![]() |
Te Waka Maori o Ahuriri 1863-1871: Volume 2, Number 49. 29 April 1865 |
![]() |
1 1 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI i AHURIRI. "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. " No. 49. ] NEPIA, HATAREI, APERIRA 29, 1865. [VOL. II HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHl MAI. TENEI ano te reta a Heremia o te Wairoa. Otira ki ta matou whakaaro kaore e tau ena korero mo te purimu o nga tangata hei korero mo te nuipepa. Engari ma nga tohunga karakia tena wahi. Ma koutou ra e mahi atu. Hei te meera i muri tonu i tenei ka tukua atu tetahi nuipepa nui ki a koutou. He nui nga korero e takoto nei mo roto. WAIROA. KUA tae mai nga rongo o te Wairoa. No te 19 o nga ra o Aperira ka tae mai te Hau Hau ki te Uhi, te pa o Ngatikuru- pakiaka. E kiia ana e 300 ratou, tae ki 400, taua ope. No te kitenga o nga pa- keha i tenei taha o te awa, me o ratou hoa maori, e whakaara ana te Hau Hau i ta ratou pou, katahi ka mau ki a ratou pu hei tiaki mo ratou. Ka mutu, i te aonga ake o te ra ka turakina e te Hau Hau te pou ra, ka whakaarahia tetahi, he mea tei- tei ake; ka whakamana te kurapae ki runga, ka whakairia nga kara maha ki runga, E pehea ana ranei ana ritenga o aua kura? He kore tona ano pea. I whakahuatia tetahi o aua kara ko Henare te Apatari, hei patipati pea mo tona iwi kia tahuri kia a ratou. Muri iho ka whai korero. Ko Taiapa, ko Maihe, ko Pitiera Kopu nga kai korero. Utua ana mai a ratou korero e Paora Korori raua ko te Waru, ratou ko etahi atu. Ina ano aua korero kua tae mai ki a matou, hei tetahi nuipepa i tua i te Wiki nei ka taia—he roa hoki, ekore e o ki. tenei. Ko Ponipata te poropiti o te Hau Hau. Na, he ranga- tira kaha, no Wi Wi tena tangata a Poni- pata, te hoa riri o Weretana i mua; a, mate ana, riro ana i a matou i te herehere. Ko tona wairua pea tenei kua whakatangatatia inaianei e te atua o te Hau Hau hei tiu mana. E pouri ana matou ki te koroheke nei ki a te Matenga Tukareaha e korerotia ana kua rere ki te Hau Hau. Hua noa be pono tona reta i taia ki te nuipepa nei, i ki ai ia ekore ia e pai ki aua mahi kohuru a te Hau Hau. Rongo rawa atu kua pe- peke tonu te rere ki roto i a ratou i te tae- nga mai ki tona kainga. Kanui te whakapai a nga pakeha katoa o te Wairoa, o konei hoki, ki a Kopu ra- tou ko Paora te Apatu, ko Taiapa, ko Maihe, me nga tangata katoa e piri ana ki te taha Kuini. Na ratou te tino mahi whakakotahitanga mo te pakeha raua ko te maori. Ka mohiotia kohi ratou inaianei he hoa aroha no matou; hei pou whaka- whirinaki tanga ratou mo nga wahine me nga tamariki o te Wairoa. Heoi, he kupu tenei na matou ki nga rangatira o te Wairoa. He pai rawa tena mahi a koutou, te pana i nga iwi kohuru e kawe mai ana i ona ritenga kino ki to koutou kainga. Otira koi mahara koutou ko te Hau Hau anake kai te kohuru i te tangata. Tena ano tetahi tangata kohuru kino rawa; ko WAIPIRO tona ingoa. Engari ano ra te Hau Hau e kitea ana tona mahi tapahi i te tangata, e mohiotia ana tona ahua. Tena ko Waipiro e mahi puku tonu ana ki te ngau i te ngakau o te tangata, pirau iho, mate iho. Koi titiro koutou ki te mahi a te pakeha ware ki te kai nui i tana kai, a, waiho ai hei tauira mo koutou. Ka rangatira te ingoa o te Wairoa ki to koutou kaha ki te Hau Hau; akuanei, ki te kore koutou e tupato, ka kuare akuanei i te mahi a Waipiro. Kua rongo hoki matou e nui ana te mahi kai waipiro a nga tangata o kona inaianei. Engari me kaha koutou ki te pehi i taua mahi. Ko Waikato tena kua tae ki Rotorua, ko Wi Tamihana te rangatira i roto i a ratou. He reta na Hakaraia o te Rawhiti nana ratou i tiki ake hei awhina i a ia ki te riri ki te Arawa. Ko taua iwi ko te Arawa kei tetahi mou- tere e noho ana i te moana i Rotorua, ko Mokoia. te ingoa. E ki ana a Wi Tamihana te mea i whakaaetia ai e ia taua reta a Hakaraia, mo te hopukanga i te ope Hau Hau e te Arawa i te taha ki Maketu i mua ra—i mau ra a Hori Tupaea. Ko Piperiki, ko te pa nui o Pehi i Whanganui kua nohoia o te pakeha. E 300 nga pakeha, e 80 nga maori Kuini kai roto i taua pa e noho ana inaianei. E ki ana a Pehi kaore ano kia taea noatia taua pa e nga iwi katoa i nga riri o mua. Kua kati tonu te awa i taua pa, me nga ara katoa; te ara ki uta ki Taupo, nga ara ki Waitotara, ki Taumatamahoe, me nga ara ki te taha tonga ki Rangitikei nei. Kei taua pa hoki te huinga o aua huarahi katoa. Ko nga maori Kuini o Taranaki kua pupuhi ki te iwi o Wiremu Kingi i roto i te pa ki Kaipikari. No te ata o te 21 o Maehe nei i huaki ai te pupuhi ki taua pa. Kotahi tonu te whakahokinga mai a tera i ro pa, muri iho ka tahuti. Ko etahi o ratou i tu a kiko; ko Kohituku te mea o ratou i mate rawa—ko tetahi ia o nga tangata nana i kohuru a Henare Ngakoti ratou ko tona wahine, ko tona tamaiti, i korerotia i tera nuipepa i mua ra. Heoi, kua kite tena i te utu o tona mahi. Ka pahure nga haora e toru ka hoki mai ano te iwi ra, ka pupuhi mai ki nga maori Kuini e noho ana i to parae. No te whanaatutanga o te kai pupuhi i a ia ka tahuti ano, ngaro tonu atu.
![]() |
2 2 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI. TURANGA. No te Ratapu, te 23 o Aperira nei, ka tae mai te tima a te Kawanatanga, i rere mai i Turanga. Ko te Wiremu nei ano, ko Wi Tako, ko Matene Whiwhi, me to raua ope katoa nga tangata o runga. Ko Hirini te Kani hoki tetahi i runga, me etahi atu rangatira o Turanga. Ko te Hau Hau kua panaia i taua kainga, kua riro. Ko nga tangata kainga i tahuri ki taua mahi kua ri- peneta, kua hoki mai ki te whakapono nei ano. Kua pai nga ritenga o reira inaianei i te mahi a te ope o Wi Tako ma i haere atu na—kua paki a runga i te rangi, kua marino te moana ngaru. Tenei kua tae katoa mai nga korero ki a matou; ka taia katoatia ki tetahi nuipepa e whakaputaina ana i tua i te wiki nei, ekore hoki e taea te mahi inaianei i te raruraru ki nga mahi. Ko tetahi o nga pane pakeha i te Hau Hau tenei kua riro mai i runga i taua tima; tetahi ko te taiaha me te pu tupara a Pa- tara kua riro mai hoki. Ko te taiaha he whati; he aitua hoki ki to mua ki. Ko Hirini te Kani nei katahi ano ia ka haere whenua, katahi ano ka haere ke i tona kainga; me tona papa, me tona tupuna hoki, he pena ano, kaore ano i haere whenua noa. Ko tenei he kaha no te ngakau o Hirini kia uru ia ki roto ki te mahi a nga iwi whakaaro rangatira ki te pehi i nga ritenga kohuru e whakaputa ana i to tatou moutere i tenei takiwa. He reta tenei ki raro iho nei na nga pakeha o Turanga ki a Wi Tako, ki a Wa- tene Whiwhi, me o raua hoa; he mihi no ratou ki te mahi pai a taua ope i Turanga. E nui ana te pai o matou ki te ta i taua reta whakaputanga i te whakapai o nga pakeha ki taua ope; no te mea he kaha rawa no ratou i whakama ai te Hau Hau. i kore ai e mana ona ritenga i Turanga. Ki a WI TAKO, ki a MATENE TE WHIWHI, me o raua hoa. E hoa ma. He mihi atu tenei na matou ki a koutou mo te pai o ta koutou mahi ki tenei wahi o te motu nei i roto i enei wiki e toru i noho ai koutou ki konei. Puaki noa te ki hatepe a te tangata mo koutou, uaua tonu koutou ko o koutou hoa mahi ki te whakahoki atu i nga raruraru e huri a waipuke mai ana ki tenei whenua. Kua oti hoki ta koutou mahi te whakamana e te Atua, ina hoki i to kou- tou taenga mai e nui ana te kaha o te iwi Hauhau nei, inaianei ia kua hoki haere. Ko Patara raua ko Kereopa me o raua hoa kua riro atu; he wha- kama ki te matenga o ratou me a ratou korero whakawai e patupatua tonutia ra e koutou. Ma te Atua e tiaki o koutou wahi kei taea e nga raruraru e whawhaitia nei e koutou i konei. Turanganui, Aperira 22, 1865. [Ko nga ingoa o nga pakeha katoa o Turanga i tuhia ki raro iho o tenei reta. ] PATARA TE TOHUNGA O TE HAU HAU. Ko nga korero i raro iho nei he mea homai na Wi Tako ki a matou. Na, ka taia e matou kia kite nga iwi katoa i te ahua o te tangata e arahi ana i te Hau Hau ki te mate, e whakarangatira ana hoki e ratou hei rangatira mo ratou. Ko te ahua o tona kanohi tenei kei a te Kupa. He pakeha hanga ahua tangata i haere atu i Nepia nei nana i mahi ki te pukapuka. Kua kite matou i taua ahua; a, e tu a whakarihariha noaiho ana, me te mea he ngarara. Katahi ano ta matou tangata ahua kino i kite ai matou. He whakamaramatanga tenei i ngu mahi tini- hanga a Patara Ngonge ki ana hoa noho tata. Kua nui noa at u te pakeha ki Poneke me te whakapono ka tae mai a Patara Ngonge i Waika- to. Ka noho ia ki Pipitea ki tona whaea; ka kite ia i tona tuahine i a Mata Pekamu, i moe i te pakeha i a Teoti Aitaone, kei Te Aro tona kainga. He mahi Toakipa (Storekeeper) ta taua pakeha i taua taima; he taokete tenei no Patara. Toko whitu a Teoti Aitaone tamariki awhekaihe. Ko te mahi a Patara i taua taima he tiaki hapu, (tiaki toa nei. ) Tona tahuritanga iho he tahae i te pouaka moni a tona taokete a Teoti Aitaone. Ao ake i te ata ka kimi taua pakeha i aua moni; na kua ngaro, ko te pouaka i whiua e Patara ki te Kuini Wapu i Poneke. No te aonga o re ra ka kitea e nga maori e tako! o ana i roto i te wai. Ko taua poaka i waohia a roto ki te kohatu, takaia a waho ki te pake, a, whiua ki te wai. Ko te tini- hanga tuatahi tenei a Patara, ki tona taokete pu i te 1815 o nga tau o te Ariki. Kaore i whaka- wakia taua hara; pai tonu tona taokete ki a ia. Te tuarua o ona he, ko te hoiho o Ihaia Porutu. I arahina e ia ki Waikanae mate tonu atu, kaore i utua e ia. Haere tonu atu ia ki Whanganui, ka mauria atu e ra ko te hoiho o Wiremu Tamihana te Neke. Ka tae ia ki reira hiahia tunu atu ia ki tetahi wahine rangatira no Whanganui. Katahi ra ka tahuri ka tuhituhi i tetahi reta tinihanga mana ka kiia e ra taua reta na Ihaia Porutu. Ku nga kupu tenei o taua reta; — " Poneke 1818. " Haere ra e taku reta ki toku tuakana ki a Patara Ngonge. E hoa, tenarakoe. Ka nui toku aroha atu ki a koe. Tena tau rota kua tao mai kei au. he tono mai nau kia hoatu o au nga tupu- tupu nei, nga paepaeroa, nga puahi, me te hoiho, me te. E tiakina ana e au enei mea hei taonga mo korua ko tou hoa. Engari ma koutou ko ou taokete e tika mai, kia rongo hoki au i te ra e korua ko hoa. " Na ko te tinihanga tua toru tenei a Patara. Ehara i a Ihaia Poruru tenei reta. Na to Patara ringa ano i tuhi taua rera, he tinihanga nana ki ona raokete kia kiia ai he tika, kia riro ai te wahine mana, a Makere te Kopakore. No te taenga atu o Wiremu Tamihana ki io riki atu i tona katahi a Patara ka hoki ki Taranaki. Muri iho ka haere ia ki akarana ka kite ia i tetahi wahine pai i reira, ko Taraaha te ingoa, he tuahine no te Mutu—he wahine pai rawa. Ka mea atua Patara ki nga tungane, —" homai te wa- hine na maku. '' Ka mea mai nga tungane, —"he Mere Pounamu koia tau?'' Ka mea a Patara, "ae. " Ka mea nga taokete, —''kowai nga ingoa?" Ka mea atu a Patara. —''ko Kiwi tetahi, ko Uru tetahi. " Whakaaetia mai ana e nga tungane taua i wahine mana, a ka moe i a ia. Muri iho ka tatari I nga tungane kia puta mai nga Patu Pounamu, e rua tau e tiaki ana; no te korenga, heoiano, ka tangohia te wahine. Ko te tinihanga rua wha tenei a Patara. Ka tuhonoa atu tenei mahi a Patara ki nga hanga a Wi Tako. I tinihangatia e ia ki nga ra- ngatira o Tauranga. Ko nga taonga o Wi Tako he papa Pounamu, he kaho tupeka, he pouaka paipa, e rua kohunga—ko nga taonga enei o Wi Tuko. Ka utua e Pene Kaiawha, e rua hoiho, e wha nga mako, hei utu mo aua taonga. Muri iho ka mate ia i te tangata nona nga taonga. Katahi ka ki atu a Patara no muri tonu iho ia i a Wi Tako, kotahi ano to raua papa me to raua whaea. No reira ka whakaaetia aua taonga kia riro i a ia. Ka hokoa tetahi ki a Ngatiporou ki te waka, hoatu ana mo tana pakuha; ka riro mai i a ia ki Waiapu ko tetahi o nga hoiho me nga mako e wha. Ka hokoa e ia ki a Ngatiporou e toru nga mako; ko te mako kotahi i puritia e te
![]() |
3 3 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI. Meti Kai Whakaako. Ko te hoiho kotahi, i a Rota minita: i puritia o ia hei utu mo nga moni o una witi i whanakotia e Patara. Muri iho ka • haere a Kota ki Poneke, ka kite i a Wi Tako ka korero mo te ritenga o taua hoiho me aua taonga; whakaaetia atu ana mo Rota te hoiho e Wi Tako. Ko te tinihanga tua rima tenei o Patara. Ka rongo a Patara kua tae mai te reta a Rewi ki Mataitawa, ka tonoa e ia kia kite ia i taua reta. Ka riri a Hoani Kainoki raua ko Hoani ka mea kaua o hoatu ki a Patara. Te whakaaro o era tangata kia huna noatia iho, kia kawa e ho- atu ki Taranaki kei kitea nga korero o taua reta, ka he. Katahi ka mamingatia e Patara, ku mea, —"kia kite kau au ka waiho ai. '' No te whi- whinga ki tona ringa kaiahi ano ka whakatika ki runga; —"Na ekore e hoki atu i au tenei puka- puka; ka riro i a au ki Taranaki. " Ka whaka- huatia mai tana tau; — Kokewau, kokewau. Huruhuru potete— Kai a te kurikuri; ki a au e! ki a au e! E paiti i! Ka whakahuatia, te tau a Patara, haere tonu atu ki Taranaki, whakatakototia iho te kotikoti hei patu i nga pakeha i Wairau, i Tataraimaka. Ka mutu i konei nga mahi tinihanga o te tua- tahi. Kitea ake nei ko Patara ano tenei e haere nei ki to ako i nga tangata noho pai o te motu nei. Hei titiro ma koutou a mua ake nei; kiu kaua koutou e titiro ki nga arahi penei a Patara, kei arahina koutou ki te huarahi. Engari kia maro te haere ki te ana e te whakaaro. Heoiano. Na te hoa aroha Na WI TAKO NGATA. V HE RETA NA TE KAWANA KI A WI TAKO. Te Whare o te Kawana, Nowema 21, 1864. E hoa, e Wi Tako. Tena koe. Kua tae mai te pukapuka i tuhituhia mai e koe i Waikanae o te 29 o nga ra o Oketopa. E tino hari hau no te mea e hoki mai ana koe ki te ara tika. Kaore ano au kia wareware noa ki nga ra o mua, ki o mahi pai hoki i tera nohoanga oku i konei. Ku koa rawa au ki taku hoa o mua ka tahuri ano ka mahi i nga mahi pai. Kua rongo au ki nga mea i whakaaetia e te Pokiha ki a koe; ara, nga korero i wha- kapuakina e ia ki a koe. Ka mana katoa era kupu ana. Taria atu ka tuhituhi puka- puka ano au. ki a koe kia roa. Na to hoa G. GREY, Kawana. Ki a Wi Tako Kei Waikanae. HE WHARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI. Patangata, Aperira 12, 1865. KI A TE KUPA. E hoa, tena koe. E kore e mutu taku whakaatu ki a koe mo nga tangata kua uru ki te Hau Hau. Ka whakaatu tonu au ki a koe i roto i nga marama katoa o te tau e haere ake nei. Kua tu te haki o te Hau Hau kei Patangata nei; he mea wahi mai i roto i a Potatau e tu ana ki te Hauke. A keiwhea ianei au kia rongo i te riri a te Hapuku mo taua haki i riro mai nei ki Patangata, kia mohio ai au ki te henga o taku reta i tukua atu na ki a koe—i ki atu ra ki a koe i Waipaoa he parau naku ? Na, titiro mai; kua riro mai tetahi o ana haki ki Patangata nei i a Hemi Waiparera, i a Rota Porehua, i a Henare Pungarehu. Ko nga tangata tena o Patangata i uru ki te Hauke. Kaore au e mohio ki a Paraone ki tona mahara, taihoa pea. Ko matou kei te riri ki taua mahi porangi, ko Renata, ko Wi Tupuna, ko Maika, ko Tamati, ko matou katoa; e rua te kau ma rima matou e riri nei ki te Hauke kia hoki, kaore e rongo. Na matou pea i kore ai e rongo. Mehemea pea ko te ringa kaha o te Tianara e tono nei e kore pea e whai mined. E hoa, kanui te ongaonga o tenei mahi e mahia atu nei; me te mea tonu e rere ana ki te patu tangata mana. Na RENATA PUKUTUTU. Patangata, Aperira 21, 1865. KI A TE KUPA. E hoa, tena koe. No te Taitei au i tae mai ai ki konei ki Patangata nei ki te Hau Hau, ki te korero ki a ratou ki a Hemi Waiparera, ki a Rota Porehua, ki Waikato hoki, kia hoki me tona atua ki tona kainga; kaore kia whakaae mai ki taku korero. No te 8 o nga haora o te ahiahi ka mate te putake o te Hau Hau nana i mau mai ki tenei kainga ki Patangata. Hei koka ano ki a matou. Ko Rawinia te Wango taua kuia i mate nei. Heoi tena kupu aku; he kupu ke tenei naku ki a korua ko te Ma- karini. Mo taku rongo ki te ritenga o te hui a Karaitiana ma kia riro ma te pu e whakahoki nga Hau Hau e noho ana ki Heretaunga nei; he kupu tenei naku, kaua ma te pu engari ma te kupu. Kia riro mana te pu ki mua. hei kona ka utu ai ki te pu. No to hoa aroha Na MORENA, Kai Whakawa o te Kawana. KARANGATIA! KARANGATIA! TENEI TE HAERE NEI nga kaipuke taonga I a te HUTANA raua ko te EAWINI i roto i nga marama katoa. Heoti nei ano te whare e uta tika tonu mai ana i Ingarani i te hanga nei i te Paraikete, na reira hoki i iti ai te utu. Nga kahu huruhuru o tenei whare mo te hotoke he mea uta tonu mai i Kotarani; nga hate, no Marikena tonu mai hoko. Ko te Tupeka o tenei whare he hira ke noa ake i to etahi whare te pai —ki te tangohia i te pauna kotahi ka hoatu noa he paipa hei puranga. Ko nga piwhi e iwa pene, tae ki te 11 pene, mo te iari; he kara mau—ki te mea ka whakama- tauria tera e hoki tonu mai te tangata ki te hoko. Ko nga kai katoa hoki kei konei e takoto ana; ko te huka kaore he kirikiri i roro. No mua noa atu ano tenei whare, ehara inaia- nei; ehara i te mea tupu ake i te po kotahi me te harori te ahua. No konei hoki i ngaware ai te hoko; he mohio hoki no ona tangata ki ana mahi, ki te tango mai i te kahu pai, i te kahu iti te utu o rawahi. Na te HUTANA raua ko te EAWANI.
![]() |
4 4 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI. TOA HANGA HOU. TENEI kua hangaia houtia taku Toa hanga i 1 te Heekipiri Rori i Nepia; kua whakanuia tenei kia o ai aku hanga hou ki roto. Hou te whare, hou hoki nga hanga. Ekore ano e taea e au te tatau i nga hanga; ko nga hanga katoa ia kei au, kaore he mea i mahue. Ko te utu kei tona ritenga tonu, he ngaware tonu. Ma koutou e haere mai ki te matakitaki. Kia mohio koutou kite whare, kei tona turanga ra ano i tetahi taha o te rori i te whare Kawanata- nga nei i Nepia. E rua nga matapihi o te whare inaianei hei matauranga ma koutou; kotahi tonu ia te matapihi i mua ai. KIA MOHIO KOUTOU, KO TE WHARE O NOIHU. Whare Hoko i Waipureku I HUAINA KO TE AKA O NOA. NO te mea kua tae hou mai he nui nga hanga ki a te NOIHU o Nepia nei, no konei ka mea ia me kawe atu ki Waipureku etahi hei hoko ma nga tangata o reira, pakeha, Maori hoki. Ko etahi enei ara; he Tera, he Paraire, he Kipa, he Pata me nga mea rino katoa, he Puutu, he Kai, he Kahu, he aha noa atu. He mea kaiwhiri anake ano enei hanga nana. Ko te utu, rite tonu ki to te Taone—kaore he whakakakenga. KIA KIA MOHIO Ko ERUERA PATITANA TE KAI HOKO. He Whare takotoranga Meera ia. E RIMA PAUNA HEI UTU NO TE MEA kua riro i te tangata etahi o aku rakau i te taha o Tutaekuri e putu ana, i te ngutu awa puta noa ki te Arawhata i runga ra, ka hoatu e au ena moni i runga ake nei ki te ta ngata mana e whakaatu mai te hunga whanako. Na MEINI, o Tutaekuri. WHAKARONGO!! E MEA ana a WIREMU RAETEPONE, o Waipawa, ki ona hoa Maori kia rongo mai ratou e hokohoko tonu ana ia i te Witi, i te Poaka, te aha noa atu hoki a te tangata maori. Rupeke katoa nga taonga, me nga kai pakehai kei tona whare hanga i Waipawa e tu ana hei hoko. PANUITANGA. KO KAHIKOROWI e mea atu ana ki nga Maori o Heretaunga kia rongo ratou kua timati ia tona mahi hanga tera hoiho nei, paraire hoiho, kara hoiho, me nga mea mo te hoiho to kaata, me nga mea hoiho katoa. Ko tona whare kei te Heekipiri Rori, i te ritenga o te whare pa- rakimeti, i raro mai nei o te Peeke. E mea ana taua pakeha kia whakamatau nga tangata ki tona mahi. Akuanei hei te kitenga i te pai o te mahi, i te iti o te utu, ka hokihoki tonu mai nga tangata kia mahia e ia o ratou tera PANUITANGA. KUA whakatu TOA HOKO i te Wairoa e au, e te tangata e mau nei tona ingoa ki raro iho nei. Na he mea atu tenei kia rongo mai nga tangata o taua kainga ko nga hanga katoa kei a au e tu ana i enei takiwa e takoto ake nei, ko etahi enei; — He Huka, be Ti, he Paramu, he Maati, he aha atu Nga Kahu tane katoa Nga Kahu wahine katoa Nga Kahu tamariki katoa He Puutu, tu ke, tu ke He Hapara, he Toki, he Paata, me nga mea rino katoa He Tera, he Paraire, me nga mea hoiho katoa He Hinu popo mahunga, he Winika, he Pikara kai nei, he aha noa atu He Rari—he kai porotaka, huka nei Me etahi atu taonga e kore e taea te whakahua. Heoi nga taonga e mauria ana e au ki taku whare ko nga taonga papai anake. Ko taku ritenga tenei, ara; — KO TE HOKO KIA NGAWARE, KIA WE TE HOKI MAI NGA MONI O NGA TAONGA. Ko te mahi tui Hu hoki kei taua whare aku. Ko te tangata e hiahia puutu ana, ka hohoro te oti pai i a matou. Ka PIRIKETI PERENITIHI me ona hoa. TURANGA TERA HOIHO. E MEA ana a HOURA, kai hanga tera nei, ki nga tangata Maori o Heretaunga kia rongo mm ratou e haere tonu mai ana ki a ia nga uta- utanga tera pai o Ingarani mai. He mea whakarite marire e ia kia hangaia mai ano; ehara i te mea hanga noa. Ko te ritenga o te utu e ngaware ana. Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria mai ki a ia. Heekipiri rori. PANUITANGA. KO aku hanga i taia atu nei au na runga mai i te kaipuke i a te NEPIA kua pau tenei te hoko—ekore hoki e toe i te papai o aua hanga. Ko tenei he taonga hou enei koi au i tenei takiwa na runga mai i etahi kaipuke maha; ekore e taea te tatau. Ko taku karanga ano i mua ra, koia ano tena; ka kore te moni i a koutou, ahakoa tena, me haeremai ano koutou ki te matakitaki—tena te rangi e kite ai koutou i te moni ka hoki mai ki te hoko. E hiahia ana au ki te hoko taewa; ma te tanga- ta e whai taewa ana e haere mai ki taku whare, maku e hoko. Na te HATANA. WHAKARONGO MAI. ME haere mai nga maori, me nga manuhiri puta mai ki Nepia nei, ki taku whare ma- taku aki ai ki aku hanga hou. Ara ko nga TERA WAHINE; ko nga TERA TANE; nga PA- RAIRE; he papai anake, he iti ano hoki te utu. Tenei hoki nga Hate, nga Tarautete, nga Koti, nga Ringi, nga Piwhi, me nga aha noa atu. Kei tuku whare enei hanga e tu ana, ko te whare e tu aua i tetahi taha o te rori i te toa hou o te Hutana. Na RAWHE. HAERE MAI KI TE MATAKITAKI. PANUITANGA. HE pakeha hoko i nga kai maori nga tangata kua tuhia nei nga ingoa kiraro iho—ara, i te witi, i te aha noa. Ko te WATA ratou ko KENERE ko WATA ano.