Te Waka Maori o Ahuriri 1863-1871: Volume 2, Number 36. 15 October 1864 |
1 1 |
▲back to top |
TE "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. " No. 36. ] NEPIA, HATAREI, OKETOPA 15, 1864. [VoL. II HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI MAI. TENEI te herengi kotahi a te Awa Puni kua tae mai—ka huia enei ana herengi kua tae mai, ka rima 5s. E ui ana a Teoti Wakana o te Wairoa ki tona nupepa. Kua kawea e matou tona reta ki a Hemi Wuru, te tangata i a ia te tikanga. Tenei kua tae mai nga reta a te Morena raua ko Nguha. E ki ana a Nguha tena kei a ia nga rakau totara hei hoko. Nguha of Te Aute says he has plenty of fine totara trees for sale. Any person wanting timber is desired to communicate with him. KAORE rawa he korero hou o te Kingita- nga raua ko te Kawanatanga. He hanga whakahoha i te tangata nga mahi e mahia nei i tenei takiwa. Whakarongo noa atu kia puta mai he rongo pai, he rongo marie; he kore anake. Awangawanga noa atu ana te ngakau kia mutu nga kino, nga mauahara, a te pakeha raua ko te maori o tenei takiwa; te mutu hoki. Titiro noa kia marama te rangi i runga i to tatou moutere; kauaka hoki, he pouri tonu taua hanga, Te rite enei takiwa ki nga ta- kiwa o raua. I reira ai heoti ano te aro o te tangata ko te mahi i ona mahi, ko te hanga i tona whare, ko te ngaki i tona mara, ko te whakatupu i ana kuri, ko te mahi noa atu i nga mahi maori e tika ai te tangata. He takiwa aroha tena, e kitea ana te aroha o tetahi ki tetahi; e karanga- tia ana te pakeha haere, e tona hoa maori, ki te kainga noho ai. Inaianei e tupato noa ana tetahi ki tetahi; kua tu a tangata ke tetahi ki tetahi. Nga mahi a te ta- ngata inaianei he hopo noa tetahi i te he a tetahi; e tuku tonu ana te pouri i runga i te ngakau a tetahi a tetahi. He aha i penei ai ? Ki ta matou whakaaro ehara i a matou te he; kua aroha noa atu matou ki a matou hoa maori, a, e aroha nei ano hoki inaianei ki a ratou e whakamomori nei—na te aroha hoki i puta ai nga here- here o Rangiriri, he mea hoki te waiho i runga kaipuke noho ai. Otira mo raro, mo te taha ki Akarana, enei whakaaro te tino rite ai—ko Heretaunga nei kai te ahua pai ano. Ko ena iwi o raro kua ta- kahi i te aroha, kua taka ki waho o nga Ture o te Kuini, nga Ture e manaaki ana i te tangata. Ehara i te pakeha nana i whakataka, nana ano—na ratou ano i rere ki runga ki te patu tangata, ki te kohuru, ki te ara o te mate. Ki te mea ka tukuna ki a ratou ta ratou e hiahia ai, tena he pehea ranei te mutunga ? Tona mutunga ra he kino, he he noa- iho. Kaore ra; ekore e tukua ena iwi kia mahi i ona mahi; engari me pehi—tera ano hoki e pehia, kia noho ma- rama te hunga whakaaro marama. Engari tera e haere nga ritenga o te Kawanatanga i runga i te aroha. Me whakaaro hoki ki Tauranga. Kua mate rawa nga tangata o reira, katahi ka tuku whakarere katoa mai o ratou whenua ki a te Kawanatanga, me o ratou tinana ano; te mauria e te Kawa- natanga, whakahokia aua te nuinga o te whenua ki a ratou; ko nga tangata waiho iho ana kia noho rangatira tonu ana; hoatu nui ana he kai, he purapura hoki, ki a ratou, atawhaitia nuitia aua. Ko to tatou kainga, ko Heretaunga, engari tenei. E mau tonu aua te rangati- ratanga o te whakaaro o nga tangata o konei; e pumau tonu ana ki te panuitauga o te hui ki Pawhakairo i mua ra—me te pai tonu hoki to tatou kainga, me te noho ora tonu hoki nga tangata. Koi mea kou- tou e titaha ana te titiro o te pakeha ki to tatou kainga. Kaore, tenei te tirohia mai nei tatou, to tatou noho pai i roto i te kino; a, tena ano hoki tatou e kite i te pai o ta tatou whakaaro me ka taha nga kino o te motu nei. HE RETA NA TE HIRAWANU KI A TE MAKARINI Puehutai, Hepetema 27, 1864. KI A TE MAKARINI, — E ta, tenakoe. Tenei te kupu ki a koe. Koi whakaae koe ki te tangata e haere atu ana ki te tono moni i a koe. Kaua e homai e koe—ahakoa wahine, tane ranei, kaua e homai e koe he moni. Ki te mea ka homai e koe hei he tena mo matou, mo nga maori. Kia rongo koe, ko nga tangata e noho ana i konei, i Heretaunga nei, kua kapi katoa i au a konei i nga moni o Manawatu. Kati ano e homai e koe ko nga moni o te Aupa- pa; he oti nano nga moni e homai e koe ko nga toenga na. He moni o nga wahi hou kaua e homai e koe; engari ko nga moni i homai e koe no te wahi ano ki a koe, ki a te Kuini. E ta kia tupato koe ki nga tangata e hoatu whenua ana ki a koe. E ta, kei a matou te ritenga o te whenua, kei nga tangata e noho ana i runga. Kia rongo mai koe, kaore he wahi o Manawatu i toe; kua pau katoa i a te Hupiritene— ara, i a te Petetone. Heoi ano. Na HOHEPA raua ko te HIRAWANU.
2 2 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI. HE PUKAPUKA NA WIKITOA TE KAEAEA KI A TE MAKARINI. Putiki, Hurae 15, 1864. KI A TE MAKARINI, — E hoa, tenakoe. He kupu atu taku ki a koe; ara, ko a taua pukapuka i tuhia i Po Neke mo nga whenua—ara, i hoatu e au ki a koe i te tau I860 ranei. Otira kei e koe te whakaaro; kei a koe nga pukapuka e takato ana o aua whenua. Na, ko nga ingoa o aua whenua, ko Poutama, ko Oha- riu. Inaianei ka tukua katoatia atu e au ki a koe. Mau e whakautu mai inaianei, no te mea kua koroheke au; ekore au e mohio ki nga haora o te ora, o te mate— no te mea kua he rawa au inaianei. Kia hohoro to utu mai i tenei pukapuka—kia tere, kia we au te kite. Heoiano. Na to hoa aroha Na WIKITOA TE KAEAEA. NGA HEREHERE O TE KAWAU. KUA korerotia i era nupepa te omanga o nga herehere o Rangiriri, o hea atu. I whakanohoia aua herehere i runga kaipuke i te tuatahi i Akarana. I whangaitia i reira, i rongoatia nga mea mate e te takuta, i whakakakahuria ki te kahu, i atawhaitia nuitia ratou katoa me te mea he tamariki tupu na te pakeha. Muri iho meatia ana kia kawea ki te Kawau, te moutere o te Kawana, kia rahi he takanga mo ratou, koi kopiri tonu i te nohoanga i runga kaipuke. Katahi ka kawea ki taua moutere noho ai; ka hoatu he hapara, he toki, he kohua, he aha noa atu, he kai hoki hei oranga, me nga purapura hoki hei whakatupu kai ma ratou; ka hangaia hoki nga whare hei no- hoanga mo ratou. Ko nga mirihia (hoia nei), kai tiaki i a ratou i te nohoanga i runga i te kaipuke, whakahokia ana e te pakeha; tukua ana ko ratou anake ki taua moutere noho ai, ratou ko nga pakeha to- kowha—he takuta tetahi, he minita tetahi, ko te Waiti kai whakamaori tetahi, ko te- tahi pakeha noa atu tetahi, heoi nei ano nga pakeha. Mehemea i ata noho ratou i reira, i te wahi ora i a ratou, tera ano pea e tukua kia hoki ki te tua whenua a te mu- tunga o te whawhai. Ko taua moutere, ko te Kawau, e tata tonu ana ki te tua whenua—e rua tonu pea maero te pamamao atu. Heoi, no te Ratapu, te 11 o nga ra o Hepetema, ka whakatangihia te pere i taua moutere mo te Karakia; whakatangi noa, kaore he tangata i puta mai, ko te ta- kuta pakeha anake. Katahi ka tirohia nga whare o nga maori; aue ! kua kore nga tangata—ko te kowhanga anake tena, ko nga manu kua rere ! No te po i oma ai. Ki hai i roa, i taua rangi ano, ka puta te. pou o te tua whenua me nga pakeha i runga, ka ki mai na Patuone, he rangatira maori no te taha Kuini, nana ratou i unga mai ki te korero ko nga herehere tena i te ata po o taua rangi kua tae ki Matakana, he kainga maori i te tua whenua. Riro tonu atu i aua koroke nga hapara, nga aha noa atu, a te pakeha i waiho hei hanga mahi ma ratou. I etahi rangi, i mua tata atu i te omanga, kua kitea nga kaipuke maori i reira e rerere ana; a, mahara iho ana te pakeha na aua kaipuke pea i kahaki—otira, no muri iho ka kitea nga poti e wha i te one e takoto ana i te wahi i u atu ai ki te tua whenua. No te Manei ka haere te Waiti ki te whai. Haere ana te Waiti raua ko te Oriori, he rangatira maori; haere tonu ki te whai, mau rawa atu nga here- here i runga i te hiwi i Otamahua, i uta noa atu o te pa o Patuone i tatai, i te ritenga ki te Kawau. No te kitenga i a te Waiti ka tangi noa mai ki a ia, maringi rawa nga roimata o etahi, otira kaore ratou i wha- kaae kia hoki mai—ko etahi i mea kia ho- kimai, na etahi i pehi, tokorua tonu nga mea i hoki mai i a te Waiti. Ko Ta- whitu, he rangatira no te tua whenua, to ratou hoa; e ki ana ko ia te kai arahi i a ratou—e korerotia ana hoki ko etahi o te hapu o Ruarangi kua uru ki roto ki a ra- tou. Tena ano tetahi wahi i whakaaro ai a Kawana hei nohoanga mo ratou, i tenei takiwa o te riri, ko Mangatawhiri, he kainga kai te tua whenua ano; whakaae ana ratou kia haere ki taua wahi noho ai, otira ki hai. i tae. He aruhe, be nikau, he kaanga tuku ki ro wai, ta ratou kai inaianei. Ko etahi o ratou kua tae ki nga whare pakeha o reira tono kai ai ma ratou, homai ana e nga pakeha, kai ana, haere ana. Kai te hanga pa ratou i runga o Otamahua; be pa noa- iho kaore he parepare. Tena nga pakeha kua tae ki taua pa i muri nei e korerotia mai ana kua whai pu katoa aua herehere; e mea ana ki te haere atu nga hoia ki te whai i a ratou me riri ano ratou. Na, he kupu tenei na matou mo aua here- here nei. E hara i te kaha no ratou ake ano i puta ai ratou; engari he ngaware no te Kawanatanga. Mehemea i waiho tonu nga mirihia kai tiaki i a ratou, penei kore rawa he putanga mo ratou. Otira ki hai i pera, aroha ana te Kawanatanga ki a ratou;. mea ana kia noho rangatira tonu ratou i ru- nga i to ratou moutere i roto i nga takiwa o te kino—no konei ka tangohia nga hoia tiaki. Ka mutu, te noho hoki ratou i te wahi ora i a ratou, oma ana ki te mate. Hua noa me titiro ratou ki Rangiriri, te riringa i mau ai ratou, ka kati pea te tutu. Ko tenei ki te mau ratou amuri ake nei, heoi nei ano he putanga mo ratou; katahi hoki ka tupato te Kawanatanga—nana hoki i takahi i te aroha. Kaore ano kia mohio- tia te whakaaro o te Kawanatanga mo aua tangata; waiho, mana pea tatou e rongo i tona takiwa e rongo ai. Ko Wi Tamihana e haere mai ana ki Po Neke nei, ki Wanganui, Taranaki atu. No te 16 o nga ra o Hepetema i whakati- ka mai ai i Matamata. Te tikanga o tona haere he korero ki nga tangata o ena kainga kia houhia te rongo, kia whakare- rea te kino, kia hoki mai ki te pai. E ki.
3 3 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI. ana hei tona hokinga ka tika ma Taupo kia korero ia ki nga tangata o tena kainga; e mea aua era e rua nga marama e ngaro ana. Katahi pea ka kitea e ia te he o toua ritenga Kingi; katahi pea ka mohiotia e kore e puta tona tikanga. Ko Ngaruawahia kua ruritia hei taone pakeha, kua akihanatia—pau katoa i te pakeha te hoko. E korerotia aua meake pea timata ano te riri i Taranaki haere tonu mai ki Wai- totara—he mea rongo hakiri na matou, mana e pono, mana e parau. Engari kua tae ki reira, ki Taranaki, etahi hoia me nga hoiho, me nga aha. HE HUA MOA tena kua kitea i Kaikora, i o Ngaitahu. E keri ana te tangata nana i kite i tetahi papa whare mona. Kitea ana taua hua me te koiwi tangata hoki. Ko te koiwi e noho iho ana ki raro, ko te hua i nga ringa e mau ana i mua tonu i te aroaro, me te mea e tirohia ana te ahua. Te kau inihi te roa o taua hua, e 5 inihi te mato- toru—ko te kara he ma tu a pouri nei. Ko tetahi pito o te hua i pakaru i te pikaka o te pakeha nana i kite; otira kua ata kohi- kohia nga marama, kua whakapirihia ano. AKIHANATANGA I RUAHINE I TUTAEKURI HE HOIHO, HE KAU, HE HIPI, HE AHA ATU. EHOA MA, tena au kei te whakatu i taku aki- hana, i te Whare Paparikauta i TE PERETI I TUTAEKURI i roto i nga marama katoa—ia marama, ia marama. He akihana hoko Hoiho, Kau, Hipi, Poaka, me etahi atu mea ora; tetahi, he tarutaru kai hoiho nei, he kaanga, me nga parau, me nga aha noaahu whenua nei. Ko te tangata e whai hoiho ana, aha atu ranei, mo te hoko, me pa wawe mai ki a au ki Nepia nei. Te utu maku, mo te Kai-hoko akihana, kia ko- tahi herengi i roto i te pauna kotahi, me ka riro mai; ka rua pauna, kia rua hoki herengi—heoi nei ano te utu. Te utu mo te nohoanga o te kau, o te hoiho ra- nei, i roto i te taiepa i te po kotahi, he hikipene mo te po kotahi. Te tangata pirangi ki te waiho tona hoiho, kau ranei, ki roto i te taiepa me pa mai ki au, ki te pakeha nana te paparikauta ranei i reira ano. Engari, mo te hoiho, kau ranei, kaore e riro, kia rima herengi e homai ki te Kai- hoko mo te whakaaritanga. Na te IENIHI, Kai hoko akihana. ERUA PAUNA HEI UTU. KUA HAERE KE i roto i te taiepa o te PAAKA, i te whakawhitianga i ko atu o te Awapuni, tetahi HOIHO WHERO; kaore he wahi ma; ko te parani kei te pakihiwi, he penei P H Ko nga moni i runga ake nei ka hoatu ki te tangata mana e mau mai taua hoiho ki a te Pa- ratiweti, te rangatira o te Peeke i Nepia i runga i te rori e anga atu ana ki te Whataapuka. Na TAMATI TANA. Nepia, Hepetema 28, 1864. KO WETARIKI TAROUA e karanga atu ana ki ona hoa kia rongo ratou ki ona hanga hou tenei katahi ano ka tae mai. Hira ke noa ake te pai o enei hanga i ona hanga katoa o mua iho. Ko etahi enei, ara: —• 144 pea Tarautete Katene whakatawakawaka nei—he mea raina katoa 1000 iari Piwhi, ahua whero nei 500 iari Paranga, he mea tu ke, he mea tu ke 100 pea Puutu, he mea Watataita 144 pea Puutu Wahine 144 Panikina 100 Paata paku nei, whai kopani rawa 30 nga Umu 30 nga Ti Kera 30 nga Paata nunui 50 nga Tiakete kahu huruhuru 5 pouaka Karaka Me nga Paraire, nga Kara, nga aha atu, mo nga hoiho to kaata. Ka tata hold te puta mai etahi hanga maha noa atu na runga mai i tetahi kaipuke no Ingarani. Kia mahara koutou ki te ingoa, ara: — WETARIKI TAROUA, O WAIPUKURAU. Kia hohoro mai te tangata hoko, koi pau. PANUITANGA. TENEI kei au tetahi hoiho pango e noho ana kei Omarunui. Ko te rua pea tenei o nga tau o taua hoiho. Kaore he parani. He tami ia i te taenga mai ki toku kainga, naku i poka nga ra- ho—he ngau i nga hoiho i pokaia ai. Kua para- nitia e au ki taku parani kia mohiotia ai. Ko te tangata kua ngaro tana hoiho me haere mai ki au whakaatu ai i ana tohu o tana hoiho. Na te AWA PUNI. Omarunui, Oketopa 10, 1864. TE AWA PUNI, of Omarunui, has a stray black horse in his keeping, about 2 years old—no brand. When first seen at the above place he was au en- tire, but he has since castrated it, in consequence of the natives' horses being bitten by it. He has also branded it with his brand for purposes of re- cognition. Any person having lost a horse answer- ing to the above general description is requested to call upon him at Omarunui, when an accurate description of the animal will be required. £3 HEI UTU. KUA NGARO tetahi KAU UWHA; he pouri marama nei te kara; ko te parani tenei kai te papa katau. Tena pea te kuao, me teta- hi kau rahopoka, e haere tahi ana i a ia—e rua nga tau o te rahopoka, he whero, he ma te ahua. Ka hoatu e au nga moni i runga ake nei ki te tangata mana e whakahoki mai ki au aua kau. Ki te mea ko te rahopoka anake e hoki mai ka hoatu e au kia kotahi tonu pauna. Na WIREMU ERIHANA, O Wharerangi i ko atu o te Puketapu. Oketopa 12, 1864. PANUITANGA. HE pakeha hoko i nga kai maori nga tangata kua tuhia nei nga ingoa kiraro iho—ara, i te witi, i te aha noa. Ko te WATA ratou ko KENERE ko WATA ano.
4 4 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI. KARANGATIA! KARANGATIA! TENEI TE HAERE NEI nga kaipuke taonga a te HUTANA raua ko te EAWINI i roto i nga marama katoa. Heoti nei ano te whare e uta tika tonu mai ana i Ingarani i te hanga nei i te Paraikete, na reira hoki i iti ai te utu. Nga kahu huruhuru o tenei whare mo te hotoke, he mea uta tonu mai i Kotorani; nga hate, no Ma- rikena tonu mai hoki. Ko te Tupeka o tenei whare he hira ke noa ake i to etahi whare te pai—ki te tangohia i te pauna kotahi ka hoatu noa he paipa hei purunga. Ko nga piwhi e iwa pene, tae ki te 11 pene, mo te iari; he kara mau—ki te mea ka whakama- tauria tera e hoki tonu mai te tangata ki te hoko. Ko nga kai katoa hoki kei konei e takoto ana; ko te huka kaore he kirikiri i roto. No mua noa atu ano tenei whare, ehara inaianei; ehara i te mea tupu ake i te po kotahi me te harori te ahua. No konei hoki i ngaware ai te hoko; he mohio hoki no ona tangata ki ana mahi, ki te tango mai i te kahu pai, i te kahu iti te utu o rawahi. Na te HUTANA raua ko te EAWINI. TAHUTI MAl! TAHUTI MAI! TENEI nga hanga e makaia noatia ana e au; ehara i te tikanga utu ona utu. Ko nga hanga katoa o te pakeha, ina anake kei au—nga paraikete, nga hate, nga tarau, nga kahu raumati, nga kahu hotoke, nga kai, nga tupeka, nga aha noa atu. Ko te ahua he pai anake; ko te utu he iti noaiho—he mea hoki naku kia we te riro, i whakaititia ai. Ma koutou e haere mai ki te ti- tiro; ahakoa hoko, kore ranei, me haere tonu mai. Na te NOURE Kei Hekipiri Rori. WHAKARONGO!! E MEA ana a WIREMU RAETEPONE, o Waipawa, ki ona hoa Maori kia rongo mai ratou e hokohoko tonu ana ia i te Witi, i te Poaka, i te aha noa atu hoki a te tangata maori. Rupeke katoa nga taonga, me nga kai pakeha. kei tona whare hanga i Waipawa e tu ana hei hoko. TURANGA TERA HOIHO. E MEA ana a HOURA, kai hanga tera nei, ki nga tangata Maori o Heretaunga kia rongo mai ratou e haere tonu mai ana ki a ia nga uta- utanga tera pai o Ingarani mai. He mea whakarite marire e ia kia hangaia mai ano; ehara i te mea hanga noa. Ko te ritenga o te utu e ngaware ana. Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria mai ki a ia. Heekipiri rori. KUA NGAKO tetahi kau puru, (tourawhi nei); he whero te kara, he paranei penei kei te papa. I kitea ano taua puru I i era marama i te taha ki te nga- herehere i te Whakapirau. Ka hoatu e au kia kotahi pauna te kau herengi ki te tangata mana e whakahokia mai ki au ki Okawa. Na RAURI. RONGOA WHAKAMATE. HE Rongoa Whakamate Kuri kua oti te wha- katakoto noa atu ki nga whenua o ARIKIHANARA ROI, Ruataniwha. PANUITANGA. KO aku hanga i taia atu nei au na runga mai i te kaipuke i a te NEPIA kua pau tenei te hoko—ekore hoki e toe i te papai o aua hanga. Ko tenei he taonga hou enei kei au i tenei takiwa na runga mai i etahi kaipuke maha; ekore e taea te tatau. Ko taku karanga ano i mua ra, koia ano tena; ka kore te moni i a koutou, ahakoa tena, me haeremai ano koutou ki te matakitaki—tena te rangi e kite ai koutou i te moni ka hoki mai ki te hoko. £ hiahia ana au ki te hoko taewa; ma te tanga- ta e whai taewa aua e haere mai ki taku whare, maku e hoko. Na te HATANA. KIA MOHIOTIA. TE rongoa pai mo te waihakihaki mo etahi ma- haki atu e puta mai ana ki te kiri o te tangata kei te taina o te Tanuiha kei Hawheraka. Hawheraka, Akuhata 9, 1864. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ ERUA PAUNA HEI UTU. KUA HAERE ke atu i nga kainga pakeha i te pereti i Tutaekuri tetahi hoiho uwha pa- ngo; kaore he parani; he tongi ma kei te rae; he tohu no te taura i herea ai kei runga ake i te ture i tetahi o nga peke. Ko tetahi hoki kua ngaro ano, he uwha tu a pouri nei; kei te pakihiwi te parani he penei Haere tahi tonu ai aua hoiho nei, ——/ he hoa tetahi no tetahi. Ka hoatu aua moni, kua oti nei te whakahua, ki te tangata mana e mau mai aua hoiho ki te pa- keha i te paparikauta i te pereti; ki te tangata ra- nei mana e whakaatu te nohoanga. E rima Fauna hei Utu KUA NGARO, kua tahaetia ranei ratou ko etahi atu i a Oketopa kua hori nei, tetahi KAU RAHOPOKA, he whero te kara; ko te parani kei te papa Tetahi he KAU RAHO- POKA ano; he whero, kotingotingo ma nei e uru ana ki roto ki te whero; ko te ihu me nga taringa he tu a pouri; ko te parani kei te kaokao katau —kua whakamahia taua rua. Ka hoatu nga pauna e rima ki te tangata mana e whaki mai ki au aua kau. TEONE HATINGA. Waipukurau, Hepetema 22, 1864. WHAKARONGOMAI. KO au tenei ko RAWHI, i te toa i tetahi taha o te rori i te whare Kawanatanga i Nepia, kua noho ke ki tetahi whare e tu ana i tetahi taha o te rori i te toa hou o te HUTANA ma. Me haere mai nga maori, me nga manuhiri, puta mai ki Nepia nei, me haere mai ki taua whare oku ki te matakitaki i aku hanga hou. Ara, ko nga Tera wahine, nga Tera tane, nga wipu, nga paraire, me nga aha noa atu—e wha nga pouaka hou mai no nga whenua pakeha e wahia ana e au inaianei. Tera hoki nga Koti puru, nga Tiakete, nga Tarautete, nga Hate, nga Ringi, nga Piwhi, me nga aha noaiho—he mea ngaware anake te utu, he mea pai anake hoki. Haere mai ki te Matakitaki.