![]() |
Te Haeata 1859-1862: Volume 2, Number 5. 01 August 1860 |
![]() |
1 1 |
▲back to top |
TE HAEATA TE UTU MO TE TAU } KOTAHI 2s 6d} " Tatou ka haere i to Ihowa Maramatanga." { TE MO TE PUKAPUKA KOTAHI 3d VOL. 11.] AKARANA, AKUHATA 1, 1860. [No. 5. MARAMATAKA MO AKUHATA. Hei te 2 o nga ra Kowiti ai te Marama. Hei te 17 o nga ra Hua ai te Marama. Hei te o nga ra Kowiti ai te Marama. 1 Wenerei 2 Tarei 3 Parairei 4 Hatarei 5 Ra Tapu Waiata 24, 25, 26. 6 Manei 7 Turei 8 Wenerei 9 Tarei 10 Parairei 11 Hatarei 12 Ra Tapu Waiata 62, 63, 64. 13 Manei 14 Turei 15 Wenerei 16 Tarei 17 Parairei 18 Hatarei 19 Ra Tapu Waiata 93, 96, 97. 20 Manei 21 Turei 22 Wenerei 23 Tarei 24 Parairei 25 Hatarei Ka whanau a Pirinihi Ara- [pata, 1819. 26 Ra Tapu Waiata 119. 27 Manei 28 Turei 29 Wenerei 30 Tarei 31 Parairei Ka male a Hoani Paniana, [1G88. E taia ana Te Haeata i te tahi o nga ra o nga marama katoa. Te utu mo tenei niupepa hia rua hereni mo te Tau te kau ma rua nga niupepa e taia i te tau kotahi. Ko nga tangata e mea ana kia taia o ratou whakaaro ki tenei niupepa, me tuhituhi a ratou pukapuka ki te Kai-Tuhi o Te Haeata, ara ki a Te Patara, kei Onehunga. Ko te tangata e hiahia ana kia taia tona panuitanga ki te Haeata nei, me kawe i tana pukapuka kia Te Wirihana ki te Whare Perehi o "The New Zealander," ma Te Wirihana e whaka- rite utu mo te panuitanga ka taia. TE HAEATA. i AKARANA, AKUHATA 1 1I860. TE HUIHUINGA O NGA MAORI KI A TE KAWANA. KUA noho te huihui i karangatia e te Ka- wana, kei Kohimarama te nohoanga. He tokomaha nga rangatira kua uru ki roto ki tana huihui, no runga, no raro, no nui whenua noa atu. Tenei nga tangata kua noho : — ; Ngapuhi—Tamati Waaka Nene, Wiremu Kaitara. Huirua Mangonui, Wiremu Hau, Tango Hikiurai, Wi Tete, Hori Kingi. I Parawhau, (Whangarei) —Manihera, Wi i Pohe, Taurau Tirarau. i Ngatiwakaue, (Rotorua) — Ngahuruhuru, I Taiapo, Tukihaumene, Winiata Peka- mu, Eruera Kahawai, Ngamoni, Tau- aru, Ngarama, Pomate, Tauahika, Ro- tohiko Haupapa, Henare Kepa, Pere- rika, Herewini Amohau, Henare te Pukuatua, Taongaanga. Ngatipikiao (Rotoiti me Maketu)—Rirituku te Perehu, Rewi, Hona, Anania, Te Pirihi. Tapuika, (Kai Tuna Rerei) -Moihi Kupe, Rota te Wharehuia. Tuhourangi, (Tarawera)— Kihirini te Tua- hu. Ngaiterangi, (Tauranga)—Tomika te Mu- tu, Wiremu Patene, Hamiora Tu, Hamuera te Paki. Ngatihe, (Maunga Tapu)—Maihi Pohe- pohe, Menehira Kakau. • Ngatiawa, (Awa-a-te-Atua)—Te Makarini. Te Tawera—Maketu Petera, Te Rongo- tora, Waka heke Pauro, Tamati Hapi- mana. Ngatitematera, (Hauraki)— KaraitianaTui- kau. Haimona Purau. Ngatimahanga, (Waingaroa") — Wiremu Nero, Hemi Matini, Te Waka. Manukau — Rihari, Katipa, Tamihana, Ma- tu taera, Mohi. Ngatihine, (Aotea)—Manihera, Hira Ki- ngi. Ngatiwhatua., (Orakei —Wiremu Hopi- hona, Paora, Keene, Kawau. Ngatihine, (Waikato — Horohau. Waikato— Te Ao-o-te-Rangi (Tainui;, Hori Karei. I Ngatipaoa — Patara Pouroto. Ngatitoa. (Porirua me Wainui)—Tami- hana Rauparaha, .Matene te Whiwhi, Hohepa Tamaihengia, ko Ropata Uru- mutu, Nopera te Ngiha, Horopapera Pukoko, Hohaia Pokaitara. Rapihana te Otaota, Hapimana, Te Hope. Ngatitama, (Wakatu - Wi Katene te Ma- nu, Momi Matenga. Ngatiraukawa* (.Otaki me Manawatu— Horomona Toremi, Parakaia te Ponepa, Hukiki, Wi Paiaka. Kuruhou Rangi- maru, Te Moroati Kiharoa, Te Ao Ma- rere, Ihaka; a Tokonui, Takerei te Nawe. Taranaki ---Wiremu Tamihana, Hemi Pa- rai. Ngaitahu, (Otago me Katapere)—Pita te Hori, Taiaroa. Patutokoko, Wanganui -Tahana Turoa. Wanganui - Hori Kingi te Anaua, Te Ma- wae. Hoani Wi Hipango, Mete Kingi, Tamati Wiremu, Kawana Paepae, Hori Kerei. Ngatiapa ; Whangaehu me Rangitikei,)— Ihakara Hapurona. Ngarauru, ',, Waitotara .-Pehimana. Ngatikauhununu —Te Wereta Kawekaira • ngi, Ngatuere. Raniera te Iho, Hoani te Kaho, Karaimiana te Korou, Wiremu Waka, Te Koroneho, Wiremu Kingi, Tu to Pakihirangi, Te Hapuku, Tami- hana Huatapu, Te Hapimana, Te Rangi- tuawaru, Te Waka Perohuka. Ngatiporou—Te Wikiriwhi, Te Matohe, Wiremu Pahura, Te Irimana Ngamare. Ngatiama ( Poneke')—Manihera Ngatori, Porutu, Epiha Wairawake. Kua korero ratou ko Kawana, kua maha nga ra e korero ana. Ka pai te korero, pai noa atu—pai ana ta te Ka- wana, pai ona ta nga rangatira Maori. Mea ana hoki a Kawana kia mau tonu hoki nga ritenga pai kua tupu i enei tau maha : whakaae ana nga rangatira. Tonoa ana e te Kawana kia korerotia nuitia o ratou nga wahi e pouri ai o ratou wha- kaaro, kia rongo ai ia, kia ata whaka-
![]() |
2 2 |
▲back to top |
TE HAEATA. maramatia e ia nga wahi pouri. A, ko- rerotia ana e ratou o ratou whakaaro, mo nga lure kia hoatu, kia rite tahi he ture mo te Pakeha mo te Maori, kia kotahi ano. Ka tika tenei, ka nui te tika, kia whakaae katoa nga iwi o te motu nei ki te ture kotahi, katahi ka pai te whenua nei. Kia mana nga ture pai o Ingarangi i nga wahi katoa katahi ka tatu te ngakau o te tangata, ka tiakina hoki nga mea katoa a te tangata e te ture. Ka rua nga kupu be i rongo ai matou. Tetahi mo te hoko pu; ki ana, "E tuhera ana ki te Pakeha, e tutaki ana ki te Maori, engari me rite tahi." Huatu e rite ana. Kahore i tuhera ki te Pakeha, tutaki ana ki tetahi, tutaki ana ki tetahi: ekore e tukua kia hokona te pu e te Pakeha. Tetahi kupu he mo te waipiro; i mea ano me whakatuhera tenei tatau, me hoko noa atu. Katahi te kupu he ko tenei. Ka whakaae a te Kawana ki tenei kupu katahi ka he rawa, ka nui haere nga kino katoa, ma tenei ma te waipiro e wha- kakaha. Katahi ka hohoro te hekenga o te tangata. Otiia ekore le Kawana e wewete i nga mekameka o tena hoa riri. Me tuku te. nanakia ki le aha? Engari me here rawa, kia mau rawa, te ai hei korikoringa mo tena kai whakamate tangata. Tonoa ana ano e te Kawana kia ata tirohia nga raruraru e tupu tonu ana mo nga iwi: kia whakaritea tetahi tikanga pai e mohio ai le. Maori me te Pakeha ki te take onga pihi oneone,kei a wai ranei, kei a wai ranei te take, kia rohea mari- retia nga whenua, kia hoatu ki tenei tangata tona pihi ki tera tangata tona pihi, kia mau ano i tona ringa te puka- puka whakamau o tona pihi, te ai he tahae, he whawhai, he a a. Kia wha- karitea hoki he runanga rangatira hei titiro i nga wahi tautohe, hei whakarite i nga pihi e whawhaitia e nga iwi erua, o nga tangata tokorua ranei. Ka nui te tika o tenei, kia tangohia tenei ritenga e te Maori mo ona kainga kaiahi ka tatu te ngakau, ka noho te motu i runga i te rangimarie. E mahi ana te runanga i tenei wahu Ka nui te pai o tenei rite- nga. Kia penei tonu he runanga mo nga rangatira Maori i roto i nga tau katoa, kia korero tahi ratou ko te Kawana ma. Kia whakahaere pai i nga tikanga mo te motu nei ka ora tatou. Tatou ka inoi ki te Atua kia tukua e ia tona Wairua ki tenei runanga, hei whakamarama i nga wha- kaaro, hei whakatika i nga korero, hei arahi i a ratou katoa ki nga ara tika o i te Ariki. TE MAHI O TE WAIRUA. TAPU KEI TAWAHI. E TUPU tonu ana te, mahi i korerotia i roto i era Haeata i mua. Kei Kotarana tekaha inaianei. Katahi ka tae mai te rongo ° tera whenua ka nui te mahi a te Atua ki nga kainga o taua whenua. E ki ana ka- hore ano i taea enei mahi e nga mahi o era tau, kore rawa, kahore ano i kitea te rite e nga tangata katoa. Kei nga motu i waenga moana, ara kei Hetarana (Shet- land), kei Okanei (Orkneys), kei era atu motu, kei nga Maunga kei te akau ki roto ki nga tangata hao ika, nga tangata keri waro, kei nga pa nui me nga kainga maha o Kotarana taua mahi e haere ana. I etahi kainga kahore he tangata i waiho noa iho e te Wairua o te Atua, e rongo katoa ana ki tona kaha, e pa anu ki a ra- tou. Kei waenga moana nga tangata e hi ana, tae ana ki reira te Wairua, whakaoho ana nga tangata i runga i te poti, hoki wehi ana kiuta ki te inoi ki le Atua Ui te rapu oranga mo tona wairua. He mea ano, pau katoa ana te tangata i te wehi, i te mahi o te ngakau pouri mo ana kino, te taea te mahi i nga mahi a te ringa i te kawenga o te ngakau pouri. Huihui tonu ana nga tangata i nga ra katoa ki te inoi ki te Atua, tangi kau ana te tetere, whao- whina ana te whare karakia, ki tonu i te tangata. Koropiko ana ano i runga i nga poti, inoi tahi ananga tangata ki reira : ka- hore he meatanga ake o te ngakau mamae he poti, he moana, heaha, ko ona hara kia murua, kotona wairua kia ora, ko tona ka- wenga taimaha kia wetekina. He tangata, he wahine, rile tahi te mamae, te tangi, te inoi ki te oranga mo ratou. He wahi ano ekore e moe le kainga, ke ana te whare karakia i te ao i te po: ara tonu ana ki le inoi, mahi ana i te ra, a po noa, po iho, aoake e karanga ana ki te Atua. He iwi kai waipiro taua iwi i mua. Inaianei kua kore taua hiahia ki te waipiro. Ka taka te po hao ika, te wa e haere ai ratou ki waenga moana ki te mahi, ka hui- hui ratou ki te takaro ki te kai waipiro, to ratou tikanga tawhito tera. Inaianei he huihui ki te inoi te tikanga o te kainga, haere ana nga tangata ki waenga moana i runga i te inoi. Ko nga whare hoko i taua kai e tutakina ana, e whakakore ana i tana mahi, riro ana nga whare hei whare inoi ; me nga whare takaro, tuhera kau ana, riro ana hei whare inoi. He tokomaha noa atu nga tangata hou e uru ana ki roto ki nga Hahi me nga mahi a te Atua. Ka whiwhi te tangata i te ngakau hou, i te rangimarie, i te hari- nga, me te aroha o te Karaiti —ka kitea tona aroha ki te tangata, tahuri tonu iho ana ki te rapu i nga tangata, ki te korero ki nga tangata kia tahuri tahi ratou ki te Atua; he tokomaha nga tangata e rongo ana. TE MAHI A TE WAIRUA TAPU KI TETAHI KURA TAMARIKI. I I ROTO i te mahi nui a te Wairua kei Aiarana inaianei, ko ahi te kura tamariki i tino kite i te kaha o te mahi. Kei Kore- reine (Coleraine), he pa no taua motu, taua kura e tu una. Kotahi te tamaiti moroiti i whiwhi i te ngakau ripeneta i le timatanga. Titiro ana te kai-whakaako ki taua tamaiti e tangi ana, kihai i kaha ki I tana mahi kura, ka mea atu, Haere e I hoki ki to kainga, e tae atu, tomo koe ki te wahi ngaro, inoi koe ki te Atua. Unga una tetahi tamaiti kaumatua hei kawe. Haere ana raua, ka tae ki tetahi whare tu kau i te taha o te huarahi, tomo tonu atu raua ki te inoi ki reira. Inoi ana raua i reira, ka roa e karanga ana ki te Atua, kaiahi ka riro tana pikaunga, ka murua ana hara e te Karaiti, ka whaka- marie tona ngakau. Heoti, ki ana te ngakau o taua tamaiti i te haringa, ka mea ia, Me hoki ahau ki te kawe korero ki toku kai-whakaako: hoki una ki te kura, ka tae, korero tonu atu ana ka mea, E taku kai-whakaako, kia rongo koe, ko te Ariki, ko Ihu kua taemai ki toku ngakau, ka nui toku haringa. Rongo katoa te kura, whakatika ana etahi, puta ana ki waho, kihai i taro kua rupeke nga tamariki. Akuanei piki ana te kai-whakaako ki runga ki te taiepa o te marae ki te titiro i a ratou, e aha ana ranei, e aha ana ranei; kitea rawatia ake, e koropiko katoa ana ki te taha o te taiepa, e inoi ana ki te Atua. Na, tangi ana te kai-whakaako, ka mea ki tetahi tamaiti kaumatua kua whiwhi i te Wairua, " Ekore koe e pai he hoa inoi mo nga tamariki? haere koe, inoi ki te Atua mo ratou" Inamata kua tae atu taua tamaiti ki waenga ona hoa, tukua ana ona turi ki raro, maranga ana tana inoinga ki runga, penei ana, "E te Ariki murua a ratou hara mo te matenga ona i pikaua katoatia nga hara ki runga ki tona ripeka." Katahi ka hamumu katoa ratou, ka nui te tangi. Ka rongo nga tamariki i noho tonu ki roto ki te kura werohia ana o ratou ngakau e te tangihanga a nga mea i waho; hinga tonu iho ana ki raro, tangi tonu ake anu ki te Atua kia tohungia ratou e ia. Kei te ruma i runga nga kotiro e mahi ana, ka rongo ratou ki nga tane e tangi ana, pa tonu iho ki a ratou te Wairua, mamae ana ratou, maringi ana nga roimata. Miharo ana te kai-whakaako tane me te kai-whakaako wahine ki te mahi nei. E taea hoki te aha e raua? Heoiti, puta ana te tangihanga ki nga hua- rahi, whakarongo ana nga tangata haere, rere ana ki roto kia kite i te mahi, kihai i taro ko nga moa rere noa mai kua hinga, tangi tahi ana, inoi tahi ana kiroto ki nga tamariki. Pera tonu ana, ka ki he ruma, ka ki he ruma, me nga whare tu tata ki katoa i te tangata e rapu ana ki te Atua, po noa e inoi ana, kihai i mea kia tina, kia ti, kia hapa, kia aha; engari kia kitea te aroha o te Atua, kia whiwhi ki te nga- kau hou, a weherua noa ka mutu. He tokomaha nga tamariki me nga kaumatua
![]() |
3 3 |
▲back to top |
TE HAEATA. i whiwhi ki te maramatanga me te haringa ki te Wairua Tapu i taua ra. Ka pai tenei mahi mo nga kura tamariki! Kia penei te mahi ki roto ki a tatou tamariki katahi tatou ka koa, katahi hoki ka whai rawa a tatou kura, ka kitea nga hua, ka tupu a tatou tamariki hei kai mahi mo te mara o te Atua. Me inoi tatou ki te Atua kia tukua mai e ia tana Wairua ki runga ki nga tamariki: mo tatou, mo a tatou tama- riki hoki te kupu homai. TE IWI IA NGA KARAIPITURE. No nga ra o HOHUA tae noa atu ki nga ra o IRAI raua ko HAMUERA 553 nga tau. E huaina ana tenei takiwa ko te wa o nga kai whakarite, ko te wa ranei o te kawana- tanga a nga kaumatua. No nga ra i noho ai a Iharaira ki Ihipa te mahinga a nga kaumatua. (Tirohia Ekoruhe HI. 16.) Toko-ono nga kaumatua o ia hapu o ia hapu i whiriwhiria ai hei kai-whakahaere tikanga. Hui katoa ratou e whitu tekau ma rua. Tetahi mahi a ratou he whaka- marama i nga ture a Mohi ki te iwi. Te tino korero a te pukapuka o Nga Kai-whakarite, ko nga whakarerenga a Iharaira i te lure o te Atua, me nga mate i pa mai ki a ratou mo a ratou hara. I marenatia e nga tangata o Iharaira etahi o nga wahine o Kanaana, a, na aua wa- hine ratou i arahi ki te karakia ki nga atua horihori. Te kitenga a Ihowa i tenei he, heoiano tana mahi tiaki i a ratou ; tukua ana ratou e ia kia tukinotia e o ratou hoa riri Te» tangihanga a Iharaira ki te Atua, whakaarahia ana e ia etahi kai whakaora i a ratou, ara a EHURU, a PARAKA, a Ki- REONA, a HAMAHONA, me era atu. Miharo noa ana tatou ki te hokinga tonutanga o te iwi ki nga atua maori i te mea kei a ratou nga ture o te Atua. Otira me titiro tatou ki te tokomaha o nga tangata o tenei motu e kino nei ahakoa kei a tatou te nuinga o nga kupu o te Atua. E miharo ana pea nga Anahera o te Rangi ki te kino o enei tangata. Otiia kaua tatou e whakaaro i tutu tonu a Iharaira i taua wa. Kahore : i te roa- nga o taua taima i pai te mahi a nga tangata. He iti te korero o te pukapuka mo nga taima pai, engari mo nga he. mo nga tukinotanga, mo nga ripenetanga, mo nga whaka panga te nuinga o te korero. Mo te ahua o nga tangata o Iharaira i nga taima pai tirohia te pukapuka o Rata. Ki ta nga Hurai i mahi tonu nga Ri- waiti i ana taima pai ki te whakaako i nga tangata ki nga ture o te Atua. Ia nga tangata o Iharaira mahi kura hoki tenei, he korero i nga ture a Ihowa, ko nga Riwaiti nga kai-whakaako. I noho ratou ki roto Ui nga hapu katoa o te iwi kia tata tonu ai ratou ki nga tangata ki nga tamariki hei whakaako. E wha tekau ma waru nga pa i nohoia e nga Riwaiti. Ko nga tino tukinotanga o Iharaira enei e tuhituhia nei ki te pukapuka a Nga Kai- whakarite:— 1. Na te kingi o Mehopotamia, 8 nga tau: ko Oloniere te kai-whakaora. Upoko o. 2. Na nga Moapi, 18 nga tau: ko Ehuru te kai-whakaora. Upoko o. o. Na nga Kanaani, 20 nga tau : ko Paraka raua ko Tepora nga kai-wha- kaora. Upoko 4, 5. | 4. Na nga Miriam, 7 nga tau : ko Ki- riona te kai-whakaora Upoko 6. 7.8. o. Na nga Amoni. 18 nga tau: ko Ha- ! peta te kai-whakaora Upoko 11, 12. 6. Na nga Pirihitini. 40 nga tau: ko Hamahona te kai-whakaora. Upoko i 13, 14, 15, 16. i Ano te nuinga o to Ihowa atawhai i tana tahuritanga tonutanga ki te whaka- rongo ki nga inoinga o taua iwi tutu. KEI TINEIA TE WAIRUA. E RITE ana te mahi a te Wairua Tapu ki roto ki te tangata ki te ahi maori. He whakamarama, he whakamahana, he tahu mea kino to te kapura; he pera ano to te Wairua. No konei i pera ai ta Paora kupu ki nga tangata kua whiwhi i te Wairua. E nga tangata Maori, tirohia tenei kupu. Ko te ahi tapu kua ka ki to koutou kainga, hei whakamarama i o koutou ngakau pouri, hei whakamahana i a koutou i mate i te maeke, hei ta- hutahu i nga taru kino o to koutou mara. Kei tineia Itenei ahi tapu. Kua kite ahau i te tangata e mea ana kia mate tana ahi, ringihia ana ki te wai, kihai i taro kua pirau. E kite ana hoki ahau i te tangata e pera ana ki te ahi tapu nei —e ringihia ana te wai ki runga kia mate. Te wai tera ko ana mahi he. Oti ka nui te puremu, te tahae, te korero teka, te aha, ehara era i te wai e mate ai to tatou ahi nei? Ka tahuri ki te ngangare, ki te papatu, ki te kohuru tangata, ekore ra- nei e mate? Ka mate. Ekore hoki te Wairua Tapu e noho ki waenga kino. Kua kite ano ahau i te tangata e tanu ana i tana ahi kia mate. Kuhua ana nga ngotungotu ki roto ki te oneone ka pirau. E pera ana etahi ki tana ahi tapu, e tanu- mia ana ki te one. Te one tera nga taonga o te ao: ka aroha te. tangata wha- kapono ki nga mea o tenei ao, ekore e ka te ahi tapu i roto i a ia, ka kuhua nga whakaaro ki roto ki te taonga o tenei ao ka pirau; ka opehia ranei nga tini mea o te ao hei manawarekatanga mo roto mo te ngakau, ka ngaro te whakapono, ka pirau te ahi. Kua kite hoki ahau i te tangata e noho mangere ana ki le tata wahie hei whakaka mo tona ahi. Ma te wahie ka ka ai te ahi. Ka tukua nga ngotungotu kia pau, pau rawa, kaua he wahie e hoatu ki runga, ekore ranei e pirau? E pera ana etahi ki taua ahi tapu: e noho mangere ana, ki te inoi, ki te korero i nga Karaipiture. E ka ranei te ahi i roto i a ia? Ekore e ka. Engari "me inoi ka whiwhi, me rapu ka kite." Kua kite ano ahau i te tangata e wehe- wehe ana i nga ngotungotu, takoto ke ana, takoto ke ana, pirau tonu iho tana ahi. Kua kite hoki ahau i te mahi wehewehe o etahi i roto i te Hahi o te Karaiti. Kua ka tana ahi i roto i tona Ha i ka mau tonu te aroha o tetahi ki tetahi, tupu tonu, ka ka ano te ahi. Ka haere ka ngoikore te aroha, ka huri tuara nga tangata ka we- hewehea nga whakaaro, mate tonu iho te ahi tapu i roto i te Hahi whakatupu we- hewehe. Katahi te he nui ko tenei. Kati te tinei i te Wairua. Waihoa tenei ahi tapu kia ka i to tatou kainga kia marama ai tatou, kia mahana kia ora hoki. Ka takahia tana mahi ta te Wairua, tera atu ranei he kai whakamarama, he kai whakamarie, he kai whakatapu mo tatou? Kore rawa, heoiano hoki: ka tineia tana mahi, ka tahuri mai ki a tatou, ka whawhai ki a tatou, ka whakamatea tatou e ia. Tirohia Ihaia 63. 10. HE KUPU WHAKARITE. \_\_\_\_ I TERA tetahi kingi, te tikanga pakeke tona ki ona tangata. Karangatia ana e ia tetahi ona tangata, ka mea atu, "He aha tau mahi?" te kianga atu o te tangata, "He parakemete ahau," hohoro tonu te whakahau a te kingi ki a ia, " Haere koe hanga i tetahi mekameka moku kia roa." Heioti, haere ana te parakimete, tahuri tonu iho ana ki te mahi, marama atu e mahi ana, kahore he mu. Akuanei ka haria tana mekameka ka hoatu ki tona kingi, ka tae, mea mai ana te kingi, " Haere e hoki, mahia ano kia roa noa atu" — ko tana kupu kau ano, kahore he utu kahore he rino i homai hei hanga i tana mekameka. Heioti, mahi ana ano, ka roa noa atu te mekameka ka haria ano ki le aroaro o i tona kingi titiro ana taua kingi, ka mea ano, "Mahia kia roa atu." Mahia ana e te tangata, ka roa atu ka hoki ano. A i pera tonu te whakahau o taua kingi ki tona tangata, me mahi ano kia roa. He mahanga kawenga o te mekameka ki tona aroaro, he maha nga whakahokinga kiu hanga ano tetahi wahi kia roa atu. Te haerenga whakamutunga, kaiahi ka puta te whakaaro b taua kingi pakeke, ka mea ki tona pononga, ''Tangohia hereherea tenei tangata ki tana mekameka kua oti i a ia te hanga—ana ringa, ana wae, ka maka ia ki te roto ahi. Tona utu tena mo
![]() |
4 4 |
▲back to top |
TE HAE ATA. Tana hanganga i te mekameka." Heoiano he utu mona. Tena! Tena! Whakarongo e nga kai mahi i te kino. To koutou tauira na! TO koutou ahua na ! Tona heinati, to Hatana, to koutou rangatira ! ! ana hanga tera, e whakahau ana ki a koutou kia hanga koutou i tetahi mekameka, a pai tonu koutou ki tana tikanga. Kei te mahi parakemete koutou, kei te hanga meka- meka hei here mo koutou. Tau maha koutou e mahi ana e whakaroa tonu ana i tetahi mekameka hei herehere i a kou- tou, kahore he utu. Kia roa to etahi! Kia mohio koe e te tangata korero teka, e hanga ana koe i te mekameka mou. Kia mohio koe e te tahae, e wha- karoa ana koe i tetahi hereherenga mou. Kia mohio koe e te tangata puremu, e whakamana ana i te hiahia a tou kingi a Hatana kin oti tetahi mekameka hei here i a koe. Kia mohio hoki koe e te tangata ! kai waipiro. ki tau e kai na, ona hua e whakaroa i tou mekameka. Kia mohio koe te tangata tohe ki te riri, te tangata whakaheke toto, e rite ana koe ki taua parakamete. ; Kati te mahi whera; kati te whakarongo ki to koutou kingi ki a Hatana; kati te hanga mekameka hei herehere i a koutou Akuanei ka tahuri mai to koumu ranga- tira kia koutou, ka mea, '"Tangohia here- herea tenei tangata, maka atu ki roto ki te ahi." "Ko te utu o te kino hoki he mate." Te utu tera mo koutou kuare o te tangata! Na wai hoki tena kia tahuri te parakemete ki te hanga meka- meka hei herehere i tona tinana? Na wai hoki tena kia mahi tonu te tangata i te mekameka hei herehere i tona tinana me tona wairua kei roto kei te whareherehere o Hatana, kia mate tonu atu ki reira? Kati koe te kohuru i a koe e te tangata katoa, kali hoki te hanga mekameka hei herehere i a koe. TE HAHI I MURI I A TE KARAITI. I peratia ano a Athanasius, pihopa o Alexandria. Maia rawa tenei pihopa ki te pehi i nga korero he a Arius. Mo te whakanui tonu ia i a te Karaiti; ko te tino ATUA ia, ehara ano te mea hanga. E rua tekau nga tau i tohe ai ia, he maha ona oranga noatanga i te mate, e rima ona peinga ki nga whenua ke : he wa ano e whakapaea tekatia ana ia. I 355 M.K. ka whakawakia ia ki Taira. Ki ta nga kai whakapae teka, nana i kohuru a Arsenius, tetahi hoa pihopa ona, a ka maua mai ki roto ki te komiti tetahi pouaka, he ringa- ringa tangata nei kei roto—" Nana na Athanasius tenei ringa o Arsenins i tapahi. whaowhina ana e ia ki roto Ki te pouaka, I hariharia ake e ia hei mea makutu mana." Oho katoa ana nua komiti nei, whakahihi ana ona hoa riri. Ko Athanasius, tu tonu ia. "E mohio ana ranei koutou ki taua tangata kia Arsenius?" "Ae ra."—Te tino whakatuheratanga o te tatau e Atha- nasius, kua puta atu a Arsenius. Ki ta ratou ki kahore noa iho taua pihopa ; heoi, no tana rangi ano i u ma: ai ki Taira i runga i te kaipuke. " Na, te tangata i kohurutia e ahau; tirohia tona ringaringa, na koutou i ki naku tona ringaringa i tapahi." Na, ka kite nei tatou i nga mahi a te hunga karakia otaua takiwa, kihai "r neke ake i o etahi atu whakatupuranga, a he maha ano nga tikanga maori kua uru ki roto ki a ratou tikanga. I a Ambrose ano i te ora, ka tae mai tetahi wahine i Africa, a Monika, ki a ia, i e tangi ana mo te kino o tana tamaiti o Augustin. a mea ana ki a Ambrose kia inoi ia ki te ATUA kia whakahoutia e ia he i ngakau mo tana tamaiti. Na, ko te mea- tanga mai a Ambrose. "Kia maia, e tai; ekore e he te tamaiti mona nei ena roi- mata, ena inoi." Kihai i taro kua tutaki taua koroheke ki a Augustin, a ngarengare ana i a ia kia korerotia nga Karaipiture. Na, kua rongo ano taua tamaiti ki etahi o nga rangatira o Honia kua karakia. Oho ana ia, "Nana, ka riro te rangatiratanga o te Rangi i enei maia, a ko tatou ko te hunga kua nui nei te matauranga, koi te I titakataka ki te paru. Na, hohoro atu ana ia ki te kari, koropiko ana, inoi ana ki le ATUA kia whakahoutia tona ngakau. Te mutunga o te nei kei te korero i te Karai- piture. Kua pono ki taua wahi i ia Roma 13. 13, 14, " Kauaka i nga kakainga i nga haurangitanga, kana i te momoe i nga hiahia taikaha, kaua i te whawhai i tehae; engari kakahuria iho te Ariki a Ihu Ka- raiti ki a koutou ; a kaua e whakaaroa wawetia te kikokiko, ara, ona hiahia." Mamae rawa ia i taua kupu nei. Takoto tonu iho tana tikanga mo te karakia, mona hoki kia tukua putia atu ki nga mahi a te Karaiti. Hohoro tonu atu ia ki tona whaea ki te korero. He wahine tera kua nui noaatu te whakaaro ki a Ihu Karaiti. Na, koia ano te koa! Hoki ana a Augus- tin ki Africa Kua uru ki te mahi minita. Minita tonu ia ki tona pa ki Hippo; a whakapihopatia iho ana mo taua hahi. He tangata pai rawa a Augustin, nui rawa tona kaha, tika rawa ana korero mo te Karahi. Etahi a ona korero i whai ki nga tikanga a nga tangata o taua whaka- paparanga, 400 M.K. Marama rawa ano ia ana korero mo te huarahi ki te ora, ara, ma Ihu Karaiti anake; tika tonu ano hoki mo te kahakore o te tangata ki te pai ki te kore ia e whakahoutia e whakakaha- ngia e te Wairua Tapu. Otiia kua neke ake tena te he o te hahi, kua pera ano me nga Hurai i mua, heke ana te tupu o te pai: nga tikanga pai ( whakamaoritia iho; te wai puna kua whakaranua ki te wai tai. te heanga o nga Hurai, i tukua atu ratou e te ATUA ki o ratou whakapakoko, he tonu atu. I le heanga nei o te hahi, na, ka pa te whiu a te ATUA, a puta ake ana a MAHOMET hei whiu i te hahi ki te whiu tino. TE MATENGA O APOHARAMA KE[ PATUMAHOE. I i No te S o Hurae i mate ai tenei ranga- tira. I moe kei tona kainga kei Patuma- hoe, e whitu tekau pea ona tau, e hia ranei", kua koroheke rawa hoki. I te 12 o Hurae I ka tanumia taua tupapaku e ona whanau- nga, kei Patumahoe ano. He tangata ata noho tana kaumatua, he tangata atawhai Pakeha, aroha ana ia ki ona hoa Pakeha, aroha ana hoki ratou ki a ia, ka rongo ratou kua male, he tokomaha i haere kia kite i te tanumanga, hei whakaputanga aroha hoki no ratou. E haere ana o tatou kaumatua: kei hea he tangata pai hei whakakapi mo o ratou wharua Ma nga tamariki e whakaaro. Tena e nga taitamariki, e hoake ana hei tangata mo te ao. kia pai te whakaaro, tohea nga mohiotanga, kia ai koutou hei tangata whakahaere tikanga mo o koutou iwi. HE TAKE WHAKAARO. KA kawe tonu koe i te hae, i to mauahara, i te puku riri ki roto ki a koe. he tohu enei mou, mo au hara, kahore ano kua murua e te Atua. Me haere tahi te arero raua ko te nga- kau, kaua e rere keo raua nei ara. Waiho ma tou mahi o whakatika i tou korero. Kia mahara koe. ekore koe e ora i au mahi pai. Kia mahara ano hoki, kahore au mahi pai ekore rawa koe e ora. Kei whakarongo ki nga tangata ngau tuara, ki nga tangata kawe korero kino, riria atu. Kia mahara koe ko le tangata e kino ana tana korero mo tana hoa, ekore hoki e pai tana kupu mou ki tetahi atu tangata. Whakaaro iho koe ki a koe ano nohea ano koe ? E haere ana koe ki hea ? Kei- hea koe noho tonu ai ina ngaro atu koe i konei? Kei titiro koe ki te mahi a te mano, kei mea koe kei le mano te tika, ka huna te mahi o le mea kotahi i roto i ta te mano. Akuanei ka mate koe, haere ana ko tou kotahi, kahore he hoa mou, tu ana koe ki te whakawakanga ano ko koe anake, mau ano au mahi e korero.