TE WHETU O TE TAU.

No. 3.

AKARANA, HEPETEMA 1, 1858.

VOL 1.

Haere atu ra e taku kupu i runga i te aroha wha-
katohua ki oku hoa Maori katoa. E hoa ma, tena
koutou. Kia mau mai te whakaaro ki te Atua,
no te mea hoki, ko te matua ia mo te tangata.
Tenei tana kupu. "E haere mai ratou i runga i
te tangi, a, ka arahina e au i runga i te inoi; ka
meinga ratou o ahau kia haere i te taha o nga
awa wai, i roto i te ara tika, ekore e tutuki te
wae i reira, no te mea, ko au hei Matua mo Iha-
raira, ko Eparaina ano hei matamua ki ahau."—
Heremaia xxxi—9.

Ko tenei e oku hoa aroha kia piri pu ki te
whakapono kia rokohanga noatanga e te he e
noho tika ana i te aroaro o te Atua, i te aroaro o
te tangata, ka oti hoki te tuhituhi, "E mau ki
nga mea whawhai katoa a te Atua, kia taea ai e
koutou te tu atu ki te riri i te ra kino a, te oti-
nga o nga mea katoa kia tu."—Epeha vi—13.

Kia tau ki a koutou katoa te atawhai o to tatou
Ariki, ma ona toto tapu e horoi o koutou hara
katoa, mana koutou katoa e whakawhiwhi ki tona
Wairua Tapu, kia waiho ai koutou hei mangaro te
Waina Pono i tenei ao, a, hei Tohunga, hei Kingi
i tera ao atu. Ko taku inoi tenei mo koutou
katoa.

NA HARE REWETI.

Akarana, Akuhata, 1858.

KO NGA PUKAPUKA O NGA RANGATIRA.

E hoa e Hare Reweti, tena koe. Ka nui toku
aroha ki a koe no te mea koa tauwehe o taua
tinana. E hoa o te whetu o te ata, tena koe.
Tena koe te tangata nana i tui te waka kia mau.
E hoa, e mohio ana koe ki nga tangata katoa. E
hoa tena koe.

NA POTATAU TE WHEROWHERO.
Ki a Hare Reweti, kei Akarana.

Rangiaohia.

Haere ra e taku aroha ki a Hare Rewiti
E hoa e Hare Reweti, tena koe. Ka nui taku
mihi ki a koe i roto i nga marama i nga ra. E
hoa tena koe, te mahi mai na i nga mahi tohu o
te Atua. He waiata aroha.

Taku turanga kei te ihi o te whare

Me te kai aohia te roimata i ahau,

Aroha i mahuki ki te tau ka wehea

Ka ngaro ki te kore

Naku koe i tuku atu i te mata i rarau

Te rehia i te ara koa

Te ringa toro, i te ringa horahora.

Heoi ano,

Na to hoa aroha,

NA HOHEPA TAMAMUTU,

Kei Taupo.

Haere atu ra e taku aroha i nga hihi o te
marama ka rakaunuitia ki a Hare Reweti. E
hoa e Hare Reweti, tena koe. Ka nui toku aroha
ki a koe. Katahi ano au ka tao mai i te kawe i te
aroha kua honea e te Karaiti ki te ao ki a tatou
hoa i Taranaki e mahi aua i nga ritenga pouri o









 

te ao. E pa, i haere au i runga i nga ture i
whakatakotoria  hei mahi mo nga tangata katoa
kia whiwhi ki te kotahitanga. E ki ana hoki a
Paora ko te mea nui ano o enei ko te aroha
Koriniti xiii—13. Me te kupu e mea ana, ka
kawea hoki matou e te aroha o te Karaiti. Na
konei au i mea ai kia mahia nga mahi pai ki to
tangata. E hoa tena koe i roto i te ture atawhai.
He waiata aroha.

I muri ahiahi ka tata mai te aroha

Ki te tau ra e i whakaepa

I taku ohinga kei te ruru au

E ko reira huaki nei to kai e anga

Te wero hope te maringi nei

Nana nei i hokirua mai ki te whare

Taku whakara ki ngai mua ra

I nga rangi raia.

Heoi ano,

Na to hoa aroha,

NA KEREI KATEA.

Kihikihi, 1858.

Haere ra e taku rota ki a Hare Reweti. E
hoa tena koe. Kia mau mai te whakaaro ki au
tamariki i atawhainga ai e koe, i to po i te ao,
ara i runga i te atawhai o te Ariki. Heoi ka
mau tonu nei te aroha ki a koe me te tumanako
tonu o te ngakau ki a koe i te po i to ao kia kite
ra ano au i a Koe e Hare Reweti.

NA HONE TERI TE PAERATA.
Ki a Hare Reweti, kei Akarana.

Rangiaohia, Mei 26, 1858.
Nau mai ra e taku reta ki toku matua aroha
ki a Hare Reweti. E pa tena ra koe te noho mai
na i tou kainga. E hoa, kotahi te mea kua kitea
e matou ko ta te Atua kupu i ki ai ia "rapua e
koutou nga Karaipiture kei reira te orangatonu-
tanga mo koutou." Kia rongo mai koe kua
whakakahore matou i etahi o nga tikanga Pakeha
i runga i to matou whenua ta te mea kua kite te
Atua ko te moni te putake o nga kino katoa. E
hoa kia mau mai te aroha ki nga tangata Maori
katoa. Heoi ano

NA PAORA MATENGA TE PAHUPAHU.
Ki a Hare Reweti, kei Akarana,

[Ae e te hoa aroha e Paora, mo rapu tonu te
tangata i nga karaipiture ko te ora kei reira, ko
te tika, ko te pai]

Warau, Hurae 1, 1858.

E hoa e Te Reweti, tena koe. E hoa ko au
anake kei te pupuru i ta taua tikanga; otira, ko
nga rangatira o Ngatitamatea  o Ngatimaru o
pupuri nei i ta tatou tika. E hoa kia kaha mai.
Ki a Te Reweti,

Ngaruawahia.

E hoa e Hare Reweti, tena koe i roto i te ata-
whai o te Ariki.

TE WHETU O TE TAU.

tonu nei ki a koe, no te mea, kua piri mai koe ki
a matou i runga i te aroha o te Atua. E hoa,
ekore e mutu taku whakawhetai mo tana homai-
tanga i tenei pai e mahia nei e nga runanga. E
hoa kua tae mai tau reta, ara tau kupu e rapu
nei koe i te tika mo to iwi, to matou kitenga i
tau reta hari ana etahi, ka pouri etahi no te mea
e ngaro ana koe i o ratou kanohi. E hoa tena
koe. Ko taku kupu ki a koe ka mau toku nga-
kau ki a koe. E hoa ekore au e wareware ki a
koe.

NA TIPENE TAHATIKA,

Kaiwhakaako.
Ki a Hare Reweti, kei Akarana.

[Kei hea hoki te mea nui u a te hoa u a Tipene,
ka mea au koia ano tena ko te aroha.—Na HARE
REWETI.]

No Mangere.

E tama e Hare Reweti, tena koe, te whaka-
puta na i te aroha, i te marama, o runga, i
te wahi pouri o nga tangata; ara, o te whenua.
E tama, kia rongo mai koe i taku whakaaro mo
nga Maori. Rere! ka rito pea te Maori ki nga
manu, ki nga ika. To nga ika wahi to nga manu,
to nga kiore, to nga ngarara;—he mea whaka-
rite ano e te Atua o ratou whare. To te ika
haerenga, he wai; to te manu he ngaherehere;

to te kiore, he rua oneone. Ko onei mea katoa,
kihai i rite te matau ki te tangata. Na, ki ta te
manu mohio, he ngaherehere; kai ana, inu ana,
hauhau ana, korero ana. Tena huakina te nga-
here, ahu kau ana nga manu. Kua mutu te
koroki o te manu i te ata, hua tangi 
kao. Ko te rite tenei mo nga Maori. Ka mea,
no nga Pakeha te he; kaore no ratou ano te he.
He mea pea kia rite ki nga manu e haerere ana i
te taha tai. Kua pari te tai, kua nekeneke kiuta;

kua timu, kua matara atu te haerenga. Tera
ano te tai punaha te haere mai ra, ngaro aua nga
tahuna, ka kimi i te wahi hei nohoanga mo
ratou:—kua kitea te wahi i purero, kua popo ki
reira, ke! ke! kau ana. Mou enei korero, e te
tangata hoko whenua. E pai kia whiwhi koe ki
te moni hei utu eka mou. E pai kia uri kore
koe. Kua tupu o uri, o mokopuna, kua rongo
ratou, no te Maori ano tenei whenua, i mua mo
tau kupu e ki na koe, "Hei oneone mawai kia
puritia, ka mate nei au." E tama e Hare
Reweti, e penei ana nga whakaaro o te tangata
hoko whenua. Kua reka hoki te maunu ki te
waha. E hoa tena koe, E tama he whakaaro
enei naku. Me he mea pea, e rongo ana nga
tangata, ka riri ra nei, ka pai ra nei.
Heoi ano.

NA TO HOA TATA KEI MANGERE.

Ki a Hare Reweti, o Niu Tireni, o Ingarangi, ra
nei. E mahara ana au no tawahi ano pea
koe i whanau ai, no konei ano ra nei.
[Ekore e toku hoa tata, no tawahi ano au; he
heka au nei ki tenei whenua ki Niu Tireni.—Na
HAKE REWETI.]

Mangere, 1858.

Tenei ano te Atua o namata ko Uenuku.
Kahore he Hurihanga o te whakaaro o mua;











kotahi tonu te tikanga. E hoa ma, me tuku atu
taku kupu i te muri raro, kia kite koutou katoa i
taku timatanga, nohoanga ki te pakeha 1835 o
nga tau. Ka noho au i runga i te ritenga
pakeha. Ehara te matua poriro; engari tona
matua tupu. Titiro hoki; no te Atua te wairua,
no te Atua hoki te tinana. He whakaaro tupu
enei korero. He waiata:—

Ra paki au ki runga ki te tawa

Kia marama hau te titiro ki

Wharekahokaho ki te tauira engia

Ki te haramaitanga o te pai,

Rakau ka tairi ia taua.

Heoi ano

NA HEMI KARENA,

Kei Mangere.
Ki a Hare Reweti, kei Akarana.

TE HAERENGA A REWI RAUA KO TE -WAI

TERE ME TO RAUA PAKEHA.
(He roanga no tera nupepa.)

Ko te atawhai a Hoani Papita, me tona hoa
wahine, me nga tangata katoa me nga wahine,
nui atu. Patua ana e Hoani he poaka ma matou,
tukua ana te paraoa me era atu kai, ko te aporo
he ope noa mai.

No te otinga o nga korero ka hoki ki Kihikihi,
ka noho ki te kainga a Rewi, ka tukua a Te
Waitete kia haere ki Te Kopua ki Hangatiki ki
te tirotiro i te iwi.

No to matou nohoanga Ki .Kihikihi ka tu te
runanga, etoru te kau o nga tane ki taua runanga
ko; kupu nei waewae; ko nga Kai whakapono
karaipiture tokorua, ko Hemi, ko Epiha hei
ringaringa era; ko nga pane ko Te Katea, ko Te
Ngahuru, ko Rewi; ko Manuera te kai tuhituhi
Ka tu te runanga tuatahi he wahine puremu,
puta ana nga moai €£15 wahia ana mo te runanga
etahi mo to tane o te wahine i he etahi. No te
rua o nga turanga he hoiho te hara, puta ana ko
te hoiho ko te wati. Ko te wati i te runanga ko
te hoiho i te tangata nana te he. Ko te tuatoru
he tahae, puta ana £5 wahia ana mo te runanga,
mo te tangata nana te he. Te tuawha he ekenga
no tetahi i te hoiho o tona hoa, puta ana erima
hereni, wahia ana era. He tini nga ture i mahia
e tenei runanga i to matou nohoanga ki reira,
mo te waipiro, mo te korero teka, mo te puremu
me te tini atu.

He nui noa iho te mahi o tenei iwi i te ao i te
po ki te whakatakoto tikanga hei pehi mo te he,
hei whakatu mo te tika. I whakaae ano matou
ki te kaha me te marama o ta ratou mahi.

Ko te atawhai o nga tangata katoa o Kihikihi
ki a matou heaha ra i korerotia ai! Kahore he
mea i mahue, ko nga poaka, ko nga paraoa, ko
nga heihei, ko nga ti, ko nga huka, me te tini atu
o te kai he whiu noa mai tiketike ana. Ko to
taonga nei ko te wahine ki te taka kai ma matou,
ko tana mahi maori tera. Ko te hoa a Manuera
ko etahi iho, ko etahi iho. Nawai hoki tau aroha
e Kihikihi ki tenei hanga ki te Pakeha I

No te po ka whakatomokia  te whare te tane,
te wahine, te tamariki erua pea rau tangata. Ka
puta te mihi o tana iwi, ka waiata mai ki a Hare
Reweti.

TE WHETU O TE TAU.

Kei runga ko Mare:—

Haere mai e Hare Reweti, haere mai e aku
matua, kawea mai to kiri ma ki au ki to kiri
pango. Katahi ano au ka mohio tenei te aroha
nei te kiri ma ki au ki te kiri mangu, ki Niu
Tireni. Kawea mai tou aroha e taku papa, ae,
hei papa ano koe ki au.

E titi te kowhiti tiaho i runga ra o

Au ki raro nei whakaraupeka a i e

Me pewhea ra e he mahara mahaku, e

Me tahu tonu ra ki te ahi totara e

Ki te ahi kapana ki a kawa i roto ra e

Me aha koa ra nga mahi a te pito e

Maku nei e titiro tautoru i runga ra e

Matariki rahi nui ko te ahua ia e

Ka whakapaiori au ka takoto kei te whare ra i a

Kei runga ko Pahata;—
Haere mai e Hare Reweti me tou teina me
Neri kawea mai nga pai. Haere mai ki te iwi
i hutia ake i roto i te he. Haere mai te papa o
nga iwi Maori.

[Pa katoa i konei ki te waiata, te tane te
wahine me te tamariki, ano te reo o te tangata
me nga wai maha.]

Kahore te aroha ki te kororia tapu

E wawae ake ana i te ara kuiti,

Nau mai e Hare ka haere taua

Ki a Ihaia, kia monitatia,

Kia huihui tatou koe nohoanga nui

Kia hopukia iho te kupu o te Atua

Kia ahu taua ki a Ihu Karaiti

Kia murua te hara i taku tinana nei.

Ka mutu tenei waiata ka tu ano etahi ki te
korero, mo te tika o te mahi, me te aroha, mo te
tapu, kia kauaka te he e tomo mai ki nga runa-
nga. A ka whakahua tenei waiata tangi, te
katoa te iti me te rahi.

E ao mauru e rere pokai nei
Tangi kau ana au ki aku nei tamariki e
Ka wehe ra i nga tau ka wehe ra i nga nohoanga
Tahuri mai ki muri kei te mihia atu koe
Patua a i te moana tara i te rangi
KIA maori kia puta taua  tai a Kupe
Kai te tai hauhuru
E mihi ana 'au e tangi ana au
Ki taku tane naku i mataati i nga rangi ra
Nau mai ra ka tu kia kawhakina koe
E hara te kuri he iti tangata
Tena te hanga kei tai e patu ana.

Tenei ano tetahi:—

E au mahara iti e au mahara kore
Ki te rau o te kaho e takoto mai noi
Naku koe mau mai hei matua moku
Hei whakawehi mai te tauranga kiuta
Te atua i a koe te pa rawa mai
To reo kia whitirere ake ko taku mauri ora
Ki runga, ka riro ra koe i runga te au heke
Te pae matua o Hawaiki

Te hauhunuitanga awatea

Ka tangi te aweawe i runga
Mo ko uru ko ngangana
Ka tau ana ko tawhiti, hoatu ai au
I te tapuwae o taku waka, tuhikitia,
Tahapainga atu, ka rere i opiki ake ai au
Ki runga o "Whitireia ki te taumata o te ra
Me te marama, i whatetu ai te uiratanga mai
Tupe rawa atu au tupe i nuku
Tupe i rangi, hihi haha, te uru
O Tangaroa kiuta mangai nuku
Mangai rangi, mangai papa, mangai tauaia
Io tauranga te kutikuti ai
Te tauranga te aweawe, aweawe nui o rangi
Ka tapu au ka hoka ka hokahoka te manu "
Nui a Tane tupea mai kia piri,
Tupea mai kia tata, ka whitirere i manu
Ka whiwhi au, ha rawe au, ka mau.











NGA RONGO O TAWAHI.

Ko te whainga i Inia e ngahau tonu ana, e kiia
ana ekore e oti wawe.

Kotahi pa nui o Inia i horo, ko Pokeno; i
takiri te tangata whenua.

Kua tae mai nga nupepa e ki ana, ka tata ka
whawhai te Wiwi raua ko TE INGARIHI; kua manu
nga manuwao.

Ko te whawhai ki Haina e kaha tonu ana; ko
te Wiwi raua ko te Ingarihi nga hoa riri o Haina.

Kua puta mai nga rongo whawhai o Marikena
raua ko Ingarangi.

Kua whakahoa a Ruhia raua ko te Wiwi, e rere
mai ana nga manuwao o Ruhia ki Parani.

Kua hinga te parekura ki Monetenikoro, 2, 000
o Takei i mate; ko te Wiwi kua whakakoa ki
Monetenikoro.

E riri puku ana a Ateria raua ko te Wiwi, o
meinga ana ka tata te pakanga.

KO TE HAHI O TE KARAITI Me ONA
MANGANGATANGA.

UPOKO IV.
I te tau o te Ariki 67 ka hapainga mai te taua
o Roma ki te patu i nga Hurai; ko nga rangatira
o tenei ope, ko Weteriana, ko Titaha, tama ano
ona. Ko nga hoia o to raua ope 60, 000. No te
horonga o Kariri, me etahi atu wahi, i Huna, ka
hoki a Weteriana ki Roma, waiho iho ana te
tikanga a te taua ki tana tama, ki a Titaha. Ka
taea etahi o nga pa e te ope o Roma, ka tae atu
ki te tau i Hiruharama; a karapotia ana e ratou
taua pa, keria ana ki te maioro a waho, te puta
te tangata whenua ki te rapu kai. I ia whakae-
kenga, i ia whakaekenga, ka hinga te parekura,
mano tini ki te moenga o tetahi o tetahi. Nawai
ra ka taea te taiepa tuatahi, te tuarua, te tuatoru.
Nui atu te kaha o nga Hurai, me to ratou maia;

ka taea tetahi wahi o te pa, rewa ana te toto,
kauika ana te tupapaku, ka whati iti atu, ka
tupu ano te whana. E toru marama, tango atu
ki te wha, i kakawa ai i roto i te pa, ka tae nga
hoia o Roma ki te taiepa kohatu o te Temepara.
Ko tetahi mate o to tangata whenua i roto i tenei
whawhai, ho hiakai. Ota noa to tangata i nga
mea kai e takoto ana, hamu noa etahi ki nga
otaota, ki nga paru o nga huarahi, a, ko etahi i
kai tangata. No konei koa i rite ai te porotiti-
tanga a Mohi i mua i ki nei, "A, ka kai koe i te
hua o to kopu, i te kikokiko o o tama, o o tama-
hine, i homai e Ihowa e tou Atua ki a koe, i te
whakapaenga, i to kopaninga hoki o kopania ai
koe e ou hoa riri." Tiuteronomi xx^iii—53.
Ko tetahi ho i roto i tenei whainga, he putu no
nga Hurai i a ratou ano; puke ana te toto i roto
i te pa i ta ratou mahi kohuru i a ratou ano.

No te timatanga o te whawhai ka mahara nga
akonga ki te kupu o to Ariki, i ki nei, "Ka kite
koutou i te whakarikarika whakamarakerake i
korerotia e Raniera te poropiti, e tu ana i to
wahi tapu (ko ia e titiro pukapuka ana, ki a
matau ia). Hei reira ko ratou i Huria, me  rere
ki nga maunga." Matiu xxi^—•15, 16. A, oma
ana ratou' ki tetahi pa i nga maunga, ko Pera
tona ingoa, ka ora i te riri o te taua waiho iho

TE WHETU O TE TAU.

nga he ki nga Hurai kihai nei i whakapono kiate
Karaiti.

No te marama o Mei, ka taea e te ope o Roma,
te pito ki raro o te pa; a, no nga ra o Akuhata
ka horo te pito i tu ai te temepara. No te eke-
nga a nga hoia ki reira, ka whiua atu e tetahi he
mounga ahi ki roto ki taua whare, inamata! ka
pongere, ka mura, tinei noa etahi o ratou, kihai
i mate, pa tonu atu te ahi ki nga rakau whaka'
iro, ki nga koura, me nga hiriwa, a, haruru haere
ana te ahi i roto i nga ruma katoa, i te wahi
tapu hoki. I te toronga o to temepara he mano
nga tangata i piki ki runga ki nga keokeonga, ki
te tuanui, tena e tae ake te ahi ki reira, ka horo
te tuanui, pau tonu ake ratou i te kapura. Hau-
nga nga tangata i kohurutia i roto i te temepara,
e tere ana te toto o nga Hurai, ano he wai i roto
i te whare o te Atua.

No te patunga o tenei hunga ki te temepara,
ka rere nga morehu ki te pito whakarunga o te
pa, tangi ana te aru e te taua, a, horoa ana tera
wahi. Ka patua nei te tane, te wahine, te tama-
riki, me te awa nei te toto, a, mano tini ki te
moenga i nga marae o nga kainga, puta ana te
haunga, kahore hoki he kai tanu. Ara i patu
nga hoia o Roma, i patu, ka hoha noa iho, nge-
nge aua te ringa i te patunga. Takoto rawa iho
kotahi miri ona kotahi rau mano, 1, 100, 000; ko
nga herehere hei hoko mo Roma, eiwa te kau ma
whitu mano 97, 000. Na, murua ana nga tao-
nga katoa i toe, tahutahu rawa nga whare katoa,
turakina ana nga pa kohatu, whakahoroa katoatia
ana nga whare taua, pakira kau ana taua pa, en-
gia ano kihai i nohoia tera wahi e te tangata. Pa
ana te he nui ki nga iwi o Hiruharama, whaka-
ritea ana e te Atua ta ratou kupu i ki atu Ki a
Pirato, "Ko ona toto, hei runga i a matou, me o
matou tamariki." Matiu xx^u—25.

UPOKO V
No te mutunga o to whawhai, ka, hoki a Ti-
taha ki Roma ki te kawe i o ratou taonga, i nga
herehere hoki. Ko nga hoia i waiho iho e Hiha
hei tiaki mo Hiruharama, 800; ko te wahi i tu
ai to ratou whare tiaki, ko maunga mona. A i
roto i aua ra ka hapainga e nga Kiriki e nga
Ratini hanga ana he pa mo ratou ki Hiruharama,
tapa iho taua pa, ko Ena Kapitorina. I a ratou
e noho ana, ka ngoki atu etahi o nga Hurai ki
reira noho ai, takitahi nei.

Noho noi nga Hurai i nga taone i pahaki atu i
Hiruharama, a, ka whakatika tetahi tangata i
roto i a ratou, ko Haimona Pukarara te ingoa.
Mea ai taua tangata ko te Karaiti ia, whai tonu
atu nga Hurai i a ia, haere rawa ake taea ope
erua rau mano 200, 000. Huaki tonu atu taua
ope ki Hiruharama, nohoia ana e aua Hurai te
pa, me nga whare taua, me nga taone o reira.
Ka rongo a Roma, ka hapainga mai e Hewara.
Ka whakaekea e te taua, ka horo ho pa, ka horo
he pa, a, turia ana ki waho, mimiti ana nga
Hurai i a Roma, takoto rawa iho erima rau,
e waru te kau mano 580, 000 haunga nga mea i
tahuna ki te ahi, me nga mea i mato i te kai
kore.

I muri mai o tenei i nga ra o Anatonina Paura
i te tau o te Ariki 138 ka waiho nga Hurai kia
noho marire ana i etahi o nga whenua o Huria











otira, kihai a Hiha i whakaae kia noho ratou ki
te pa o Hiruharama. I te tau 806 ka puta ki te
karauna o Roma a Kanitaina nui. I whakaae tenei
Ehara ki te whakapono, a, i roto i tana Ehara-
tanga, mano tini te tangata i tahuri ki te Hahi.
Tokorua raua ko tona whaea ko Herena ki te
whakamana i te whakapono. Haere atu ana a
Herena ki Hiruharama ki te titiro i nga wahi i
haerea e te Karaiti, a, whakahaua iho e ia kia
hanga he whare karakia ki te tini o te wahi i
Hiruharama. Whakatakariri noa nga Hurai i to
ratou kitenga i nga whare karakia o nga Karaiti-
ana; otira, kahore he toa i kitea e ratou hei taki-
taki i to ratou mate.

I te Eparatanga o Huriana, i te tau 361 ka
koa nga Hurai, no te mea, kahore tera Epara i
whakaae ki a te Karaiti. I mea a Huriana kia
whakakahoretia e ia nga korero poropiti o te
Ariki, whakahaua ana e ia nga kai mahi kia
hanga he temepara ki runga ki Maunga Moria;

ko te ahua kia poka ke ake i te whare karakia i
hanga e Herena ki runga ki Maunga Kaware.
Ka rongo nga Hurai ki te whakaaro o Huriana te
Ehara o Roma, ka whakarapopoto i a ratou ki
Hiruharama ki te hanga i te temepara. Otira,
kahore i puta ta ratou whakaaro, ko te whare
karakia i tu ki Maunga Moria, na Takei, a, e tu
mai nei ano. No konei i rite ai te kupu poro-
piti o te Ariki i mea nei, "A ka takahia a Hiru-
harama e nga tauiwi, kia rite ra ano te wa o nga
tauiwi."-'Ruka xxi—24.

WAIATA A RAWIRI.

Tau ana te manaakitanga ki te tangata

Kaore e haere i roto i te korerotanga

O te hunga kino,

A, kaore e turia te ara

O te hunga hara;

A, kaore e nohoia te nohoanga
O nga whakahihi.

Otira, ko tana whakaahuarekatanga
Kei te ture a Ihowa,

A, ko ia e whakaaro ana ki. tona ture,
I te ao, i te po,

E pera ia we te rakau whakato
Ki te parenga o nga awa wai,
E puta nei nga hua i ona tau;

Kaore he memengetanga o tona rau

A, e mana nga mea katoa,

E mahia ana e ia.

Ko te hunga kino ia, ekore e penei,

E rite ana ki te papapa

E kahakina nei e te hau;

Mo konei ra, kaore he turanga

O te hunga kino, ki te whakawakanga;

O te hunga hara hoki

Ki te menenga o te hunga tika;

E matau ana hoki a Ihowa
Ki te ara o te hunga tika;

Ko te huarahi ia o te hunga kino,
E ngaro noa iho.

I taia tenei e PIRIPI KUNITA, ki Akarana.

TE WHETU O TE TAU.
nga he ki nga Hurai kihai nei i whakapono kiate Karaiti. No te marama o Mei, ka taea e te ope o Koma, te pito ki raro o te pa ; a, no nga ra o Akuhata ka horo te pito i tu ai te temepara. No te eke-nga a nga hoia ki reira, ka whiua ata e tetahi he mounga ahi ki roto ki taua whare, inamata ! ka pongere, ka mura, tinei noa etahi o ratou, kihai i mate, pa tonu atu te ahi ki nga rakau whaka-iro, ki nga koura, me nga hiriwa, a, haruru haere ana te ahi i roto i nga ruma katoa, i te wahi tapu hoki. I te toronga o to temepara be mano nga tangata i piki ki runga ki nga keokeonga, ki te tuanui, tena e tae ake te ahi ki reira, ka horo te tuanui, pau tonu ake ratou i te kapura. Hau-nga nga tangata i kohurutia i roto i te temepara, e tere ana te toto o nga Hurai, ano he wai i roto i te whare o te Atua. No te patunga o tenei hunga ki te temepara, ka rere nga morehu ki te pito whakarunga o te pa, tangi ana te ara e te taua, a, horoa ana tera wahi. Ka patua nei te tane, te wahine, te tama-riki, me te awa nei te toto, a, mano tini ki te moenga i nga marae o nga kainga, puta ana te haunga, kahore hoki he kai tanu. Ara i patu nga hoia o Roma, i patu, ka hoha noa iho, nge-nge ana te ringa i te patunga. Takoto rawa iho kotahi miri ona kotahi rau mano, 1,100,000 ; ko nga herehere hei hoko mo Roma, eiwa te kau ma whitu mano 97,000. Na, murua ana nga tao-nga katoa i toe, tahutahu rawa nga whare katoa, turakina ana nga pa kohatu, whakahoroa katoatia ana nga whare taua, pakira kau ana taua pa, en-gia ano kihai i nohoia tera wahi e te tangata. Pa ana te he nui ki nga iwi o Hiruharama, whaka-ritea ana e te Atua ta ratou kupa i ki atu ki a Pi ra to, "Ko ona toto, hei runga i a matou, me o matou tamariki." Matiu xxvii— 25. UPOKO V. No te mutunga o to whawhai, ka hoki a Ti-taha ki Roma ki te kawe i o ratou taonga, i nga herehere hoki. Ko nga hoia i waiho iho e Hiha hei tiaki mo Hiruharama, 800 ; ko te wahi i tu ai to ratou whare tiaki, ko maunga Hiona. A i Toto i aua ra ka hapainga e nga Kiriki e nga Ratini, hanga ana he pa mo ratou ki Hiruharama, tapa iho taua pa, ko Eria Kapitorina. I a ratou e noho ana, ka ngoki ata etahi o nga Hurai ki reira noho ai, takitahi nei. Noho ooi nga Hurai i nga taone i pahaki ata i Hiruharama, a, ka whakatika tetahi tangata i roto i a ratou, ko Haimona Pukapara te ingoa. Mea ai taua tangata ko te Karaiti ia, whai toua atu nga Hurai i a ia, haere rawa ake tana ope erua rau mano 200,000. Huaki tonu atu taua ope ki Hiruharama, nohoia ana e aua Hurai te pa, me nga whare taua, me nga taone o reira. ka rongo a Roma, ka hapainga mai e Hewara. Ka whakaekea e te taua, ka horo ho pa, ka horo he pa, a, turia ana ki waho, mimiti ana nga Hurai i a Roma, takoto rawa iho erima rau, e waru te kau mano 580,000 haunga nga mea i tahuna ki te ahi, me nga mea i mato i te kai kore. I muri mai o tenei i nga ra o Anatonina Piura i te tau o te Ariki 138 ka waiho nga Hurai kia noho marire ana i etahi o nga whenua o Huria ;otira, kihai a Hiha i whakaae kia noho ratou ki te pa o Hiruharama. I te tau 306 ka pata ki te karauna o Roma a Kanitaina nui. I whakaae tenei Epara ki te whakapono, a, i roto i tana Epara-tanga, mano tini te tangata i tahuri ki te Hahi. Tokorua raua ko tona whaea ko Herena ki te whakamana i te whakapono. Haere atu ana a Herena ki Hiruharama ki te titiro i nga wahi i haerea e te Karaiti, a, whakahaua iho e ia kia hanga he whare karakia ki te tini o te wahi i Hiruharama. Whakatakariri noa nga Hurai i to ratou kitenga i nga whare karakia o nga Karaiti-ana ; otira, kahore he toa i kitea e ratou hei taki-taki i to ratou mate. I te Eparatanga o Huriana, i te tau 361 ka koa nga Hurai, no te mea, kahore tenei Epara i whakaae ki a te Karaiti. I mea a Huriana kia whakakahore tia e ia nga korero poropiti o te Ariki, whakahaua ana e ia nga kai mahi kia hanga be temepara ki runga ki Maunga Moria ; ko te ahua kia poka ke ake i te whare karakia i hanga e Herena ki runga ki Maunga Kaware. Ka rongo nga Hurai ki te whakaaro o Huriana te Epara o Roma, ka whakarapopoto i a ratou ki Hiruharama ki te hanga i te temepara. Otira, kahore i puta ta ratou whakaaro, ko te whare karakia i tu ki Maunga Moria, na Takei, a, e tu mai nei ano. No konei i rite ai te kupu poro-piti o te Ariki i mea nei, "A ka takahia a Hiru-harama e nga tauiwi, kia rite ra ano te wa o nga tauiwi. "-'Ruka xxi — 24. WAIATA A RAWIRI. TE I. Tau ana te manaakitanga ki te tangata Kaore e haere i roto i te korerotanga O te hunga kino, A, kaore e turia te ara O te hunga hara; A, kaore e nohoia te nohoanga O nga -whakahihi. Otira, ko tana whakaahuarekatanga Kei te ture a Ihowa, A, ko ia e whakaaro ana ki tona ture, I te ao, i te po E pera ia me te rakau whakato Ki te parenga o nga awa wai, E puta nei nga hua i ona tau; Kaore he memengetanga o tona rau A, e mana nga mea katoa, E mahia ana e ia. Ko te hunga kino ia, ekore e penei, E rite ana ki te papapa E kahakina nei e te hau ; Mo konei ra, kaore he turanga O te hunga kino, ki te whakawakanga . O te hunga hara hoki Ki te menenga o te hunga tika ; E matau ana hoki a Ihowa Ki te ara o te hunga tika; Ko te huarahi ia o te hunga kino, E ngaro noa iho. I taia tenei e PIRIPI KUNITA, ki Akarana.