KO TE KARERE O NUI TIRENI
[Na te Kawana i mea kia taia.]

Vol 2.] AKARANA, PARAIRE, TIHEMA 1, 1843. [No 12.
E mea ana e Paora i taku 
tamarikitanga e korero ana e ahau me
ta tamaiti e matou ana ahau me te 
tamaiti e te whakaaro ana me te
tamaiti, otiia ka whakatupu tangata
ahau ka whakarerea e ahau nga mea
tamariki, tena, e mau tonu ana nga
tangata maori i nga mea o o ratou
tamarikitanga. I mua, he tamariki
ratou no te pouritanga koia i aru ai
i nga tikanga maori inainei he
tamariki ratou no te mohiotanga
koia ka tika ai kia whakarerea nga
tikanga tawhito.
I a ratou e noho ture kore ana e
tika ana ano nga ritenga maori, hei
ture koia kua takoto mai nga ture
e te Kuini, kua kahore noa iho era
ritenga kino, koia matou ka mea
ata ai ki nga tangata maori katoa i
whakarerea nga ritenga kuare a o
koutou tamarikitanga whakaritea
nga mea e te kaumatua, me ta Paora
i ki nei.
E tohe ana e tahi ki te ritenga
tawhito mo nga kaipuke rere moana,
e paea ana ki uta ka eke te kaipuke
ka rere tonu nga tangata i te kainga
i eke ai, ki te muru ki te pakaru
he rawa tenei ki te ture, ko ta te
moana, te Atua ranei nana te moana,
i pai kia whakaora, e tino
whakamatea ana e te tangata.
I pena hoki te Rarawa ki a te 
Tipene i te ekenga o tona kaipuke i
te Wharo  E penei ana ano hoki e 
tahi o nga hapu o Ngatipaoa e
pupuru ana i nga taonga o te kaipuke
o te taua ma e mea ana ma te
utu whakahara anake ka riro ai.
Na tenei te tikanga mo nga kaipuke
pakaru. Ka paea tetahi ki uta ka
eke, ko te mea matamaa e whakaaroa
e koutou, ko nga tangata kia
whakaorangia muri iho nga taonga
muri rawa iho, nga papa, nga
haika nga hera nga aha ranei o te
kaipuke. Na, poto katoa enei mea
ki uta tahuri atu ki nga tangata,
me kahore he mea e mate ai
ratou, atawaitia ratou, penei me
te manuwhiri ko reira kawea nga
taona katoa i taria mai e koutou
ki te tahi whare maru pehi ai tauia

rawatia ake kei ngaro te tahi tuhituhia
iho ki te pukapuka, e haria mai taua
pukapuka kia matou ma matou ekorero
atu ki te kai whakarite ture, kia ho mai
e ia te utu e tika ana.
Ko te tikanga pai tenei o te ture
tena ko ta ratou e mea ana no matou
enei mea kua paea hoki ki
to matou kainga a na matou i ora
ai he tikanga kohuru. A, ko ratou
e kai pono ana i nga mea o te kaipuke
pakaru i tere noa ki uta, kahore ano
i taria e ratou rite tonu ta ratou
tikanga ki te tahae.

E korerotia ana, tenei nga iwi ka
whakapoto ki Remuera ko nga
rangatira katoa o Waikato, o hea o
hea te haere mai, E pai ana matou
kia huihui mai ratou otiia kotahi
ano ta matou kupu, ki nga tangata
katoa, aua koutou huihui mai me
te ritenga maori kahore huihuia mai 
mea te ritenga rangatira ano, ko nga
pu nga aha waiho atu a ko te hari,
me era ritenga tutu, katoa,
whakarerea, kia kitea e nga pakeha katoa,
e whakatupu tangata ana koutou.

(Ki te kai tuhituhi o te Karere o Nui Tireni)

Nowema 16, 1843.
E MARA-Kua titiro ahau ki te
mahi a te hunga maori i roto i te
ware karakia, i te ratapu e kore ratou 
e ata noho kia mutu te karakia ka
puta ai ki waho otiia e putaputa
tonu ana nga kaumatua me nga tamariki
tae noa ki te wakamutunga o te
karakiatanga, e mea ana taku wakaaro
i haere ratou ki te wakarongo i nga
kupu a te Atua. Ki te wakapai atu
hoki ki a ia mana atawainga, kua riro
mae, otiia na te hoa riri i wakararu o
ratou ngakau koia te ata noho ai, a
kihai i rite te mea i haere ai ratou ki roto
ki te ware karakia.
  NA TE KAI TITIRO.
 Pono rawa ta te kai titiro korero, kua
kite hoki matou tenei mahi,
he ,mea i mahara ratou ki te tapa o te
whare e tapoko ai e kore e pena.

(Ki te kai tuhituhi o te Karere o Nui Tireni.)

Nowema, 1843.
E HOA. he Waimate ahau e 
noho ana ka rongo i ahau tenei
tahi tangata te huihui ana ki te wawai mo
te tahi Hoiko he aha ianei te pai o te
Hoiho o te kau kia ratou tenei taima,
e atawai noa te tahi tangata i tana mea,
a ka kite tana wanaunga ka hae ka haere
ki te tango i ta tera tangata mana ahea ra
te tangata maori wakaaro ai ki te mahi i
tikanga, kia noho ai ratou i te
marietanga.
Na te kai wakarongo
KORERO.

(Ki te kai tuhituhi e te Karere o Nui Tireni 

E HOA. Tenei ano taku korero ki
a koe, kua oma etahi aku tamariki
Pakeha ki hea ranei ki hea ranei. E
mea ana ahau kei nga kainga maori e
noho ana ta te mea hoki, e kore e ora te
tangata i te nehenete me kahore he kai.
Mehemea e tika ana taku korero, e,
kei nga kainga maori, he ana ta te
tangata maori pupuri

otiia he kuare ratou i
mohio ki nga tangata mo aua tamariki.
Na maku e mea  atu, ko aua tamariki
i hara ki nga ture o te  
Kuini, wakawakia ana, kawea ana
ki tetahi whare motu ke ka roa, ta
ratou nohoanga i reira, homai ana ki
konei, e hua e mahue nga ritenga kino,
e tango ki a ka ritenga pai, kahore, kua
hoki etahi e ratou, ki nga
ritenga tawhito, kua tahae kua aha.
Koia ahau ka tuhituhi ai tenei
pukapuka kia rongo ratou nga
tangata maori, i te tikanga, kei meinga
ratou e matou e te Pakeha Ko te
tangata whangai tera te tamaiti oma.
 Naku
NA TE PAKEHA NOHO KORAHA. 

E tika ana tau whakaaro e te Pakeha
noho Koraha, kua kite hoki matou i
tetahi a tamariki i Papakura e noho
ana mea noa atu matou,
homai kihai tukua mai e nga tangata
maori E ke ana te mahi o enei
tangata maori, ko ratou hei
wakahihi i nga tamariki nei kia hara
ratou ki te ture o te Kuini
waihoki ka haere mai ratou ki te
Kawana ki te hoko whenua ki te moi
aha ranei, me pehea ka titiro pai atu te
Kawana ki a ratou ?KAI TUHI

(Ko tetahi atu Wai o te Korerorerotanga a
 Pai  Maori raua ko Aru Pakeha.)

Pai Maori Ara! e tino ana te
tangata nei ki au ma hoki ona tapu ka
turakina katoatia ki runga ki oku
kupu E ia! me te mea e tika ana tau
kua puaki mai na, e kore te matou wahi
e kapea e ou Mihanere, kua maha ke o
ratou haerenga i te one o 
toku kainga, kahore i peka ki uta
kahore i mea e pehea ana e 
pono. tenei e kino ana matou ki te
aroaro o te tini, no te mea e kore matou
e tae atu ki tona whare karakia e tu
tata mai ana, otiia e rongo ana ahau
ki te tamariki kahore o mua kai kau
whau tatari kia haere atu nga tangata ki
a ratou nohea te ra te haerenga atu,
ki tera kainga ki tenei pa, ki tera pai ki
tenei iwi ki tera iwi.
Ara Pakeha Kihai rawa au i taea te
whakatika, pono, pono whakaharahara,
otiiama ratou ka tahi ano ka mutu te
haere atu ki kona e aha ? e mate haere
ana ia nei te kapura o te aroha i karoto
i a ratou, he tohe pu ranei na koutou ki
nga ritenga maori. Ahakoa e kino ana e
tahi e rat, ou ki tau titiro,
he pena ana ano hoki ratou, me  koe
ke tahi ano kikokiko, a kahore he
tangata o tenei ao, e noho hara kore.
ana, otiia ko te tino tikanga mou kei te
karaipiture ko te hunga e whakarite ana i
nga ture e roto kei te ara e tika ana ki te
ora e ratou waewae, e k ahu ana e ratou
mate ki te Haiona, ka huri haere
ratou i tenei ao pouri a ka pumau e
ratou whakaaro ki te orangatonutanga.
Pa Maori. E koea he mea tukauki
tangata te karakia hone tonu te mate o
te hunga kua whakapono,
waihoki te mea tutu, engari matou.
e noho marire ana te hunga kua
tahuri ana hoki a Panakareao ratou 
ko Heke ma poke ana i te toto o te
tangata i a ratou whainga pera hoki,
te tumuaki e ta hi o ratou no te hahi.
Aru Pakeha. Ko te whakapono
o taua hunga kahore tapoko ki te 
ngakau i mau te pito o te arero 

tena e ruirui nei te matenga taka
ana ki te wai tere noa atu. E hua
ana koia te waina ki runga ki te tataramoa.
a e whai piki ana te puwha 
o waenga kai. Kahore waihoki e
kore nga jua kikino e tupu i roto i
te tangata pai a e kore hoki nga
hua papai e tupu i roto i te tangata
kino na kahore he riri o te karakia
ko te tanga hei kohuru ia ia
ano. E kite ana ahau ka ara te
pakeha i te ata ka horoia nga mata
ka waiho nga ,kahu moenga kia
takoto, ka kakahuriau i koheka mo
te ra. Ka ara te tangata maori, ka
mauria haeretia nga moenga ki runga
ki te tuara, ka waiho paru nga 
kanohi. E whakapaia ana te kai e te
pakeha e whakaritea ana ano hoki
nga haora e kai ai tena ko te
tangata maori kai i te ata tu, kai i
te aranga mai o te ra, kai a te tua
awatea kai i te tino awatea, kai
ta, muriawatea kai i te tua
ai te kai, te., ahiahi pa, kai i te
hinaki pouritanga, a kai i te waenga
nui po Ka apua katoatia nga paru
me nga kai  Hei pai kau ki a ia te
ko pu wai,  me te tini o nga kai 
whakamate. Kua noho te pakeha ki runga
ki te turu ka noho te maori ki roto
ki te  oneone, ka moe te pakeha ki
tau e papa ka moa te maori
ki te haummakutanga o te whenua,
te whare ikeike e te Pakeha e 
houhou ana ratou e whai putanga
paea ana tona ahi he whare papuku
o te maori pumahu tonu roto me
he omu tunu taro ko te paoa o te
kapura ka tau ki nga kanohi o nga
tangata a ka whero nga kiri me he
parirau kaka ka uaina te pakeha
ka unuhia nga kahu maku kei pa te
taewa ka uaina te tangata maori ka
moe noa iho ki roto ki nga kahu
maku tena tou kuare kahore. Ko
e tahi etahi o nga pa i hei tukituki i
a koutou a panga ketia ana e koe ki
te karakia. na ko te whakapono
hei whakaora i te tangata i aua tini
he. 
  Pai Maori.  No hea te pai o te
hunga karakia?
Aru Pakeha.    a na te mea te
pai ai ratou e kore e whakaritea nga
ture o te Paipera, e kore ia na
e tino rite aua ture i a tatou, otiia
ma Ihowa tatou e whakakaha na,
ka pakarua nga ture a te hara ka
inoi Pono atu tatou, ka murua aua
hara mo te matenga o tona tamaiti.
Aua koe e riri ki au no te mea ka
whakapuakina i atu aua ture kiano
pea koe rongo noa 
   Pai Maori. He teka kua rongo
au.
Ara Pakeha e kua rongo koe,
na e mea ana te tuarua o aua ture,
aua koe e hanga i tetahi whakapoko
mou na te tikanga o taua
ture koia tenei, kia ka koa e kore
pako ki te taonga kia kaua koe e
whakaaro nui ki nga kakahu mo tou
tinana me nga kai matou kopu, kia
kaua tou ngakau e tukua kia 
karapotia e te nui o tou whenua nga
kauri nga korari nga kapana nga
kaanga me te tini o nga mea atu
otiia kia koropiko pono koe ki a
Ihowa, kia rapua te rangatiratanga o
te rangi a mana te tini o nga pai, e
tuku mai kia koe.
Hei tetahi nuipepa atu ka korero.

Akarana he mea ta ki te perehi o te Kawana.