TE KARERE O PONEKE



Ko te kai rapu, ko ia te kite.



[VOL. I,  MANE, 14 o HUNE 1858, NO. 31]



The "KARERE O PONEKE" is pub-

lished every Thursday morning.

TERMS OF SUBSCRIPTION;- Twenty

Shillings per annum, payable half-

yearly.

TERMS OF ADVERTISING;- Three

pence a line for the first insertion of

all advertisements, and Two pence a

line for every subsequent insertion.

Advertisments wil be continued and

charged for until counter-ordered:

such orders in writing, as also all Ad-

vertisements (in English) will be re-

ceived at the INDEPENDENT Office,

Lambton-quay, on Tuesdays, at any

time before 4 o'clock, p.m.



HE KIWI! HE KIWI!

EHOA MA, e nga kaiwhakangau
Kiwi, tahuri mai. Ko au tenei 
hiahia ana ki etahi Kiwi kia hopukia
mai e koutou—hei te mea ora.

Kei te pai o te manu te ritenga mo
nga utu: otira, ko te utu ano tenei
pai ai au:—

Mo te mea rahi ......... £200

Mo te mea iti ............ 100

Ma te pai o te manu ka whakanuia
ai nga utu, ma te kino ka whakaititia
ai. A, e pai ano kia maha nga kiwi
—kia rua te kau noa atu—e hokoa
katoatia e au.

NA TE PURA.
Poneke,
4 o Pepuere, 1858.



PANUITANGA.

KO TE WAHI o PONEKE.
Te Whiriwhiringa mo te Huparitene.

No te mea, ko tetahi pukapuka,

na te ringa o THOMAS GORE

BROWNE, te Kawana o enei motu o

Niu Tireni, he mea tuhi no te rua

te kau ma waru, o nga ra o Aperira,

no te tau o to tatou Ariki, Tahi mano
waru rau rima te kau ma waru, he mea
hiri hoki ki to hiri o te Kawanatanga
o Niu Tireni, kua tae mai ki ahau ki
a HOANI IRAIHA METE, Rangatira,
te Kai Whakarite mo te mahi whiri-
whiri mo tenei wahi mo Poneke; ako
tona ritenga he karangatanga mai ki

ahau kia meatia e au kia mahia e te
hunga o roto o te Pukapuka-rarangi-
ingoa, kia whiriwhiria mai e ratou
tetahi tangata o ratou, kia mahia ti-
katia, kia mahia ki a te Ture ritenga,
hia tu ai ia hei Huparitene mo tenei
wahi mo Poneke.

NAKONEI AHAU, a Hoani Iraiha
Mete, te Kai Whakarite mo tenei
mahi, na runga ano i nga kupu o tana
pukapuka a Kawana, ka panui i
nga korero nei. Rei te Mane, hei tu
tekau ma wha o nga ra o Hune e ta-
koto ake, hei te awatea tonu, ka tu ai
te hui i te Whare Whakawai Poneke,
hei karanga i tetahi tangata hei Hu-
paritene mo tenei wahi; a, ki te mea
ka tautohea, ka waiho mame a taea
noatia te Mane te rua te kau ma waru
o nga ra o Hune e takoto ake—ko
taua ra tu ai te mahi hoatu poati, hei
te Whare Whakawa i Pone ke, hei era
atu kainga huki kua oti nei te whaka-
rite mo taua mahi. Kei te iwa o nga

haura o te ata o taua ra timata ai te
mahi, kei to wha tonu o nga haora o te
heketanga o te ra mutu ai.

He mea tuhi no tenei rangi, no to
rua te kau ma tahi o nga ra o
Mei, Tahi mano waru rau
rima to kau ma waru.

JOHN F. SMITH

Kai Whakarite mo te

mahi whiriwhiri.



KO TAHI TE RAU PAUNA

NO TE MEA, Kua tahuti tetahi
herehere i te Whare-herehere o

Poneke, ko Hoani Wuru tona ingoa,
he Pakeha—no te ata o te 7 o nga
ra o tenei marama i oma ai. Ki te
hopukina taua pakeha, a Hoani Wuru,
e tetahi, ka arahina mai ai ki te Kai-
tiaki o te Whare-herehere o Poneke,
ka hoatu ki a ia, hei utu mo taua ho-
pukanga, nga moni, ko tahi nei te
rau pauna.



NA; KO NGA RITENGA ENEI O TE AHUA O TAUA
HOANI WURU:

Ko ona tau 44, ko te ikeike 5
putu 8 inihi—he mea ahua karererere
te kanohi, e atamangu ana te maka-
we; ko nga kanohi, he atamangu-
mangu. I tana omanga ai, ko ona
kakahu, he puru haikete, he wetikote
ahua pango; he tarau koruroi, he
potae wairaweki, mangumangu, me
tetahi wahi ripona, e roa ana, kei muri.

WILLIAM FITZHERBERT,

Kai Tuhituhi o te Kawanatanga.

Te Whare Tuhituhi
o te Kawanatanga,
Poneke, 8 Hune, 1858.

2
TE KARERE O PONEKE.
Ko te kai rapu, ko ia te kite.
MANE, 14 o HUNE, 1858.
KO NGA WHENUA RAHUI.
Kua takoto inaianei tetahi Ture mo
nga whenua kua oti te rahui, ia takiwa
ia takiwa, mo  te tangata maori. Kei
te reta a Te Mete ki a Riwai Te Ahu
o Waikanae nga korero whakamarama
i nga ritenga o tenei ture hou nei. I
taia hoki taua reta ana ki te Karere o
Poneke o te IO o Mei.
Ka tahi ka tu te Komiti whaka-
riterite mo aua whenua ra—he mea
whakatu na te Kawana Ko te
mahi ma taua Komiti, he whaka-
haere i nga tikanga o te Ture, ara,
he whakawhaihua i aua whenua, kia
puta ai tetahi painga mo nga tangata
no ratou aua wahi.
Kei nga marama e takoto ake ka
huihui ai taua Komiti, ka whai korero.
Ki te hiahia tetahi hapu maori ki te
reti i te wahi i whakapumautia e te
Kawanatanga ki taua hapu, na, ko
reira ka homai e ratou ki to aroaro o
enei Komiti kia ata hurihia marire,
kia whakatikaia rawatia te ara e puta
pono ai ana hua.
Te take i tukua peneitia Niniwa; te mahi
a te Kawanatanga he mea kia kaua te
maori whai whenua rahui e nukurau-
tia, e kumea pohehetia, e te pakeha
tinihanga, whakaaro tahae. Ara,
kei riro te whenua i runga i te kuare-
tanga o te ngakau maori, a, hehe anake
to muri, iho. He pena tonu te
whakaaro o te Kawanatanga ki te iwi
maori—ko ta te matua hoki ki taua ta-
maiti aroha nui!
Kei mea te tangata ho mahi tango
tenei na te Kawanatanga i tona wahi
whenua. E hara; engari he tiaki,
he mahi, kei takoto huhua kore,
kei riro pohehe ranei i te tangata ke
atu.
Ko te tangata kahore ano i mara-
ma ki enei tikanga e korerotia nei,
a e kimikimi ana i tetahi huarahi
ma ona whakaaro, me tika mai ki te
Whare Whakawa i Poneke, ka uiui ai
ki te Kaiwhakamaori, a mana e wha-
KO TE KAI RAMA.
Poneke, Hune 4, 1858.
E koro, e Ahitara,
Kua pahure atu ki tawahi a te
Hutana. Koia ahau i tuhituhi ai i
tetahi kupu hei whakahoki mo tau
ki a ia. E koro, ka kite ahau he
tangata koe kua reka i te rama. Ka
matau koe he kino o roto o taua mea,
otira, e mea ana koe, na te pakeha.
Ka tika. Ae tonu atu ahau ki a kue.
Heoi, hei aha? Ka mea te kuare o
roto o te maori, Me tahuri atu nga
minita ki nga pakeha riri ai, kaua e
pa mai ki a matou. E kauwhau ana
nga minita kinga pakeha, e kauwhau
ana huki ki nga maori. Mei tatari
nga minita kia poto katoa nga pakeha
i te whakapono ka haere mai ai ki
Niu Tirene, penei, e takoto tunu aua
tenei mutu i roto o te pouritanga.
Ka eke mai nga tini pakeha ki tenei
whenua. Ka tae mai, ko te e pakeha
pai, ko te pakeha kino; ka haere mai
me ona painga, me ona kinonga. Na,
ko te tino kinonga o te pakeha, ara, te
take o nga tini kinonga, ko te hau-
rangi. Na, ko koe tera e mea ana, e
pai ana, ka tango i te pai, me tango
hoki i to kino, na te pakeha tetahi me
tetahi. Ko te ritenga tenei o tau
korero. Heoi ra, me whakarite tenei
korero ki runga ki nga mea maori.
ka mauria mai e te pakeha nga mea
mo te hoko. Takoto ana ona taonga
ki te aroaro o te maori—he kakahu
ranei, he hoiho ranei, he ahakranei.
Otira, ko tetahi he mea pai, ko tetahi
he mea kino. Ka pehea tau whakaaro
ki enei mea? E kore ranei kou e
mea Moku tenei, he mea pai hoki,
ko tera, me whakarere, he mea kino.
Ka homai ano he purapura mo tau
kaari, hu taewa ranei, he aha ranei,
ka titiro koe ki te ahua o aua pura-
pura, ko etahi e ora ana, ko etahi e
pirau ana. Ka mea ranei koe, ka pai
ahau ki enei katoa—rite tahi te mea
pirau me te mea ora, ina hoki, na te
pakeha katoa? E kore pea. Tena
ko tenei: ka riria hoki e te Hutana
mo tau tangohanga i te wai piro o te
pakeha, ka tahuri mai koe ka mea,
" hei aha koe ka korero mui ai, e
ngari, me korero koe ki te pakeha,
nana i homai." E koro, e kore ahau
e mea, e rite ana te tangata haurangi
ki te kaihe, otiia e rite ana ki a Ha-
ki te wai maori, heoi taua e inu ai,
kia ora ano. Tena ko te haurangi,
ka rere tonu tona hinengaro i te wai
piro e inumia noatia ana e ia. Na te
aha? Na te pakeha kuia nana i ho
mai, ua tona kuaretanga ranei, i reka
ai tona ngakau i taua wai piro? Mei
he tangata mohio koe, kua mea, E
—he mea kino rawa tera, e kore ahau
e pai, heoi taku e pai ai, ko nga mea
ora o te pakeha. Heoi ra, e koro, ka
inu tahi koe me te pakeha, ka mate,
tahi koe me te pakeha. Ka pa te
pakeha ki te tahae, ki tehea atu kino
ranei, ka riro kihai te whare herehere: e
pera tonu ano hoki te maori. Ka
whakatupu haurangi te pakeha, ka
waiho ia hei matenga mona, mo te
tinana, mo te wairua: e pera tonu ano
hoki te maori. E kore e poka ke te
ture mo te tangata maori i tera mo te
pakeha; otiia, " ko te utu mo te kino,
he mate," ahakoa ra, na te pakeha,
nga te maori. Na, tenei hoki tetahi
whakatauki hei utu mo tau. No te
Karaipiture ano tenei kei ta Horo-
mona whakatauki XII, 15, "Ko te ara
o te porangi ka tika i ona kanohi:
tena ko te mohio, ka rongo ia ki te
kupu."
Na to hoa aroha,
Na TE PURA.
Ki a (Minita.)
Ahitara Tangatangata.
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke.
Manawatu,
E hoa, mau tenei korero e hoatu ki
te Karere o Poneke. E hoa, he
tangata tenei i mate, Kotahi tino ra
e takoto mate ana tetahi tino po, ka-
whano ka tae ki te toru o nga haora o
te ata ka kitea atu kua korikori i roto
i tona kakahu, ka taea te iwa o nga
haora o te awatea ka korero ia, otira,
kaore ana korero e rangona atu aua e
nga tangata ora. No te toru o nga ra
katahi ano ka tino rangona atu te reo
e korero ana. Ko tana korero tenei, ko
te haerenga atu o toua wairua ka tae
ki te kainga   wairua, ka kite ia i tera
iwi e noho ana, ka titiro ia ki te ahua
o nga tangata, ano ko te ahua ano o
to oranga o ratou tinana. Ka ki atu
au ki a ia, Kaore koe i kite i toku ma-
tua? Ka ki mai ia, I kite ano au i to
whaea, i to tuahine, i to matua tane.
Ka ki atu au, E pewhea ano to ratou

TE KARERE O PONEKE.
3
ki to ratou ahua ano o konei.
Ka tae ia ki reira ka homai e ratou he
kai mana. Ka titiro ia ki a ratou kai
i homai mana; ko nga kai, hu paraoa,
he tuna, he taewa, he taro, he kumara,
ko nga kai enei i homai mana, a kaore
ia i kai, ka whakahokia mai ia e tona
whanaunga. Ka hoki mai ia ka tae ake
ia ki tenei ao, ka tutaki ia i tetahi
kotiro (ko Ruta te ingoa), ka patai
atu ia ki tau a kotiro, Ko hea koe? Ka
ki atu taua kotiro, E haere ana au
ki te kimi i oku matua. Ka ki atu ia
ki te kotiro, Me hoki taua ki to taua
kainga. He oti, ka hoki mai raua, ka
tae mai raua ki tetehi wahi, ka tutaki
raua i te tahi kotiro ano e haere atu
ana, ko te teina ano o tera i tutaki ra
i a ia i te tua tahi ra, (ko Keita te
ingoa). Ka patai atu ia ki tera, Ko
hea koe? Ka ki mai taua kotiro, E
haere aua au ki te kimi i oku matua.
Ka ki atu raua, Me hoki taua ki to
tatou iwi, ta te mea kua tae au ki o
matua e pai ana to ratou ahua, to ra-
tou kainga hoki, ko tenei me hoki
taua. Ka hoki mai ratou, ka tae mai
ratou ki tetehi wahi, ara, ko Moutoa te
ingoa, ka tutaki ratou i te wairua o
tetehi tino kaumatua, ko Maka, te tua-
kana o toku matua. Ka ki atu ki a ia,
Ko hea koe? Ka ki atu ia, ko te
haere. Ka ki atu ano taua tangata, ko
Mone te ingoa, E koro, me hoki tatou,
ne? Ka ki atu ia, Kaore au e hoki.
Ka ki atu ano taua tangata E! me
hoki taua ki te iwi. Ae, ka hoki mai
ratou ka tae mai ki o ratou tinana.
E hoa ma, i korerotia ai tenei
korero, ko te kaha koa o te wairua o
tenei tangata ki te whakahoki mai i
etehi wairua ki o ratou tinana.
Heoti ano:
Na WEPIHA RIMUNUI,
Ki te Kai Ta. o te Karere o Poneke.
Mahitaone, Pepuere 25, 1858.
E hoa,—tukua tenei reta aku ki te
perehi kia taia mai. He mohio ngutu
te mohio o te tangata e tukua ana i
nga korero tino pai kia taia ki roto i
nga Karere Maori. Ki taku wha-
kaaro me waiho i te iwi mohio i te
pakeha te tohungatanga, mo te mea
hoki ko te tohungatanga o te pakeha
kei to ngakau ka tahi, kei te wha-
kaaro mohio ka rua, kei nga ringa-
ringa ka toru, kei nga taringa ka
te katoa ka rima. Ko te tohunga tino
mohio ra o te pakeha kei te roro.
Ko tena hoki hei homai i te tino mo-
hio ki te pakeha ki te mahi wati, ki
te mahi whika. Na te roro hoki ena
mahi. Hurihia ana mai i runga i ena
mahi e toru te tino mohiotanga ki
nga mahi katoa.
Ko nga take enei o taku reta:—
Ko te matenga o toku papa o Hohua
Tiki, ko te matenga o taku tuakana o
Himiona te Rangi-Mauanui, ko te
matenga o tetahi o aku tuakuna o
Hakaraia  te Pukenui. Ko te matenga
o toku papa, o Hohua Tihi: i mate ia i
roto i enei ra o Pepuere 22, i te tau o
to tatou Ariki o Ihu Karaiti 1856. I
a ia ka tata tona taima e mate ai ia,
ka ki ake ia ki tona hoa wahine, kia
Winipere Paati, ka mate ia, ko ana
tamariki me noho tonu i te kainga i
waiho ai e ia ana tamariki, kia takoto
ia i raro i te whenua, kia whakarongo
ake ia ko ona potiki ano e haruru iho
ana nga waewae i runga i a ia.
Ko te matenga o i Himiona te Rangi
Matuanui. Ko taua tangata, e hoa
ma, ka nui to matou pouri mo toua
matenga, no te mea hoki i tu katoa
matou i ona painga katoa. Ko te ra i
mate ai ia no te 28 o Pepuere, 1856.
Ka tata ia te mate ka puta ake taua
kupa manaaki, ka ki ake ia ki a Haka-
raia te Pukenui, Hei konei, kia pai
te noho kia manaaki ki nga tangata,
kia manaaki a Hakaraia ki a Penia-
mine Tirawhakaau. I kapi katoa i a
ia nga whakaaro pai, nga manaaki ki
te tangata, nga whakaaro totika, te
whakarite kupu marama. I nui rawa
to matou pouritanga mo tona mate-
nga, waiho aua matou kia kimi kau
ana i te ritenga o ona painga.
Ko te matenga o Hakaraia te Puke-
nui. Ko te timatanga mai o toua
mate, i te 19 o Akuhata, 1857. Ko
te paanga mai o tuna mate i pa ki
nga kanohi. Haere ana ratou ki
Kerei Taone, ki te whakawa mo te
utu o te Hina i tahaetia e Pita Kupa,
hoki mai ana ia ki Akura, ui atu ana
ki nga tangata, Kaore anu a Paora
i tae mai? Ka kiia atu, Kaore. I
te ata o te Ratapu, i te 24, ka ki
atu ia ki a Hera te Ata, E haere
ana au ki runga, ki te Ruaotaniwha. .
Kia rongo mai a Paora, ka whaka-
hemo a Ngatiuingaahi ki te wharo
mamae tona mahunga. Ka ki atu a
Hera to Ata, E koro, e noho, koihua
nga mai o taina kai konei ano koe,
koihua nga atu matou kua tae koe ki
o taina, kaore, kua mate koe ki to pa-
rae. Ka tahi ka eke ki runga i te
hoiho, ka haere ake i te Ratapu, tae
ake kei te korero i nga korero katua
o to ratou haerenga ki te Whakawa i
Kerei Taone. Ka mutu, heoi ano,
kua hinga ki raro, Ka ki ake, kei te
mamae tona kaki, hinga rawa atu ki
raro takoto ai. Ka roa, ka ui atu au,
E Haka, korero ake ra, kei te pehea
koe? Kaore i hamumu ake. I te
tatanga ki te tina i taua ra ano, i te
Ratapu, ka tau te pouri ki a au, ka to-
noa e au taku taina a Te Whanau kia
haere iki te whakarongo i nga tangata
ko Hakaraia kei te mate, kia haere
ake hoki a Renata Kaiwaewae ki te
rongoa i a ia. I to po ka tae ake
raua, ka mahia te rongoa me te ui
atu ano au i te tahi kupu ki a ia, ka-
ore i ki ako te waha. Ka mahia to
rongoa, kaore i pai, otira, e hoa ma,
ki taku mahara, ahakoa rata pakeha
ekore ia e ora. Ka tahi ka mahia te
rongoa, ka haea hoki a roto i te kaki,
kaore hoki i puta ake te tahi wahi toto
kia iti nei, kore rawa atu. I te ata o
te 27 ka haea ano te kaki ka tahi ka
puta mai te toto, penei me te wai te
putanga mai ki waho. I taua ra ka
tae ake a Ihaka Te  Hei raua ko Apera-
hama Te Ao, te tuarua o matou kai
whakaako. Ka tata ia te mate ka ki
ake ia ki tana tamahine, ki a Mereana
Koriri, Hei konei rae Mere, kei Mahue
i a koe a te Hemara raua ko Pirihira,
kia atawhai ki a Haratiera; ko nga
moni o te Oreore i karangatia ai e au
maku, ma toku hapu katoa. Heoi ano
ana kupu, ka ui ki nga tangata i ngaro
i a ia, me te toro mai ano te ringa ki
tu ui ki nga tangata. Heoi, ka hemo
ia, pouri nui noa atu matou mo
tona matenga. Ko nga tangata
nana i amo mai ki te Kaikokirikiri
hou, ara, ki tua iti mai, e 65 katoa.
Kua ngaro tenei tangata i roto i nga
whare korero, i nga huinga runanga,
i nga komiti, ki raro ki Wairarapa, ki
to matou kainga ano hoki; tu katoa
matou i ona painga mo ena mahi, mo
nga mahi whakarite tikanga. He 
Waiata tangi tenei na Mereana Ko-
riri mo tona papa mo Hakaraia te

4
TE KARERE O PONEKE.
Haere, e Haka, te tira tapu o Pouheni,
Whakapahemotia atu taku takopa hauhu-
nga;
Waiho te kainga nei mo Iki,
Waiho te kainga nei mo Moke,,
Waiho nga hua a te kiwi i te ao pukai noa
ai;
I whakarereara ki roto i te pukahu,
Ka rite ki a au e whakaitu nei,
E koro! ki a koe.
E piki, e Haka, i te rangi tuarua,
Kei te rangi tuatoru—te rangi ki te Atua.
Haea e koe te arai o te wahi tapu,
Tangohia e koe te hipoki o te tapenakara,
Hei awhitanga mai mahau, e koro, ki a au.
Kei puhia au e te hau o te ao,
Whitikia e ra, ka he au i konei, i—
Naku, Na to koutou hoa aroha,
Na PAORA POWHATU.
o Ngatikaingaahi.
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke
'Wharekauri, 
Waitangi, Hanuere 12, 1858.
E hoa,
Mau enei korero e ta ki te
Nupepa.
Na TOENGA TE POKI.
Whakarongo mai, whakarongo mai
e tama ma! Tirohia mai, tirohia mai,
e hine ana! He karere tenei na
matou ki te rapu ritenga i te Iwi mo
enei ritenga e kitea ai te pai te he,
ara, ki nga ritenga o te ngakau o te
tangata, mo nga ritenga e pai ai ki te
tini o te tangata. Inahoki kei te hoki
ki muri o tatou whakaaro. E mea
ana to matou whakaaro kaua e hoki
ki muri ki nga mahi kua mahue ki
muri i o tatou tuara, na te mea i puta
mai i roto i te tamaiti a te Kawana,
ara, aua ritenga na. E mea ana to
matou whakaaro kia tika tonu ki mua
o te aroaro, ara, ki nga ritenga o te
Kawanatanga. Kaua e tapahi, kaua
e ripeka, ki nga ritenga o te Kawa-
natanga. Whakarongo mai, ko to
matou whakaaro kei mua tonu o to
matou aroaro ki nga ritenga o te Ka-
wana, ki tenei ritenga hou e tupu ai
te tangata, e matau ai te tangata ki
te whakaaro ki nga ritenga pakeha.
Kei mea tatou kei o tatou ritenga
mauri e tupu ai tatou —kahore, me
ahu tatou ki te matua hou kua tuia ki
te pakihiwi kua waiho hei tatua, kua
hiritia ki te rae a puta noa. Na
kia rongo mai, ko te tuarua tenei o
aku karere e haere ana ki te kimi i te
ano au i kite mahi hei mahi ma
te iwi kia hoki mai ki au, ara, i te
ara e rite ai matou hei putake mo te
whakaaro o te pakeke, o te ae. E
tama, e hara tenei i te ara hanga naku
kihai i pakaia e au ki tahaki o te hua-
nui, i hanga e au ki te huanui kua
takoto. Heotiano.
Wharekauri, Waitangi,
Mei 8, 1858.
E to matou hoa aroha, e Kawana
Paraone, tena ra koe. He kupu na
matou ki a koe mo a matou mahinga
ki te Kai Whakawa e noho ana i
tenei motu i Wharekauri, mo runga i
nga mahi pai o te Kuini. Kua wha-
karite matou a honoa kia kotahi ki
te Kuini hei matua mo te tangata.
Heoti ano enei korero. E hoa, e te
Kawana, kua tae mai te rongo o te
Kingi maori ki; a matou, otira e mea
ana matou ko te Kuini anake. Heoti
ano: na matou, na nga kaumatua, tai
tamariki, o Ngatikura, o Ngatikahu-
kura.
Na Toenga te Poki,
Na Tangari,
Na Paina,
Na Kirihipu Roira,
Na Pangupangu,
Na Tahupahi.
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke.
Heretaunga, Mei 11, 1858.
E hoa, Me maka atu e koe aku kupu
ki roto ki te nupepa hei titiro ma aku
wanaunga. Ko taku kotiro ko Rahera
Hori, kua tukua atu e au ki te kura
Pakeha kia rapu i nga mea a te Atua,
otira, i nga mea e manakohia ana e
toua, hinangaro. Ko taua kotiro ka
nui tona pai, kahore ia e turi ki taku
reo, no reira au ka mea e kore ia e
roa ki te Kura Pakeha kua mohio ia
ki nga ritenga pakeha. Ka mutu.
Na HOKI HEREWINI PAENGAHURU.
E koro, he whakaaro marama tau
ua, i tukua mai ai tau tamaiti aroha
ki te kura pakeha, kia akona ki nga
mea e ahau rangatira ai ia. Ko te
huarahi tonu tera ki te matauranga,
ko te Kura.
NGA RITENGA O TE HOKOHOKO.
NGA KAI O TE MARA.
Witi, 7 hereni, mo te puhera
(62 pauna.)
Paraoa, 18 hereni, 19 hereni, mo te
rau pauna.
Papapa Witi, I hereni 6 pene, mo
te puhera (20 pauna).
Paraoa tuatoru, 10 hereni 11 mo te
rau pauna.
Kanga. 11 hereni, mo te puhera
(56 pauna).
Taewa hua hou, 8 hereni, me
te rau.
Ooti, 6 hereni, mo te puhera
(40 pauna).
NGA KAI KINAKI.
Puahi, 3 pene mo te pauna.
Kiko Hipi, 3 pene, 5 pene, mo te
pauna.
Kuao kau, 3 pene, 6 pene, mo te
pauna.
Poaka ora, 4 pene mo te pauna.
KO ERA ATU MEA.
Pata (hou), 1 hereni 2 pene mo te
pauna.
Pata (tote), 9 pene, 11 pene, mo te
pauna.
Hua heihei, 2 hereni mo te kau ma
rua.
Poaka whakapaoa, 9 pene, 1 hereni,
mo te pauna.
Tuhi, 1 hereni mo te pauna.
Pipipi, 6 hereni, 9 hereni, te mea
kotahi.
Kuihi, 4 hereni, 6 hereni, te mea
kotahi.
Parera, 4 hereni, 3 hereni, takirua.
Heihei, 4 hereni, 3 hereni takirua.
Muka papai, 20 hereni mo te rau
pauna.
PANUITANGA.
HE HOIHO kei te haere i Rangi-
tikei nei. E wha nga tau o taua
hoiho; ko te ahua he whero. E haere
tahi ana me  tana kuao. Me haere
mai tetahi tangata nona tetahi hoiho
kua ngaro, ki te titiro ki te tika nona
ka whakaae au kia riro atu i a ia te
hoiho nei me tana kuao. Ko nga utu
mo te hopuranga, mo te ahatanga
ranei, maua ano e whakarite.
NA RAUPARAHA TE RINGA
Rangitikei, 
10 o Pepuere, 1858.
I taia tenei Nupepa i te perehi o
MEKENIHI raua ko MIUA, i Poneke,