketapu i mua

ra, e 27  ratou i haere me ta ratou ranga-

tira. E haere ana taua ope hei hoa mo nga

maori Kuini i Turanga. Hei  matamua

 ratou. Ki te tupono he riri ki taua kainga

 tera ano te hiku.





   No te te 13 ano o Hepetema ka tae ma?

 ki Nepia nei te tima o te Kawanatanga. I

 rere mai i Waiapu, i te kainga hoki o He-

 nare Potae. Tokowhitu   nga  herehere

 Hau Hau  i runga, he mea tuku mai na

 Henare Potae. He  mea  taotu tokorua o

 ratou. Kua kawea  atu ki Po Neke aua

 koroke i muri nei.





   Ko te Makarini tena kua riro ki Po Neke

 i runga i te tima i a te Reiri Paata, no te

 te 16 o Hepetema nei i rere ai.



   I korerotia e matou  i tetahi nuipepa i

 mua nga korero o te whenua keri koura i

 tera moutere i nga kainga o Ngaitahu; ara,

 i Okitiki i tera tai i te taha kapekape o

 taua moutere. I tenei takiwa e korerotia

 ana kua nui rawa te koura e kitea ana e te

 pakeha i taua whenua. Rahi ake i te rima

 mano  pauna moni i riro i etahi tangata to-

 kotoru mo  a ratou koura i kitea ai e ratou.

 I etahi wahi o taua whenua kai te iwa te

 kau pauna moni e riro ana i te tangata ko-

  tahi i te wiki kotahi, ia wiki, ia wiki, mo

 ana koura e kitea ana. He tokomaha o te

 iwi nei o Ngaitahu kei reira e mahi  tahi

 ana ratou ko nga pakeha.



 HE WHARANGI  TUWHERA  MA NGA

          HOA  TUHI MAI.

          Patangata, Akuhata 30, 1865.

  KlA TE KAI TUHI O TE WAKA  MAORI, ——

    E hoa, tenei ka kite iho a au i te wha-

  kaatu mai ki a matou mo te ritenga o nga

  hoiho e takahi ana i te whenua  o tetahi

  tangata, e ki ake nei te kupu taihoa ka

3 3

▲back to top
                TE WAKA  MAORI O AHURIRI.. 31

whakaritea e te Kawanatanga tetahi whare

hei whakaritenga mo nga mahi hopu hoiho,

kau, kuri, hoiho tariana, kau puru. Ko a

au ka nui toku pai ki enei ritenga e kore-

rotia ake nei e tenei nupepa o  te 26 o

Akuhata nei. Inahoki ko te mahi a Koru-

mene  raua ko  Rarati kaore e penei ana.

Me  whakaatu ki a matou mo a matou

hoiho kia kitea e raua to matou turinga ki

ta raua whakaatu ka mau ai ki te pauna.

Kaore  kau e penei ana me  enei ture e

korero ake nei. I pouri ano hoki toku

ngakau  i roto i nga ra o Hurae ra. I haere

noa atu au ki Kaikoura e wha  tahi aku

hoiho i roto i te pauna. Ka  rima ano

miniti i roto i te taiepa, ui rawa atu au ki

a Rarati; —"  E hia nga utu mo aku hoiho

inaianei?"  Ki ana mai kaore ia e mohio

 ana, kei a Kemara e mohio ana. I muri

iho ka  tomo ia ki roto ki te whare ka

 tuhia e ia te tauira ki a Kemara mo te po

 kotahi o te hoiho e 5 herengi. I te ata ka

 utua e au aku hoiho kotahi pauna. Rite

 tonu tenei ki te tahae i te moni  na te

 tangata.

             Naku na HORI NIA NIA.

         Patangata, Hepetema 13 1865.

 KI A TE KAI TUHI o TE WAKA MAORI.

   E hoa tukua atu ki te Waka Maori ta

 matou mihi aroha ki o tatou hoa e pokia mai

 ra e te aoahi o te ahi o te Hau Hau i Wai-

 apu, i Tokomaru, i Uawa.

   E hoa ma e te Mokena, e Henare, tena-

 rakorua me  o korua  hoia katoa. Tenei

 te matakitaki iho nei  ki ta korua mahi

 e mahi  mai  na. Tena whakarona  ra

 nga kauae o te iwi kohuru tangata nei, o te

 Hau  Hau, kia kite ia i te utu o tana mahi.

 Tenei hoki etahi Hau Hau kei Heretaunga

 noi. Ka tae mai ana te korero o ta korua

 mahi e patu mai na i nga Hau Hau o kona

 ka tu ona poropiti ki runga ka ki he parau

 anake, ehara i te Hau Hau e patua mai na

 engari be kupapa. Whakarongo  mai ianei

 ki te wahaata o te Hau Hau; whakarongo

 atu e patua ana mai era wahaata e aki aki

 ana ano enei na. Kia rongo mai koutou

 mea ake pea ka kino a Heretaunga nei. I

 te 4 o nga ra o Hepetema ka  tukua te

 meera a te Hapuku ki Wairarapa. Te take

 o taua meera he kupu na Karaitiana mo te

 niu o Ihaka kia waiho i raro takoto ai. No

 te taenga atu o nga hoia tokorua a Karai-

 tiana ki te kawe atu i taua kupu ka tango

 te Hau  Hau  ki nga pu  hei pupuhi i

 aua hoia. Whakawiria rawatia nga taringa

 uaua o ena Hau  Hau. Ka nui rawa te

 whakahihi o nga Hau Hau i kona i muri

 mai, i ko mai, a tae mai ki Heretaunga nei.

 •  E hoa ma tenarakoutou i raro i te mana

  o te Atua nui o te rangi; a ma te Atua

  tatou e tiaki, mana hoki nga painga e ho-

  mai ki a tatou aianei, a ake tonu atu.



    Na to koutou hoa aroha,

          Na RENATA PUKUTUTU,

                        o te WHATIAPITI.

            Petane, Hepetema, 1865.

KI A TE KAI TUHI O TE WAKA   MAORI, ——

  E ta, kia rongo mai koe he manu rere

maua  nana tenei reta ki a koe. Koi mea

koe ki te paku o maua ka huna i to maua

reo—kaua  koe  e pena. Inahoki he reo

manu mana e whakaatu te takiwa o te kai,

he reo manu mana e whakaatu te putanga

mui o te raumati, o te hotoke hoki; he reo

manu  hoki i nga takiwa o mua mana e

whakaatu te putanga mai o te ope taua, ka

ora  ai te tangata. Koia hoki  tenei he

whakaatu tenei i ta maua i kite ai i Petane.

I  tetahi rangi inanoa nei tan ana maua

ki runga ki te arawhata i Petane okioki

ai; titiro atu ana mana e haere ana mai

nga pakeha tokorua me te amo haere mai i

nga  rakau. Te  taenga mai  ki te pito

ki uta o te arawhata ka tahuri ki te pa i te

ara. No  te otinga ka  ki tetahi ki tona

hoa; —"   Heoi ra, ekore o taua hipi e puta

inaianei ki runga ki nga whenua maori. "

Te  mea i mohiotia ai e maua to raua reo

he manu  Hau Hau maua, na reira i mo-

 hiotia ai. Katahi ka hoki aua pakeha ki

to raua kainga. I muri i a raua (ka whano

 ka rere maua ki te mahi kai ma maua) ka

 puta mai etahi tangata maori no te Hau

 Hau. Te  taenga mai ki te arawhata ka

 kite i te pa o nga pakeha; ka puta te kupu

 a tetahi: —" Taua ka mau i nga rakau a te

 hanga pakeha nei kia ai he ara mai mo a

 raua hipi ki tenei taha, kia tika ai he tono-

 nga moni ma taua i a raua apopo. " Wha-

 kaae tonu tetahi. Katahi ka  tukitukia te

 pa ka amohia atu nga rakau hei wahie mo

 to raua kainga.



   Heoi ra, no to maua kitenga i taua mahi

 taurereka ka whakarihariha noa iho maua,

 ka mea maua he manawanui marire no te

 pakeha i waiho ai enei tu tangata kia noho

 ana; ki ana maua kia whakarerea rawatia

 e maua te Hau Hau, kia anga maua ki te

 taha Kuini. Koia ano tenei, meake maua

 rere atu ki te taone noho ai. Engari ki te

 kitea e maua  tetahi mahi kino a te Hau

 Hau o konei me tuhi ano he reta ma maua

 ki a koe.

          Na PIPIWHARAUROA raua ko

                     PITOITOI.

 [Ka  tika ta Pipiwharauroa raua ko Pitoitoi.

 Kua  rongo ano matou ki taua kerero. ]





          HE PERUPERU.

   Ka  tohe au, ka tohe au ki a Patara,

       Ki tatu tangata i whakamate i te waru,

   Kati Kawana, kia kutia au, au;

       Kia wherahia au, au.

    E, kia rere atu te kohuru ki tua o Hikurangi

       Titiro mai ai. Ae ! Ae ! Na !





    Aue ! I pai Taranaki,

       I poharu Waikato,

    I miere Tauranga.

    Ko to arero tena e whatero i mua ra,

        I o rangi koroke.

    Whakakapo, whaitia; kei  te poharatanga

          pu! a!

4 4

▲back to top
32              TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

   WHAKARONGO   MAI.

ME  haere mai nga maori, me nga manuhiri

  puta  mai ki Nepia nei, ki taku whare

matakitaki ai ki aku hanga hou. Ara ko nga

TERA WAHINE; ko nga TERA TANE; nga

PARAIRE; he papai anake, he iti ano hoki te

utu.

  Tenei hoki nga Hate, nga Tarautete, nga Koti,

nga Ringi, nga Piwhi, me  nga  aha noa atu.

Kei taku whare enei hanga e tu ana, ko te whare

e tu aua i tetahi taha o te rori i te toa hou o te

Hutana.

                     Na RAWHE.

      HAERE MAI KI TE MATAKITAKI.





      PANUITANGA.

KO     aku  hanga i taia atu nei au na ru nga

      mai  i te kaipuke i a te NEPIA kua pau

tenei te hoko—ekore   hoki e toe i te papai o

aua hanga. Ko  tenei be taonga hou enei kei au

i tenei takiwa na runga mai  i etahi kaipuke

maha; ekore e taea te tatau. Ko taku karanga

ano i mua ra, koia ano tena; ka kore te moni i a

koutou, ahakoa tena, me haeremai ano koutou ki

 te matakitaki—tena te rangi e kite ai koutou i te

moni ka hoki mai ki te hoko.

   E hiahia ana au ki te boko taewa; ma te tangata

 e whai taewa ana e haere mai ki taku whare,

maku  e hoko.

                    Na te HATANA.



   TITIRO MAI! TITIRO MAI!

 Koutou nga tangata e hiahia ana ki te taonga

             ngaware te utu.



 KO    au tenei, ko PERENITIHI, e whaka-

       whetai atu ana ki nga maori o te Wairoa,

 o etahi atu hoki kainga i tenei pito, mo to ratou

 manaaki i au i nga takiwa kua hori nei ki te hoko

 i aku taonga. Na, he mea  atu tenei kia rongo-

 mai ratou e tukuna katoatia atu ana e au oku

 taonga inaianei; ko nga utu ka whakaititia rawa-

 tia e au, he mea kia we te pau atu, kia watea au

 te hanga i tetahi toa nui atu i te hokonga o nga

 whenua o te Kawanatanga i konei a muri ake nei.

 Hei  reira ka tango mai e au etahi taonga hou

 katoa. Ka pai hoki au  ki reira ai kia waiho au

 hei kai hoko ma nga  tangata i a ratou kaanga,

 witi, aha atu, i runga i te ritenga o te pakeha—

 ara, he koha ano ma te kai hoko.

                   Na PERENITIHI.

   Te Wairoa, Akuhata  1, 1865.





 NGA  MAHI A TE HOTOKE.

 KO    te ROPITANA   o Nepia e karanga ana

        ki nga rangatira me nga tangata o Here-

 taunga, tenei kei a ia nga tino KAHU HOTOKE

  —nga  Paraikete, nga Tarau Huruhuru, nga Koti

  Huruhuru, nga Haora Wahine, nga Kawhe, nga

  aba noa atu.

    Ki te hiahia te tangata kia tuia  mariretia he

  kahu mona, kei te whare o te Ropitana nga

  kai tui—ahakoa kahu tane, kahu wahine ranei. E

  mahara ana te Ropitana tera e pai nga tangata

  ki tana mahi me ka whakamatau ratou—ko tana

  mahi tonu tenei i Akarana i mua, he hoko.

     Ko  te whare kei ko atu o te Toa o te

  Hutana raua ko te Eawini, na te mea kei tetahi

  taha o te rori.

                   Na te ROPITANA,

  TENEI TE HANGA!.



ERIMA    nga pouaka TERA TANE, me nga

     TERA WAHI  NE katahi tou ka tae mai ki

au—e  wahia ana e au inaianei ano.

    Te utu o te Tera Tane kotahi pauna, te

kau ma rima herengi—haere atu etahi ki runga

ake.

                     Na RAWHE.







      PANUITANGA.

HE     pakeha hoko  i nga kai maori nga ta-

      ngata  kua tuhia nei  nga  ingoa kiraro

iho—ara, i te witi, i te aha noa.

        Ko te WATA ratou ko KENERE

                 ko WATA  ano.







    WHAKARONGO!!

E   MEA ana a WIREMU  RAETEPONE,

     o Waipawa, ki ona hoa Maori kia rongo

mai ratou e hokohoko tonu ana ia i te Witi, i te

 Poaka, te aha noa atu hoki a te tangata maori.

  Rupeke  katoa nga taonga, me nga kai pake-

 ha i kei tona whare hanga i Waipawa e tu ana hei

 hoko..







  TURANGA  TERA HOIHO.

 E MEA    ana a HOURA, kai hanga tera nei,

   ki nga  tangata Maori o Heretaunga  kia

 rongo mai ratou e haere tonu mai ana ki a ia

 nga utautanga tera pai o Ingarani mai. He mea

 whakarite marire e ia kia hangaia  mai  ano;

 ehara i te mea hanga noa. Ko  te ritenga o te

 utu e ngaware ana.

   Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria

 mai ki a ia.

    Heekipiri rori.







     KARANGATIA!

          KARANGATIA!!

 TENEI TE HAERE NEI nga kaipuke taone

    a te HUTANA raua ko te EAWINI

 roto i nga marama  katoa. Heoti nei ano 

 whare e uta te tika tonu mai ana i Ingarani i 1

 hanga nei i Paraikete, na reira hoki i iti ai te utu

   Te kau enei takai Paraikete kua tae mai i tena

 takiwa tonu; he whero te ahua, he ma etahi, 

 puru  etahi—he mahana  katoa.

   Tenei hoki nga kahu  huruhuru, nga  kai

 mahana katoa ano hoki, kua tae hou mai hei kai

 HOTOKE. Otira hei mote aha i korerotia

 tenei whare, te whare kua mohiotia e nga tanga

 katoa o Heretaunga.



   Haere mai, tirohia nga paraikete

         Na te HUTANA raua ko te EAWINI





      PANUITANGA.

 KIA     rongo mai nga tangata o Mohaka,

        nga tangata haere hoki. Tenei kua o

 au  te whakatakoto rongoa whakamate 

 kou  whenua katoa i Mohaka, i Waitaha hoki.

                       Na PIATA

                               o Mohaki