KO TE KARERE 0 NUI TIRENI.
[Na te kawana i mea kia taia]

Vol 3] AKARANA, MANE HURAI 1, 1844  No 7.

Kei runga i to ngutu o te tokomaha
te nui o nga hiahia e te tangata
maori kia whakaakona ratou ki te
tini o nga mea e paingia ana e nga
Pakeha tika a, ki to ratou oho ki te
tono i nga tamariki ki te kura hei
whakarangatira i a ratou. E hara
ana te ngakau o te Kai tuhi o tenei
pukapuka ki taua rongo pai. E mea
ana ia Ka kake toku iwi! Ka
maiengi ratou i roto i te pukohu o te
Maoritanga! Ka mahue ki muri nga
wakatipihau o Maui! E mea ana
nga hoa aroha o te tangata maori,
ka whiti to Ra ki nga uri o
Tawhaki waiho kia ka kawe te uira,
me te whatitiri, kahore he
karekare nga o te mate o tenei tai pari."
Tena e taku iwi ! Ahakoa he
ahu ahau kei te aroaro me ake raoraotia.
Ahakoa e tumatumauheke aua tenei
e noho nei me ake maenene.
Ahakoa he pouritanga, kei enei wahi,
me ake kite i te maramatanga. Kia
watea e nga wai pupu mapuna! e
ngahuru o te waea e nga puke pouri
o te tapu ! Kei ara e te
tauhikohikotanga o nga waewae o taku iwi!
Tukua kia whakahaerea to ratou
kaha, a kia rangai ratou i runga i te
taumata o te maramatanga. Tena e
taku iwi! Ka hera taua tino
kokiritia! Kapea katoatia nga
matauranga nonei. Hapainga nga
ngoi roto i te awha! Ka, tara te
haere! Haere pokohiwi, haere
ringaringa ! Kei titiro ki tahaki I
Kia nga ki te rapu i nga mea katoa
e Rangatira ai koutou Kia uru e
te wahine mo te tamariki Te
Rangatira me te pononga Te iti
me te rahi kia whakauru katoa 
te matauranga ina wai ? He
kahanga na, witi a he painga me wai ?
He Rangatiratanga ma wai? Me
wai hoki ki te tangata maori
ano. Tena e te iwi. kia ririte te

whakatikanga ! Kotahi ki te kura,
kotahi ki te ngaki, kotahi ki te
haaro, kotahi ki te whatu, kotahi ki
te whangakau kotahi ki te whangai
hipi kotahi ki te Ia kotahi ki te
hao. Kotahi ki te hanga whare
hketika, kotahi ki te waru, kotahi ki
te mea kotahi ki te hipoki kotahi ki
te hanga ahi, kotahi ki nga tura
kotahi ki nga tepara kotahi ki nga
ruma kotahi ki nira matapita kotahi
ki te whakaou Kotahi ki te pukua,
kotahi ki te komiti kotahi ki te
waruwaru, kotahi ki te tahu kotahi
ki ti  i retao, kotahi ki te ringirino i,
kotahi ki te tainu, kotahi ki te tipoke,
kotahi ki te raraiwa, kotahi ki te
koia katoa ki te kai.
He kupu whakarite enei e roama
iwi a kia tara katoa ai koutou ki te
mahi ki te kura me te karakia ,
kia tupu ake ai koutou i te
haumaku tanga o te mara, kia whakakitea
ki te painga kite te momonatanga e
nga hua ki te aroaro o nga iwi
katoa.

E mara ma E te iwi katoa!
ara, e nga tamariki i Tiki. Kia
rongo mai koutou. Ka oti te
wakamoe te Tama, e wakaohoohe i i
taua i enei marama ka pahemo ake
nei A tenei ka tanewa ki te
tanewatanga e takoto ai nga pu
me nga patu ki te kaua e wakaputaia
mai ano e kona te mumuhau,
me te purorohu e tahuri ai ano nga
waka, e pau ai ano te tangata te
Taniwa. Kei rapu mai koutou ki taku
kupu wakarite ko te paunga i te
Taniwa te marutanga  I te patu
Me te mea, i waiho ko te
Karaipiture ka oti nei te wakamaori te 
hei kai tohutohu hei kai wakaae,
he kai riri i tera wakaaro puta
wakarere mai, penei kimi korerotia
te reo wawai, te paka o te pia
te he o te mata penei ekore e
poroa te hika o te ngohi e Maui,
e tukua kia tere haere ano he
tioro rakau Ko te mea ahakoa
poroa kua tuaonoa ano. I tutia
mua ake nei he terengaketanga o
te pero, ko te tinanatanga o te
hika kua topetopea nga hoa, me
nga ara, a kihai wakatupu tere,
tena ko tenei, e te iwi ! kua oti to
tahono, kua roaeatia Hera
poutokanga ka pai ano hoki, ka wakamutu
hoki te motu koraha, te waiho i rora
tutukaia, hei kai patu Ka mea atu
ahau, tukua te Tamwa kia moe
tonu matua piana ra nei kia ma te
Kaua e tukua kia Eraiha kati te
manawa, kei ara mai ano ki runga tu mai
ai ,ka hinga ano taua.
Ko ahau ka rongo i nga rere a
enei Ko te wakaotia teitei e
oti rawa ai te wawai ki Ngapuhi
ka oti ka oti Wakakotahitia nga
ngakau wakakotahitia nga timana. 
a ko te mea hoki i wawai ai tea te
wenua haora hoki te waiho i te
takiwa takoto mai ai kia aha ai hoki ua
korua  pa ano ki te tangotama. to
ahi i pahunu ai e korua ringaringa ?
he tamariki te tangata ? lie he ! Ka
hua au waiho tena ngarara
makikoi e 
hanga ki kona takoto mai ai, ahakoa
ko te mea e takoto ana mai. 
Hei aha atu ano te wawai
Wakaanga ake o taua kanoa ki
nga pa, ki nga maiora namata i
wakaara ai, I wakamairo ai a
uia hoki, he aha te tukunga iho o

a mea a Ko te kupu wakahoki
mai teitei. E Nakona i
wakatangata kore te wenua nei. Na kona 
rangona ai te Ingoa o Ihowa
kahuatia ana ki te rangi o te waiata,
ki te kupu o te karakia i te waha o
te tamariki o te kau matua noho
kainga e trrohunou teina Hirirgat
tenei raorao, teitei poka, tena
warua.
Kihai ki te kupu a taiata i teitei
mea te wawai. E kore ano hoki te
naianei tangata e ia, teitei mea.
Koia ano kui te wakarere. He
roi matau hei konuki ta teitei mea
homatanga ki te hunga katoa e tangotanga
atu ana Wakatupea e te iwi o
taua motu, kei rangona ano tenei aue!
e auetia ana. E ko te wakaariki.
 E  ka kore te patu E ! ka
hinga i te parekura a I te Pa taea
aa mea ! Engari tukua kia haere
te Rongo Pai, tukua kia ki tona
waka tukua kia mama tona ketia,
a, he rangimarie te tukunga iho i
tenei ao, a he haringa mutunga kore
tera ao atu. Ko te mea tenei e ki
ai te kopu, e tupu ai te tamariki, e
titiro pai atu ai taua ki te tima uri te
noho pai ana te wenua, a, e
noho ai taua ki runga ki te koreria o
te Atua uu oti te taua mahi raro
nei.
Na E te iwi tenei ake ano he ki
wakapepeha na te taewa ara na take
mai ano, mo nga hapu e kore e
ata whai ki te pakeha.
E kiia ana e na mata i wakangakau
 nga ringaringa nga waewae me
te upoko ki te kopu. I mea nga
waewia, a heoi ano te maua,
mahinga ki te hapakapai ake i tenei
kopu mangere, moe tonu i waenganui
i a matou, ma wai ia e kawekawe
haere ki ara wahi ki ara
kanga, koia ra, he aha ma. Ka
mea nga ringaringa, e kore ano
hoki mana e mahi i etahi mea ma
tenei kupu mangere ,I pakia ana te
kopu, ka mea na kopu mangere,
mangere haua, ma wai e mahi e
mea na, ka mana kia mahi te roa
o te ra, a ko koe kia moe noa ae ae,
koia kei a koe ka hera tau, he aha
tau mahi? Ka mea ano hoki ara
kanohi ka wakamutu ano hoki maua
te tirotiro i te au e kawekawea
haeretia ai teitei kopa mangere,
hore he okiokinga ki te tirotiro ara
mo tenei kupu tuangere ki a kopu
mangere ki a mawai e titiro he
pahira mouteaera hoki aha koe ka
paewaru e teitei kupu mangere ? A
rite katoa ratou te pena a a
, katahi ra, kar ra i penei ai e te
toru, ka wiri noa nga waewae, ka
hmonihina noahore he wahi ano te
turoro ka wereware noa nga
ringariuria kihai kaha te rakuraku, te
tangotango te aha. Ko nga kanohi
hoki i torengi atu ki roto, ko nga
tukemata i mowaho mai ki waho tu
ia e tungoungou noa ana te matenga,
ka titahataha noa ano hore he iwi o
te kaki, ano ra hoki ko ratou.
katoa he a e mea tua, he aha
tenei ka pa kei a tatou he pa
tatou i wakatika te kopu koia tenei
hanga. Wai hoki E te iwi ka anga
koutou, ka mea kia kaua e atawaitia
te pakeha maori, ka wakakekeke
korua ki a raua  ka mea atu na,
ka mutu matou te atawai i a koutou,
he iwi mangere te iwi pakeha.
Mahi, ka marie koia pea, ko te pakeha
te kopu ko koutou nga waewae

ngaringaringa me te matenga, na
ratou koutou i mahanatanga ai
i wiwi ai ki te tini o te taonga e au
ai te noho i te ao ka wakatika, te
kupu ka hanganoa n, i waewae a ka
hinga te tangata.
Naku na te koutou hoa tino aroha,
Na te
AEIOU

WAKARONGO.
Kua pai a te Kawana kia meinga
a
TE MAKARINI
hei kai tiaki mo nga tangata maori o
Taranaki, o Mokau, o Wanganui me
nga wahi e patata aua ki enei
kainga.

E RUA PAUNA UTU.

Ko Raniera Piha, he hoia no
te Kuini i Akarana kua oma
te 28 o Mei. Na a ki te whakahokia
mai e te tahi tenei tangata ka utua ki
nga pauna e rua..
TE AHUA
Nga tau 23
I nohinohi te tinana
I parauri te kiri
I nunui nga karu
I manga me te waro te upoko
I roroa nga kauwae
I kino te ahua o nga mata

I tona omanga i mau i runga i a ia
enei kakahu, he hakete whero,
he tarautete mangu he toku maro
te kaki, me nga huputu.
WIREMU HUME.
Rangatira o nga hoia.
Akarana, Hune 4, 1844

ERUA PAUNA UTU
Ko Tenihi Huriwana hoi ano te
Kuini i Akarana kua oma i
8 o Mei He hakete where i a ia, he
tarau mangu he puta hoia, he
huputu te omanga ai, Na ki te
whakahokia mai tenei tangata e te tahi ka
utua ki te ritenga o nga pauna e mau i
runga nei.

TE AHUA

Te ikeike 5 putu 6 inihi
he kiritea
Nga karu tu a mangu
Te tinana i nui topu
Te Upoko, i punehunehu
Te ahua o nga mata i pai
Nga tau 24.

WIREMU HUNE
Rangatira o nga hoia.
Akarana, Hune 4, 1844
Akarana, he mea ta ki te perehi e te Kawana.