Te Karere o Poneke 1857-1858: Volume 1, Number 9. 19 November 1857


Te Karere o Poneke 1857-1858: Volume 1, Number 9. 19 November 1857

1 1

▲back to top
TE KARERE O PONEKE.
Ko te kai rapu, ko ia te kite
Vol 1.]
TAETE, 19 O NOEMA, 1857,
[NO. 9.
The "KARERE o PONEKE" is pub- 
lished every Thursday morning.
  TERMS OF SUBSCRIPTION; Twenty
Shillings per annum, payable half-
yearly.
  TERMS OF ADVERTISING; Three
pence a line for the first insertion of
all Advertisements, and Two pence a
line for every subsequent insertion.
Advertisements will be continued and
charged for until counter-orderd:
such orders, in writing, as also all Ad-
vertisements ( in English ) will be re-
ceived at the INDEPENDENT office,
Lambton quay, on Tuesdays, at any 
time before 4 o'clock, p.m.

PANUITANGA.
MEHEMEA ka hiahia te tangata
ki te tuhituhi reta kia taia ki
roto ki tenei Nupepa me tuhi mai
"KI A TE PURA,
KAI TUHI O TE KARERE O PONEKE.'
Otira, ma taua tangata ano e utu
nga kapa e rua, e toru ranei mo te
mera—kia tika ai te kawenga mai.
PANUITANGA.
Ko nga tangata Maori kua tango
mea i toku Whare hoko taonga i
Poneke, na kahore ano i utu, me
hohoro ratou te whakarite i aua utu;
kei tahuri atu au ki te Kai Whakawa.
No te mea, ko nga Pakeha no ratou
nga taonga i au, kua pa mai ki nga
utu;—heoi ra, ma te homaitanga i era
moni ka kaha ai au te utu i era pakeha
NA WIREMU TONIKI.
Otira, na Mata.
Poneke, 17 Hepetema, 1857.
KO EKEREHA
HE HOIHO TARIONA
HE Hoiho papai rawa tenei; ko
tona matua tane ko Hamihona
—ko te hoiho tera o te Hamona, i
utaina mai ra hoki i tawahi. Ko nga
tau o tenei tariona, ewha; ko tona
kara, he whero; he hoiho whaiti—ata-
ahua hoki. Te kau ma rima nga hoi-
ho uwha i ekengia e ia i te tau kua
pahure nei,—a, hapu katoa ana ratou.
Kei Wangaroa e noho ana inaianei—
kei te kainga o Te Miti raua ko Re-
wana. Hei te tuatahi o Noema, (to
marama e takoto ake nei) ka timata ai
tana mahi whakaeke. Ko te utu mo
te whakaekenga kotahi, e toru pauna,
me nga hereni e toru, (Ł3 3s.). Ko
te kaari hei nohoanga mo te hoiho ina
tukua atu kia ekengia, he kaari papai
—he pai hoki no nga karaihe (taru-
taru); kotahi te marama e noho ana ki
reira kahore he utu,—heoi ano te mea
e utua ko te whakaekenga kautanga.
Wangaroa, Wairarapa,
1 o Oketopa, 1857.
HE KAI HOKO MUKA, ME TE HU-
RUHURU HIPI.
KO nga tangata o raro iho nei.
He nui te utu e homai ana e
ratou.
Ko te WAHAREI ma.
(Worsley & Co.)
Poneke,
Hepetema 14, 1857.
PANUITANGA.
HE HOIHO kei te haereere i Pa-
ramapoa, i Poneke nei.  He
uwha taua hoiho; ko te ahua, he
whero; e haere tahi ana me tana kuao,
—he miura te kuao. Na! ki toku wha-
kaaro noku ake ano tenei hoiho (me
tana kuao hoki), otira, he tupato
noku kei tango pohehe au i te taonga
o te tangata ke, i panutia ai e au enei
korero. Tera pea he tangata kua
ngaro tona hoiho: heoi ra, me haere
mai ia me titiro—koia ranei tenei.
A ki te tika ka whakaae au kia riro te
hoiho nei (me tana kuao) i taua ta-
ngata. Ko nga utu mo te hopuranga,
mo te ahatanga ranei, mana ano e
whakarite.
Na WIREMU RAKIWHATA.
(Wm. Luxford.)
Hepetema 23, 1857.
HE KOURA!
KO nga pakeha o raro iho nei, he
kai hoko Koura, ki te moni. E
nui ana nga utu e homai ana e ratou.
Ko te POURA ma,
(Wm. Bowler, Son & Co.)
Ko enei hoki,—
Ko TUATI ratou ko KINIROHI ma,
(Stuart Kinross & Co.)
Poneke,
17 o Hepetema, 1857.
PANUITANGA.
TE TIMA WONG WONGA.
WHAKARONGO MAI! e koutou,
e nga tangata e mea aua ki te
haere i runga o tenei Tima. Kia
takoto ra ano nga utu, ka tahi ka tika
kia eke te tangata ki runga. Ki te
mea ka waiho kei muri o te ekenga, te
homaitanga, na, ka nui ake nga utu.
Na TE TAKANA.
(R. J. Duncan.)
Poneke,
Hepetema 16, 1857.

2 2

▲back to top
TE KARERE O PONEKE.
Ito te kai rapu, ko ia te kite.
TAETE, 19 o NOEMA, 1857.
TE TIKINGI I AORERE.
E HOA MA:—
E mea ana pea etahi o koutou
kia haere ki te Tikingi ki te kimi
koura. Otira, kei porangi noa koutou
ki te haere, erangi, me ata whakaaro
marire. Kahore ano i mimiti nou te
wai. Kei te mangere noa iho nga
tangata o reira: e taea koia te aha i
te ua, i te waipuke? Ko nga arai enei
e maumau ma ai te mahi a te tangata.
Ko te whakaaro o nga tohunga pa-
keha e mea ana, kei raro iho i te wai
te koura e takoto ana—kei roto i te
awa; ua, e mea ana ratou, kia mimiti
te wai, hei reira te kitenga nuitanga.
Ko te mea i noho tonu ai nga tangata
inaianei, i te takiwa i kore ai e ahei
te mahi, hei tiaki i toua wahi whenua
kua tapu i a ia hei keringa koura
mona, kei riro i te tangata ke. He
tokomaha nga maori kei reira—ko
etahi i haere atu i konei. Ko to
matou whakaaro tenei—whakarongo
mai. Me noho koutou i o koutou
nei kainga. Ko te tangata e whai
kaata ana, me mahi i tona kaata; ko
te tangata e whai parau, me mahi i
tona parau; ko te kai ngaki whenua
me ngaki i tona whenua; ko te
tangata e mahi ana ki tona rangatira 
pakeha, me noho tonu ia ki toua mahi.
E puta pono mai ana te koura i roto i
enei mahi, ki te mea ia ka kaha tona
mahi: tena, ko te keri koura, e whai
hua pea. e kore ranei. Erangi pea
me tatari marire koutou. Kia puta
mai he pukapuka i nga tangata maori
kei reira e noho ana—ma ratou e mea
mai kua kitea nuitia te koura—na,
hei reira ko eke atu ai ki runga o te
kaipuke nga tangata e hiahia ana: me
kawe ano i o ratou ho, pikaki, aha,
aha; me te ngakau tupato hoki ki nga
kino katoa o tera wahi.
Ki te Kai Tuki o te "Karere o Poneke.
Te Aro, Poneke,
Oketopa 23, 1857.
He whakaritenga ture tenei mo
nga tangata e whai hoiho aua, kau
ranei, o tenei Pa, o te Aro. Ko nga
tangata i nga hoiho, i nga kau, me
parani katoa ki tona ingoa: ma te pa-
rani ka mau ki te hoiho, ki te kau ranei,
ka tika ki te whakawakanga ina riro i
te tahae. Kia mohio nga tangata o
tenei Pa ki nga parani mo ta ratou
kite atu i te hoiho kua paranitia e
mau ana i te Pakeha i te Maori ranei
Ma taua tangata e korero mai ki te
tangata nona te hoiho,— i kaiatia ranei
tana hoiho ka utua ano te tangata
kite—i ngaro ranei ka utua ano. Ka
hiahia te tangata nona kia hokoa tona
hoiho, kia hoatu ranei ki ona whanau-
nga, kaua e hoatu huna—kia kite
katoa nga tangata, kei penei me te
hoiho o te Teira i tangohia e Nga-
tiruanui, waiho te tangata nona kia
kimi kau ana e toru nga tau ka kitea
ki Ngatiruanui; me to Pita i riro i au
na Tamati i kite, a hoki ki a Pita; i
kitea ai e au te hoiho o Ihikiera, no te
mea kua paranitia. Ka rua tau e
ngaro ana taua hoiho ka kitea. E
tatari tonu nei au ki te utu mo te
hopuranga mai i tenei hoiho. Tetehi
ritenga mo nga Hoiho kua ngaro
nei, me whakarite he tikanga
kia kaha ai nga tangata ki te rapu.
Kei te whakaaro tonu au ki taku
hoiho kua ngaro nei—ka rima nga
tau. Kotahi awhe inihi te nui o te
taika, kotahi inihi te roa. Ko te
tangata maua e whaki mai ki a au ka
utua e au ki nga pauna £15. Ki te
whakapeka mai te tangata ki enei
ritenga maua e titiro atu ki mua i
toua aroaro. Ko nga ritenga tenei
mo nga tangata e whai taonga aua, e
whai whenua ana, ma te nama ka mau
ki nga taonga ka tae ki te tangata
nona nga taunga; ki te kahore he
nama ka riro ke noa atu. Ma te
Mapu o te whenua ka mau ki tona
tangata, ka tika nona tera whenua.
Ki te kahore e riro mai te pukapuka
whenua i taua tangata ekore ano e
riro mai i a ia, e riro i tetahi atu
tangata, ahakoa noho ia i runga. Koia
au i whakaro ai kia whai tohu nga
taonga me nga whenua hoki, kei
waiho enei mea hei take raruraru
mauahara. No roto hoki no nga hae
no nga mauahara nga take o te to-
tohe te whawhai ki Koraeka; no
te mauahara ki te kara a te pakeha
te whawhai ki Heretaunga; no te
mauahara ki nga utu te whawhai ki
Waikato i a Ngatitipa; no te mauahara
te whawhai ki Taranaki i a Rawiri; no
te mauahara ki te whenua te whawha
ki Ahuriri; no runga katoa enei i te
mauahara, e puta ake ana hoki i roto
i te ngakau nga kupu whakarihariha
ka tahuri ki te kohuru. Koia au i
whakaaro ai kia whakawhiringaki  tonu
tatou ki runga ki nga kitenga pakeha.
Kua whakakitea mai ki a tatou nga
ritenga u tenei Perehi, hei whaki mai
i nga ritenga pai ki a mohiotia ai nga
whakaaro o nga tangata  e piri ana ki te
pakeha. Kua tau mai te aroha o nga
Pakeha ki a tatou, kua homai ta ratou
perehi hei whakakite mai i nga
painga mo nga tinana, otira, kia tango
tahi i nga Karaipiture. I ahu mai
hoki i te Kawenata tawhito te matau-
ranga ki nga mea o te Atua, o te Ao,
tae noa ma ki te Kawenata Houi tino
mohio ai nga pakeha. No roto i te
Paipera to ratou matauranga ki nga
mea katoa. Me titiro iana tatou ki te
kupu a Riwai te Ahu, kei te ara ki te
kura te matauranga ki te whakaaro
nui. I tika ai te whakahaere tikanga
a nga pakeha mo tatou, no te tika
mai o nga korero a te Atua i toto i 
nga Karaipiture ka tau te wehi o te
Atua ki runga ki to tatou Kuini, ka
tika te whakahaere tikanga mo tatou.
kakaha nga pakeha te whakaako mai
i a tatou ki nga ritenga pai, kia tupu
tahi ai tatou me nga pakeha.
Koia ra tenei, e aku hoa aroha e
Mekenehi raua ko Miua, ko aku korero
tenei e tonoa mai na e koe. Kei te pai
tonu au ki nga ritenga pakeha, kua
whakarihariha tia e au nga whakaaro
maori, he kitenga mauahara. Tenei
hoki te Waiata:—Kati hoki au ki ta
Ure maori, ka huri tenei ki te Ura
pakeha, ki a whakautu ahau kei ta
paraikete nei. Ko te reo maori kua 
pau i te reo pakeha, ara, ko nga
tikanga maori.
Na TAMATI WIREMU UPO.
Mo te Karere o Poneke.
Waikanae, Oketopa 12, 1857.
E HOA MA;—E tika ana nga korero
mo te kuri kia whakamatea, kaore
hoki he tikanga o tenei hanga, o te
kuri inaianei. Erangi pea imua i
nga kaumatua e whai tikanga aua
I whai tikanga ai imua, waiho ana
hei huruhuru kuri, hei topuni, hei
kahuwhaero; ka kakahu te tangata i
taua kahu he rangatira, he toa ka
haere ai ki te taua, ki te whawhai; Ko-

3 3

▲back to top
TE KARERE O PONEKE.
tahi hoki te kuri i rongo ake ai au o
mua—ko Piti te ingoa o taua kuri—na
te Puoho. Ko tana mahi he whai
tangata me ka haere ki nga taua.
Te ingoa o tana taua i haere ai ko
Piti ano. Ko nga painga enei o nga
kuri o mua. Na, e hoa ma, he tini
nga kuri kino e noho nei i to matou
nei kainga Ko aua kuri, ki te titiro
atu te tangata e tuawhewheti ana ki
te titiro atu. Heoti ano mo te kuri.
Na, e nga hoa aroha pakeha, ka
tika ta koutou mahi, e Ia mai nei i
nga Nupepa kia rongo tahi atu matou
i nga rongo o tenei hanga o te wha-
whai, e hau mai nei ki runga i a ma-
tou. Maumau nga tangata ki te
mate i runga i te pakanga. Otira, kua
whakataukitea  e te maori tana whaka-
taki, he wahine he whenua hei
matenga mo te tangata. Koia ra
tena e whakarangona atu nei ki nga
hau o tenei hanga o te pakanga.
Tenei hoki tetahi painga o te Nu-
pepa ki toku whakaaro, ko te whaka-
atu mai i nga utu o te witi, o nga
mea katoa, kia rongo tahi atu matou.
Ko te ako mai hoki ki a matou, kia
whiwhi tahi matou ki te mohiotanga
ki nga ritenga pakeha. Otira, ko
etahi o matou kua mohia ki te whika:
haere atu ana ki te kawe i o matou
nei kapunga witi ki te hoko—
heoti ha, hei aha ma tenei hanga
ma te pakeha—whiriwhiria ketia
mai ana te tikanga e te pakeha.
E hoa ma, e tatou e nga maori, e
tika ana hoki ta Wi Tako Ngatata-
i-te-rangi: whakahe iho ki o tatou
ritenga maori kia whakarerea kei tupu
haere tonu aua ritenga i a tatou, a
tupu iho ki a tatou tamariki, a tupu
iho ano ki a tatou mokopuna. Na
hoki kua tuauhaenga ke tatou e haere
ana i roto i nga ritenga pakeha,
kaore ano i mahue i a tatou nga ri-
tenga maori. Me karanga atu au
ikonei, Haere mai e nga ritenga pai
a te pakeha ki a matou.
Heoti ano.
Na WIREMU TAMIHANA
TE NEKE.
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke.
Poneke, 18 Noema, 1857.
E hoa roa, e oku hoa tangata maori,
e noho ana i nga wahi mamao atu i te
Taone o Poneke nei. He kupu atu
tenei naku ki a koutou. Ki te hiahia
koutou ki te tuku mai i o koutou whaka-
aro kia taia ki te Karere o Poneke,
kia rongo mai koutou. Me utu mai
ano e koutou o koutou reia e homai
nei ki te mera, no te mea e nui ana
te raruraru o te Pura raua ko Meke-
nihi ki te utu atu i a koutou reta
ki te Whare-takotoranga-pukapuka i
Poneke. (Ko te utu tenei mo te
reta kotahi, e rua, e toru ranei pene,
nui ake ranei—kei te taimaha hoki te
tikanga) Ki te mea e pai ana kou-
tou ki te ahua o to tatou Kuini, me
homai e koutou he moni ki te mera,
mana e homai ki au a ia tangata,
aia tangata, maku e hoatu ki te ta-
ngata nana nga moni i homai. Ka
tuhi iho e au tona ingoa kia mohiotia
e au. Heoiano.
Na TAME IRIHANA,
Kai Kawe o te Mera o
Poneke ki Waikanae.
Ki te Kai Ta o te " Karere o Poneke."
Otaki, Oketopa 9. 1857.
E HOA,—I koa toku ngakau i toku
kitenga iho i nga korero o tenei Nupe-
pa hou, ta te mea. hei whakamohio i
au ki nga ritenga o te pakeha—na
koutou hoki na nga pakeha i whiwhi
ai ki te taonga, ki te noho pai i tenei
takiwa e noho nei tatou. Whakarongo
mai e nga tangata o tenei motu. No
te 22 o Hepetema ka patu te me tini i
nga witi o Otaki—nga peke o nga
witi 120. I te rua o nga ra o Oketopa
ka pakaru te me tini, erua whira i
whati—te mea i whati ai, ka taua tu
tangata kino, e kore nei e rongo ki
nga ritenga o tenei Nupepa e kore-
rotia ana i nga wahi katoa o tenei
motu: karangatia atu ana  "E tama kia
iti ra te patu i nga kau," kaore e rongo
tena tu tangata, a whati noa te me tini.
noho hoa, e te Kai Tuhi o te Karere o
Poneke, e hiahia aua au kia tuhituhia
e koe aku korero ki tau Nupepa.
Na to hoa aroha,
 Na WIPERAHAMA PUTIKI.
TARAWERA.
Ki te Kai-tuhituhi o te Karere Maori.
E hoa, e hiahia ana matou kia tukua
atu nga korero o te maunga rongo o
te whawhai ki Rotomahana, ara, ki Te
Ariki. Ia Maehe, 21 o Nga ra, i te
tau 1857, ka huihui matou, nga wahi
katoa o Tarawera, ki Moura, kua rite
hoki a reira i ate Paraone raua ko te
Peneha, he Minita hoki raua no enei
iwi, no reira  matou  i huihui ata ai ki
(e kai Hapa. Ka mutu tena, ka pu -
titia a Tuhourangi e Ngatirangitihi   ki
ta komiti.
Kei runga ko Hakaraia, he kai
whakaako ia no tera iwi, ko mea, "Ko
te take i puritia ai koutou, ko te ko
tahitanga o to tatou; tinana, otiia, ko
te ingoa kau o te kotahitanga taku i
mohio ai, engari ma koutou e tino
korero mai; heoi taku."  Kei runga,
ko Ihaia, no Tuhourangi tera kai
whakaako, ka mea " E pai ana, e hoa,
kia kotahi tonu, ko nga tikanga a
muri ake nei kia korerotia tahitia e
tatou; whakarerea te poauau i tenei
kua mutu ake nei." Ka whakahuatia
tenei waiata;
Te ao mauru e tauhere mai ra,
Nga runga ana mai te hiwi kei te Tawake,
Katahi te aroha, ko makuru i ahau,
Ki te tau ra e, i rangia i te itinga.
Piranga noa ake, ki te kimi moutere,
Kia utaina au. te ihu o te Rewarewa,
Te waka o Patutahi, hei whiu ki tawhiti
Kia koparetia te rerenga i Raukawa;
Kia huna iho, kei kitea e Ngawhatu,.
Eia hipa ki muri ra ka titiro kau atu,
Kia noho taku iti te koko ki te Kararupe:
Nga mahe a Kupe, i topetopea iho.
Kei whea te tane, i aroha ai i te itinga,
Mo nga riri, ko rukea ki ahau 
Waiho i rotoroto nei, konui nui te ngakau. ngakau.
Kei runga, ko Pirika,  " E hara i
te tangata, te tikanga mo to tatou
huihuinga mai; engari oa o Te Atua
mahi, ko tenei, kia mau tona to tatou
kotahitanga."
Kei runga, ko Te Wiremu, "Ae, e
aku hoa, no roto hoki ahau i tana
kino tahi i oti ake nei; tena ko tenei,
kua huri ke te ngakau, ara kua titiro
ki te ra maeneene a Maruahina, ara,
ki nga tikanga a Te Atua."
Kei runga, ko Te Kanapa, "Whaka-
rongo. e Ngatira ngakihi, ki te kupu o
te pai, e korerotia nei, hei whakaaro
ake ma te ngakau wehewehe, i reira
huki tatou, kihai i tika; ko tenei, e
pai ana ahau kia tuturu tonu tenei
tikanga, ake, ake."
Kei runga, ko Te Kepa Ta Uruhi,
" Whakarongo mai; e tika ana kia
mahue nga mea i mahia pouritia, ina
 hoki a Putauaki, i maunu aia i te po,
I kua hohoro te awatea tu tonu iho,
I kihai i haere; waihoki, ko nga mea i
 mahia i te po, ara, i to kuaretanga,
 kaati tonu, kaua hoki e whakahaere

4 4

▲back to top
4
TE KARERE O PONEKE.
ka whiti mai ano te maramatanga, me
mahi tonu i nga mahi pai; engari me
pa nga ringaringa ki te pukapuka o
te whakaaetanga kia waiho ko Te
Atua hei whakapumau." Whakaae
ana te mano katoa. Otiia, he toko-
maha ano nga kai korero, tena, kua
hiahia tonu ake nga tangata ki te pai
o tenei tikanga. Ko nga tikanga ia
i tino whakaaetia ma ratou tahi, koia
enei.
Ki te he a Tuhourangi, ara ki te
pokanoa kia Ngatirangitihi, ma ratou
tahi e pehi. Ki te he huki a Ngati-
rangitihi kia Tuhourangi ma ratou
tahi e pehi, na te mea, kua oti hoki
ratou  te apiti kia kotahi, hei kai pehi
mo nga kino, me ka tupu ake a mua
atu.
Ko (e tuatahi tenei o nga komiti
whakakotahitanga; ko te tuarua, ko
to Ngatipikiao, i huihui tera ki te
Wairoa; ko tetahi hoki tera a nga hoa
whawhai o Tuhourangi.
Oti kau ana te mea ki Moura, ka
puta mai a Hohaia, no Whanganui,
ki te tiki mai i a Ngatipikiao hei
manuhiri mana. Katahi matou ku
mahara ake, ko te ara tenei e haere
ai, akuanei, ka wehi, ina hoki, e pouri
tonu ana mo o ratou tupapaku i mate
i te whawhia; katahi a Te Wiremu ka
haere tahi i nga tangata o Whanganui
nei; hei tohu kaore a Tuhourangi
mauahara ki ona hoa whawhai. Tae
atu ana ki te Rotoiti,  ka kite a Ngati-
pikiao pouri ana mo to pokanoa o te
haere i te ara i whakatapua mo aua
tupapaku.
Ka rongo a te Puehu, te tino Ranga-
tira o Ngatipikia,  pouri ana mo te
mauahara, ka mea ia. " Kua mau
noa atu te rongo i mua, ko tenei, kaua
e titahatia te ara." Whakaae ana nga
tangata tino mohio o Pikiao me Ha-
karaia Mahikahoki, koia hoki te mea
whakakaha mo te haere tonu atu ki a
Tuhourangi ki a Ngatipikiao huki,
mo ahu ra te koraha, tae atu ki Taupo.
Whakaae ana tera, katahi ka haere
mai, a tae mai ana ki te Wairoa;
nihi aua ki a ratou, i runga i nga
roimata me te whaikorero I te po
ka runanga ratou tahi; katahi ano ka
whakaputa i nga whakaaro nunui, mo
ao h^1^&ga kia pono. I te uta, ka
takoi^ ,,te pukapuka whakapumau i
1130^0^6^0. me ngu ingoa; e tuhituhi
ana ano, ka maunu u N5atipik!ao me
he ahua whati nei te rite, oti rawa ake
kua puta i ^01018^^^1 e oma ana.
Ko nga tangata i pao ratau ^11^*1-11^,
huihui katoa o te tuatahi me te tuarua,
'04. Koia matou ka korero atu nei,
e hoa ma, i te tikanga o tenei wehe-
nga, na te pakanga whanaunga ; ko te
he tenei, he wehewehe tangata, he
ahua whakama no (etahi, Hota»', te
hohou? ratau te pihi. Ko te whaka-
111^10^1)^0 hoki tenei, e ki ana, i mahi
noa ai i tera tikanga, i te uri whana-
unga, e rite ki io mua tikanga; kihai
i tika, ta te mea, no nga tupuna ia te
momonatanga, inaianei, kua whaka-
hokia e te kupu a Te Ama. Kohure
hoki he mea ngaro ekore e taea te
mohiotia Na konei matou ku mea, e
ha ana, he (ono hoki i nga wairua o
etahi ki te rainga; ka waiho te mamae
ki nga pouahu, ki nga whanaunga, ki
nga tamariti, ki nga pani. No reira,
e hoa ma, ko te hunga e kaha una ki
nga mahi pai, kia kaha tonu, kia tamia
iho nga he nunui a te iwi, he mokehu
te hanga i tau ai; kihai hoki te ta-
nga a i mahi i to pai moua ake, ^(hore, '
angari mo te iwi katoa, ma ratau e
whakaae mai, ae, e pai ana. Ina
huki, te mowhiti koura, ahakoa i te
maikuku kotahi te wahi o te tinana, ue,
e pai aua. Aru te tinana kotahi nei
hoki, tera iwi, me- matou nei hoki.
.Ko te take I tupu ai te kino ki a
matou, na te whenua; etira, kei te
pai tonu te whenua kia nohoia, kia
mahia ranei, enga», na te tangata te
he ; no mua iho no nga tupuna, ka tie
haere, kihai hoki nga rehe i ata takoi;
Ko tetahi, he apo; pohehe noa nga
uri i muri nei. Ko nga whawhai o
naianei, me waiho, me nga mahi o (e
potritanga; ku ngu he, rue tuku ki
nga kai tihro o te tinana, rna ratou e
^^0^11^(0^0 ; penei kua Uka, ekore
hoki e tika te tohe a !e tangata, mo te
mea ekore te Atua e pai. Me i
tapuri ki enei tikanga, kua- ora te
tangata.
Heoi ta matou korero, kei raro iho
nei nga tangata nana i whakapumau
enei kupu.
&
Pai amaia Ki1Iirin^
Te Wiremu Pereua1a
Hori Paora
Ihaia Korea
Heremaia Tamaki Waka
' Hamiora Rorohiko
i Wikiriwhi Titihea
' Parihi Tamati Paora
Hohua Wiremu Paora
' Wiremu Tamahana Tuaahu
I Te Kepa Hautope
. Tararna Waituhi
, Te Koheka Nga Han;i
i Te Kotutu Rangihiroa
i
Te N;;aru Kawe
Muriwai Tit;ira
Kiri1^a1^A^^11e Ruuri mu ti ui
Taurpuka N()111)t;u^u>a^a
Rai» Taiki Waiho
Nga Oku ^pututu
Te aruhi
No te "Karv, e o .Moari'
NGA MEA I TE MAKETE.
Poneke, 19 Noema, 18-37.
TE MIKA HURI PAKAHA O Ti; KIKI.—
Witi, 8 hereni, 9 nerehi, inu io (;;i;hera;
Purao^!, £25 inu te ana; ('(titipa titi.
1 hernui 6 pene, mo te puhira; Pu ranu
t^1,ator^^, 15 hernui mu ia rau punua.
TE MIRA o KAMI:; HONA.—Witi, ai
hereni, 9 hernui ua te hikip(^^^(.;;
Parkoa, £25 me te tana; PURURU ^"iti,
'2 hereni mo te puhura; Purao», tuataru,
15 hereni mo te rau pauna. PUIA
tunu nga. utu i tu Mira u Roniu.
NOA KAI o Ti"; MAKA.—Taewa, 7 he-
rnui, 8 hereni, mo te rau, karata, Hu-
tu Tauapa, 6 hure!)! 010101-00; Ruki!.
1 hernui me te hikipene mo io kua
ma rua.
NGA KAI KINAKI.—Kei te tuhira
tonu te utu mo te puahi, ino te kiki} hioi
hoki. Te utu mu te Poaka oru e rina
pene mu te pauna; kimo kua, 7 pene,
8 pene, mo te punua Kanga, 10 harhu!
3 pene, mo te puhira.
Ko EKA ATU MEA.—Putu /'/"."' 1
. i»» av Mavu-i .1
hereni, 1 hereni 2 pene, mu re
pauna; Patu {toie} I hernui, mo ia
pauna; Hua heihei, 2 hereni, mo te kau
ma rua. Puaka whakauaua (Ina''-
rihi), 1 hernui 4 ««ne, 1 hernui,
8 pene, mo te pauna ; Poaka ahu-
kapana (Niu Tirehe) I hereni mo i»-
pauna. Tuhi, 1 hereni, 1 hereni .}
pene, mo te pauna; Pipipi, O hereni
9 hereni, te mea kotahi; Kuihi, 4
h.irem,i.) hereni, te 1^00^01^111: Parera.
3 hereni, 5 hereni, takirua ; ^it:ih':i ;.{
hereni, 4 hereni, takirna; Muka papai,
20 hereni aio te rau pauna.
Kua korero au ki nga ^01^8111^ u
nga Mira—huri-pa^aoa ^Puneke—ko
Rena^, ku Tunu, ku KameroE1a. Ko
te Utonga mo te puhoru, na rahu i
whakaatu mai ki au koia tenei:—
Witi papai rawa,—62 pauna mo te
pukera.
Witi tuataru,—60 pauna.
Oti,— 42 pauna.
Pare!,—50 pauna.
Kanga,—56 pauna.
Ko te nuinga o te witi e kawea mai
ana e te mahri ki te hoko, he witi, {ua-
rua, ora, tahore iaia ma; no konei
i wuakaititia nga pauna o reto o ia
pukera : erangi te witi no Puti kupa
he witi ma, he witi papai,—62 on;i
pauna i te puhoru.
KAI TUHI.
/ tuia tenei Nupepa-i te prrehi o
MAKENIHI raua ko MIHA, i; Pokeke,
NIU TIRAvv