TE KARERE O PONEKE



Ko te kai rapu, ko ia te kite.



[VOL I,  MANE, 31 o MEI 1858, NO. 29]



The "KARERE O PONEKE" is pub-

lished every Thursday morning.

TERMS OF SUBSCRIPTION;- Twenty

Shillings per annum, payable half-

yearly.

TERMS OF ADVERTISING;- Three

pence a line for the first insertion of

all advertisements, and Two pence a

line for every subsequent insertion.

Advertisments wil be continued and

charged for until counter-ordered:

such orders in writing, as also all Ad-

vertisements (in English) will be re-

ceived at the INDEPENDENT Office,

Lambton-quay, on Tuesdays, at any

time before 4 o'clock, p.m.



HE KIWI! HE KIWI!

EHOA MA, e nga kaiwhakangau
Kiwi, tahuri mai. Ko au tenei 
hiahia ana ki etahi Kiwi kia hopukia
mai e koutou—hei te mea ora.

Kei te pai o te manu te ritenga mo
nga utu: otira, ko te utu ano tenei
pai ai au:—

Mo te mea rahi ......... £200

Mo te mea iti ............ 100

Ma te pai o te manu ka whakanuia
ai nga utu, ma te kino ka whakaititia
ai. A, e pai ano kia maha nga kiwi
—kia rua te kau noa atu—e hokoa
katoatia e au.

NA TE PURA.
Poneke,
4 o Pepuere, 1858.



PANUITANGA.

KO TE WAHI o PONEKE.
Te Whiriwhiringa mo te Huparitene.

No te mea, ko tetahi pukapuka,

na te ringa o THOMAS GORE

BROWNE, te Kawana o enei motu o

Niu Tireni, he mea tuhi no te rua

te kau ma waru, o nga ra o Aperira,

no te tau o to tatou Ariki, Tahi mano
waru rau rima te kau ma waru, he mea
hiri hoki ki to hiri o te Kawanatanga
o Niu Tireni, kua tae mai ki ahau ki
a HOANI IRAIHA METE, Rangatira,
te Kai Whakarite mo te mahi whiri-
whiri mo tenei wahi mo Poneke; ako
tona ritenga he karangatanga mai ki

ahau kia meatia e au kia mahia e te
hunga o roto o te Pukapuka-rarangi-
ingoa, kia whiriwhiria mai e ratou
tetahi tangata o ratou, kia mahia ti-
katia, kia mahia ki a te Ture ritenga,
hia tu ai ia hei Huparitene mo tenei
wahi mo Poneke.

NAKONEI AHAU, a Hoani Iraiha
Mete, te Kai Whakarite mo tenei
mahi, na runga ano i nga kupu o tana
pukapuka a Kawana, ka panui i
nga korero nei. Rei te Mane, hei tu
tekau ma wha o nga ra o Hune e ta-
koto ake, hei te awatea tonu, ka tu ai
te hui i te Whare Whakawai Poneke,
hei karanga i tetahi tangata hei Hu-
paritene mo tenei wahi; a, ki te mea
ka tautohea, ka waiho mame a taea
noatia te Mane te rua te kau ma waru
o nga ra o Hune e takoto ake—ko
taua ra tu ai te mahi hoatu poati, hei
te Whare Whakawa i Pone ke, hei era
atu kainga huki kua oti nei te whaka-
rite mo taua mahi. Kei te iwa o nga

haura o te ata o taua ra timata ai te
mahi, kei to wha tonu o nga haora o te
heketanga o te ra mutu ai.

He mea tuhi no tenei rangi, no to
rua te kau ma tahi o nga ra o
Mei, Tahi mano waru rau
rima to kau ma waru.

JOHN F. SMITH

Kai Whakarite mo te

mahi whiriwhiri.



HE HOIHO tenei, he uwha, kei
Orongorongo—he hoiho oma;

ko te taura kei to kaki e mau ana;

tona ahua he roa.

Me korero mai te tangata nona tenei
hoiho ki a te Riripata kei Heretaunga
ki a Wiremu Takara ranei kei Orongo-
rongo, ka riro ai.

Poneke, Mei 31, 1858.



PANUITANGA.

He Hoiho kei te haere i Rangi-

tikei nei. E wha nga tau o taua

hoiho; ko te ahua he whero. Ehaere

tahi ana me tana kuao. Me haere

mai tetahi tangata nona tetahi hoiho

kua ngaro, ki te titiro: ki te tika nona

ka whakaae au kia riro atu i a ia te

hoiho nei me tana kuao. Ko nga utu

mo te hopuranga, mo te ahatanga

ranei, mana ano e whakarite.

NA RAUPARAHA TE RINGA

Rangitikei,

15 o Pepuere, 1858

TE
KARERE O PONEKE.
Ko te kai rapu, ko ia te kite.
MANE, 31 o MEI, 1858.
HE AHA TE PAI O TE NUPEPA?
KUA rongo matou ki tetahi tangata
e penei ana, " He aha te pai o te Nu-
pepa? He aha i maumauria, ai to
moni ki tura mea?" Nakonei matou
i mea ai kia ata korerotia tenei mea,
hei whakakitenga i te tikanga o
taua patai. Tena iana, me he mea
ka mate kai to tangata ka penei ranei
ia " He aha te pai o te kai?—He
aha i maumauria  ai te moni ki tera
mea?" Ka ki mai pea tetahi, "A, e
rere ke ana te ritenga o tena" ta te
mea, ka kore te tanga ta e kai ka hemo
ia." Ina, he pono tera—ki te kore te
tangata e mahi kai mana, e hemo tona
tinana—hemo rawa ake. Waihoki ko
tenei: ki te kahore te tangata e mahi
kai ma tona hinengaro, e kore e ora,
otira ka totohu ki roto o te pouritanga,
o te kuaretanga. Ko te kai tenei ko
te matauranga. Ahakoa whiti nei
te ra marama, e hoki ano taua tangata
ki roto ki nga ahuamaoritanga ona-
mata. Me aha te pakaruhanga mai
o nga toko o te maramatanga, ko
tana e pai ai ko te whawha haere
i roto i te kuaretanga, i te po-
hehetanga o ona tupuna. Inahoki e
whakahe aua ia i tenei mahi i te ta ko-
rero—i nga korero whakaatuatu, i nga
korero whakamarama, i nga korero
whakatupato, i nga korero whakarite-
rite, i nga korero aha, aha.
Ki a matou  ko te huarahi tonu tenei e
whiwhi ai te tangata  ki te matauranga,
ku te korero  pukapuka. Ka korero  te
tangata i tona pukapuka,  ka -puta te-
tahi whakaaro,   ka tahi ia ka hurihuri
marire, ka tika; ka tahi ia ka tango ki
tona pene ka tuhi, ka hoatu kia pere-
hitia, hei tirohanga  ma ona hua—hei
whakaaturanga     i ana i huri ai.
Ma te kupu whakarite pea ka tino
marama ai. He Takuta tena kua
maha ana tau e rongoa tupapaku aua
; a. Ko tana mahi tonu tena no tona
tamarikitanga ano, a taea rawatia tona
k;; u ma;.u;;tak!;a nei. Kua ^'-kari tona
mohio ki nga v.ae e panaia ai te
- I-- .,—., ,.,M.,rra hui,-^ ? ^TU AI
heketia taua takuta—ko te haere oioi,
ko te ngoikore, ko te mauiui; kua ki
tona peke i te moni—ko nga hua o
tana mahi. Katahi ka mea te wha-
kaaro o taua kaumatua na i roto i a
ia," E, meake ahau ka takoto ki te
urupa—kua hina nei toku mahunga,
kua hoha nei oku turi—e, kua tata
ahau ki taku mareretanga." Ae, e
kara, ka tika tau na. Me matou
hoki e kore e roa ka whakataha ki a
koe i waenga urupa, ka whakananu
tahi me te puehu. E kara, kia u io wha-
kapono ki te Karaiti ki te tatau e
tapoko ai koe ki te oranga tonutanga
o te ao e takoto ake!
Ka puta ano te whakaaro o taua
tohunga rongoa na, " E! maumau toku
mohio ki te whangai turoro kia ngaro
tahi me au. Engari ko toku tinana
anake te amo ki te urupa, tena ko
toku mohio me waiho hei akoranga
mu aka tukunga iho." Ka tahi ia ka
hurihuri whakaaro, ka mea, " Aue !
me pehea ka mau tonu ai. Ki te ako-
na e au nga taitamariki, akuanei pea
ka wareware, a ko reira ngaro ai toku
mohio nei. Kahore: engari me tuhi
e au ki te pukapuka, ka mau tonu ai
hei tirohanga ma nga whakatupu-
ranga i muri iho i ahau." Heotiano,
poto katoa ana whakaaro ki te puka-
puka te tuhi—mau tonu.
He penei tonu to te pakeha ritenga,
i piki ai tenei iwi i runga i te mohio-
tanga. Nakonei i meinga ai tenei ko
te huarahi o te matauranga. Te ri-
tenga hoki o te nupepa, he kuwaha
hei tapokotanga ma te tangata ki taua
huarahi.
Hei konei mutu ai inaianei, otiia
hei tetahi wiki ka korerotia ano.
KUA MARERE.
A HAMUERA TE TAKUA, te Mane
no te 17 o nga ra o tenei Marama, i
tona kainga ano i Waiwhetu, Here-
taunga.
A KEPA HIAKAI hoki, tamaiti a
To Katipa, te Rangatira o Ngatiteata,
ki Rangiaowhia, no te 9 o nga ra o
Pepuere, 1858.
Ki te Kai tuhi o te Karere o Poneke.
Turakina, Mei 12, 1858.
E hoa, kua whakaae au ki tau
hoatutanga i tuku ingoa ki te Rarangi
ingoa o nga kai hoko Nupepa. Ka
hoatu au i te Pauna kotahi i te Pau-
E hoa, mau e hoatu aku korero ki
te Karere Maori, koia enei:—Ehoa
ma, e oku whanaunga e noho ana ki
runga ki raro ki waenga nui katoa nei,
whakarongo iaua hoki koutou i oku
whakaaro. Me mahi tatou ki te tango
kau ki te tango parau, ki te mahi pa-
mu, kia whai rawa ai tatou. Ko ahau
hoki kua tango kau, kua tango parau.
Kei te mahi au mo te kaata inaianei.
E hoa, e te Wunu kaua ra to tana wahi
kainga e hoatu hoki ki a Makarini—-
waiho hoki ra ena wahi hui whakapu-
tanga ma taua i nga mea e hiahiatia
ana e o taua ngakau. Ka mutu:
Na REUPENE TE WHAKAIRI.
KI te Kai Tuhi o te Karere o Poneke.
Turakina, Mei 12, 1858.
E hoa, Tena ra koe. Tenei ano te
whakaaro a toku ngakau i mohio ai ki
nga tikanga a nga tangata o nga iwi
nei e tae atu ana ki a koe. Ko etahi
e pai ana, ko etahi e he ana, no te
mea kahore te Atua i te pai ki nga
korero kino, ko ta te Atua i pai ai ko
nga ritenga pai—ko te whakapono ka-
tahi, ko te tango ki nga ture Pakeha
ka rua, ko te ahuwhenua ka toru—ko
enei mea katoa hei whakanui i te
tangata maori.
Heoi ano aku kupu atu ki a koe.
Na tou hoa aroha,
Na HONE WAITERE TE HAOHAO.
Ki te Kai Ta o te Karere o Poneke.
Waikawa, Mei, 1858.
E hoa, tukua atu enei korero ki te
Karere Maori. Ka tahi ahau ka ho-
atu i tetahi kupu muku hei titiro ma
nga tangata e tau an: i nga nupepa
ki a ratou. E hoa ma, e kimi aua ahau.
i te taunga iho o te Kuini raua ko te
Kawana ki runga ki te tangata maori.
Te take i kimi ai ahau he wehewehe i
nga runanga pakeha,   ma ratou anake
me te runanga tangata maori, ma
ratou anake, No konei  te puta te reo
o te Kawana ki nga tangata maori Kia
tahuri atu ki te kohikohi moni mo aua
kai mahi mo nga Hei^., mo nga kuihi,
ene nga -Mur;i, ka pono ai te taunga
aio o ta Kuini rai;;-. 1:.'.) tinia ahua ko
Kaewa ki ru;!;;;;i i u tatou.
Ho;'.!.?, kaoa enei k"rero ki te Ka-
rero o Pokeke. Ka i') koutou ho;i,
?-,!-, Ti- KUPA TO!EA.
Ki te. Kui. T^1':^,i o io Karero o Poneke.
A^^atanga'^;.^. 2 o Mei, 18-56
. .->. > ,-> ra < o o I,- -,i iv i;,

TE KARERE O PONEKE.
utu aha i nga korero ki te Karere
Maori o Poneke. E mea ana ahau
kia whakamutua te hanihani i o tatou
henga o mua o to tatou maoritanga.
E mea ana koia tatou kua mahue i a
tatou o tatou kuaretanga. Ki toku
mahara kaore ano, no te mea hoki
kua whakaritea mai e nga kupu a te
Hutana (Minita) i whakaritea e ia to
tatou ahua ki te Kokako i tango nei
i te ahua u te Huia, ma, ko te mea o
te Huia i riro i te Kokako ko nga
ngutu anake. Na, hei rite hoki tenei ki
a tatou. Kua mau ki a tatou nga
hu, nga haara, nga mea ano hoki
e kitea nei e tatou.—tena ko nga
ritenga a te pakeha, e kore rawa e
mau i a tatou. Ko te reo o te pakeha
e kore e mau i a tatou. Heoti aku
kupu.
Na WATENE TE KAHARUNGA.
Turakina, Mai 18, 1858.

Ki a Te Teira Minitia raua ko Rihari
Wunu kai Whakamaori, ki era atu
o nga hoa pakeha o Ihaka Kahukura,
o Wangaehu.
Ki nga tangata maono Wangaehu,
o Turakina, o Rangitikei ki te kotahi
rau eono tekau ma whitu, ara ki nga
hoa aroha katoa o Ihaka Kahukura
O Waengaehu. 
E hoa ma, he pukapuka whakawhe-
tai atu tenei naku ki a koutou mo ta
koutou tikanga aroha ki ahau ki to
koutou pononga. E hoa ma, i tau iho
te pouri ki runga ki a hau i te wa i
wera ai toku whare, ki Wangaehu,
na te ahi hoki i kai, a pou katoa oku
taonga, ara, te rima te kau pauna. I
reira tonu ka rongo ahau ki te tika-
nga o nga tangata o Wanganui, ara
i te kohikohinga  moni o nga tangata
o reira hei hoatu  ki a Hori Kerei hei
whakamarire i tona ngaku, mo runga
i te ngaronga o ona tini tanga, na te
ahi hoki i kai, a ka hua au, tera pea
te a'av.^hai mai rau ?p;;g^a o toku iwi
ki rwh;iu ina haer^ iti^ «hau i;; te tono
i tatahi mau ^;?k;;i.u ;;!;;! ranei, ki a
^tou, (no te mea ^Hii pou katoa oku
hangai te ahi), a, hare hunu ana.
an;iu ki a Kihau ki ta i;:h:o;:; kai wha.
kar!iori aia mina e ia tetahi puka-
?"ika kohikohi moni atu maka ki nga
ti111gata o toku kainga ; a haere tonu i
atu aua ahau ki a ia ki Wangauui, a
rongo tonu ana ia ki toku hunu, (ta
', '-i hoa aroha rai hoki.'! a tuhi .inu i
tetahi pukapuka moku a kawea tonu
ana e ahau ki oku hoa pakeha, maori
hoki, a homai ana e ratou ki toku
ringaringa, nga pauna £49 103. A ka
tahi ka mama toku whakaaro, a ka koa
ahau, ka whakaaro tonu au i reira
kia tuku atu i toku pukapuka ki to
Pura ki te kai tuhi o te Karere Maori
ki Poneke kia taia ai enei korero ki
roto ki te Karere, hei tauira mo tenei
motu mo Niu Tirene.
Naku, na IHAKA KAKAKURA,
o Wangaehu.
KI te Kui Tuhi o te Karere o Poneke.
Waikanae,
Aperira 2, 1858.
He korero tenei mo Peti Te Ku-
rapu i mate ki Kaiwharawhara i te
kata, To matou taenga atu ki Kai-
wharawhara ka tu nga kata ki te pa-
parakauta i te taha atu ki te taone.
Ka tutaki te rori, ko tetahi kata e
pauna ana. Ka ki mai nga pakeha
" POUri te rori.'' E haere mai aua
hoki nga paana erua. Ka tahi au ka
whai ki te whepu. Kua tae a Peti ki
runga i te kata, ao pititi ai ki tana
kete. Ka piki ano taua tungane ki
runga (te ingoa ko Hoani) ka pa
taku reo, kia whakatikaia nga kata.
Ka karanga mai a Peti, Kati e Mati.
Whakaturawha ake au kua taka ki
raro, kau eke te whira ki runga i te
tangata, kau are te tupapaku. Ka
ngaro, ka homai e taua pakeha nei
te kiki hei kawe ki te Ohipera; ka
ringia te karaihe waiua ki te waha.
Ka puta toku whakaaro e pai ana, e
mate aua, na te Atua te whakaaro ki
a ia.
Na TAMATI  ERUINI MUKAKA.
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke.
-Moutoa, Manawatu,
Mei 6, 1858.
E HOA,
E hiahia ana au kia taia aku
kupu. E hoa, e te Hutana, katahi au
ka tahuri atu ki a koe mo te tangata
kai rama i whakaritea nei e koe ki te
kaihe, ki te koati, ki te parirau ka-
ka. Whakarongo mai ki taku kupu.
Haere mai te pakeha imua, ko te pu,
ko te paura. Tahuri tonu atu te
maori ki era taonga. Muri iho ka
puta mai ko te Whakapono, ko te
rama. No to koutou kitenga kua tupu
te whawhai a te Maori katahi koutou
ka ki, he he te tango a te Maori i te
pu, i te paura; kaki, ho he to te
rama. Engari ki atu ki nga pakeha
kia whakahokia te rama ki tawahi—
kaua e tahuri atu ki a koutou whaka-
pakeha. Ka rongo i a koe ena kia
whakahokia ki tawahi, ka tahi au ka
mutu; ka kore e riro i a koe, kahore
hoki au e mutu—ka toho au ki tena
kai. Kei ki koe ka mutu au i to
korero—kaore au e mutu. Whaka-
rongo mai ki taku whakatauki mo tena
kai mo te rama : Kia whakaaro koe
i taku moe, ko te whahihi  rei a rua.
Na oku tupuna tena whakatauki, na
Matakore raua ko Maniapoto  i wha-
katautia ki te Hinau,
Heoiano:
Na to hoa aroha,
Na AHITARA TANGATANGATA.
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke.
Awahuri, Rangitikei ,
Mei 5, 1858.
E HOA,
Tena ra koe. Tenei aku
korero kia perehitia ki te Nupepa.
Ko nga pakeha o konei kei te wha-
kaiti i nga mea a nga maori. E ki
ana e 2 pene mo te pauna poaka, e 5
hereni mo te puhera witi, 4 hereni
mo te riwai, e .5 hereni mo te puhera
kanga. Heotiano: 
Na to hoa,
Na TAKANA TE KAWA.
[Ko nga utu kua panuitia ki tetahi
wharangi o tenei Nupepa, ko nga utu
enei mo aua mea ua hokona i Poneke.
A, me ata whakaaro te tangata ki te
mamao atu o tona kainga, ka ata wha-
kaititia nga utu: me whakarite te
whakaititanga ki nga utu o te pikaunga
mai ki tenei Makete.—KAI TUHI 1
(No te Karere Maori o Akarana tenei.)
TE KARA KI MANGONUI.
Tena, kei te Karere o Oketopa 31,
1857, nga korero mo to huihuinga o
nga Rangatira me nga tangata o Nga-
puhi, o te Rarawa me era atu iwi, i tu
ki Mongonui. Te take i huihui ai
he whakapuaki i o ratou hiahia ki a
Te Waiti, Kai-whakawa Tuturu, kia
nohoia o ratou whenua e te Pakeha, 
a, he whakaatu hoki i o ratou wha-
kaaro mo te whakaarahanga o te kara
ki Kororareka. I puta tonu i reira te
kupu kia whakaturia hoki he kara ki
^T; ^r,<T1.>T;I]i. ti"! tohu mo to ratu» nao

TE KARERE O PONEKE.
kapiri ki a Te Kuini. Kua rongo ma-
tou i nga pukapuka kua tae hoa mai
i taua wahi, no to 26 o nga ra o Ha-
nuere kua pahure nei ka tukua nga
karere ki nga tino Rangatira ki nga
kainga katoa hoki, i Whangaroa, a,
puta noa ki raro, kia huihuia ki Man-
gonui, kia korerotia nga tikanga, kia
mahia hoki. Ku oti nga rakau te
tarai te whakapai e Pororua; na, no
te Turei, no te 2 o nga ra o te mara-
ma kua pahure nei, ka whakaarahia
ki Puke-paraki ki te aroaro o nga
tangata Maori o ono rau, mo nga
heremana o nga kaipuke patu weera,
me nga pakeha ano hoki o reira; ka
oti, ka tutungarahu ka whaikorero.
E pai ana matou ki tenei korero kia
taia ki te Karere nei, hei matakitaki
ma te tokomaha. Na Piri Kawau i
tuhituhi, na to Kai whakamaori o te
Kooti o te Kai-whakawa Tuturu.
Ka whakatika a Ururoa, Rangatira
o Whangaroa. E nui toku hari kia
kite i Te Kawana i runga i nga
ritenga pai o te rangimarietanga.
Mea ana hoki ki nga tikanga ranga-
tira o nga Maori ki a Te Kawana i
tana haerenga ki raro. Otiia, no nga
wa ano e whawhai ra, i kitekite ai
ratou ia ratou ano, i te kotahitanga
ai hoki o te Kawanatanga; no reira
ano hoki tenei kara i meinga ai kia
whakaarahia e nga Maori, he tikanga
ano hoki tana i mea ai, ko tena hei
whakakotahitanga i runga i te tino
aroha ki a Te Kuini, me te Kawana-
tanga ano hoki. Na, ka mea ano ia,
kia karangatia te ingoa o te kara ko
Te Kuini Wikitoria raua ko Arapata;
hei tohu ano hoki mo to ratou aroha,
whakahoatanga hoki ki te Pakeha.
Ka whakatika a Te Poihipi. Pera
ano aua korero me ta Te Ururoa, mo
te ingoa o te kara me te take i wha-
katuria ai.
Ko Hongi, tamaiti a te ingoa nui
nei a Hongi Hika. Whiawhia noa
ake nei ano ana kupu mo te tikanga
o nga korero a era atu tangata; ka
mea, Ko  to ingoa o te Rakau nei,
ko Wikitoria raua ko Arapata, hei
whakarite i to tatou whakaaro pai,
tetahi ki tetahi; a, hei tohu ano hoki
mo ta tatou whakahonore ki a Te
Kuini me Te Kawanatanga ano hoki.
Na, ka mohiotia ano huki he ture pai
te ture a te Pakeha. Na, ka mea ano
ia. Me whakanui tahi ano hoki tatou
i nga ture a te Pakeha, hei whakapai
mo tatou katoa.
Ko te Morenga, rangatira taikau-
matua na te Rarawa. Kia noho pai
tatou katoa, kia marire i runga i nga
tikanga whakahoa; kia pai ano hoki
tatou, kia rongo ki nga tikanga pai,
kia kotahi ano te Ture e whakarongo
ai; koia ia, ko te Ture anake o te
Pakeha: me titiro atu ano hoki tatou
ki te kara kua ara nei i a tatou i tenei
ra; otua, ehara i te tikanga aha ranei,
kahore, engari he whakapumautanga
kia kotahi anake te Ture. Me whaka-
matautau ianei e tatou e Ngapuhi, e
te Rarawa, kia noho whakahoa tatou
tetahi ki tetahi, ma reira ka noho
ahuareka ai tatou i runga ake o te
whenua.
Ko Pororua, Rangatira o Mango-
nui. Me whakakotahi he tikanga ma
tatou i tenei ra ki te Kawanatanga o
Niu Tirene. Na, ka tohu ki te kura,
Me hoake e tatou ki a Te Waiti, hei
tohu mo o tatou aroha, whakahonore
ki a Te Kumi me tana Kawanatanga
me ana Ture ano hoki; na, ka huaina
ano te ingoa o tenei kara, Wikitoria
raua ko Arapata
Ko Te Waka, Rangatira o te kara-
wa. I haere mai matou i tawhiti ki
te haumia i koe, hei hoa whakaara
mou i te kara nei, ho whakakitenga
 i to tatou painga ki te Kawana-
tanga. Na, ko ta tatou mahi o tenei
ra, aua rawa e whakakino, kei mea
mai o tatou hoa, ekore o tika te wha-
kahaere i nga tikanga i whakaritea
nei e tatou. E mea ana toku wha-
kaaro, me whakatika e tatou te Ture;
a, ma etahi atu e whakapai nga ti-
kanga me nga ritenga pai hoki.
Ko Ahuahu, Ngapipi, Tipene, Pa-
ora, Heke Ururoa, Anaru, Wiremu,
me era atu rangatira i korero mo taua
tikanga.
Ka whakatika a te Waiti, Kai-wha-
kawa-tuturu, ka mea. E hari aua
toku ngakau ki te tino tohu kua ho-
mai e te hunga tokomaha e huihui
nei hei tohu mo Io ratou whakapiri,
mo to ratou aroha ki a Te Kuini me
te Kawanatanga. Ka oho toku nga-
kau me to nga Pakeha katoa i te mea
ka titiro atu ki tena kara; tenei hoki
te iri nei kei nga wahi katoa o te ao;
a, e whakapumau aua i nga tikanga
rangatira  ki te ao katoa. Tena, e
whakaae  te Maori kua whiwhi
ratou ki nga painga o te noi.! tika,
tona tohu ia ko te kara nei. I mua
tata ake nei, e noho wehi aua tetahi
i tetahi. Inaianei, ka haere noa atu
te tangata ki ana wahi katoa e pai ai
ia; e noho rangatira ana nga tangata
katoa, e whakarongo ana ki te Ture
kotahi, ko taua Ture kua mea nei
koutou kia awhinatia kia whakamana,
Ka whakaae ano ia ki te kara kua
homai nei, kua huaina nei toua ingoa
ko Wikitoria raua ko Arapata, hei
tohu mo to ratou whakapiringa ki te
Kawanatanga. Otira, kia mohio pu
ano ratou, he mea noa ki a ia te kara
ake. Engari he tohu kau ia mo to
ratou ngakau pai ki te Kawanatanga
ki nga Pakeha hoki, me pera te tika-
nga, a, hei whakaotinga mo nga mahi
o tenei ra, me hurei. mo Wikitoria 
raua ko Arapata, hipi hipi hurei!
NGA RITENGA O TE HOKOHOKO.
NGA KAI O TE MARA.
Witi, 7 hereni,  mo te puhera
(62 pauna.)
Paraoa, 18 hereni, 19 hereni, mu te
rau pauna.
Papapa Witi, I hereni 6 pene, mo
te puhera (20 pauna).
Paraoa tuatoru  10 hereni 11 mo te
rau pauna.
Kanga, 11 hereni, mo te puhera
(56 pauna).
Taewa hua hou, 8 hereni, me
te rau.
Ooti, 6 hereni, mo te puhera
(40 pauna).
NGA KAI KINAKI.
Piwhi, 3 pene mo te pauna.
Kiko Hipi, 3 pene, 5 pene, mo te
pauna.
Kuao kau, o pene, 6 pene, mo to
pauna.
Poaka ora, 4 pene mo te pauna.
KO ERA ATU MEA.
Pata (hou), 1 hereni 2 pene mo te
pauna.
Pata (tote), 9 pene, 11 pene, mo te
pauna.
Hua heihei, 2 hereni mo te kau ma
rua.
Poaka whakapaoa, 9 pene, 1 hereni,
mo te pauna.
Tuhi, 1 hereni mo te pauna.
Pipipi, 6 hereni, 9 hereni, te mea
kotahi.
Kuihi; 4 hereni, 6 hereni, te mea
kotahi.
Parera, 4 hereni, 5 hereni, takirua.
Heihei, 4 hereni, o hereni takirua.
Muka papai, 20 hereni mo te rau
pauna.
I tuia tenei Nupepa i te perehi o
MEKENIHI raua ko MIUA, i Poneke,
NIU TIRENE.