TE KARERE O PONEKE



Ko te kai rapu, ko ia te kite.



[VOL I,  MANE, 27 o HEPETEMA 1858,  NO. 46]



The "KARERE O PONEKE" is pub-

lished every Thursday morning.

TERMS OF SUBSCRIPTION;- Twenty

Shillings per annum, payable half-

yearly.

TERMS OF ADVERTISING;- Three

pence a line for the first insertion of

all advertisements, and Two pence a

line for every subsequent insertion.

Advertisments wil be continued and

charged for until counter-ordered:

such orders in writing, as also all Ad-

vertisements (in English) will be re-

ceived at the INDEPENDENT Office,

Lambton-quay, on Tuesdays, at any

time before 4 o'clock, p.m.



HE KIWI! HE KIWI!

EHOA MA, e nga kaiwhakangau
Kiwi, tahuri mai. Ko au tenei 
hiahia ana ki etahi Kiwi kia hopukia
mai e koutou—hei te mea ora.

Kei te pai o te manu te ritenga mo
nga utu: otira, ko te utu ano tenei
pai ai au:—

Mo te mea rahi ......... £200

Mo te mea iti ............ 100

Ma te pai o te manu ka whakanuia
ai nga utu, ma te kino ka whakaititia
ai. A, e pai ano kia maha nga kiwi
—kia rua te kau noa atu—e hokoa
katoatia e au.

NA TE PURA.
Poneke,
4 o Pepuere, 1858.





WAIRARAPA 
Mira-huri-paraoa o Papawai.

Kua oti e matou ko nga tangata

te whakarite, a kua riro mai i

au na runga mai i te ritenga rihi, te

Mira-huri-paraoa i Papawai.

Ko nga utu mo te hurihanga witi
e rite ana ki o nga mira o Poneke,
ara, he hereni me te hikipene mo te
puhera. Kei te makete hoki te ri-
tenga mo nga utu e hoatu ai e ahaua
mo nga utu witi o kawea mai aua mo
te hoko.

Kia rongo mai nga tangata noho o

te taha ki te rawhiti o te mira, he
huarahi pai tera o anga: mai ana ki to
mira ra te pito ki runga o te kainga o
Te Merihana. Kia rongo mai hoki
nga tangata o Kerei Taone, e kohi-
kohi moni ana ahau hei whakaoti i te
huarahi tika mai i nga paamu-iti o
Wairarapa.

Na TAMATI HUKA.

(Thos, Hooker.)
28 o Hune, 1858



HE HOIHO KUA NGARO

Tokorua oku hoiho kua ngaro-

ka ono marama i te ngaronga.

Ko te ahua e nga hoiho, he ma tetahi,

he mangumangu tetahi. Ko aua

hoiho he tane anake, he hoiho tokata,

he mahi parau hoki. Ko te tohu o te

hoiho, ma, he ma kei te rae. Ko nga

parani o aua hoiho, no tetahi taha

tenei JR, no tetahi tahi tenei H, o

raua tokorua. Ki te kitea e tetahi

tangata me kawe mai ki au, maku

hoatu ki a ia 10 pounds, hei utu.

NA HOANI WAITERE TE HAOHAO.

Turakina,

Hurae 21, 1858.



Whare Utu Moni,
Akarana, Hurae 8, 1858.

KUA pai a Te Kawana kia whaka-
turia enei rangatira Maori,
A RAWIRI WHATINO, o Motupipi,
A ERUERA TATANA, o Parewakao, 
A HEREWINI WIRIANA, o Motupipi,
A MEIHANA o Takaka,
hei Kai Whakawa Maori mo te takiwa
ki Te Aorere.

C.W.RICHMOND
(Na Te Retemana.)



Whare Utu Moni,
Akarana, Hune 28, 1858.

Kua pai a Te Kawana kia whaka-
turia te Rangatira Maori nei,
A TOHI TE URURANGI,

o Ngatiwhakaue,
hei Kai Whakawa Maori mo te takiwa
ki Rotorua.

C.W.RICHMOND



KUA HAERE KE,

Kua tahaetia ranei, tetahi hoiho uha
—he mea whero; he ma te rae; ka-
hore he parani; he ma kei nga. wae-
wae o mua. He mea hoko i a Taieha,
he tangata no Otaki.

Maku e utu te tangata e whakahoki
mai ana i tenei hoiho ki nga pauna
moni e toru.

Na WIREMU TAMATI.
(William Thomas)
o Waikanae.



HE PANUITANGA.

TA te mea kua patua tahaetia e wai
ranei tetahi Puruki, no Hori
Makihati (pakeha), i waenga ngahere
ki tua o Wiremu-Taone: nakonei ka
whakaae atu matou ki nga pauna £25
mo te tangata mana e whaki mai te
ingoa o te tangata nana i patu

Na ROPATA PARAHE,

(Robert Burgess)

ratou ko nga hoa toko-ono.
Poneke, Akuhata 23, 1858.

2
TE KARERE O PONEKE.
Ko te kai rapu, ko ia te kite.
MANE, 27 o HEPETEMA, 1858.
KO TE HUI A TE HONIANA PUNI.
"KA purero nga iwi Maori, ka purero."
Kua rite nei to hui a To Honiana
Puni i karangatia ai mo te Turei, mo
te 21 o nga ra. Ko Pitone te kainga
i rupeke ai—he teneti te whare i mine
ai. Kotahi rau e ono te kau putu
te roa o taua whare, e toru te kau putu
te wanui—ho mea hanga mo tenei
huihuinga tangata. E rima nga rau
o nga tangata o tenei hui. I uru ano
etahi pakeha; otiia ko to nuinga o
ratou i karangatia e Te Honiana ki-
hai i tae—i puritia e te pouri mo te
matenga o Makitonora—ko te ranga-
tira o te Whare-moni i Poneke.
E hara! te mahi o te tepu, o te
hipoki rinene, o te karaihi, o te pereti,
o te naihi me te paoka, me te tini o
nga kai—ano he hanga pakeha! He
manuwhiri no Ingarani etahi o aua
pakeha i tae atu ra, nawai a, te miha-
rotanga o ratou ki tenei mahinga nui
a Te Maori.
Ka kai, ka inu, a te makonatanga;
ka tahi taua whakaminenga ka whai
ki te whakarongo korero kia makona
ai hoki nga taringa.
KEI runga ko TE HONIANA PUNI:
Haere mai e te iwi—e te whakamine-
nga—haere mai! E te iwi, haere
mai—haere mai! Kia kite mai—kia
kite atu—haere mai kia kite atu!
Haere mai, e te iwi, ki te kimi i tenei
mahi hou! He mahi hou tenei—he
tangata hou tenei! otira, kei te ware-
ware au—kei te pohehe aku whakaaro.
E te whanau—e te whanau—kia rongo
mai koutou. Ma tatou tenei mahi.
Otira, e hara i a tatou, na IHOWA tenei
mahi—haere iho ki tona iwi—tuku
iho—tuku iho. Na Te ATUA i mahi,

ko te Ao, me nga karahehe, ma nga
manu, me nga ika, me nga mea katoa
o te Ao nei. Ka tahi nei ka mohiotia
e o tatou hinengaro. Ki ta nga tupu-
na, ko te timatanga i timata ai te Ao
nei, e tutaki ana a Papa, e tutaki ana
a Rangi. Naka mahi a Tane Mahuta,
ka wehewehe i a Papa raua ko
Rangi Ka panga tona upoko ki raro,
ko ona waewae ki runga, na ka
tahi ka mawehe—" Titoko—titoko—
titoko i te rangi. Rerewa—rerewa
—rerewa i te rangi." Na ka marama,
no te mea kua tau ke a Rangi, a Papa.
E te iwi, kei te he au, kei te ware
ware. E te iwi, e te whakaminenga,
ma koutou te korero—ma Wi Tako—
ma korua ko to matua ko Ropihae e
whakapuaki. Na kia korero koutou
—e wareware ana au, e he ana au.
Engari me hapai ano ahau i taku
kupu. I puta mai i a Te Ropiha, i
a Wi Tako nga korero nei—ko au,
kaore. I haere wareware mai au—
kaore au i mohio, kaore au i matau.
I puta atu ai te kupu, ko Wi Tako hei
kawana, ko Ropiha Moturoa hei
kingi. Whakarongo mai e Ngatirua-
nui, whakarongo mai e Taranaki, wha-
karongo mai e nga iwi katoa, whaka-
rongo mai! E kore au e poka ke i
tenei ritenga. Engari kei te pehea
ranei o koutou whakaaro—kei te pe-
hea ranei o koutou whakaaro ki aku
korero, otira me heke iho au—kei a
koutou te whakaaro.
Kei runga ko WIREMU TAKO:
Whakarongo mai, e te iwi—e te iwi!
Kahore he korero maku inaianei, en-
gari he pukapuka na Kawana Kerei
hei korerotanga  maku.
(Ka panuitia ikonei te reta.)
Tenei te pukapuka a te Kawana.
Whakarongo mai, e te iwi. Na Ka-
wana Kerei tenei reta—na piri Kau-
wau i tuhi. Whakarongo ianei kou-
tou. e hoa ma, ki te ritenga o tenei
pukapuka. E hara i te mea naku i
tahi—e hara i te mea mahi e taku
hinengaro—na Kawana enei korero.
Whakarongo mai koa ki te timatanga
o enei korero. I timata i te ngakau
tenei korero—he mea mahi na te nga-
kau—he mea whakakite na te Ture.
Koia i whakapuakina ai enei korero
kia rongo ai koutou. Hoi korero, hei
matakitaki ma te ngakau i korerotia
ai. He mata au no te pu o te Pake-
ha. He hoa noho au no te Pakeha i
te pito o tona tepu. He arero ahau
no nga Kawana. E mau aua i au te
maunu o te matau. Ko te ika tena
ko Papa—ko te maunu tena ko te
whenua. E te iwi, ka rapu tikanga
ahau kia noho ahua tangata ai tatou,
na konei ka maharatia ai enei korero.
He whakaaro ma tatou, e te whanau,
koia au e ki nei, me whakakite i  tetahi
tikanga e pai ai to tatou noho tahi.
Kua popokia tatou e te Kuini. E te
iwi—e te iwi—whakarongo mai. Me
whakarite tatou i tetahi tikanga ma
tatou. Kaua koutou e ki, kahore he
upoko o tenei korero. Me penei
taku kupu ki a tatou. He potiki ta-
tou inaianei—imua he matua, he
tipuna. Ma tatou tahi tenei ritenga
—ma nga Maori, ma nga Pakeha;
otira, ma ratou te nuinga. E hara
tenei i te korero tahae—e hara tenei
i te korero puku. Tenei e noho nei
a tatou hoa pakeha. Kei mea tetahi
he mahi huna tenei—ehara ia i te
mahi huna. Koia ra tenei, i mahara-
tia e au kia whakaritea iho ha mahi.
ma tatou i tenei pito o Niu Tirani.
Tenei hoki taku kupu whakarite. Kei
pera tatou to koero me te heke. Ko
to matua tenei o te heke ko te wha-
kaaro. Ki te kore te ngutu o te manu
e puta ki waho ka koero te heke, ka
pirau. Ae ra, ki te kore tatou e wha-
kaputa i to tatou ngutu, ka koero
tatou, ka pirau. Koia au i ki ai,
tatou ka mahi i tetahi ritenga mo
tatou e puta ai to tatou ngutu, e ora
ai tatou. Whakarongo mai, e te iwi,
whakarongo mai. Tenei toku matua a
Te Honiana kei toku tuara e noho ana.
I mua he tupuna ia—inaianei he poti-
ki. Ko taku ariki tenei (ko Te Ho-
niana) kei muri i au. E hara taku
i te tahuri ke atu i a ia—ehara taku
i te whakaiti i a ia. Kei muri ano
taku ariki i au.
E te iwi—e te iwi, kei te mahi taku
hiahia—kei te kimi tikanga ahau kia
puta aku ngutu ki waho i te heke—kei
koero au, kei pirau. Otira, hei hapai,
hei rapu ma koutou. Ma tatou ra e
kimi. Tenei aku korero hei whakaaro
ma koutou. Ko Niu Tirani tenei mo-
tu. He tini ona raruraru, he tini ona
he: tatou ka rapu tikanga hei pehi i
enei raruraru, hei whakakore i enei he.
Ki te kahore e puta te ngutu ki waho
i te heke—e kore tatou e puta—e
kore tatou e meinga he manu. Wha-
karongo mai, e aku whanau, whaka-
rongo mai. Ko tenei mahi he mea
kimi naku i roto i nga ritenga Pakeha
i nga tau e rua te kau kua pahure
ake. Inaianei kua whakakotahitia
tatou—ara, ko nga Pakeha, ko nga
Maori; na konei au i mea ai, ma
tatou tetahi wahi o tenei ritenga, kia
puta pai ai tatou ki waho—kei koero

TE KARERE O PONEKE.
3
tatou. Tenei etahi e noho mai nei—
kia korero ano i o ratou whakaaro.
Ka pai kia whakaputaina  e tera e tera
tana kupu. Ka mutu aku kupu
ikonei.
Kei runga ko TE PURA (Kai-
whakamaori): E to iwi—e te iwi—
whakarongo mai. Kei te puare oku
taringa ki a koutou nei korero. Kei
te tau iho oku kanohi ki runga i tenei
kumenga tangata a Te Honiana
Puni. Heoi, kua kite au, kei te
mahi inaianei te hinengaro o te
tangata Maori—kei te kimi ia i
tetahi ritenga e whai ahua ai ia. E
te whanau, ka tika—ae, e te whanau
ka tika! Ka tika kia rapu tikanga
te iwi Maori—ka tika kia kimi ia i te
huarahi e whiwhi ingoa ai ia i roto o
nga iwi o te ao nei. Otira, e hoa
ma, ko taku kupu tenei hei ma-
haratanga ma koutou—kia tino
tupato rawa te whakahaere i tenei
mahi. Akuanei pea ka kawea ketia
e koutou tenei kimihanga ritenga ki
runga i te ara pohehe. Nakonei,
e te whakaminenga, taku kupu wha-
katupato nei, Kia marama te whaka.
haere i a koutou nei whakaaro. Kia
tupato, kei kiia e te pakeha he tika-
nga hapai patu tenei hei aru i a ia—
kei kiia ranei he whakarere ta koutou
i nga ture o Ingarani, kia whakaritea
ketia he ture mo koutou—kei kiia e
whakangakau kino ana te iwi Maori
ki nga Ture nana nei koutou i atawhai,
nana nei koutou i whakanui. E te
iwi, kia u te pupuri tonu ki nga Ture
o Ingarani—ma reira hoki koutou ka
whai ingoa ai—ka whai ahua iwi ai.
Kei ki te tangata, ma te Kawana
Maori, ma te Kingi Maori ranei, ka
whai ingoa ai te iwi. Kaore, kotahi tonu
te huarahi e whiwhi pera ai te iwi,
ko te Matauranga. Na konei, e te
whanau, taku kupu nei, ki a koutou,
kia kimihia nuitia nga kuwaha o te
matauranga—kia uaua te kimi—kia
maro te whai. Whakarongo mai
ianei. I tae mai i te matuatanga ko
nga Mihinare, ko nga kai kauwhau i
te Rongo-pai; homai ana e ratou ko
tena taonga nui ko te Whakapono—
hei oranga tena mo te wairua:
muringa iho ko to Kawanatanga, ka
kawe mai i tena taonga nui i te Ture—
hei oranga tena mo te tinana. Kua
whiwhi nei koutou i naianei ki enei
taonga nui erua—ko te Ture Atua,
ko te Ture tangata—a kua mana-
kohia e o koutou hinengaro.
E te iwi, tenei taku hei kimihanga
ma koutou. Me tango nui koutou i
enei taonga erua, me whakawhiwhi
rawa.
Kia mau ko te Whakapono hei te
ringa matau, ko te Ture hei te ringa
maui, ka tohe haere ai ra runga i te ara
tika. Kaua e nuku atu ki tahaki—
kana e titiro ki nga pekanga o te ara
—kei kumea poauautia koutou ki ru-
nga ki te ara pohehe.
Kimihia, e te iwi, nga ritenga e
piki haere ai te iwi Maori, e whui
ingoa ai. Inahoki, ki te ngoikore te
iwi ki te rapu ritenga, ka hoki ki muri,
ka pirau tona ingoa. Engari kia
mahi tahi tatou, nga Pakeha me nga
Maori. Kia kotahi tonu te ture hei
mahinga ma tatou—kia kotahi tonu to
kainga hei nohoanga mo tatou—kia
kotahi tonu te huarahi hei haerenga
mo tatou. Hei konei he mutunga
mo aku korero.
Kei runga ko ROPIHA MOTUROA:
Tena koutou e nga pakeha—Tena
koutou e nga Pakeha. Tena koutou,
e o matou hoa Pakeha. Tenei kou-
tou e noho nei i roto i a matou.
Ehara inaianei—kaore, no namata
ano. Kua mate a Hanita, kua mate
a Wairaweke i roto i a matou. Wha-
karongo mai e te Pura. I whakaatu-
ria mai nga tikanga e Wi Taku ratou
ko nga tamariki—he whakaae kau
taku. Tirohia te Ture—te maha o
nga huarahi, me te pai ano o nga ri-
tenga. 'He tikanga to runga, ho ti-
kanga to raro, he tikanga to raro iho
ano. Engari he whakaae kau ta ma-
tou. Nau e Puni tenei kumenga mai,
e pae nei, e titiro nei—ho pango, he
whero, he ma. Ko Te Wherowhero
kei te tu mai i tera pito—tenei hoki
tatou. Na to potiki i whakaao ko au
—he kai whakaae ahau. E kore e
roa aku kupu. Mehemea ho kotahi
te tangata hei korero i muri i au o
pai ana kia roa aku korero—kia ko-
rero ko au anake. Heoiano aku.
Kei runga ko HEMI PARAI: Tena
koutou e nga iwi—e tera iwi, e tera
iwi, e tera iwi 1 Ko te kumenga o Te
Wherowhero no mua iho, a e kukume
nei. Tena koutou e nga Pakeha. Na
koutou i homai te Ture. Ko tenei
hoi ture mo tatou; kia huihui tahi ta-
tou hei mahi i taua ture. Ka mahi au
  kia mahi koutou. Whakarongo e
hoa ma, e nga Pakeha, ko to Kuini
hei matua mo tatou. Kua poua mai
e koutou te pou i tawahi—ko to
Kuini. He pou tenei kei Niu Tirani
—ho pou maori. He kiri pango to
matou, he kiritea to koutou. Engari
kia noho tatou ki roto i to tatou ture
kotahi. Kia u to tatou pupuri ki to
tatou nei taonga, ki te Whakapono.
Kia u—kia u—ko to oranga tena mo
tatou. Mo penei taku korero ki a
tatou.
Kei runga ko WIREMU KINGI:
Me karanga ake au e aku potiki, Ka
ora nga tangata—ka ora nga tangata.
Haere mai e nga tangata—haere mai
e nga tangata. Tokotahi nei te mea
i tahuna nei. Ho aha, e to whanau,
kia tahuri ki muri?—Kaore e tahuri
ki muri—kia tika to haere.
Haere mai e te iwi—haere mai e
te iwi—haere mai e te iwi! Ka pe-
nei taku kupu ki a koutou e taku
whanau, e aku potiki. E hara i te
ingoa noku anake—na koutou katoa.
Naku i timata mai—ma koutou e ma-
hi. He aha, e aku potiki i hurihia ai
—he aha, e uku potiki, i hurihia ai?
Kaua e hurihurihia,  e te whanau.
Kia mau te pupuru—kia mau te pu-
puru—kia mau te pupuru. Kia mau
te pupuru, ake, ake, ake. Na, e Wai-
raweke, au taonga e noho nei—ko au
taonga enei. Haere mai—haere mai
—haere mai, e te whanau, haere mai.
Kahore he kupu ko atu maku ki a
koutou.
Kei runga ko IHAIA PORUTU: He
kupu taku e te iwi. Whakarongo
mai a te iwi. Ko aku kupu tenei ki
a tatou, ko nga ritenga o tatou wha-
naunga pakeha i homai ki a tatou.
Ka rongo tatou ki nga ritenga Pake-
ha, ka nui te pai. Koia ka rapu ai
ahau i tetahi tikanga mo tatou. Kia
kaua tatou e whakaitia e to Pakeha:
kei rite tatou ki te kupu a Wi Tako e
ki ana ka pora me io heke ka pirau
—kia rite  ai tatou ki ta Piri Kawau i
tuhia mai ai e ia—na Kawana Kerei
hoki: kia rite ai ki ta Kawana Paraone
i tuhia mai ai ki a Te Honiana Puni.
Heotiano  aku korero, o te iwi.
(Kei muri ano te hiku.)
KUA MOE.
A RANIERA,  tamaiti a Raniera Toro
raua ko Meri. No te pu o te 21 o
Hepetema nei i paremo ai taua ta-

TE KARERE O PONEKE.
maiti, i tona kainga i Orautu. Ko te
wha tenei o nga marama i takoto ai
ia i runga o te. mate. He takanga i
te hoiho te timatanga mai o tana
mate.
KO INIA.
(He roanga no te iwa:-:, 'rr?i Karere.)
Ka hapainga anu te korero o Inia i
timataria i tera Karere.
Na, mutumutu ana nga whawhai a
nga iwi o Inia i a Ingarani. Horahia
ano te marino ki iaua whenua. Mea
ana te whakaaro o nga tangata, tena
e roa noa atu te takiwa o te ata noho,
o te pai, hei whakatutuki i nga mahi
a te Kawanatanga, mahi whakatupu i
nga tikanga o kake ai aua iwi, e kite
ai aua whenua i te pai. Penei ana te
whakaaro o te tangata, tokoto ko ta
Te ATUA i whakarite ai. Waiho kia
noho noa ana, tera te hanga mai ra o
tatahi hunga ngakau koroke, korero-
tia iho ana e ratou nga hoia Hipoi ra,
kei te mea to Kawanatanga ki te
Whakakaraitiana, i a ratou, he mea
tini hanga. Meatia ana e taua hunga
korero tito, ko nga kariri e hoatu aua
ki nga hoia Hipoi he mea hanga ki
to hinu poaka, ki te hinu kau. I
peneitia te korero kia pouri ai nga
Hipoi, kua oti nei hoki te korero he
hunga whakapono ki a Mahometa
etahi o ratou, a o hunga karakia Hi-
nanu etahi. Na, toua mea whakari-
hariha rawa to te tangata karakia
Mahometa, koia tena ko te hinu
poaka, kaua rawa tera mea o tata ki a 
ia. A, ko to to Hiniru, tona wehi, ko
to kau, kei poko ia ina tae ki te aroaro 
o ona atua horihori. Ta te kuware, 
tana hanga. Heoira, meinga aua hei
aea tino whakapouri i te whakaaro o
nga Hipoi, Mahometa, Hiniru hoki,
ko taua korero hinu puaka hinu kau i
titokorerotia ra, kaore, hei whakatupu
pouri, kia mea ai nga Hipoi kei te
mahi tikai te Kawanatanga o Ingarani
ki a ratou tikanga karakia, kai te ku-
kume kino i a ratou ki te karakia
Karaitiana. Waiho kia mea noa ana,
he toka kau te korero   ra, hei aha; he
pono tanu ki a ia Mahara ana te
hunga karakia ki a. Mahometa, a, ha
mahi pera ta r;hou i oa u;i, i au ahi i
ahai mana ai I^^^o^, aru, ':i.: k;;k^I^^in^
hinu i te Hingaia ki iana uk;;i;^.., A^1;^u-
kia, a Iva turi, ea 'wh<ikaI;^a;1i^i.^;;i,.^;
na.rnea ana ratau, he pera hoki tu In-
garani tikanga. I maha^^^atia aho aua
mahi a te iwi kirakia ^Iahor'1^ta, e
te iwi Himru, a pakeka rawa tu nga-
kau o raua tahi, to kitea hoki o raua
he tikanga rroha re tikanga, u to
Whakapono Karr;.io.;.;no,, tahore ona
tikanga kukume kiko i ao t;'.;ig^,'^8, an-
gari he aia korero marea ki na;;, t:i;.p.-
""i'11
e'-'-"'
: Na, tapoko ana te korero horihori
i ra u nga karira, hurihu;i aka te tu;;,ra
ki nga ukanga o te tawhai ka rau
nei nga (.au e mau ana, tuku iho,
tuku iho; na marang.i, ;ina aea 1 I;-
poi ra, ko Mema te kainga i rpiata
ai te tutu, tapuri ana ki o ru tou Apiha,
kohurutia kinotia iho e rato;; :e
nuinga. Waiho iho a Mer^',';, hoho-
ko tonu te haer^ ki 'Perehi, ko te pa
nui hoki tera o to Mokaru Nui, a i
reira hoki etahi rangapu hoia Hipi.);,
me nga tini pureto, mo nga '{[no tra
paura, tae nga whare ^ao^nga, engeri
hahore kua ha rangina hoia Pakeha.
Kei te tatari mai tora ngu ;r.ngapu.
Ripoi i Tetehi, ia taenga a!,u u (.onoi
i Moruku, heoti aue, marangi katoa
ana, tuhuri tonu ki te kohura kino i
nga wahine i nga tarariki tahora nei
i whai ringa hei karo. Na, ka whakaa-
turia e matou taua Mokora Nui hei
Kingi mo Inia katoa, meatia au:'», tera
0 whakaur^ mai nga rangapu Ripoi
katoa, hono mai hono u;:;!, hoi ope
whawhai ki nga hoia o ingarani, hei
tahi atu ki te moana.
Waiho kia. mahia aua nga mahi
nanakia whakamataku ra i Torihi,
tera hoki te mahia ra nga mahi nana-
kia rawa ake ki ^£^8000'.. He kainga
i i-?
; hoia tera, a K.au^r>na; kei tahaki atu
i i te tino pa o te Kingi o Ura, i Raka-
I nau, 50 maera te matai atanga.
! Ter?. te noho i tona kainga i tahaki
I atu o Kauapoa, ko Nana Tahi?!, he
i
i ioriro taua tangata, ko toi;a papa ko
tetahi o nga ranginra nui u iaua iwi
! o MahKrata. He whare pai, me he
i whare kingi nai toua whare, a, ^0!^-
', mea ana e io Kawanatanga he moni
' nui o reto i te t;;u hei [;;o;u ^['.ua.
; .i*...;' oke, i;o;;, ^'-'.'io ai;;!, .ta..'.. ..;,.';; A,;r'"-
! ro hii, ke ia ?7^,^.i^,h1, ;i.^, 1:0 ia;;
:"'-". ;::"-: " ".. ;',:,.'', ri:^'. -) :'- :u: poa.
.Na, ka, ri'.':^ -.'. .N.^1.1 Ta!:pui .ki nga
' ;):;k^;;1;1 ki.», I;;!'.^ ^[.HI o wa!;!, mana
! naki hou" :: "'"uha; ae pihi Tatou
ki a ia, ko ia hei whakamama! aru.
Kihai i whakaao wawe kia hakre ki 0^
ia, ahakoa torutoru noa iho nei te
ropu hoia pakeha me a matou Apiha i
rokohanga ki reira, tauteute aua i nga
wahine i nga tam;;raki, tena kihai i
U;na o !:o ^--ohi, huihui^ ana ko to ra-
t;iu na puiaki hoia, waiho kia huakina
mai o nga Hikoi; kihai i hohoru te
t;e;;a to ratau pr;raki, taihou kia mano
ti';! te hoa rEri me nga purepo, ki te
w.?>kaeku i io matou punuki, te taea te
Tioho e rato'^ ; ka tahi ka whakaae kia
haere ki a Nana Tahi?!, hua noa kei
to pono ano ona whakaaro, kaore, kua
rua ngu poti tomo i nga wahine Pako-
h;i i v/haka;^^;Uoa e taua nanakia ki te
awa, i ta Tuau e rera aua ki Katakata.
Na, ka tinihanga tana 'whakahakre ki
tana hunga i rera ki a ia mana o
^whiu;-., ka ^tuwh;;iti^ e ia, homai aua
ae pou rao matou, hoi kahaki i a ratau,
kaora, he 1;;'.!^^ kau. Eka rawa atu
te hunga ;-:; ki nga poti, meinga ana
e ia kia. ^'-hi:i mui ki nga purao i
tenei ia':}.; ; t.;.!.^a taha o ta awa. Ko
nga ia;; 3 ka ^.^;h<>.ka1aatea kat:oatia,
whakat;;ea aua nga wahine hei toen-
ga, hui tukino nanakia rawa ma tatou,
muri ihe k;i, tukitukia hoki. I taua
?;a, i Piauau, koahi te rangapu hoia
Pakaha, me etahi purepo, he tini hoki
nga Apiha me nga wahina Pakeha.
Na, ka t;;a ;;u rango o era atu wahi, ka
hanga to ratau I!;ai;!ga noho hei pa mo
^tou. Maora mai te opa a te hoa
uri, ki te ki a t;e tangata, 150,000 o
na«i Hipai, he tini hoki nga purepo,
kihai to Tatou pa i taea.
(A"e; muri ano te Toanga.)
Tau i i!" ta poari ki a matou nga
P,akeha i"te ma^^^^^e^anga o to matou hoa
^0 ai AE: i TO-vo HA, i te 2'.) o nga ra. Ko
te Rangatira tora o te Whare takot,o-
rangamoui o Poneke.
Kua riro a Takuta Perat.o^e, te
; I1^Ipari^eae o Poneke, ki Me^epone.
I Tana i hakre ai, ha whakamau i nga
1 ritenga mo nga Tima Mera mo Po-
neke. Kia kotahi makama pea e
paro ai ia.
Kua puta inaianei te rango o te
' A" ^puke ki Heretaunga. Ko te Aro-
vu;;-;:; :i;'-! koa tera—ko nga witi, ko
' uhu taewa, ka?. keria katoatia ! Aue!
1:.! HOTEO ?. .U --'ri."; au u ai i te mate kai.
i E mau tonu ;a?. n?a utu o te Ma-
'.^'u^.^ i ."eai ^;vO.
i \_ \_\_ «,a..
i I !a!.i 1,^1-1 hapopo, i te perehi o
i ?,1?,KENT^T rK?«i ko MIHA, I Poneke,
i Niu TIWANI.