TE KARERE O PONEKE



Ko te kai rapu, ko ia te kite.



[VOL I,  MANE, 13 o HEPETEMA 18.58.  NO. 44]



The "KARERE O PONEKE" is pub-

lished every Thursday morning.

TERMS OF SUBSCRIPTION;- Twenty

Shillings per annum, payable half-

yearly.

TERMS OF ADVERTISING;- Three

pence a line for the first insertion of

all advertisements, and Two pence a

line for every subsequent insertion.

Advertisments wil be continued and

charged for until counter-ordered:

such orders in writing, as also all Ad-

vertisements (in English) will be re-

ceived at the INDEPENDENT Office,

Lambton-quay, on Tuesdays, at any

time before 4 o'clock, p.m.



HE KIWI! HE KIWI!

EHOA MA, e nga kaiwhakangau
Kiwi, tahuri mai. Ko au tenei 
hiahia ana ki etahi Kiwi kia hopukia
mai e koutou—hei te mea ora.

Kei te pai o te manu te ritenga mo
nga utu: otira, ko te utu ano tenei
pai ai au:—

Mo te mea rahi ......... £200

Mo te mea iti ............ 100

Ma te pai o te manu ka whakanuia
ai nga utu, ma te kino ka whakaititia
ai. A, e pai ano kia maha nga kiwi
—kia rua te kau noa atu—e hokoa
katoatia e au.

NA TE PURA.
Poneke,
4 o Pepuere, 1858.





WAIRARAPA 
Mira-huri-paraoa o Papawai.

Kua oti e matou ko nga tangata

te whakarite, a kua riro mai i

au na runga mai i te ritenga rihi, te

Mira-huri-paraoa i Papawai.

Ko nga utu mo te hurihanga witi
e rite ana ki o nga mira o Poneke,
ara, he hereni me te hikipene mo te
puhera. Kei te makete hoki te ri-
tenga mo nga utu e hoatu ai e ahaua
mo nga utu witi o kawea mai aua mo
te hoko.

Kia rongo mai nga tangata noho o

te taha ki te rawhiti o te mira, he
huarahi pai tera o anga: mai ana ki to
mira ra te pito ki runga o te kainga o
Te Merihana. Kia rongo mai hoki
nga tangata o Kerei Taone, e kohi-
kohi moni ana ahau hei whakaoti i te
huarahi tika mai i nga paamu-iti o
Wairarapa.

Na TAMATI HUKA.

(Thos, Hooker.)
28 o Hune, 1858



HE HOIHO KUA NGARO

Tokorua oku hoiho kua ngaro-

ka ono marama i te ngaronga.

Ko te ahua e nga hoiho, he ma tetahi,

he mangumangu tetahi. Ko aua

hoiho he tane anake, he hoiho tokata,

he mahi parau hoki. Ko te tohu o te

hoiho, ma, he ma kei te rae. Ko nga

parani o aua hoiho, no tetahi taha

tenei JR, no tetahi tahi tenei H, o

raua tokorua. Ki te kitea e tetahi

tangata me kawe mai ki au, maku

hoatu ki a ia 10 pounds, hei utu.

NA HOANI WAITERE TE HAOHAO.

Turakina,

Hurae 21, 1858.



Whare Utu Moni,
Akarana, Hurae 8, 1858.

KUA pai a Te Kawana kia whaka-
turia enei rangatira Maori,
A RAWIRI WHATINO, o Motupipi,
A ERUERA TATANA, o Parewakao, 
A HEREWINI WIRIANA, o Motupipi,
A MEIHANA o Takaka,
hei Kai Whakawa Maori mo te takiwa
ki Te Aorere.

C.W.RICHMOND
(Na Te Retemana.)



Whare Utu Moni,
Akarana, Hune 28, 1858.

Kua pai a Te Kawana kia whaka-
turia te Rangatira Maori nei,
A TOHI TE URURANGI,

o Ngatiwhakaue,
hei Kai Whakawa Maori mo te takiwa
ki Rotorua.

C.W.RICHMOND



KUA HAERE KE,

Kua tahaetia ranei, tetahi hoiho uha
—he mea whero; he ma te rae; ka-
hore he parani; he ma kei nga. wae-
wae o mua. He mea hoko i a Taieha,
he tangata no Otaki.

Maku e utu te tangata e whakahoki
mai ana i tenei hoiho ki nga pauna
moni e toru.

Na WIREMU TAMATI.
(William Thomas)
o Waikanae.



HE PANUITANGA.

TA te mea kua patua tahaetia e wai
ranei tetahi Puruki, no Hori
Makihati (pakeha), i waenga ngahere
ki tua o Wiremu-Taone: nakonei ka
whakaae atu matou ki nga pauna £25
mo te tangata mana e whaki mai te
ingoa o te tangata nana i patu

Na ROPATA PARAHE,

(Robert Burgess)

ratou ko nga hoa toko-ono.
Poneke, Akuhata 23, 1858.

2
TE KARERE O PONEKE.
Ko te kai rapu, ko ia te kite.
MANE, 13 o HEPETEMA, 1858.
TA KAWANA RETA.
He korero whakatuatu a Kawana
Paraone kei te wahi timatanga o te
pukapuka e huaina ana " Ko nga
Ture o Ingarani"—tera i korerotia i
te wiki kua pahemo ake.  Tenei ha
e mau nei. Tirohia, e hoa roa, nga
whakaaro atawhai a to tatou matua—
raia ko te ahua tona o to tatou Kuini
maru, o Wikitoria.
HE PUKAPUKA NA TE KAWANA
KI NGA IWI MAORI O NIU
TIRANI.
E AKU HOA,
E nga Rangatira me nga
Kai Whakahaere ukanga, me nga ta-
ngata Maori katoa, puta noa nga motu
nei. Tena ra koutou. Whakarongo
mai.
I mua, i kapi tenei whenua i te
kino, i te pouri, i te he; kahore he
kai whakapuaki mu te pai, kahore he I
kai atiati mo te kino.
Na wai a, ka tae mai nga Mihinare
ka korero ki a koutou i te kupu a TE
ATUA. Titiro ana koutou ki te pai o
a nga Mihinare korero, ahuarekatia
ana, manaakitia ana e koutou, hapai-
nga ana hei ukanga mo koutou ko nga
tikanga o te Whakapono, koia tenei
kua mutu nei te nuinga o te kino ki
tenei whenua.
Na, ko a nga Mihinare, he mea ko-
rero mangai atu ki a koutou i te tua-
tahi, muri iho, ka whakaakona koutou
ki te korero pukapuka: na, ka wha-
kamaoritia ko nga Karaipiture  tonu a
Te Atua, taia ana ki te perehi, tukua
ana ki a koutou hei titiro iho ma tera,
ma tera.
Na, ka tae mai, ko te Kawanatanga;
homai ana, ko nga tikanga o te Ture
o Ingarani; korerotia mangaitia atu
ana ki a koutou aua tikanga; mataki-
taki mai aua hoki koutou ki ta te Pa-
keha whakahaere i tana Ture ki a ia
ano. Kitea ana e koutou, ko te mahi
kino, pokanoa, ka riria, ka whiua hoki
e tenei Ture; ko te tika ka whaka-
tikaia, ahakoa tangata iti, a ko tehe
ka whakahengia, ahakoa tangata nui.
kua timata te matau, te whakaae, ki
te pai o tenei Ture hei Tare mo nga
tangata katoa o Niu Tirani, Pakeha,
Maori hoki. Na, ka whakahaua iho
nei e ahau kia tuhia nga tikanga nui
o to Ingarani Ture, kia whakamaoritia,
kia taia ki te perehi, kia tukua ki a
koutou, hei titiro ma tera, ma tera.
Kahore aku pukapuka pera me ta
nga Mihinare: na TE ATUA tonu hoki
nga kupu o to ratou, ko nga kupu o
te Ora tonu. Heoi ko taku pukapuka
ka hoatu nei ki a koutou he mea wha-
karapopoto i nga tino tikanga o tenei
Ture tika, pai, nana a Ingarani i tupu
ai, i nui ai, i rangatira ai, i whiwhi nui
ai tona Iwi ki te pai, ki te ora, ki te
rawa, e noho nei.
Kahore he Iwi ke atu u te Ao i pera
te pai o tona Tura: i a Ingarani anake
ano te Ture i tino pai, i tino tika; a e
aroha aua te Iwi katoa ki tona Ture,
e whakahonore ana, e whakanui ana i
tona Ture. Ko te tangata whakaaro
kino e wehi ana, ta te mea, e mohio
ana ia, ko te Iwi katoa kei te hapai i
te Ture, a ko katoa ka riro hei hoa
whakakaha i te Kai-tiaki o te Ture,
ara, i te Kai-whakarite-whakawa;  na
kahore he rerenga mona.
Na konei hoki, kahore he wehi o te
Katipa pirihimana ki te haere atu,
tona kotahi, ki te hopu i te tangata
kua whai hara ki te Ture; ko te iwi
katoa hoki hei tuara mona: na ka
taea ano taua tangata hara te tiki atu
e tona kotahi: tena me i kana te ma-
naaki nui o te Iwi ki tana Ture, haere
kau pea te ope nui ki te tiki; e riro
mai ranei, kaore ranei.
Na konei i peneitia ai te whakata-
koto i enei nga tikanga ki o koutou
aroaro, hei tango ma koutou, hei pe-
hea ranei; penei mo nga tikanga o te
Whakapono i whakatakotoria ki o kou-
tou aroaro e nga Mihinare. Na, ki
te kitea e koutou he mea pai enei,
tangohia, manaakitia, kia wawe te no-
ho tahi tatou ki raro i te maru kotahi,
ara i to te Ture; kia tupu tahi ai ta-
tou i runga i te pai.
Ko tenei, e hoa ma, to koutou puka-
puka na!  korerotia; a ku tae ki te
wahi kahore i ata marama te kupu,
uia tona tikanga.
Heoiano; na to koutou hoa pono.
I. GORE BROWNE,
Na Te Kawana.
Whare o te Kawanatanga,
A^--"-«*'-' 4»^^rt,^-,(1 1%^^
KUA MARERE.
Ko RAWIRI PUAHA, he rangatira o
Takapuahia i Porirua. No te Maue,
no te 6 o nga ra, i pahure ake ai toua
wairua i te ao maori nei, i tu ai i te
aroaro o tona Kai-whakaora. He
kapi no nga rarangi te korerotia nui-
tia inaianei nga mahinga tika a taua
kaumatua whakapono. " Kia pono a
mate noa, a maku e hoatu ki a kue
te karauna o te oranga."—Whakaki-
tenga 2, 10.
HE KUPU MO NGA RETA MAORI.
Tenei nga reta a nga tangata, he
maha noa atu, kua tae mai. Kei tera
wiki ka hoatu ai aua reta katoa ki roto
o te papa apiti mo te nupepa; ko te
tinana ia o te nupepa ka waiho hei
korero i nga Ture, i nga whainga hoki
a nga Hipoi, a tera iwi e tutu mai na
i te whenua o Inia
KO TE NUPEPA MAORI.
Ngamotu, Akuhata 13, 1858.
E hoa e Riwai Te Ahu.
Ka nui toku aroha atu ki a koe,
koia ahau ka tuhituhi atu nei ki a koe
mo tau reia o Hune 24 i taia ki te
Karere o Poneke, 12 Hurae. Ka pai
kia penei tou rapu i te ukanga. Otiia
me titiro koe ki te korero o te kai
tuhituhi o taua nupepa; tika rawa
tana korero. Maku hoki e whakaatu
tetahi korero. Kua kite koe i te kou-
ra kotahi pauna. Kua kite koe i nga
hiriwa e rua te kau. Kua kite koe i
nga kapa e rua rau e wa te kau. Ma
te kuare e titiro, na, ka mea ia he iti
rawa te koura, he nui atu te hiriwa, a
he nui rawa nga kapa, kaore, mau ma
te mohio e titiro, na, rite tahi; kotahi
pauna kei roto kei te koura, ko tahi
pauna kei roto kei nga hiriwa, ko tahi
pauna kei roto kei nga kapa. Wai-
hoki ko to tatou Nupepa, ahakoa iti e
rite aua ki te koura. E aha te pai
kia nui, kia pena me nga kapa?
Engari kia iti, kia pera me te koura.
Ko nga nupepa pakeha, ahakoa nunui,
ahakoa mahanga korero o roto, e rite
anake ki nga kapa; ta te mea hoki e
kore e mohiotia nga korero, he reo ke
huki. Engari to tatou nupepa me nga
korero o roto rite tonu ki to tatou reo,
me to tatou mohio ki te titiro, engari
tenei kia iti, kia pera me te koura.
Tenei hoki tetahi kupu whakarite:
ko te utu mo nga kai mahi. E tama

TE
KARERE O PONEKE.
kua kite koe i te kai kani rakau. He
rakau ngawari, na, ka hohoro te haere
o te kani; he rakau pakeke, na, e ata
haere ana te kani. Ma te kuare e titiro,
ka mea ia he iti te mahi o te rakau
pakeke, kia iti hoki te utu. Kaore,
mau, ma te mohio e titiro, na, ka mea
koe i nui te mahi o te rakau pakeke,
kia nui hoki te utu.
Na, e mea ana ahau e rite ana to
tatou reo ki te rakau pakeke, me te
reo pakeha e rite ana ki te rakau nga-
wari. Mahi ana nga pakeha i te nu-
pepa ki te reo pakeha me te hohoro
haere; tena ka mahia ki to tatou reo
pakeke, me te ata haere hoki. Koia
ahau ka mea ai, kia nui te utu mo te
kai mahi nupepa ki to tatou reo pai,
reo pakeke, reo maro.
E tama, engari me tahuri te tangata
maori ki te kura kia mohio ai ki te reo
pakeha, na kaiahi ka taia he nupepa
mo tatou ki te reo pakeha me tona
nui noa atu.
Na TE HOA AROHA.
Ki a Riwai Te Ahu.
HE KUPU KI NGA MAORI MAHI
PAAMU.
He kupu tenei ki o matou kai kore-
ro, kia whakaarohia e ratou te panui-
tanga e mau i te " Karere" nei; he
whakatupato ki nga Maori mahi paa-
mu, kei ngaki ratou i tenei witi kino.
tona ingoa ki etahi wahi, he " Hamu-
pake." E rongo tonu aua matou ki
nga kupu a o matou hoa Maori mo te
whakahokinga o nga utu mo a ratou
witi me era atu kai ki Akarana. Koia
ratou, ka whakamaharatia  nei inaianei,
ko nga utu nai e riro ana ki nga mea
papai anake. Kua mohio ano hoki ra-
tou ki te pono o tenei kupu. Rite
tonu te nui o te mahi o te puhera ko-
tahi o te witi kino, ki to te puhera
witi pai ina hokona atu, ka neke ake i
nga utu e riro mai mo te puhera witi
kino. Na konei i tika ai te kupu, me
ngaki ko nga witi papai anake. Otiia
tenei ano hoki tetahi take i mea ai
matou kia whakamutua te ngaki i te
witi kino ki Niu Tirani nei. Tenei o 
matou hoa Maori te mohio nei, kei
nga makete o Poihakena, o Meri-
pone, te ritenga utu mo o konei
kai, ka kake o reira, ka kake o
konei, ka hoki o reira, ka hoki o
konei. Me he mea ka utaina atu e
tatou he kai kino, heoi ano ka huaina
tonutia, he kai kino nga kai a Niu
Tirani. E kore nga kai o konei e
manakohia  e nga kai hoko, me he mea
ka kitea e ratou, he maha o tatou tu-
kunga atu i te witi kino, a ka whaka-
hokia ano hoki e ratou nga utu mo te
witi i mahia ki Niu Tirani, ahakoa pai,
ahakoa kino. Atawhaia te tuku tonu
atu i nga witi papai anake, katahi ka
kake te ingoa o Niu Tirani, ka neke
nga utu mo ana kai. Mehemea e hia-
hia ana nga kai mahi paamu o Niu
Tirani kia tau he ingoa pai ki a ratou,
me mahi i te witi pai anake, a kaua
hoki e whakakakea rawatia nga utu,
kei whai ke nga tangata o Atareira ki
era atu wahi hei homai kai ma ratou
a paheke atu ana i o tatou ringa nga
painga o tenei tu mahi o te hokohoko
i o tatou paia koura, ara, witi, ma o
ratou moni koura, tenei te mau nei i
a tatou inaianei. E mahara aua ma-
tou, he iwi mohio te Maori, ka whaka-
aro ano ratou ki te pono o enei kupu,
a te tukunga iho ki a ratou, me he
mea e whakaaetia ana, he pai, he whi-
whinga taonga.
KI NGA PAKEHA ME NGA TANGA-
TA MAORI KATOA KI TE TAHA-
TIKA O NIU TIRANI.
He mea atu tenei na matou ki te
hunga katoa e kite ana i tenei; kua
oti i a matou te mea, ekore rawa ma-
tou e hoko i taua witi, tona ingoa e
mohiotia ana ki Turanga, he Awhari-
kana, ki era atu wahi, he Hamupake.
He mea atu tenei na matou ki nga
Pakeha kai-hoko kia kaua e tangohia
tenei tu witi, no te mea, he kino rawa
ekore e tangohia e tenei makete, e era
atu makete ano hoki. He mea atu
ano tenei na matou ki nga tangata
Maori, ki te mea kaore ratou o uru
tahi me matou ki te whakakore i te
papapa me te pauna i roto i te witi,
kia pai; ake i nga vviti o mua tata ake
nei, na, ka whakahokia nga utu mo te
puhera, kei te ahua o te witi te rite-
nga. Na, e mea ana matou, ka kite
o matou hoa Maori, ma ratou e whai
tikanga   kia mahi tahi tatou i tenei
whakaaro, kia hokona hoki he pura-
pura pai, ki A i areira, ki Hopetaone
ranei.
Kia riro mai i a koutou te purapura
nai, ko te mea nui tenei, ka hua ai, ka
whai rawa ai huki nga kai mahi paamu;
ko te mea ano hoki tenei e ora ai
koutou i nga taimaha o tenei wa, a, e
whai rawa ai.
Na nga Kai-huri-Paraoa, 
Na Te Ro ratou ko Te Mete ko
Te Pata,
Na Hone Pirikama.
Na Henare Patitana.
—Karere Maori.
Poronui, Waitotara,
Hurae 26, 1858.
E hoa,
Tena koe. Tenei ano taka
kupu kia rongo koe—he ritenga na
matou na nga maori. Ka mate ta
matou tupapaku ka haere atu matou
ka tangi, ka hoatu e matou te taonga
hei koere (takai taonga ranei) mo te
tupapaku; otira kahore i riro atu i a
ia i te tangata mate, i waiho iho ki
ona whanaunga e ora ana; muri iho
ka tono te tangata nona nga taonga
ka tiaki i te utu kia whakahokia mai
ano ki a ia. Ko tenei ritenga he ri-
tenga kuare no matou—ka mea ano
kia whakarerea taua tikanga kuare.
Engari koa me whakakite mai e koe
te ritenga o taua mea kia mohio ai
au.
Heotiano: naku,
Na TAMATI HAMIORA.
E tama, kua pahure nga ra pouri o
namata. Ko tenei, kua whitingia  tenei
moutere e nga hihi o te maramatanga.
Nakonei ahau ka ki atu ai ki a koe,
whakarerea nga ritenga poauau o te
pouritanga, apohia nga ritenga mohio
o te maramatanga. Whakarerea nga
tikanga kuare o te uhunga maori—
tukua ki runga ki to te pakeha.
Na KAI TUHI.
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke.
Te Tekihana.
Akuhata 18, 1858.
E hoa, mau hoki e hoatu ake
korero kia taia ki te nupepa—ko taku
kitenga iho i nga korero a nga ranga-
tira maori. E tika ana etahi, e he
ana etahi. Ko te he ra tenei ko te
whakakuare i nga tikanga a nga tutua.
Kei nga rangatira ano toua mohiota-
nga, kei nga tutua ano tona mohiota-
tanga. Ma te whakapono o taua
rangatira ki te Atua ka tika, otira
ma te Atua ia e whakanui; a waihoki
ma te whakapono o taua tutua ko
reira ia ka nui ai. Waihoki ma te

TE KARERE O PONEKE.
Atua anake e whakakuare nga rite-
nga a nga tutua; tena ma nga ranga-
tira o tenei ao, e he ana; e ngari ma
te Atua anake te mahinga pono, no
te mea kahore he tangata tika—kihai
i kotahi. Otira mau e whakawhiri-
naki ki runga i io tatou rangatirata-
nga, no te mea ko Arama anake to
tatou Tipuna a te timatanga, koia hoki
te tuatahi a te ao katoa—ko ta te
Atua i hanga ai hei rangatira  mo tatou
—mo nga tutua, mo nga rangatira.
E hoa, e Taimona, ki a ia ano tona
mohiotanga, ki a koe ano tau mohio-
tanga. Ki te pai koe kia hoatu tau
whenua ki taua tangata mohio e pai
ana.
Na tou hoa aroha,
NA PENEAMINI TE RIRI.
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke.
Hikuwaraunga, 
Hurae 26, 1858.
Naumai, haere taku reia, kawea atu
taku aroha ki Poneke. E hoa, tenei
ano taku kupu i whakaaro ai toku nga-
kau. Huihui ana maua katoa, Ngarau-
ru, Ngati-Pourua, ki Perekaina taone,
tu ake he tangata, ka mea, Taku i pai
ai ko te ture o te Atua, o te Kawanata
nga. Tu uka he tangata, ko taua ko-
rero tonu ano; tu ake he tangata ki
runga, ko taua ritenga ano. Ka mea
taku whakaaro i reira kia rapu marire
ahau i nga whakaaro pai, i nga whaka-
aro kino, a kua kite ahau i taku wha-
kaaro pai, na te Atua i homai ki ahau
—homai ana e te Atua i runga i tenei
kupu whakarite "e rua taranata." Ka
mea ahau, homai ana e te Atua nga
mea e rua ko te Whakapono, ko te
Kawanatanga. Tenei ano hoki tetahi
ritenga maori i whakaaro ai toku nga-
kau—"He whakairo tau waka, he wha
kairo taiaha, e akona ana e ia tangata
e ia tangata enei mahinga katoa ka
kitea."
He rapunga whakaaro tenei naku,
ta te mea e kuare ana ahau ki nga
whakaaro katoa, tena ko te iwi o te
Kawanatanga, ko te Pakeha, he nui to
ratou matauranga. Tora ano huki te-
tahi ritenga maori i kite ai ahau, he
tuna ka kitea i roto i te rua, ka puru-
purua etahi o nga ara ki roto ki te rua
e kore e mate, tena ka purua ka rou ai
ki te matau ka mate ai te tuna Tera
ano hoki tetahi ritenga maori i wha-
kaae ai toku ngakau—6 kore te taiepa
e mau ki te harakeke, e rangi ra me
aka he hohou, ka mau, ka pakeke te
aka i tera; hoatu ana ki te wai, houhia
ana ki te taiepa, ka mau, na te mea
kua ngawari. Ka mutu aku korero i
konei. Taia ata ki te perehi hei wha-
kakitenga ki oku hoa aroha e noho
ana ki nga wahi katoa o Niu Tirani.
Na HIPIRINI TE ANIWANIWA-O-TE-
RANGI.
NGA KURA MAORI.
Kua tu te Kura Maori kei Whata-
whata; ewha pea te kau o nga tama-
riki. Ko te whenua, na te tangata
Maori; ko nga kai me nga kakahu,
na te tangata Maori Ko nga kai
whakaako he tangata Maori, ko Hami
Ngaropi, ko Pera, ko Hohepa. Kua
tu to ratou whare pai; kua ngakia
paitia nga marae o te kainga. Ka-
hore he moni a nga Pakeha i taua
kura. Ka tika ano; e tamara ma, ka
tika  Te Whetu o Te Tau.
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke
Aratoetoe, Akuhata 29, 1858,
E hoa, kua whakariterite korero ma-
tou, te runanga tamariki o Whanganui,
e noho ana i Heretaunga nei. Te
ritenga i kimihia ai e matou ko te
ritenga a o matou hoa rangatira i to
matou runanga i te whare o Wi Tako
Ngatata, i whakaaro ai matou nga
korero a ia rangatira a ia rangatira.
Kanui te miharo o matou ngakau
mo te korero a Wi Tako, no te mea
koianake to tatou tangata tino mohio
ki te whakahaere i nga ritenga o te
pai me nga ritenga pakeha. E hua
ma, ka nui toku whakaae ki te kingi
raua ko te kawana maori—te mea i
pai ai au kia Kingi Potatau, ahakoa
kei Waikato a Poutama e pupuru aua
e pai ana, no to mea kei nga tangata o
Wanganui o Ngatimaniapoto e pu-
puru ana a Poutama.
E hoa, e Wi Hapi korua ko Wi
Tako, mehemea ka whakapono korua
ki taku korero mo toku taha o Poutama,
ko au kahore au i te pai kia tukua
toku taha ki te pakeha—ahakoa, i roto
i nga runanga katoa o koutou ka tu
ano au ki runga ki te whakakore mo
toku whenua kei tukua ki te pakeha;
otira ma korua e apiti tetahi kupu ko
tahi hei whakanui hei whakamana i
taku kupu, kia rite ai ta te runanga i
whakaae ai.
Mau e hoatu aku korero ki te pe-
rehi. Heoiano; na tou hoa pononga i
roto i te Ture,
Na PATERIKI TE RANGITAUKEKE,
no Ngatitaipoto.
NGA TAONE MAORI.
E rua nga taone Maori i roto o
Waikato kua rangona, ko Ngaruawaa-
hia, ko Te Kopua. Ko te tika o Nga-
ruawahia hei mahinga kai, kua ai
kitea. Ko Maramarea te awa mo nga
kai o Ngaruawahia; ko Maiapu te ara
mai ki Hauraki. Ko nga whare o te
taone ki Te Kopua he papa; ko
enei ki Ngaruawahia he papa etahi,
he raupo etahi. Ka purero ano nga
iwi Maori, ka purero.—Te Whetu o Te
Tau.
NGA RITENGA O TE HOKOHOKO.
NGA KAI O TE MARA.
Witi, 8 hereni, me te hikipene,
mo te puhera (62 pauna)
Paraoa, 24 hereni, mo te rau pauna.
Papapa Witi, I hereni 3 pene, mo
te puhera (20 pauna).
Paraoa tuatoru, 15 hereni mo te
rau pauna.
Kanga, 8 hereni me te hikipene
mo te puhera (06 pauna).
Taewa hua hou, 8 hereni mo
te rau.
Ooti, 6 hereni, me te hikipene.
mo te puhera (40 pauna).
NGA KAI KINAKI.
Piwhi 3 pene mo te pauna.
Kiko Hipi, 4 pene, mo te pauna.
Kuao kau, 5 pene, 6 pene, mo te
pauna.
Poaka ora, 4 pene mo te pauna.
KO ERA ATU MEA.
Pata (hou), 1 hereni me te hikipene
mo te pauna.
Pata (tote), 1 hereni, mo te pauna.
Hua heihei, 1 hereni me te hikipene
mo te kau ma rua.
Poaka whakapaoa, 1 hereni, 4 pene
mo te pauna.
Tuhi, 1 hereni mo te pauna.
Pipipi, 6 hereni, 9 hereni, te mea
kotahi.
Kuihi, 4 hereni, 6 hereni, te mea
kotahi.
Parera, 4 hereni, 5 hereni, takirua.
Heihei, 4 hereni, 5 hereni takirua.
Muka papai, 20 hereni mo te rau
pauna.
I taia tenei Nupepa i te perehi o
MEKENIHI raua ko MIUA, i Poneke,
NIU TIRENE.