TE KARERE O PONEKE



Ko te kai rapu, ko ia te kite.

 

[VOL I,  MANE, 1 o PEPUERE 1858, NO 17]



The "KARERE O PONEKE" is pub-

lished every Thursday morning.

TERMS OF SUBSCRIPTION;- Twenty

Shillings per annum, payable half-

yearly.

TERMS OF ADVERTISING;- Three

pence a line for the first insertion of

all advertisements, and Two pence a

line for every subsequent insertion.

Advertisments wil be continued and

charged for until counter-ordered:

such orders in writing, as also all Ad-

vertisements (in English) will be re-

ceived at the INDEPENDENT Office,

Lambton-quay, on Tuesdays, at any

time before 4 o'clock, p.m.



PANUITANGA.

MEHEMEA ka hiahia te tangata
ki te tuhituhi reta kia taia ki
roto ki tenei Nupepa mo tuhi mai

"KI A TE PURA,
KAI TUHI o TE KAREKE o PONEKE."

Otira, ma taua tangata ano e utu
nga kapa e rua, e toru ranei, mo te
mera—kia tika ai te kawenga mai.



PANUITANGA.
KO nga tangata Maori kua tango

mea i toku Whare hoko taonga i
Poneke, na kahore ano i utu, me
hohoro ratou te whakarite i aua utu;

kei tahuri atu au ki te Kai Whakawa.
No te mea, ko nga Pakeha no ratou
nga taonga i au, kua pa mai ki nga
atu;—heoi ra, ma te homaitanga i era
moai ka kaha ai au te utu i era pakeha.

NA WIREMU TONIKI.
Otira, na Maia.



KO EKEREHA 

HE HOIHO TARIONA

HE Hoiho papai rawa tenei; ko
tona matua tane ko Hamihona

—ko te hoiho tera o te Hamona, i
utaina mai ra hoki i tawahi. Ko nga
tau o tenei tariona, ewha; ko tona
kara, he whero; he hoiho whaiti—ata-
ahua hoki. Te kau ma rima nga hoi-
ho uwha i ekengia a e ia i te tau kua
pahure nei,—a, hapu katoa ana ratou.
Kei Wangaroa e noho ana inaianei—
kei te kainga o Te Miti raua ko Re-
wana. Hei te tuatahi o Noema, (te
marama e takoto ake nei) ka timata ai
tana mahi whakaeke. Ko te utu mo
te whakaekenga kotahi, e toru pauna,
me nga hereni e toru, (£3 35s.) Ko
te kaari hei nohoanga mo te hoiho ina
tukua atu kia ekengia, he kaari papai

—he pai hoki no nga karaihe (taru-
taru); kotahi te marama e noho ana ki
reira kahore he utu,—heoi ano te mea
e utua ko" te whakaekenga kautanga.
Wangaroa, Wairarapa,
1 o Oketopa, 1807.



HE KAI HOKO MUKA, ME TE HU-
RUHURU HIPI.

KO nga tangata o raro iho nei.
He nui te utu e homai ana e
ratou.

Ko te WAHAREI ma.

(Worsely & Co.)
Poneke.



PANUITANGA.

HE HOIHO kei te haereere i Pa-
ramapoa, i Poneke nei. He
uwha taua hoiho; ko te ahua, he
whero; e haere tahi ana me tana kuao,
—he miura te kuao. Na 1 ki toku wha-
kaaro noku ake ano tenei hoiho (mo
tana kuao hoki), otira, he tupato
noku kei tango pohehe au i te taonga
o te tangata ke, i panuitia ai e au enei
korero. Tera pea he tangata kua
ngaro tona hoiho: heoi ra, me haere
mai ia me titiro—koia ranei tenei.
A ki te tika ka whakaae au kia riro te
hoiho nei (me tana kuao) i taua ta-
ngata. Ko nga utu mo te hopuranga,
mo te ahatanga ranei, mana ano e
whakarite.

Na WIREMU RAKIWHATA.

(Wm. Luxford.)
Hepetema 23, 1857.



HE KOURA!

KO nga pakeha o raro iho nei, he
kai hoko Koura, ki te moni. E
nui ana nga utu e homai ana e ratou.

Ko te POURA ma,
(Wm. Bowler, Son & Co.)
Ko enei hoki,—

Ko TUATI ratou ko KINIROHI ma,

(Stuart Kinross & Co.)
Poneke,
17 o Hepetema, 1857.



PANUITANGA.

TE TIMA WONGA WONGA.

WHAKARONGO MAI! e koutou,
e nga tangata e mea ana ki te
haere i runga o tenei Tima. Kia
takoto ra ano nga utu, ka tahi ka tika
kia eke te tangata ki runga. Ki te
mea ka waiho kei muri o te ekenga, ta
homaitanga, na, ka nui ake nga utu.
Na TE TAKANA.
(R.J.Duncan)
Poneke.

2
TE KARERE O PONEKE.
Ko te kai rapu, ko ia te kite.
MANE, 1 O PEPUERE,  1858.
HE RARURARU KEI TARANAKI.
1 No te putanga mai o te kupu kua
houhia te rongo i Ahuriri, ara, to te
Hapuka raua ko te Moananui, kua
ora ke te ngakau, kua mea, tenei
to rangimarie ka tau iho ki to tatou
motu, inahoki kua mau te rongo i
nga wahi katoa—kaore, tera ano he
raruraru ka timata mai i Taranaki.
He mahi kino—kino whakaharahara. 
Tana tukunga iho pea ko te ngaro-
manga katoatanga o tera wahi i te
raruraru, i te he. Wehi rawa aua te
ngakau mo te kino o takoto ake nei.
E hara i te hanga tenei kino—he
kohuru. Ko te Waitere Katatore raua
ko tona teina ko Rawiri kua kohu-
rutia e Ihaia ratou ko ona hoa. He
mea whakapohehe ki te waipiro—ka
takoto nga pehipehi—hinga iho ko
nga tupapaku. nei tokorua. Ta te
mauahara tikanga!
Kua roa ano te wahi i pehia ai
tera whenua o te raruraru o te wha-
whai, a he aha ra i meinga ai kia
whakanuia? Kua whakahaerea tenei i
runga i tera ritenga tawhito a te
maori—te rapu utu. Erangi mei
tuku ki nga ritenga marama a nga tua-
kana pakeha, kua oti noa atu tenei
raruraru—kua " patupatua  e ratou a
ratou hoari hei maripi parau, a ratou
tao hoi tapahi peka"—kua tahuri ki
nga mahi ahuwhenua, ki te wakahoa
ano hoki tetahi ki tetahi". Tena ko
tenei, kua rere pohehe te whakaaro:
kua p; ito karanga. " Tatou ka haere,
ka whakapapa atu, kawhakaheke 
toto."
Ae, ho pono. tokorua nei nga tupa-
paku—he rangatiratanga  ra anake!  Akuanei
pea ko te parekura —ko te ekenga 
nuitanga o te kino. Oti me aha ?
Me pewhea ka ea ai to toto o nga
tupapaku nei? Nana, tenei ano te
huarahi o rite ai tera. Ku nga
kohuru, ara, ko Ihaia ma, mo tuku
atu kite aroaro o nga Kai Whakawa o
te Kuini whakawakia ai ki ta to ture
pakeha ritenga: a, ki te rite i taua
ture, me tuku ano kia whakamatea.
  ka mutu pai tenei raruraru.
Tena ko te whawhai, ko te tohenga
tera o te ngakau kino. Ki
te riro ano i tera, heoi, ekore
e mohiotia tona mutunga. Aue!
" ka ngaro a Moa te iwi nei."
He aha i meinga ai kia whakanuia te
whakaheke toto i roto i nga iwi mo te
hara o te tangata kotahi? A, ki te
eke he pakanga ki muri nei, e puia
mai pea nga tutu hei tono i a koutou,
Heoi ra, kei whai taringa atu koutou
—kei tahuri atu koutou ki era mahi
hua kore: kia pakeke tonu koutou,
kauaka e whakarongo atu. Me noho
ano koutou i to koutou nei wahi mahi
ai i nga ritenga ahuareka o te rangi-
marietanga—i nga ritenga e mana-
kohia ana.
He reta tenei kei raro iho nei na to
tatou hoa aroha. Kei taua kainga
ano, kei Taranaki, ia e noho aua.
Kei te noho pouri mo nga mahi wai-
rangi a nga hoa maori. Tika tonu
ana kupu; pai rawa ana whakaaro:
tera ano te ara, tika kua tohungia mai
e ia. Koia tenei:—
Ngamotu, Hanuere 13, 1858
E hoa o te kai tuhituhi o Te Karere
o Poneke.
Kua tae mai ou nupepa ki au. Ka
nui te pai. Nui rawa te pai o nga
korero o roto. Nui rawa te pai o nga
korero o nga reta i tuhituhia e nga
tangata maori. Ki taku whakaaro o
nui haere ana te pai o nga maori o
kona. E nui haere ana to ratou ma-
tauranga, to ratou rangatiratanga. 
Akuanei ake nei ka pena ratou me
nga pakeha te pai, to mohio, te ranga-
tira. Ka pai kia ngakau tahi ratou
me ngu pakeha, kia ingoa tahi, kia
rangatira tahi, kia noho tahi i runga
i te matauranga, i runga i te rangi- 
marietanga, i runga i te whakapono.
 Tena ko nga tangata maori o konei!
i e—e noho pouri ana ahau; nui rawa
 te pouri o nga pakeha o konei, nui
i rawa te tangi o o matou ngakau mo
 nga he o nga maori. Kei te wha-
i" kaaro ratou, ka ngaro nga maori  o
tenei wahi i te he. E rua nga he
nunui, ko te kai rama, ko te whawhai.
Kua rongo koe i mua i te matenga o
Rawiri Waiaua me e ona hoa; na Ka-
tatore ma i patu; he pakanga whenua.
Na, tahuri aua nga whanaunga o
Rawiri ki te rapu utu; na, ka whawhai.
Tae ake a Arama Karaka, na, ka
hanga pa ki te Ninia, a whawhai tonu.
Na, ka uru mai a Ngatiruanui ki tenei
pakanga; na ka mate ko Piripi, Ka-
tahi ka haere nui mai a Ngatiruanui,
katahi ka nui haere to kino. Ka rere
mai a Ihaia ma, hei hoa mo Arama
Karaka; ka hanga pa ki Te Ikamoa-
ana. Na; katahi a Katatore ka mea
kia haere a Ngatiruanui ki te parekura
i te 21 o Hurae 1856. Hinga ana
nga tupapaku tokorima o te tahi, to-
korima o te tahi. Ka nui toku pouri
i reira. Maumau te tangata mo te
mate! Maumau te tangata mo te
reinga! Na, katahi ka mea a Hone
Ropiha kia houhia te rongo; katahi
ka mea a Ihaia kia rapu utu ia mo
ona tupapaku. A hau ana te rongo
ki a Ngatiruanui, hoki ana ratou ki o
ratou kainga; ka houhia hoki te rongo
ki a Katatore. Ko Ihaia ia, e tohe
tonu ana ki te whawhai kia ea ai ona
tupapaku. Tohe tonu ana ki a Kata-
tore kia puta mai ki waho o toua pa
ki te whawhai, kahore a Katatore i
whakaae. Na, ka ngakia te whenua,
na ka tapahi rakau i te motu, na ka
mea kia hokona a te Ikamoana ki te
pakeha hei utu mo ona tupapaku, ka-
hore a Katatore i pai. Na, katahi a Iha-
ia ka whakaaro, ko Katatore hei utu
Na ka oranga, ka rapu, ka tatari, kia
hopukia a Katatore kia patua. Na,
katahi ka whakaaro, ma te wai piro,
ma te tahapa. Taka ki te Hatarei
nei, te 9 o Hanuere nei, ka haere
a Katatore ma ki te Taone i ranga i
te Hoiho, kai rama ana i reira, (wai
piro nei); a haurangi e tahi. To
ratou  hokinga i te ahiahi ki to ratou
kainga, Ka, taka haere ana a Rawiri i
runga i tona hoiho; e tora takanga.
Na, tae rawa ratou ki te pekanga o te
ara e anga ana ki to ratou kainga; na
kua takoto te tahapa o nga tangata o
Ihaia, ka paku nga pu—kihai i tu. Oho
rawa ake ratou, na ka taka a Rawiri
ka rere ko te patiti, ka mate tera. Ka
marere etahi ki raro ki te whenua, na
ka waiaa,, ka tu ko Katatore, ka hinga,
ka tapahia ki te patiti, ka mate. Tahuti
ana e tahi ki te motu ka ora. Piri
tonu ana te tahi ki tona hoiho, ka
rere, ka pahemo atu, ka ora. Kahore
te tahi atu i tu ko Katatore: anake
raua ko Rawiri, mate rawa raua.
Na ka kite tatou i te kino o te wai
piro, ka te wai piro i porahurahu ai
ratou; mei kore tena kua piri tonu
ratou  ko ratou hoiho, kua rere, kua

TE KARERE O PONEKE.
3
pahemo atu, kua ora. Koia ahau ka
ma"; ai, kanui te kino o tena kai:
me whakarere tena kai, kei ngaro te
tangata maori i tena kai kino. Kua
timata e tahi tangata maori o konei,
kua whakaae ki te Titotara me nga
pakeha, tokomaha kua whakaae kua
tuhituhia tona ingoa ki te pukapuka.
Ka pai kia pena nga tangata maori o
kona.
Otira, ko te pakanga nei taku e
pouri nei ! E—kei hea ra nei he mu-
tunga—kei hea ra nei he mutunga?
Kei taku whakaaro ko te mutunga
tenei, ko te mutunga tika tenei. I a
Katatore te timatanga, i a Katatore
hoki te mutunga, he oi ano, kati!
Kati i konei te maumau tangata. E
takoto ana te kupu o to Atua i roto i
tona pukapuka Kenehi 9-6. "E wha-
kaeke te tahi i nga toto o to tangata
mate tang; ita ano ona toto e whaka-
eke: no te mea no te Atua te ahua
i hanga ai e ia te tangata." Me te
tahi kupu hoki i nga Waiata 7-15, 16.
" I pokoia e ia he poka he mea keri
nana, na, taka iho ia ki roto ki te rua
i mahia e ia. Ka hoki mai tana
whakaaro nanakia ki runga ki to-
na matenga, a ka tau iho tana mahi
tukino ki runga ki tona tumuaki."
Koia ahau ka mea ai, ka rite nei
nga kupu o te Atua, kati, kati, kati i
konei tenei mahi patu tangata. Ka
nui te pouri o toku ngakau mo tenei
mahi keia, otiia kei pehea koia te
tangata mauri? Ki te mea ka tohe
tonu te tangata maori ki te rapu utu
ka nui haere te kino, kahore ho otinga;
heoti ano te otinga ko te tangata
maori ka ngaro, ka riro tona whenua
i te iwi ke. E ngari me waiho rua te
Atua tenei mahi te rapu utu. E mea
ana te Atua mana tenei mahi, e kore
e rite i te tangata. Roma 12-19—
" Aua e rapu utu mo koutou, e aku
matakitaki aroha engari neke atu i to riri:
kua oti hoki te tuhituhi, Maku te rapu
utu; maka te hoatu utu, e ai ta te
Ariki."
NA TE HOA AROHA.
Ko NGA WHARE KARAKIA.—E aru-
mia ana e te tangata maori nga
tikanga pai o te pakeha, inahoki ka ko-
hikohi ratou i te moni hei hanga   Whare
Karakia ki ia kainga, ki ia kainga. Ko
tera whare i te Aro i taia o roto o tenei
Nupepa i tera atu wiki, ko tenei hoki
e taia aianei ki roto o tenei. Ka pai
tenei ritenga. E hoa ma, kia kaha
katoa koutou ki te penei. Makonei
koutou ka kaumatua haere ki runga
o te tikanga e manakohia  ana. Ko
nga ingoa enei o nga tangata i uru ki
taua mahi, kua homai nei kia taia:—
Waiwhetu.
£ s. d.
Watarauihi Ngahenga 9 15 6
Karipa te Iwi 210 O
Karena te Hau 1 15 O
Mohi Puketupu 1 15 O
Wiremu Otaki 1 O
Hapi Pakau 7 6
Pani Ngarua, 100
Tereturu te Rongo 11 6
Pitama Tahurangi 9 O
Tamati Ngapuna  12 6
Kipa Mahuki 7 6
Hare Parata 2 6
Kereopa Wharepouri 2 6
Tirene te Raro 10 O
Anaru Rongo 7 6
Hone Waikanae 7 O
Reupena Kotuku 2 O
Timoti Waipa 3 O
Karina Waimatao 8 O
Hamuera Taku 14 O
Manihera te Rewa 2 6
Wikepa 3 O
Pere te Ono 3 O
Katene Kipa 1 O
Hohepa te Huri 2 6
Hone Ngaukaka  2 O
Hipirini 2 6
Ropiha Moturoa 2 6
Maraea, te Ngana  5 O
Makere Reihana 4 O
Harata Raukura, o O
Ria Mangamu 5 O
Haromi Tiaho 1 6
Mata Kopani 5 O
Mere Wakatau 2 6
Raimapaha te Kopi 1 O
Heni Tepene 2 O
Ramari Hine Karohi 5 O
Marata te Ua 2 O
Arihia Reihana 2 6
Horina Kipa 2 6
Rahira Ihi 3 O
Rahira Mere 2 6
Mere Kipa 2 O
Hana Nipo 2 6
Huhana te Mui o 6
Meri Huhana 4 O
Mere Kauamo 3 O
Meri Pararaki 10 O
£ 21 16 6  
Waiwherowhero. 
Hakopa te Patutu, 12 O
Rira Porutu 1 3 O
I Ihaia Putu 6 6 
Hone Tiarere  17 O
Wirangi  Awhio 1 O
Ria Piripi 7 O
E Panaia 2 6
Te Oti Wahi 2 0
Ropata 1 O
Makoare Peti 2 0
£30 IO 6
Okaute.
Mohi Ngaponga 10 O
Heta Ngaripo  6 O
Karehana  5 O
31 11 6
No te rarangi £ 31 11 6
Wi te Manu Arapawa 4 O
Metiria Paihika 3 6
Okipera Mitai 4 O
Mata Tomo 3 O
Hori Tamati 2 O
Riria Timoti 3 O
Timoti te Heuheu 2 6
Tamati 1 O
Raniera Tara I O
Miritu 3 O
Kihirini Paihika a 2 O
Rapana Ohiro 2 O
Te Teira Watakore 4 O
Ko Tama 2 O
Miri Ama Ngarongo 2 6
Ripeka Heke Wai 2 6
Meihana Otaota 2 O
Hema Humene 2 O
Raniera 3 O
Ani Maraia 1 O
Kaaro Pikia I O
Ihaka 4 O
Wiremu Kingi Karena 15 O
£35 6 6
Wairaweke.
Matiaha 1 1 O
Hori Ngapaka, 2 O
Ani Kuhu 1 6
Tarita 1 6
Noa 3 O
Huhama Noa 3 O
Taituha 2 O
Turuhira 2 O
Hetaraka 2 O
.£37 4 6
Putoone.
Natanahira, 10 6
Te Peina o O
Tamati Wiremu  5 O
Hoani Kitakita a 1 O
Hemi Parae 7 O
£ 38 12 :
He mea kohikohi no
roto i ngapakeha 11 O 6
Te Katoatanga ......... £19 13 6
He reta tenei na Hira Maeke ki a
Riwai te Ahu.
Taranaki, Hanuere 14, 1858.
Haere atu ra e taku pukapuka ki
Waikanae ki a Riwai, ki a Hapuku, ki
a koutou katoa. E kore e Hapuku, e
pa e Riwai, Heikona ra, whakarongo
mai ai ki nga hau o te uru. Kia rongo
mai korua, otira koutou katoa, kua
timata ano huki tenei kino—ho kino-
awa atu tenei. Imua e karangatia 
ana he mate, ko Rawiri, ko Paora, ko
Ihaka, ko Taituha, ko Hamahona, ko
era tupuna  u tena, matua o taua, ko
era hoa o korua. Ko to hua ko Titi-
ku i karangatia he mate kino; he
kohuru, kaore, tenei ano to mate kino
rawa. Ko tenei ho mate kino, muri
mai ho parekura.  E pai ana era ka-
rangatanga, ko Rawari huki to tuata-
hi; no reira, ka tupu mai te kino & o
haere tonu nei; kua mau to rongo o

4
TE KARERE O PONEKE.
Karipa, kaore, ko waho kau—ko roto e
huri ke ana. Imua e karangatia ana
ko Manawahue; ki muri mai e kara-
ngatia ana ko Rangorangonui. He
parekura kau enei. Inaianei ka pa
ano tenei karanga o te hauauru, ka
hinga! ka hinga!—ko te Waitere
Katatore, ko Rawiri Karira, tenei kara-
nga—he kohuru. Ko Tamihana te
Arohi, ko te Meihana Kukupara, ko
Tamati Whanganui, ko Wiremu
(tamaiti a Hoturoa), ko ratou i kite i
tenei karangatanga. Ko nga mea i
mate rawa ko te Waitere Katatore ko
Rawiri Karira; a ko Tamihana te Arohi
ko te meihana Kukupara, ko Tamati
Whanganui ko Wiremu Hoturoa, ko
nga mea enei i ora. No te 9 o nga
ra o Hanuere i patua ai nga tupapaku.
I te Rahoroi ka haere mai a te
Waitere ki te Taone. I taua ra ano
ka haere mai hoki a Ihaia Kirikimara
ki te Taone, me etahi hoki ona,
tangata. Ko anihera Tatatata, ko te
Kihirini Nganeko, ko nga hoa enei a
Ihaia—i runga ratou i nga hoiho.
Ka tae mai ki te Taone ka kite a
Ihaia i a te Waitere ma, ka ki atu kia
haere mai nga tangata ki te tahapa.
I te mutunga ano o nga korero a
Ihaia ko te piautanga o nga hoiho,
ka whakaomakia nga hoiho, haere
tonu. Ka tae, ka tahi ke ki atu,
Ko te Waitere ma kei te Taone.
I ki mai a Ihaia kia whakatakotoria te
tahapa, ka tahi ka whitiki, ka wehea
ki Manawahue, ki te huarahi tinana
ano tetahi; erua nga tahapa i Mana-
wahue, kotahi i te huarahi tinana e
haere atu aua i waitaha a te Taone.
Ka noho nga tupapaku i te Taone, a
ka hiahia i te 5 o nga haora, ka tuki.
Ka kite au i a Rawiri Karira, i a
Tamati Whanganui, e haurangi ana.
Ka kite au i & Rawiri ka arahina mai
e au ki te whare o te Parihi, ka roko-
hanga mai e ana a te Waitere ma ki
reira, ka karanga mai a te Meihana
Kukupara i a au, ka haere atu au, ka
tomo atu au, ka tangi mai a te Parihi
ki au. Iti nei taka nohoanga ka
haere mai au. Poroporoaki au i a
ratou, haere au ki toku kainga pakeha,
kahore au i kite ito ratou haeretanga.
Ka haere mai ratou ki Pungarehu, ka
taka a Rawiri, ka haere ano ka tae ki
te pikitanga i katere, ka tapa ano. Ka
eke ano ki runga i te hoiho, ka haere
ka taka ano ki raro. Ka tau mau
tonu a te Waitere i te taima, ka tae ki
Mangaei, ki tera taha, ka taka ano.
Ka eke ano ki runga i te hoiho, ka
haere atu, ka tae ki ko atu o te whare
karakia; ka ki atu a te Meihana," E
noho koutou ikonei kia haere au ki te
titiro tangata o te parakimete ra." Ka
tae atu a te Meihana ki te ripekatanga
onga ara, i tua mai o te Awhetaone.
Kua kite mai a Hori Mati, kua tangi
mai ki a ia. Kua kite atu ia i nga
tahapa e toru, kotahi te kau nga
tangata. Ko te kitenga mai o te
pakeha i a ia, ko te karangatanga mai,
" Maori, napenape; taihoa te Maori
meke patu i a kue." Ka tohu iho ki
nga Maori, i raro iho i a ia. E mutu
kau ana te karangatanga mai a te
pakeha ra, tahuri ake ai ko nga tupa-
paku. Tahuri kau ana te hoiho o te
Meihana, ko te pakutanga mai, ko te
Rawhi Karira kua tu, kua taka hoki ki
raro o te hoiho. Te tirohanga atu o
te Waitere kua tu te taina, ka heke
ki raro o te hoiho. Ka arahina te
hoiho ki te ringa ka taumau haere nga
matua i ta raua tamaiti. I te tunga
o Rawiri kua rere atu a Tamati
Tiraurau ki te tapahi ki te patiti, ka-
tapahia te taha o nga koputaihu, ka
tapahia whakaturia i te kaka tonu o
te ihu; ha tapahi hoki te rae, ka
tapatapahia nga pongaponga o te
mahunga; ka tapahi, ka mutu, ka
haere mai ki ko mai pukana ai. Ka
whaia ko te Waitere ka puhia atu,
kahore hoki i tu. Ka whiua e Mokena
ki te raparapa o tona pu, ka karohia e
te Kupakupa, ka hemo. Kahore he
rakau a te tupapaku—ko te rakau he
wepu. Ka whiua hoki e Rona ki tana
pu, kahore hoki i pa. Ka tahi ka
puhia atu e te Kihirini Nganeko ka tu
ki te nganaunga o te weawae puta
rawa ake i te mona. Ka hinga ki
raro. Ka maranga ano ki runga ka-
taku ka whiua e Mokena ki tana pu,
ka tahi ka hinga, ka tahi pa tapahia
te kaki ki te patiti. Ka haere a Wi-
remu Hoturoa ka tahuna ki te pu,
kahore hoki i tu—na ona kaha ki te
whiu i tona hioho, rokohanga atu kua
tutaki te kete, tiapu te hoiho puta atu
ki tua, ka whaia e te tahapa kahore i
mau, ka pahure. Ka haere mai a Ta-
mihana raua ko te Meihana ka mao-
mao mai. Ka hoki atu ano kia puhia
a te Waitere. Ka ki atu " puhia  mai
maua." Kahore hoki i puhia mai.
Ko raua he mea ata whakaora anu,
kahore i pai kia puhia raua. Tu raua
kitenga atu i ture e haere mai ana i te
tahapa o uta a o Manawahue ka tahuri
rau.
Ko te Waitere he mea patipati ki
te Waipiro. He mea tawai mei kore
e mate ano a hanga hei kai, hei reira
ka mate. He mea kakai i mate ai.
Kahore ano au i mohio ki te whakaaro
o Makau raua ku Katipa.
Heoiano. Mau e kawe atu enei
korero ki te Karere Mauri o Poneke.
Na te HIKA MAEKE.
NGA RITENGA O TE HOKOHOKO.
NGA KAI O TE MAKA
Witi, e whitu hereni me te hikipene
mo te puhera (62 pauna)
Paraoa, 17 hereni, 19 hereni, mote
rau pauna.
Papapa Witi, I hereni 3 pene, mo
te puhera (20 pauna).
Paraoa tautoru, 10 hereni mo te
rau pauna.
Kanga, 10 hereni, 13 hereni, mo te
puhera (06 pauna).
Taewa hua hou, 10 hereni, 12
hereni, mo te rau.
NGA KAI KINAKI.
piwhi. 4 pene mo te pauna.
Kiko Hipi, 4 pene, 5 pene, mo te
pauna.
Kuao kau, 5 pene, 7 pene, mo te
pauna.
Poaka ora, 3 pene, 4 pene, mo te
pauna.
KU ERA ATU MEA.
Pata (hou), 10 pene mo te pauna.
Pata (tote), 7 pene, 9 pene, mo te
pauna.
Hua heihei, 2 hereni mo te kau ma
rua.
Poaka whakapaoa, 9 pene, 1 hereni,
mo te pauna.
Tuhi, 1 hereni mo te pauna.
Pipipi, 6 hereni, 9 hereni, te mea
kotahi.
Kuihi, 4 hereni, 6 hereni, te mea
kotahi.
Parera, 4 hereni, 5 hereni, takirua.
Heihei, 4 hereni, 5 hereni takirua.
Muka papai, 20 hereni mo te rau
pauna.
I taia tenei Nupepa i te perehi o
MAKENIHI raua ko MIUA, i Poneke,