TE WHETU O TE TAU.
No. 1.
AKARANA, HUNE 1, 1858.
VOL. 1.
HAERE atu ra e taku aroha i runga i nga hihi o te ra
ki nga tangata katoa,—ahakoa tane, ahakoa wahine,
ahakoa tamariki,—i aroha ki au, i atawhai ki au, i
toku haerenga i roto o Waikato, o Rangiaohia, o Mo-
kau. Haere e taku aroha ki nga tangata o Pukorokoro,
ki nga tangata o Nakunaku, ki nga tangata o Takinga-
wairua, ki nga tangata o Meremere, ki nga tangata o
Rangiriri, ki nga tangata o Paetai, ki nga tangata o
Kupakupa, ki nga tangata o Te Whakapaku, ki nga
tangata o Karakariki, ki nga tangata o Whatawhata,
ki nga tangata o Tiongahemo ki nga tangata o Kihi-
kihi, ki nga tangata o Rangiaohia ki nga tangata o Te
Kopua, ki nga tangata o Hangatiki hui katoa.
E tai ma, tena ra ko koutou i runga i te atawhai o
te Atua nana nei tatou i tiaki, i tohutohu taeanoatia
tenei takiwa o to tatou haerenga manenetanga, i runga
i te mata o te whenua.
Na, kia rongo mai koutou ki taku, kahore aku utu
ki a koutou mo ta koutou atawhai nui ki au. Heoi
ano te utu ki a koutou ko te kupu o te Karaiti, e ki
nei, " A, ko ia, e whakainu ana i tetahi o enei hunga
nonohi ki to oko wai matao anake i runga i te ingoa o
te akonga, he pono, e mea atu nei ahau ki a koutou,
Kore rawa e kahore i a ia tona utu."—Matiu x 42.
E tai ma, i toka haerenga i roto i a koutou, i kite au
i te tika, i kite au i te he; i kite au i te pai, i kite au
i te kino; i kite au i te matau, i kite au i te kuare.
Heoi, e rapu ana au i te take 1 whakauru ai te he ki
te tika, i whakauru ai te kino ki te pai, i whakauru ai
te kuaretanga ki te matauranga. Ki au ano e tai ma,
tuhituhi "Kia tika koutou me to koutou matua i te
rangi e tika ana.—Matiu, v 48.
E hoa ma, ekore au e hamu i nga he katoa i kitea e
au, engari ko te he nui i pouri ai toku wairua, ko o
koutou pakanga. I nga wa o te kuaretanga, i hoe te
tangata, whaka-te-ihu etahi, i hoe whaka-te-kei etahi;
ko tenei, he ao hou me ona ritenga ano. Tenei te kupu
a Paora, "Kotahi ia taku, wareware ake i au nga mea o
muri, totoro atu ana au ki nga mea o mua."—Piripai
iiii 13. ^ '
Ko tenei e oku hoa aroha, me whakarere te he, me
hopu nui i te tika; me whakarere te kino, mo hopu
nui i te pai; me whakarere te kuaretanga, me hopu
nui te matauranga. Kia maia, hia whaingoi, kia tara
ki te rapu i nga tikanga e nui ai koutou. Kati te titiro
ki te Pakeha hei tauira, engari kia mana ta te Atua i
a koutou. Ko reira koutou e oku hoa aroha whiwhi ai
ki te ngakau marama, ki to ngakau koa, ki te ngakau
kaha. "
Kia toa ki te inoi, a, taria ta te Atua 1 runga i te
ngakau whakapono, ka oti hoki te tuhituhi "Ko ratou e
tatari ana kia Ihowa ka hira ke ake to ratou kaha; ka
rere whakarunga ratou i to parirau, me te ehara ; ka
oma ratou, ekore e ruwha, ka haere ratou, ekore e
ngaikore Ihaia, xi., 31.
Heoi ano enei kupu. Kia tau ki a koutou te ata-
whai o te Ariki.
Akarana,' Mei 1858.
NA HARE REWETI.
KO NGA PUKAPUKA O NGA IWI.
Kua roa tenei takiwa kihai nei i puta ki nga iwi
"Te Waka o te Iwi." E hara i te mangere noku, ehara
i to mahara kore noku; engari, he ware no nga kai ta
ki te tini o a ratou nei mahi. Ko tenei, ekore-e
mohiotia nga ra e tu ai tenei nupepa nga ra  take ai







ra nei; ahakoa ra u a te iwi me timata te mahi i  te
mea e ao ana te ra, e rere whakawairua mai nei te po
e mutu ai te mahi o te kai tuhituhi, o te kai korero
hoki. Ahakoa kotahi kupu ua nga hoa me tuku atu.—
Na Hare Reweti.]
Makiri, Hanuere 29, 1858.
Haere atu ra e to maua nei aroha ki a Hare Reweti
e tae koe ki a ia, mihi atu ki a ia, a, korero atu ki a
ia kua oti to whakatakoto he tikanga mo aotearoa.
E hoa e Hare Reweti kua takoto to matou kapa ki
waenga nui o nga iwi, puta ana £10 18s. U hui ki
nga mea kua rongo koe i mua £28 13s.1d. Ka titiro
te iwi katoa ka whiu i ta ratou kapa ki runga i taua
moni kua takoto, puta ana £80 1s 1d pena ano me ta
matou kohinga moni i Ihumatao
E hoa, tenei matou ko te iwi te tu nei i roto i ta
atawhai o to Atua, i te kaha o to Atua, i te aroha, o te
Atua.
E hoa tena koe. E Hare kia tika te tia i te waka,
kei pakia e te ngaru. Kia maia, kia kaha, kia toa;
koi tahuri te waka i te kaha o te ngaru. E pa, kia tu
koe i runga i te kaha o te Atua, kia mau ai te tia o te
waka o te iwi. E pa, kei te inoi te iwi ki te Atua mea.
Kua tau te aroha o nga Hahi ki runga ki a koe.
Heoi ano to maua aroha ki a koe.
NA WIREMU TAMIHANA TARAPIPIPI.
NA TE WETINI TAIPORUTU. 
Ki a Hare Reweti kei Akarana.
[Ka ora ianei te ngakau i nga korero aroha o tenei
reta a Wiremu raua ko Te Wetini. He mea iti te
moni he mea iti te taonga tena ko te aroha mawai ia
e whakaiti? na Hare Reweti.]  
Pakanae Hokianga, Hanuere 16, 1858.
E mara e Hare Reweti, tena ra ko koa. KUA tae
mai to pukapuka ki a Hemi. Ka miharo te hinengaro
o te tangata, Erua nga kupu o to pukapuka. Ko te
taha ki te Atua kua tika, i te Hahi ki Pakanae 200
tangata, ka runangatia te ritenga o to kupu whakanui
i Hokianga. Kia kaha mai koe ki te tuku mai i nga
painga o tou whenua. Mau te whakaaro mo matou."
NA RAWIRI TUKIATA.
Ki a Haro Reweti, kei Akarana.
Pakanae, Hokianga, Hanuere 16, 1858.
E mara e Hare Reweti, tena ra ko koe. Kia rongo
mai koe ki taku whakaaro. Ko nga kupu o te Atua
kua oti nei te tuku mai e koe hei tiaki mo toku tinana,
me toku wairua katoa, me toku kaha katoa. E hoa,
ko nga tamariki me nga kaumatua koi runga kei te
ritenga o to pukapuka.
NA HORI TE HAUORA.
Ki a Hare Reweti, kei Akarana.
Pakanae, Hokianga, Hanuere 18, 1858.
E mara o Hare Reweti, tena ra ko koe. Tene; ano
to aroha to takoto nei i te ngakau, Kore hoki a taua
noi whakaaro e mahue. Hei tiaki moku, tau kupu, i
te roa o te tau;—otira, mo matou katoa ko nga tama-
riki e whakaaro aua ki a koe; otira, mo nga tangata e
noho ana i runga i te ngakau tatu. Heoi ano te
whakaaro, ko to Atua, inahoki, kua tae mai nei tau
aroha ki a matou katoa. Kua oti nga awaawa katoa
to whakaki ki te rongo pai. Heoi ano taku whakaaro.
NA HEMI PIPIKO,
KAIWHAKAAKONO PAKANAE
Ki a Hare Reweti, kei Akarana.

TE WHETU O TE TAU.
Nimaru, Waikato
E hoa e Hare Reweti, tena koe Ka nui to matou
aroha ki a koe E hoa, kua tae mai to nupepa ki a
matou, kua kite matou. E pai ana nga korero o roto
E hoa he raruraru to matou, kua rongo pea koe, mo
Ngaruawahia otiia, kua oti He raruraru ano kei
Rangiaohia kei i a Hoani Papata raua ko Toma Ka
nui te raruraru ki Waikato ki Rangiriri, ki a te
Ngaungau, ki te Matetakahia E hoa, me tahuri
mai hoki koe me mahi ki enei hara, ta te mea hoki
kua mo ko koe hei upoko mo enei tikanga pai. E
hoa, kia kaha koe ki te patu i enei raruraru, o to iwi,
ta te mea, ko koe hei kai whakatika mo matou mahi
Heoi ano .Na o hoa aroha,
NA TAKEPEI Te Rau
NA PANAPA NOAUMU
NA TE REWETI
Ki a Hare Reweti, kei Akarana
HE PUPURU WHENUA
Whangape
E hoa e Hare Reweti tena koe i runga i te atawhai
o te Ariki, koia nei hoki te kai whakatika a o nga wha
kawa Kua tae mai nei tau kupu ki ahau me tou aroha
ka taea mai noi ahau e koe te rapu mai i te whenua
tawhiti rawa E hoa, ho korero tenei naku u ki muri
whenua, Epupuru ana ahau i taua pihi ki ahau, ua
te mea, i matau ahau. no aku tupuna ia whenua
Kore au e pai ma te tangata e tuku i tena whenua
Tenei taku tikanga maku ano te ae te kahore ra nei
Te mea i penei ai au, poto noa aka whenua te hoko
hoko kahore i hoki mai ki au tetahi, koia taku e pupuru
nei. E hoa purutia mai, ki te korero te tangata kia
tukua kahaka e whakaaetia Mau e whakamau enei kupu
ki te nupepa. Ko nga tangata enei e noho ana i tau i
whenua i Muriwhenua 50, ko Te Hira te rangatira
me ana tamariki Kei Ahipara etahi, kei Hokinga
etahi Ka huihuia enei tangata katoa he nui noa atu
Ko te iwi tenei o te whenua; no taua iwi ahau, koia
au i pakeke ai ki taua whenua Ka mutu
Na to hoa aroha,
NA TE ANGA TE Huhu
Ki a Hare Reweti kei Akarana
[Ka tika te mahi o toku hoa o Te Anga, me panui ano
kia ata kitea e te mano nga korero —Na. Hare Reweti]
TE WHETU O TE TAU.
AKARANA, HUNE 1, 1858
Ko " Te Waka o te Iwi " kua oti te to kauta Ko
nga ra e manu ai ano ki ta moana, ekore e kitea
Otiia, e takoto pai ana, kua oti te hipoki Ko ngakau
o runga kua whakaratohia ki nga iwi, kua pakeha i a
ratou, a, e kua mai nei ki te taringa, ko te ha o nga
kai e mau tonu ana i te waha E pai ana na te iwi
Na he whetu tenei ka ara i te takiwa o te rangi
He hira nga whetu, ko Tawera, ko Meremere, ko Rehua,
ko Matariki me te tini atu, otiia, i pokara noatia tenei,
ko "Te Whetu o Te Tau " Ko te torengitanga ekore e
matauria. Kowai ano tena tohunga ki te titiro i nga
hau o te rangi ? I poka noa ake tana tiaho i te po,
mawai e mihi tana rerenga ki te pae ? Ki te mea ka
marama te huarahi o tetahi ruruhi, tamaiti ia nei i nga
hihi o "Te Whetu o Te Tau" he mahi tena, a, i roto
i taua mahi, ka koa te ngakau mona i "hikitia ki te
ripa "
TE HAERENGA A REWI RAUA KO Te- Wahere
Me T0 RAUA PAKEHA
No te 16 o nga ra o Maehe ka eke matou i te
kaipuke o Ngatimaniapoto a "Aotearoa ' i Akarana,
ahiahi rawa ake ka u ki Taupo hika atu e uhunga
ana, ko Enoka te tupapaku he rangatira no Ngatipaoa







Ka mutu ki te tupapaku, kei runga ko Hori Pokai
Te Ruinga, kei runga ko Patara, kei runga ko
Wiremu Te Raurowha wha, kei runga ko Patene, kei
runga ko Ahipene, me ara atu rangatira o Ngatipaoa
Ka mea i ratou,—Ka tika kia tangi nga, manu o uta
ki nga manu o tai, kia tangi o tai ki nga manu o uta
Me whakatahe te wai o Waikato ki Hauraki Me
moe te wahine, marena i aku ringaringa kei mahi
totoro atu Ko Waikato te awa, ko Io Rauanganga
te tangata, ko Taupiri te maunga ko Potatau te
tangata, ko Taupo te whenua ko Ko Haupa me
tangata Haere mai haere mai ki uta haere mai e
Waikato, haere mai e to matou matua e Hare Reweti
haere mai ki te kainga, haere mai ki te iwi
Kei runga ko Hare Reweti—Karangatia e te iwi
e aku matua e aku tuakana, e aku teina 1 enei
te haere nei He haere aha ta te he haere " kei nga 
rangatira te korero Kaore au i kite i te tika i te
tai tonga, i te tai marangai i te tai hauauru ra nei ko
taku i matau ai ko te taura e maio iho ia e te rangi
tatu noa ki te whenua Ko enei e to iwi kia mau
ki te whakapono
Muri iho o tenei ka tu te kohikohi mo te perehi
No te putanga mai a Ngatipaoa ki a Tamati 
te ruru ki te kawe nga moni ka whakahua te
nge",—
Ko Tu.ko Rongo koia ko ngatai
Ko Tu ko Rongo koia ko ngatai
Potehe, potehe e potehe te kai -
Ki te whenua potehe
Na Ngatipaoa ki o te Paraone ngeri
i te kawenga moni mai mo te penei!!
Ka mate au ka mate au
Ka mate au i te whakama
I te kai kore o te oneone
I te tuaruatanga ki te piwaiwai
Piwai atu piwai atu
Na Patene Puhina tenei i te -
moni —
te koha a rua tu mutu a tautahi
Na Ngatipaoa ki a kini tenei ngeri i te-
tanga o a ratou moni —
Mawai ta ngaowhe—a
Hei topetope ariki
Ki moeiho ki te po ka ao te ra
"Whiua te paipa ki a Kona —rara 
Tumu kau ana te kuku
Ketekete kau ana te kaka
Teoteo kau ana te kotare —Teo 
Haere ake nga moni £22 6
Ka rere to matou kaipuke i te 180 nga ra tu rawa
atu i Pohokuwao te motutere i mate nei nga ope a
Ngapuhi i mua ai tukua ana i konei nga kai keri
koma ki uta, haere ana etahi o matou ki te korero ki
a Paoa Te Putu mo aua kai keu he tangata Maori
Ka ai tika te a mahi a matou, ka rere ki Pukorokoro
ki a Te Paraone tumukere ma .No te wiki ka 
noa iho to matou puke, ki waho ake o -
Haere ana etahi o matou kia -ki te
karakia hoki
No te a a o te mine Pukorokoro haere tonu
i taua rangi, moe tawa ata i Matapu i waenga ara,
ko Paraone to matou hoa haere i te ata, i te 5 o nga
haora ka koke ano, kihai i mataka te haerenga 
marere ki te awa o Maramarua Tae rawa atu
tatahi, kaore he waka Na ka atarakina i -
e to matou hoa o Tipene, a no te - i
o tera ka tae matou ka Nakunaku -
Piripi Te Aho raua ko tou i tuahine Ka tukua te kai
nei a te tuna ki a matou ehara i te hanga Ka haere
ka maruahiahi, ka marere ki tatahi ka eke ka te waka
i te awa o Whakangutu Hoe tonu i te atarau a
Meremere moe roa iho ki te waka kua mo hoki ika
tangata o te kainga e whakarapopoto ana hoki nga
iwi ki te whakawa whenua i Ranginui
No te 21 u Maehe ka u matou ki Rangiriri a taua ra
ka tu a Harepata ka mea —

TE WHETU O TE TAU.
Haere mai e aku potiki, kawea mai te taonga
kawea mai kiuta, kawea mai ki Waikato, kawea
kia kite nga iwi. Haere mai e Hare Reweti,
haere mai ki Waikato, haere mai ki to iwi; kawea
mai te tika; kawea mai te marama. Haere mai kiuta
haere mai te pai.
Ka tu ko Hare Reweti; — "Karangatia e taku
•tamaiti karangatia. He tika ano kia tangi mai nga
manu o tai ki nga manu o uta; he tika kia rere te
waimaori ki te waitai. Ko Maramarua ano toku
kaha, e whakaae ana au ki ta te iwi.
" Hore te tukituki te tahu o taku
A te whakama ra e tahu nei a
Ku kamo aku rongo au raki
Te makau a Torengi taku rawhi
Nga mai te ngu i tona ihu e pono
Tikanga kia hoe i runga ra ngonge
Kei te here te hipi ra i a Rewi
Nuku mai ki ahau he whakahau
Ka pakaru ka wehe taku kiri
Ho tunga ka ana mai nau e Hare
Pata ki tahau tikanga hore ko a
Ku mahi ka tuia e te ngutu te ao
O ta ko runga ka pehi ki
Te tonga wai roro tu ana te ngaru
Ki kai waka rite i te tinana ka wai rori ianei."
No te mutunga o te waiata ka haere ki te karakia.
Moe iho ao ake ka kareretia mai matou e nga
rangatira o Paetai. No taua ra ano ka haere matou,
no te tatanga ki nga paenga kainga ka pa te karanga:
Haere mai e te manuwhiri tuarangi
Na taku potiki koe i tiki atu ki
To taha tu o to rangi kukume mai ai—
Haere mai!—
No to matou taonga atu ki te nohoanga ka tu nga
rangatira ki te ruru, me to ratou Pakeha me Amutiti 
E tare ana nga kara a Kuini, e pao ana te mano
Noho kau ano matou kei runga ko Te Wharepu:—
Haere mai, haere mai e Hare Reweti te matua o nga
iwi; haere mai kiuta, haere mai ki Waikato kawea
mai te maramatanga Kawea mai to ora haere mai. E
te matua o nga iwi, kahore he whakaaro ke atu; koia
ano tena; kei i a koe te whakaaro o te iwi. Haere
mai iana kia kite i to iwi, takahia mai i Hauraki
kawea mai te pai.
Kei runga ko Hare Reweti:-Karangatia e taku
tamaiti e Te Wharepu, karangatia. Tenei te haere
nei. He haere aha ta te mokai? He whakarite kau
tenei i te kupu o te iwi, kia mihi ki nga owha o nga
tupuna i waiho iho. E ki te tangata ki a koe, te mea
ra meatia, he teka rawa koe nei. Waiho atu ki a ia
ona he; ko koe e taku tamaiti hei pai anake ano mou.
titiro ki te rangi e heke mai ana i reira te tomairangi
ki tenei otaota, ki tenei otaota; koia hoki ko tenei, ko
te matua mo taua kei runga. E taku tamaiti—to taua
matua, kia u te pupuri, ahu whakarunga te titiro.
ehara i te ara pungawerewere i piki ai a Tawhaki
engari kua maro to taua ara i a te Karaiti.
Kei runga ko Waikato:-Haere mai te matua o te
maramatanga, haere mai e Hare Reweti, ki Waikato
haere mai te whetu marama o te ata. Haere mai; ka
nga to haere mai kia kite koe i nga iwi. Haere mai
ki Taupiri haere mai ki Pirongia ka ora tenei,
ka kite atu na matou i a koe. Haere atu he
iwi, haere atu he iwi, kawea to tika, a —— te
ngutu ra ano o te manu. [Ko te waiata pai a Waikato
kihai i mohiotia kihai i tuhituhia
Kei runga ko Hare Reweti —Karanga mai o taku
tamaiti, karanga mai ana. Ki au ano e taku tamaiti
ne kupapa noa iho, ka po, he tangata aha te haua. E
ki ana koe me haere au, a,-te ngutu ra ano o te manu.
He whakaaetanga tenei naku ki to kupu Ko aku
koiwi tenei kua oti te pupu, kua kawea mai ki a koe.
E taea teaha?-Kua eke tenei kei runga kei o turi.
E taku tamaiti ko te tika kei runga; ko te taonga nui
ano tena ko te kupu o to matua i te rangi.
E wero e te tonga wero tonu ki te kiri
Katahi te mamae kaata rangona iho
Ngau kinikini ana ki taku tinana nei











Na Tiki ra e nana i hahau
roa te taha tika i kawea mai ai
Nga rae ka wero o Taupo i waho
E peka kauta ra kiata tirohia
He tuhinga pukapuka nau o Patene
i Ka ai ha tutara ina te rau e pae"
Ka mene ki awhea ko au tonu ano
Te hara taua nei ki to poti o te ngutu
Hui rua o te iwi te rongo whai makau
Naku i kawe atu te whare i a Te Rau
E hira taku rongo te rongo haere mai
I a Po i uta e angi ana mai
Kaiana ki te tihi o Taupiri i runga
Mei tata ki te mate ka koraweke au
Ka itiitiano aku rangi ki te ao
Ka huri nei au ki taku moenga ia.
Ka mutu te waiata a Hare Reweti ka tonoa ki te
whare ka tukua ta kai. Muri ihowa tonoa matou e Te
Wharepu kia haere kia kite i a Te Kihiringi Te Kanawa
Tae atu ka korero a Te Wharepu, a Karaka Te Tani-
wha me ara atu rangatira. Kei runga ko Te Kihi-
ringi;—Haere mai e Hare Reweti, haere mai ki Wai-
kato, haere mai ki Kawhia, haere mai kiuta eto matou
matua. Kawea mai te tika ki o tamariki. E pa e
Hare Reweti, ko te tikanga tena kei i a koe
Ka whakahua te waiata, kaore i matauria.
Koi runga ko Hare Reweti:—Ae e taku papa, ae,
karangatia. He tangata aha ia i karangatia ai o koe.
Me pewhea koa ianei i te aroha ki te iwi;' Kahore ho
tikanga ke atu, kuia ano tena. E ki ana au ko te tika
tenei. E ai ana tika i tenei hanga i to pakanga?—E
taea taeha ua taku papa
Tera nga rae rehurehu ana mai e
Kakarauri e ki Rewatemura e
Kore e kitea atu i te korehutanga e
I te ahi whakapo ki Waikato raia e
Taua to pai kei tawhiti rawa, i.
I te aonga ake o te ra ka tu te whakawa mo Rangi*
riri, haere ake ana te Ngaungau ki Rangiriri; a,
aratakina ana e Ngatimahuta ki runga ki te toropuke,
e tu ana nga kara, e pae ana te Kaimatakitaki. Tenei
nga korero o taua whakawakanga nui.
Rangiriri, Maehe 26, 1858.
Ko nga korero o te whakawakanga o Kumukumu.
Ka rupeke ki te nohoanga, ka whakatika a Maneha
Te Rotorua ka mea; ki a Kihi, "Haere mai e taku matua,
haere mai, ta te mea, nau te take o te he. Ko tenei
ki a koe te whenua." Ka mutu ta Maneha. Kei
runga ko Waata Kukutai ka mea, "Kahore he kai
korero i naianei, ko au anake. Whakarongo mai e
aku matua, ko te tamaiti nei tenei, kua whanau hu
tamaroa; kua tupu nga niho, kua kai i te kai. Na
te Wairua Tapu pea tenei tamaiti; titiro hoki, kua
haere tu." Ka patai a Waata ki a Wiremu Te
Kumete, ka mea "E Wi, ki awai te tamaiti nei?"
Ka ki atu a Wiremu "Ki a komako Kihi." Ka mea
atu a Waata, "E aku matua ko te tamaiti nei tenei e
hikitia atu nei e au Na, i naianei, ki a koutou te
tamaiti nei; kia pai te atawhai, ta, te mea, he kauma-
tua koutou, Ko te tamaiti nei, me oti atu ki a kou-
tou." Ka mutu a Waata. Kei runga ko Te Kau,
ka haere tuohu, ka mea. "Ehara au i te Kai whakawa
kia kia te mai, kahore ano i tika noa taku tuara, no
te toru o aku haerenga ka tika taku tuara, ka tu nei
au ki runga. Ko tenei e taku potiki, ki a koe ano te
whenua." Ka mutu. a Te Kau. Kei runga ko Wai-
kato,' ka mea "Kaua e whakaroaina te korero, ka
pahoahoa nga matenga i te ngaunga o to ra. Ka ora
au, rara! ka ora au, ka ora au! Ko tenei tamaiti ka
hemo i te kai, kahore aku waiu, engari me whakahoki
ki tona whaea, kei taetae nga u o te whaea, ka mate."
Ka mea ano a Waikato, "E Kihi, tangaengaetia to
mokopuna." Ka tahuri a Waikato ki a Maneha, ka
mea, "E toma ki a koe ano te tamaiti nei. Kei pa te
he ki tenei tamaiti, ako, ake Amene." Ka mutu.
Kei runga ko Kihi, ka mea, "E mea ma, e whakaae
tika ana ra nei te tangata nei kia - taku moko-
puna;'"' Ka oho -ake'"Ae." Ka patai ano. a Kihi,

TE WHETU O TE TAU.

"Koia e whakaae tika ana kia tangaengaetia taku moko-
puna?" Ka karanga ake"Ae." Ka patai ano a Kihi, "Me
iriiri e au taku mokopuna,—ne?" Ka oho katoa "Ae."

Ka tu a Kihi i konei ka tuhi, ka tangaengae i te tamai-
ti, ka tu ta tuahu ka whakahua i ana karakia, ana
waiata:—

E tama kimihanga rau na te tini
Tikina kahauria ki tawhiti i pu
I tupu mai ai te ewa te muru
Ka kukune & 
Ka whakahua ano i tetahi:—
Homai, homai taku tamaiti
Kia hikihiki au ki runga
I aku turi, aue' ka mate au nei
1 te whakataute 

Ka mutu a Kihi, kei runga ko To Kereihi ka mea,
"Heoi ano. Ka ora au i te pikitanga, haere tonu ake
te wai ora i raro i taku waitohi mauri, ka ora au.
"Tera te whetu takina mai o te ruru

Ko taku tau pea tenei ka hoki mai e 1.

Ki mai ki au kia hokona koe ki

Toroa whakaura kai o tuakana

Hei hoko akahu waero moho ki to uru e i

Wetewete mai ra taku komutu karamea

Nonutuai te tonga ma rau rangi e

Haramai mana e homai horahia

Mai taku taonga kia rahiri au e.
Ka mutu a te Kereihi

Na ko te hiri nei tenei; ko te kawanata nei tenei;

ko te oati nei tenei- Na To Kau, na Waikato na Te
Kihiringi tenei hiri o to tika. Ekore matou e pai kia
wahia ake ake amene noa, ahakoa raruraru noa i muri
iho, ekore rawa e pai kia wahia, no te mea he tikanga
pai tenei, he tikanga whakaora tangata,

(Tera atu ano te hiku o tenei korero.)

TE HAHI O TE KARAITI ME ONA MANGANGATANGA

He tokomaha nga rangatira. Maori kua ki mai ki au
kia taia ki te nupepa, nga ingoa o nga Hahi i roto i te
Pakeha. He whakaaetanga tenei ki. to tatou kupu.
Na, kei poauau te whakaaro o nga iwi Maori ki te tika-

nga o enei tini Hahi e tuahae nei, e ngangau nei ki a
ratou ano; ehara i te mea i ahu mai i te Atua; a, ko
te whakamangangatanga  o te Hahi o te Karaiti kihai
i ritea mai i a ia, inahoki te kupu o tona pononga o
Paora e mea nei—"Ko taku korero tenei; o mea ana
koutou, No Paora ahau; ko ahau no A? oro; no Kipa
ahau; ko ahau no te Karaiti; Kua oti koia a te
Karaiti te wehewehe? i ripekatia ra nei a Paora mo
koutou? i mina ra nei koutou ki te ingoa o Paora?"
—1. Koroiti i—12, 13.

Waihoki," ko te whakarangatiratanga o nga minita
o nga Hahi i a ratou ano, kihai i ahu mai i to Atua:

engari, no te kikokiko tera ritenga, no te rewera hoki.
Tenei te kupu, "Ko koe ia o te tama o te Atua, oma
atu i enei; a, whaia te tika, te karakia pai, te whaka-
pono, te aroha, ta manawanui, te ngakau marie."—
1. Timoti vi—11.
Ko nga ingoa o etahi o nga Hahi koia enei:—

1. Nga Hapariana 18. Nga Inipenara  

2. Nga Materiarite 19. Nga Paraonihi

3. Nga Karawinihi  20. Nga Papita

4. Nga Aminiana 21. Nga Kueka

5. Nga Paketenana 22. Nga Morewiana

6. Nga Nehitoriana 23 Nga Weteriana Meterika

7. Te Hahi Kirika 

8. Te Hahi Pikopo 24. Nga Mohorika Niu

9. Nga Ruteriana 25. Nga Meterika Pirimita

10. Nga Hakaenota 26 Nga Hamipa

11. Te Hahi o Ingarangi 27. Nga Hapateriana

12. Nga Nonihuro 28. Nga Hutihoniana

13. Nga Tihoneta 29. Nga Tungikora

14. To Hahi o Katarangi 30. Nga Weronipohiana

15. Te Hainora Rihama 31. Nga Iwingaiti

16. Nga Hihira 32. Te Hahi Katorika Heamani-

17. Te Hainora Riwhi









 

[Ko enei e kitea nuitia ana; tera atu ano etahi.
Ahakoa he tini ke enei Hahi, kihai i takina paitia te
whakapono; e tupu nui ana te taru i roto i te witi.]

KO TE HAHI O TE KARAITI Me Ona MANGANGATANGA

UPOKO I,

Ko te take o te Hahi tapu puta noa i te ao, ko Ihu
Karaiti te tama a te Atua. I te takiwa i whakaritea ai

e te Atua, i te mangai o ana Poropiti, ka puta a Ihu'
te Ariki ki tenei ao. Tenei ano te kupu:—"Otira, ka
tino rite nga wa, ka tonoa mai e te Atua tona tamaiti
i meatia e te wahine, i meatia i raro i te ture." iv—4.

I mahi ano a to Karaiti, i te tamarikitanga ai, i nga
tikanga o tona matua i te rangi, inahoki, mo te 12 o
ona tau, i rokohanga, e tona whaea, e Meri, i roto i te
temepara o te Atua e patai ana ki nga kaumatua o nga
Hurai, Pukai!—46. Otira, no te 30 o nga tau o te
Ariki ki tenei ao, ka timata 

tana mahi kauwhau haere.

Etoru nga tau o to Karaiti i rui haere ai i ana tika-
nga whakaora tangata, ki whakawatea e nga Hurai ki
Hiruharama Ko te tangata i whakaae ia ai ta reo i

nga Hurai kia ripekatia a Ihu, ko Ponana Pirata, he
Kawana ia no Huna, na Roma i whakanoho ki reira i
te tau o te Ariki 27. E rua nga iwi i tino whakaao
kia mate a te Karaiti, ko nga Hurai, ko Roma. Ko
te tangata nana noi a te Karaiti i hoko, ko Hura, 
Hurai; ko to tangata nana nei i whakaae kia kohu-
ruhia) ko Parate, no Roma. Ko tenei hunga tokorua,
ehara i to ringa tangata i mate ai; a, kihai raua i.
mate kongenge, engari, na o raua ringa ake raua i patu.
Ko Hura he mea tarona e ia ano ki Huna; ko Pirata,
he mea wero ki to hoari, e ia ano, ki Rawhiti, i Parani,

te whenua o nga Wiwi; no Romi ia taua whenua i
tera takiwa.

E 33 o nga tau o te Karaiti 3 hoki marama ka mate
ia No te aranga i to mate, ka noho i te ao, ka whaka-
kitekite ia ki ona akonga i nga ra 40. No te 6 o nga ra
o Mei, i to Taite, ka arahina nga akonga, e te Karaiti,
ki Maunga Oriwa; a, ka mutu tana mihi ki a ratou,
me tana whakapai, "ka tangohia atu ia, a, na te kapua
ia i whakangaro i o ratou kanohi."—Nga Mahi i—9
Otira, kake rawa ako a Ihu ki te rangi, ki te noho i
to ringaringa matau o tona matua kua waiho tika o ia
nga ritenga o te whakapono ki ona akonga. Whaka-
rongo ki te kupu o to Ariki:—"Ko to mana katoa i to
rangi, i te whenua, ka oti te tuku mai ki au. Mo
konei ra, Haere koutou, akona nga tauiwi katoa,
ratou ki te ingoa o to Matua, o te Tamaiti, o to Wairua
Tapu: Akona ratou kia rongo ki nga mea katoa i
korerotia e ahau ki a koutou: a. e noho ana i a
koutou i nga ra katoa, taea noatia te -
—Matiu xxviii -18, 19, 20.

NGA RONGO O TAWHITI.

Kua manu ki te moana to tima nui o Ingarangi  
te roa 692 putu, ko to raununui  83 putu.

Whano mate a Ponupata te kohuru, no Roma nga
tangata i whakangakau nei ki te kohura i a ia.

Kua oti to whakawa te Kingi o Inia, kua wairua e te
Ingarihi ki te motutere noho ai.

Ko nga moni o tetahi peke i riro i te korero tini-
hanga o tetahi keia,—, £ •20, 000.

Ko te pakanga a Haina raua ko Ingarangi kahore
ano i oti noa, kotahi pa nui o Haina kua horo.

Kua tao mai nga nupepa whakaatu o te hurihanga
ru ki Nepara, haere ake nga taumata i mate, 30, 000;

haere ake nga whare i hinga 50, 000.

Ko nga tangata o Inia,—te whenua e whawhai mai
nei ki Ingarangi—60; 000, 000.

I taia tenei e Piripi Kuaha, ki Akarana.