Te Waka Maori o Ahuriri 1863-1871: Volume 1, Number 26. 28 May 1864


Te Waka Maori o Ahuriri 1863-1871: Volume 1, Number 26. 28 May 1864

1 1

▲back to top
WAKA MAORI O AHURIRI
       "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA."
No. 26.]           NEPIA,  HATAREI,  MEI 28, 1864.          [VOL. I.
HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI MAI. E KI ana a Porikapa Tamaihotua ko te toru tenei o ana panuitanga mo tona keti i Otuhaikawa kia kaua e waiho kia tuhera ana e te tangata. Ki te waiho kia tuhera ana e te tangata haere i muri i tenei panuitanga, ka tonoa e ia ki te rima pauna (.£5) hei utu. Me homai e Porikapa te utu mo tona nupepa, kia rima herengi no te mea no waenganui mai o te tau i timata ai te haere o ana nupepa— koia i 5s. ai. Kia hohoro te homai. Porikapa Tamaihotua of Eparaima begs to in-form the pakehas that he has twice, in the " Waka Maori requested travellers not to leave his gate open at Otuhaikawa, but that his request has not been complied with. He therefore now gives Notice that, henceforth, a claim of £5 as damages will be made against any person, maori or pakeha, who shall so offend. Tenei nga moni 10s. a Paora Rerepu o Mohaka. Tenei nga herengi 2s. a Heta te Wai Nohu raua ko Wiremu Rutene o Mohaka ; me te pauna kotahi (£1) hoki a raua ano — mo te taua hou e takoto mai tenei te pauna nei. Tenei kua tae mai nga herengi 10s. a Hape o Turanga mo te tau hou e takoto mai nei. Katahi tonu ka tae mai nga reta a Toha, a Ma-tene Ruta, a Hori Nia Nia hoki — hei tera nu-pepa puta katoa ai. Ko Porikapa Tamaihotua kia rite te nupepa i a ia, katahi ka ka homai ai ana panuitanga mo ona hoiho ngaro. Kia tae mai ra ano nga moni a Hohepa Pu-hara katahi ka hoatu he nupepa mana, katahi hoki ona panuitanga ka taia. Ko Morena me nga tangata tokoiwa o tona kainga kua ki tuturu i te aroaro o te Kai-whakawa pakeha (o te Kupa) hei tangata ratou mo te Kuini, ake, ake, ake. Ko Kipa hoki tetahi, ratou ko ona hoa, kua pena ano. Ko nga tangata o Patangata hoki mea ake pena ai am Na, ko nga ingoa o ena tangata kua mau ki roto ki nga pukapuka o te Kawanatanga kia mo-hiotia ratou. Ko tenei kua tangatatia ratou kia matou, kua iwikotahitia ; kua kotahi te tupuna, ko te Kuini tonu.; Otira ehara inaianei te whakaaro pai o tena ta-ngata, o Morena ; no mua ano. He hoa ia 110 te pakeha i te pito taengamai ra ano ki Heretaunga ; taka mai hoki ki te wa o te riri, ko tona karanga tonu tena — no te Kuini ia. Ka tika hoki ra ! Kua kitea e ena hoa a matou te huanui watea, te hua-nui maro — a, hohoro ana ratou te haere i runga. Kua kore ratou e pai kia haere i te huanui ururua muhu haere ai. Ki ta matou whakaaro he mea tika rawa kia pena a Ngatikahungunu katoa, me wha-katangata katoa ki a te Kuini. He rongo pai ano ra te rongo o Ngatikahungunu e mau nei, he rongo ata noho. Otira ki te penei ratou me enei tangata e korerotia atu nei katahi rawa ka maranga toua ingoa ki runga ki te pai nui ; katahi ka mohio-tia e te katoa — e nga tamariki, e nga ha-kui, e nga kuare — he mea maueue haere noa nga mea i haere atu i konei ki te wha-whai ; ehara i te tikanga no te iwi. Ko nga tangata ano ra o konei kai te mohio ki te ahua pai o Ngatikahungunu ; otira, mo nga mea i tawhiti i ki ai. Ehara i te mea ekore ana e puta te rongo pai o Ngatika-hungunu ki tawhiti ; engari, he mea kia tino tumau taua rongo, kia tino whakaponohia. Me whakaaro marire te iwi ki ta matou korero nei. Ko te mutunga tenei o nga nupepa o tenei tau — ka taea hoki te marama i timata ai. Kaore e mohiotia e matou inaianei tera ranei matou e kaha ki te mahi tonu i tetahi tau, kaore ranei ; inahoki ehara i te mahi tikanga ta matou mahi i te tau ka hori nei — na te mea i whakapikitia matou e te Kawanatanga i tutuki ai te tau nei. Ko tenei ekore pea e tahuri mai te Kawanatanga ; e rite aua hoki ki te tamari-ki — i te pakunga ka arahina e te matua ; ka haere ka matua mana ano pea e haere. Otira tera ano e mahia e matou i tetahi marama kotahi nei (ko Hune) ; he mea whakamatou noa atu ki te whakaaro o Ngatikahungunu, me kore e hohoro mai nga moni mo te tau hou nei. Kotahi tenei pauua kua tae mai no Mohaka. Na ko nga tangata e nui aua tona hiahia kia mau tonu tenei taonga me tahuri ki te kohikohi i roto ia Hune, i tena kainga, i tena kainga — nana ka rahi, nana ka iti nga moni o ia kainga, o ia kainga, kati noa, kia hohoro te tuku mai — koi pahemo te marama nei a Hune, ka whakaaro matou kua kore e manaakitia te nupepa. Engari koutou nga mea e hiahia ana me aro ki tenei ritenga. " He huruhuru te manu i tau ai ; he ao te rangi ka uhia." NGATIPOROU KAUA KO TE ARAWA. HE parau te korero, i korerotia ki Nepia i mua tata atu nei, ko te Poihipi o Taupo kua riro ki te taha Kingi, ratou ko ona tangata. He tika ano pea taua hui ki te Haroto i korerotia i tera nupepa ; otira na

2 2

▲back to top
               TE WAKA  MAORI  O AHURIRI.

Kingita ke ia nga korero i tana hui. Tae

rawa  atu a Kipa ki reira kua riro atu a te

Pohihipi na te tangata noa ano pea i ki

kua riro ki te taha Kingi. Inahoki kua  

tae mai te rongo ki a matou o tetahi pare-

kura ua the Arawa  raua ko Ngatiporou

 i te Awa o te Atua; ko te Poihipi, ratou

 ko ona tangata 100, i roto i taua riri i te

 taha Kuini. Ina ia aua korero na; —

   I te 27 o nga ra o Apereira ka puhia

 haeretia e nga lima a Ngatiporou e oma

 haere aua i te takutai; whiti tonu i Waihi;

 haere tonu mai, tae mai ana ki Pukehina;

 ka mahue i konei e nga tima. —anga tonu

 aua taua iwi ki te Awa o te Atua. Muri

 tata iho. i taua rangi ano, ka tonoa e te

 pakeha kua whakaritea e te Kawanatanga

 hei apiha mo nga maori o te taha Kuini,

 (ko te HEI  te ingoa, ) ka tonoa e taua

 pakeha kotahi rau (100) o te Arawa kia

 whakatika mai kia whaia te iwi kua oma

 mai  ra—ki  atu ana kia tae mai ratou ki

 Otamarakau  me  noho iho ratou i reira

 tatari ai ki a ia. Heoi, haere ana mai taua

 tohu; te taenga mai ki Otamarakau ka

 noho  ki  te tatari ki ta  ratou pakeha.

 Tena te haere mai taua pakeha nei i muri,

 me tona tohu ano, 200 ratou (no te Arawa

 ano), Te taenga mui ki Waiheke ka moe

 ratou i reira. I te ata po o te 28 o nga ra

 ka whakatika, ka riro mai ano; te taenga

 mai ki Otamarakau ka rokohanga iho te 100

 o te Arawa, i whakatika ake i te tuatahi,

 i reira e tatau ana. Hei konei hoki ka

 tae ake ano tetahi rau no Maketu—katahi

 ka wha  rau (400) ratou, ki enei. Heoi,

 ko te haerenga mai ki te Awa o te Atua;

 ka mau i konei a Ngatiporou irunga i ngu

 pukepuke  oneone. Te  kitenga atu i a te

 Arawa  e haere mai aua katahi ka tukua

 etahi o ratou hei hunuhunu; ka haere mai

 hoki etahi o te Arawa—ka mahi ratou i kona

 ki te pupuhi. He awa i waenganui o aua iwi

  Kihai i roa e pupuhi ana ka reia toutia mai e

  te Arawa; whiti tonu i taua awa; tae tonu

  mai ki waenganui o te hoa riri; kaiahi ka

  kawe i kona—parea ana e te Arawa, ko

  nga raparapa  o a ratou  raiwhara hei

  whakaruke i nga hoa riri. Ka tau te wehi

  ki Ngatiporou, ko te omanga i oma ai.

  He  ngenge no te Arawa, ratou ko nga

  pakeha, i te roa o te whenua i haere mai

  ai, i kore ai e whaia mai ki tawhiti. Otira

  he nui o Ngatiporou i mate; hui nga mea

  mate rawa, ki nga mea tu a kiko, ka taea

  te 100. Nga mea  mate rawa, kua kitea

  nga tinana i reira e takoto ana. 53—i puhia

  etahi o enei i te whakawhitinga i te awa,

  i te Hanoika, i te tahutitanga mai. Hui

  nga  tangata o Ngatiporou i roto i taua

  riri 400; he pena hoki a te Arawa, e 400

  ano—ko  te Poihipi ma i roto i a te Arawa.

     Ko etahi enei o nga rangatira o Wha-

  katohea i mate rawa, ara; ko te Aporo-

  tanga; te Rangimatoru; Tipene; Hira te

  Popo; me te Para. To Ngatiawa, ko te

   Rangipai; to Ngatiawarere, ko Tatuahara-

   keke. Tokotoru nga  koroheke me nga

   wahine tokoono i hereheretia oratia. Riro

   ana hoki i a te Arawa 40 nga pu; he nui

   hoki te paura; me  etahi taonga  atu.

   Kotahi tonu o te Arawa i mate rawa, ko

   Winiata (ara, ko Tohi te Ururangi); he

   rangatira taua tangata. Tokoono  i tu a

3 3

▲back to top
                 TE WAKA  MAORI O AHURIRI. 

kainga—i  roto i nga maori o te Kuini raua

ko tetahi tohunga Pikopo i taua riringa.

Ko  nga mea  i tu a kiko kei te taone e

rongoatia ana e te pakeha. Ko nga ingoa

enei o te taha Kuini i mate rawa, ara; —

Ko  Hemi Nape, ko Kereti te Hiwitahi. ko

Riwai  Tawhitorangi, ko  Heremaia te

Rangitakuku, ko Peneti to te Korewa, ko

Rotohiko Waitoki, ko Manihera Maui, ko

Wiremu  te Waruiti ko Hakaraia te Riaki.

ko Warena  te Pohe, ko Pehi ra te Kahu o

Rauru, ho  Matiu te Potahi, ko Hohepa

Whakaruku, ko Hare  te Kaha. Tena

ano nga ingoa o nga mea tu a kiko, ekore

eo  ki te nupepa nei. Tera ano hoki nga

ingoa o nga mea  mate o te taua; otira he

-kapi no te nupepa.

    NGA RONGO O KONEI.



Ko  te Turei, te 24 o nga ra o Mei i te tau

 1819, te ra i whanau ai a Kuini Wikitoria;

 tae mai ki taua ra ano i te tau nei ano

 (1864), ka 45 ona tau o tona whanautanga

 mai. Ka  maki nga  hoia i Nepia nei i

 taua ra ki te pupuhi-he whakawhetaitanga

 no ratou. Haere te pu repo, haere te pu

 maori nei ano; ehara i te hanga ake !

 Ngateri ana te whenua i te tangi o te pu !

 Nui  noa nga Kuini, me  nga Kingi, o

 Ingarani o mua kaore ano he mea kia rite

 ki a Kuini Wikitoria te aroha ki te tangata,

 te ata whakahaere i nga tikanga—no konei

 i nui ai te aroha o nga pakeha  ki a ia.

 Tena ano ra nga toa, nga matau hoki, o

 mua; otira he rite ki a ia te ngaware i

 kore—na  konei i pai ai.



   NEPIA. —Ko   te Makarini tenei kua tae

 i runga i a te Kuini, tima nei. Na taua mai

 tima i kawe mai te rongo o nga hoia 300 e

 haere mai aua ki Nepia nei ki enei hoa o

 ratou noho ai'; kotahi ano hoki te rangapu

 o enei i Nepia nei, o era e haere mai nei- -

 ko etahi o ratou kei Po Neke. Ko tona

 tikanga ano tena ko  tetahi rangapu kia

 whaiti te noho i tetahi kainga, ko tetahi

 rangapu  i tetahi kainga—na te riri, ua te

  iti o te hoia i tenei motu hoki, i wehea ai,

 ko  etahi i tetahi wahi, ko etahi i tetahi

 wahi. Ko tenei he kawe mai kia whaiti te

 noho nga i mea o tenei rangapu i te aroaro

 o ana rangatira i konei; ko nga mea o era

 rangapu ki aua rangatira ano noho atu ai.



   TE RANGIHIROA -Kua kite matou i teta-

 hi reta i roto i tetahi o nga nupepa o Akara-

 na mai, he mea tuhi atu taua reta na tetahi

 pakeha  o Maketu, E  ki ana taua reta

 kotahi te pukapuka, ua te Rangihiroa me

 etahi atu tangata, kua tae ki Maketu ki a

 te Arawa, he mea atu kia te Arawa kia

 houhia to raua rongo ko Ngatiporou ka

 tahuri te katoa ki te huna i te pakeha.

  Ka Ngatiporou te kupu, ka kore e tahuritia

  mai taua pukapuka, ka mahi tonu ratou

   ko te Rangihiroa ano hoki pea)ki te patu

i Rotoiti, i Rotorua, i hea atu. Kaore ano

kia rongoua te whakahoki a te Arawa—

rera ano  pea apopo. Taukiri ! koe, te

Rangihiroa!  Tena  koe te haereere i te

taone i Nepia nei, me te hiahia ki te patu

i nga tangata e tutakina aua e koe i nga

rori. "





HE  WHARANGI TUWHERA   MA NGA

           HOA   TUHl MAI.

             Patangata, Mei 24, 1864;

Ki A HEMI WURU,



  E  hoa tenakoe, me to korero paea ki te

tahuna, raua ko runga i te akau, te waka

nei a te nupepa. Ka tika hoki taua paea-

tanga ki uta; ka kore noa ia nei e toko-

maha  ki runga hoe ai, ka kiia tena e ora.

Ka  mate ano, ta te mea ko tenei mea ko

te nupepa  i kore e whakaarohia e nga

rangatira katoa. Ki to ratou whakaaro

pea he mea iti taua mea. Ki te whakaaro

ake a  te kuare nei e rite tonu ana ki a

ratou mere pounamu e pahiwi haere nei i

o ratou pakihiwi. He  aha ia nei i pahi-

 witia ai etahi rawa o te pakeha, he aha ra

 i kore ai e pahivvitia tenei. Ko te ritenga

 tonu pea ia tenei e motu ai te ki nei kia

 mau ki te aroha, ki te kotahitanga—inahoki

 ka kore e manaakitia tenei waka ki te hoe, ko

 te korenga tonutanga o te aroha raua kote

 kotahitanga apopo ake nei ki te whakaaro

 a te kuare nei. E hoa kua rite taku runa-

 nga ki  toku hapu  ake ano. Kei  te

 whakaae ratou kia utu ratou i te nupepa i

 tenei tau hou e haere ake nei. Erangi te

 mea i roa iho ai to matou whakarite, kia

 pumau i a matou te tumautanga o te mahinga

o te nupepa i tenei tan e haere iho nei ka

 utu ano matou. Tetahi e tatari atu aua ki

 te whakaaetanga o etahi tangata puta noa

 ki te Mahia, puta noa ki Kakepaina, (Cas-

 tle point).

   Na to hoa aroha ki tenei waka ka paea

 nei ki uta.

                Na HORI NIA NIA.



  [HE RETA TENEI NA TE POKIHA KI A

              TAREHA. ]



              Te Tari. Akarana, Mei 17, 1864.

 E HOA, E TAREHA.

   Tena koe te noho mai na i tou kainga i Nepia.

 Kua  tae mai nga rongo te mohio ki te whaka-

 haere i nga tikanga o te takiwa; o to mahi pai;

 o to hiahia kia noho tahi korua ko te pakeha i

 roto i te pai, i te rongo mau. Na, kia rongo mai

 koe, ekore to ingoa, e ngaro, otira e maharatia

 tonutia. Ko  to pai, ko to rangimarie, ka panui-

 tia e te Kawanatanga kia rongona e te nuinga o

 te pakeha—a, paku noa atu te rongo ki ia wahi,

 ki ia wahi.

              Na to hoa aroha

                        NA TE POKIHA.



                     Patangata, Mei 11 1864.

 Ki A HEMI WURU.

   E  boa tenei ka kite au i nga kupu a Ihaka

 Whanga  raua  ko Raniera te Ihu i roto i tenei

 panui  o te 30 o nga ra o Apereira, e ki ana a

 Ihaka ki nga tangata tokowha o tona kainga, o te

 Mahia, e he ana ta ratou haere ki Waikato. Ka

 tika te whakaaro a Ihaka, me te kupu hoki *

4 4

▲back to top
                TE WAKA  MAORI O AHURIRI. 4

Raniera te Ihu i ki mai nei ki a te Makarini kia

kaha te whakaako ki nga rangatira o Heretaunga

nei kia pai te noho. E rua nga  kupu a  enei

tangata ka nui te pai. Inahoki te take i whakapai

ai a au, kaore ano kia penei noa he whakaaro ma

nga rangatira o tenei kainga o Heretaunga. Haere

tonu a Paora Toki, kaore kau i whai kupu: no te

hokinga mai ki te kainga nei o Paora katahi ano

 ka whai kupu me hoki ano a Paora ki Waikato,

 ki te tawaha o te riri ka tuhera. Hoki ana a

 Paora me ona tangata; a, tae rawa mai ki te

 Pakipaki, tokotoru o tena kainga i haere, ko

 Hakaraia Pouhawaiki, ko Piko, ko te Rerepuka-

 puka, kaore kau he kupu whakakahore a nga

 rangatira kia puta, penei me ta Ihaka raua ko

 Raniera.

   Ki a koutou pea he mea tika te haerenga o aua

 tangata; ki a au nei he kukume mai i te riri a

 Waikato raua ko te Pakeha ki te kainga nei ki

 Heretaunga

                     NA HORI NIA NIA.

           TARANAKI.



   I korerotia i tera nupepa te riringa i Taranaki i

 te 30 o nga ra o Apereira—i huaki ra nga maori

 300  ki tetahi paraki hoia i uta, i te ritenga ki

 Mahoetahi. Katahi ka rongona i muri nei etahi

 o nga ingoa o nga tupapaku maori i tanumia e te

 hoia; koia enei: —

   No Taranaki, ko Parenga Kingi: ko Penaha;

 ko Hone. No Ngatiruanui, ko Rawiri te Rangika-

 herea; ko Timoti te Kekehu; ko Tiopira. No te

 Puketapu, ko Tupara Keina; ko Hoani Pirini;

 ko  te Meihana  te Whitu; ko Hapeta: ko te

 Whare: ko Timoti te Arahi. No Ngamotu, ko

 Manahi: ko Wi Patene. No Ngatiawa, ko te

 Whau: ko Hari Hokai te Paea (ko tenei i muri

 nei e ki ana kai te ngaro); ko  te nuinga atu

 kaore i mohiotia  nga ingoa—kotahi tonu  te

 pakeha i tu (i tu i te pakihiwi, ) kore rawa he mea

 i mate rawa. No muri iho o te riringa ka tonoa.

  e te rangatira o nga hoia, a Henare Hatena kia

  haere ki Manutahi ki atu ai ki nga maori o reira

  kia haere mai ratou ki te tiki mai ia ratou tupapaku.

 Rokohanga atu ana e taua tangata be tokomaha

  nga tangata i reira e noho ana no Ngatiruanui,

  no Taranaki, no te Puketapu, me nga tangata o

 Wiremu Kingi—e hamama ana nga waha o nga

  wahine ki te tangi ki nga mea i mate. Ki mai

  ana ratou ki a Henare ekore ratou e pai ki te tiki

  mai i nga tupapaku, he wehi no ratou. Ka korero

  mai hoki ratou ko Hari Hokai te Paea kua ngaro;

  he toa ia taua tangata no Wiremu Kingi—heoi,

  hoki ana mai a Henare ki nga pakeha.

 KARANGATIA ! KARANGATIA!!

 TENEI  TE HAERE  NEI nga kaipuke taonga

  A   a te HUTANA raua ko te EAWINI i roto

 i nga marama katoa. Heoti nei ano te whare e

 uta tika tonu mai ana i Ingarani i te hanga nei

  i te Paraikete, na reira hoki i iti ai te utu.

    Nga kahu huruhuru o tenei whare mo te hotoke,

  he mea uta tonu mai i Kotorani; nga hate, no Ma-

  rikena tonu mai hoki. Ko te Tupeka o tenei whare

  he hira ke noa ake i to etahi whare te pai—ki

  te tangohia i te pauna kotahi ka hoatu noa he

  paipa hei puninga.

    Ko nga piwhi e iwa pene, tae ki te 11 pene,

  mo te iari; he kara mau—ki te mea ka whakama-

  tauria tera e hoki tonu mai te tangata ki te hoko.

    Ko nga kai katoa hoki kei konei e takoto ana;

  ko te huka kaore he kirikiri i roto.

    No mua noa atu ano tenei whare, ehara inaianei;

  ehara i te mea tupa ake i te po kotahi me te

  harori te ahua. No konei hoki i ngaware ai te

  hoko; he mohio hoki no  ona tangata ki ana

  mahi, ki te tango mat i te kahu pai, i te kahu iti

  te utu o rawahi.

        Na te HUTANA raua ko te EAWINI.



                    WHAKARONGO!

 E MEA    ana a WIREMU RAETEPONE, o

      Waipawa, ki ona hoa Maori kia rongo mai

 ratou e hokohoko tonu ana ia i te "Witi, i te Poaka,

  i te aha noa atu hoki a te tangata maori.

   Rupeke katoa nga taonga, me nga kai pakeha

 kei tona whare hanga i Waipawa e tu ana hei hoko



     AKIHANATANGA



I RUAHINE  I  TUTAEKURI

             HE HOIHO.

    HE KAU, HE  HIPI, HE AHA ATU.



 EHOA      MA, tena au kei te whakatu i takuaki-

       hana. i te Whare Paparikauta i Ruahine i

 roto i nga marama katoa—ia marama, ia marama.

 He akihana hoko Hoiho, Kau, Hipi, Poaka, me

 etahi atu mea ora; tetahi, he tarutaru kai hoiho

 nei, he kaanga, me nga parau, me nga aha noa

 ahu whenua  nei. Ko te akihana tuatahi e takoto

 mai nei hei te HATAREI, te 2 o nga ra o Aperira

 e takoto ake nui, ka timata i waenganui ra—i te

 haora o te tina

    Ko te tangata e whai hoiho ana, aha atu ranei,

  mo to hoko, me pa wawe mai ki a au ki Nepia nei.

   Te utu maku, mo te Kai-hoko akihana, kia ko-

  tahi herengi i roto i te pauna Kotahi, me ka raro

 mai; ka rua pauna, ka rua herengi—heoi nei ano

  te utu.

    Te utu mo te nohoanga o te kau, o te hoiho ra-

  nei, i roto i te taiepa i te po kotahi, he hikipene

  mo te po kotahi. Te tangata pirangi ki te waiho

  tona hoiho, kau ranei, ki roto i te taiepa me pa

  mai ki au, ki te pakeha nana te paparikauta ranei

  i reira ano. Engari, mo  te hoiho, kau ranei,

  kaore e riro, kia rima herengi e homai ki te Kai-

  hoko mo  te whakaaritanga. 

Ka te IENIHI,

                           Kai hoko akihana.



   HE HOKO! HE HOKO! HE HOKO!

KATAHI     ANO au ka ki atu ki aku hoa maori,

       e hoko nei matou, tenei nga taonga tini noa

iho kei au. Katahi ano aku hanga i ki ai au he

pai rawa. He mea tae hou mai hoki ia i runga i

te kaipuke i a te ' NEPIA. ' Ekore ano e taea te

tatau. He aha kia korerotia ai; engari ma kou-

tou e haere mai ki te matakitaki—ahakoa, kore te

moni i a koutou me haeremai ki te matakitaki;

tena te rangi e kite ai koutou i te moni ka hoki-

mai ai ki te hoko. He utu iti te utu. Ko te pa-

 raikete ma, he mea ano 12s. mo te mea kotahi;

 he mea ano 15s.; he mea ano I8s.

                   Na te HATANA.



            TURANGA  TERA HOIHO.

 " E MEA ana a HOURA, kai hanga tera nei, ki

 nga tangata Maori o Heretaunga kia rongo

 mai ratou e haere tonu mai ana ki a ia nga uta-

 utanga tera pai o Ingarani mai. He mea whakarite

 marire e ia kia hangaia mai ano; ehara i te mea

 hanga noa. Ko te ritenga o te utu e ngaware ana.

   Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria

 mai ki a ia.

    Heekipiri rori



      TAHUTI  MAI! TAHUTI MAI! !

 TENEI   nga hanga e makaia noatia ana e au;

  ehara i te tikanga utu ona utu. Ko nga

 hanga katoa o te pakeha, ina anake kei au—nga

 paraikete, nga hate, nga tarau, nga kahu raumati,

 nga kahu hotoke, nga kai, nga tupeka, nga aha

 noa atu. Ko te ahua he pai anake; ko te utu he

 iti noaiho—he mea  hoki naku  kia we te riro, i

 whakaititia ai. Ma koutou e haere mai ki te ti-

 tiro; ahakoa hoko, kore ranei, me haere tonu mai.

                   Na  te NOURE

                           Kei Hekipiri Rori.



                  PANUITANGA.

 HE     pakeha hoko i nga kai maori nga tangata

        kua  tuhia nei nga ingoa kiraro iho—ara,

  i te witi, i te aha noa.

         Ko te WATA ratou ko KENERE

               ko WATA ano.





  HE mea ta na HEMI WURU, i te whare ta o te

    Haaki  Pei Herara, ki Nepia, i te Hatarei i

    nga rua wiki katoa tena rua wiki, tena rua

     wiki.