Huia Tangata Kotahi 1893-1895: Volume 2, Number 15. 26 May 1894 |
1 1 |
▲back to top |
2 2 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI, HATAREI MEI 24 WAEA MAI O NGA MOTU I WAHO ATU I NUI TIRENI NU IAKA, MEI 14. Kua puta te korero a nga wahine, a nga tangata mahi i roto i nga rua waro, mehemea ki te putaputa a ratou Taone ki waho ota ratou mahi, ka haere tonu ratou ma ratou tonu emahi aua Rua Waro he nui nga tangata o etahi Iwi atu kei reiri e taiari ana kia puta rawake aua tangata ki waho ka haere atu ratou ma ratou taua mahi. RANANA MEI 15. WAEA NUI TIRENI AKARANA, MEI 15. I tetahi tima kote Keremewhata te Ingoa e haere atu ana i Tutukaka ki Whananake, ite nui ote ngaru mete kino NOTE TUREI TE 18 ONGA RA O Ka whakatuheratia te Whare Pare- mata o te Kotahitanga o te Iwi Maori i raro. i te mana o te Tiriti o Waitangi. ' Ka tu te Pika a Henare Tomoana ki te whakatuhera i te Paremata o te kotahi tanga o te Iwi Maori, a ka whakapuakina e ia enei kupu whaikorero kamea Kote huinga tuatahi o te Paremata tua toru o te Kotahitanga o te Iwi Maori o Aotearoa me te Waipounamu i tu ki Pakirikiri Turanga
3 3 |
▲back to top |
whiri ka whai kupu atu ahau kin koutou kia kaha ki te mahi ki te whakahaere i tenei Kotahitanga kia oti kia puta he ora mo te Iwi Maori. 1. Ko nga pukapuka me nga mahi ka- toa a to tatou Paremata tuarua i te Wai- patu kihai nei i puta i te tau kua pahure nei, he raruraru no nga whakaritenga ki e Perehi kia Huia, otira kei te takoto pai aua mahi tena ano ka perehitia i muri o tenei Paremata. Te ra ano ka whakaaturia kia koutou te ahua o nga moni i whakatakotoria nei e koutou e nga rangatira, ki nga ringa ringa o te Kawanatanga o te Kotahi- tanga. E nga rangatira o te Runanga Whiri- whiri ka whakatakotoria ki o koutou aro- aro te Pire tono i te mana ote Iwi Maori, me te Fire arai i te hoko whenua me te Mokete a te pakeha ki te Maori. Ka whakatakotoria ano hoki ki o koutou aroaro te Pire whakamana i" nga komiti mo ia mahi mo ia mahi a te Kotahitanga i runga i nga motu erua nei. E tono atu ana ahau ki ata whiriwhiria e koutou enei mea katoa, kia puta ai he pai, he ora mote Iwi Maori o Aotearoa me te Waipounamu a ma te Atua koutou e tiaki e Manaaki. Heoi ano nga whai korero a te pika. Heoi, te mutunga o te whai korero a te pika katahi ka panuitia nga ingoa o nga mema o te whare o Raro me nga mema hoki o te whare Ariki huihui katoa nga mema o te whare o Raro i te Karangara- nga tanga e 20. Ko nga ma enei kua tae mai. Note whare Ariki e 6 ngu mea i tae mai, heoi i te mea kaore i tae nga mema o te whare o Raro ki te toru tekau te tokomaha, nukuhia anu te whare. Ka tahi ka tahuri ki te oati ki te whaka- mana i nga mema i pootitia houtia mai e nga Iwi hei riwhi mo nga mema i he te pooti tanga, ki te whakaatu riiwhi hoki mo nga mema kua tae mai a ratou paka puka Ritaina ki te Pirimia me nga Mini ta. Kotahi tekau nga mema hou kau Oatitia inaianei me nga tikanga kua wha- kamaramatia i runga ake nei. Ko te Pirimia Whatahoro kei te ngaro kaore ano kia tae mai, kei te kawe i tana wahine ki Tokomaru ki reira nehu ai. Engari taro ake ano ka tae mai etahi onga Minita o te Kawanatanga Maori kaore ano i tae mai ki Pakirikiri nei. NGA KORERO O TE PAREMATA MAORI, Pakirikiri, Kihipane, No te 25 o nga ra o Aperira te 10 a. m. Ka huihui katoa nga mema o nga Whare e rua o te Paremata o te Kotahi- tanga ki roto i te whare kotahi. Ka rautu te karakia a Tare Tikao te Tiamana, ka panuitia nga ingoa o nga mema i muri i tenei ka whai kupu te Tiamana kamea Whaka ongo e nga mema Honore kei te Kawanatanga tetahi putake hei korerotanga ma tatou. Ka tu mai ko te Pirimia Whatahoro kamea, Ko nga korero hei whakakota atu maku kia koutou, ko te Pika mo tenei whare, me te Pika hoki mo tera Whare ara nao te whare Ariki, i te mea ko Henare Tomoana te Pika o tenei whare i tuku iho ia ki raro i tona nohoanga i te ra tau, a i tautohe ano te Kawanatanga me nga mema ki. 1 hoki ano a Henare Tomoana ki tona nohoanga Pika a kaore a Henare Tomoana i whakaae. Heoi ko tenei putake Whiri- whiria ana e nga mema o te whare o raro a tu ana a Henare Tomoana hei Pika a pahitia ana e te whare. No TE 7 P. M. Ka hui ano te whare o raro. Ka tu mai te Pirimia ki te whaikorero ki nga mema, a he roa te wa i korero ai a te Whatahoro he nui te pai o ana korero whakamarama mo nga ture kino ate Kawanatanga e hanga mai nei mo nga Whenua Maori me te whakamarama hoki ate Pirimia i nga tikanga hei mahi ma tenei kotahitanga mo nga Ture kino a te Kawanatanga e hanga mai nei mo nga Whenua Maori, me te whakamarama hoki a te Pirimia i nga tikanga hei mahi ma tenei kotahitanga. He nui rawa nga korero a te Pirimia i whaikorero a i. Ka whakapuakina e ia nga putake hei Whiriwhiringa ma nga mema. 1. Ko te mana whakahaere kia tirohia e nga whare e ruu ara ko te Pire a Hune Heke i hanga nei i te Waipatu i te ra tau. 2. Ko te Kirihipi me mahi e koutou tenei kia oti pai. 3. Ko te hoku whenua me te mokete mutu te Reti Whenua, kia tirohia e o koutou Whare Honore te tikanga, n ma o koutou Whare Honore e whiriwhiri e ata mahi enei putake katoa i runga i te ngaku pai mete ngakau marama, mete ngakau ngawari hoki. A ma te Atua koutou e manaaki e tiaki mana hoki koutou e whakakaha kia taea ai e koutou te whakaoti pai nga patake kaa tukua atu nei kia koutou me etahi atu mahi meake nei tukua atu ai kia koutou. Ka mutu nga kupu a te Pirimia katahi ka whiriwhiria e nga mema nga putake i whakapuakina nei e te Pirimia. Heoi ko te whakataunga a nga mema ko enei putake katoa, me tuku atu ki te Komiti whiriwhiri o nga whare e rua, a whakaaetia e te whare tukua ana ki te Komiti. Ko enei putake kua whakahokia mai e te Komiti ki te whare a kua paahitia. TA HORI KEREI. ———*——— RANANA, MEI 11. I te tunga o tetahi hui a nga tangata whakahaere i nga Koroni i roto i te Whare Paremata o Raro, ka korero a Ta Hori Kerei, kaore ia i te pai ki te mahara o Ingarangi e mea nei kia pa ano ratou ki te raruraru o Hamoa. E mea ana ia he pai rawa ma Ingarangi kia noho noa iho, me waiho noa atu ma Hamoa ano ia e Kawana i raro i te whakahaere a te Kawanatanga o Nui Tireni, i runga i te mea kua pai a Raro- tonga i runga a o i taua tikanga kotahi: ka pena ano hoki a Hamoa ina waiho noa tia atu e koutou. Kei te tohe tonu a Ta Hon Kerei kia whakaturia he komiti whakahaere mo nga Koroni, kia mau ai te whanaunga- tanga i waenganui i nga Koroni me Ingarangi. RONGO KORERO TAHUNGA I TETAHI TAMAITI KITE AHI. I kitea kite Pepa o Akarana tetahi korero, no Karatitone, Amerika, Ko taua korero e penei ana, E rua te kaa tama- riki e purei ana kia ratou ano ko o ratou tau, i timata atu ite Te kau ma rua tau tae atu ki te tekau ma wha Akuanei, i whakarite a ratou, ia ratou ano kite Inia, he Iwi ano no Amerika, ka haere ratou i tetahi patiki puare noa i waenganui tonu ote Taone, ka mahi kite maka i nga taura kia mau tetahi i tetahi a ka maa a Peini te kau ma rua nga tau, ka tahi ka herea kite pou, ka mau, ka noho aua toa, kite umere, mete kani kani haere, ka mutu tera mahi a ratou, ka karanga atu tetahi kia tahuna kite ahi, ka haere, etahi kite kohi pepa, ka nui ka whaka- takotoria atu kite taha ote tamaiti e here ra, ka tahuna kite ahi, ka noho ano te hunga ra kite umere, me te kani kani haere, titiro rawake, kua wera nga kahu ote tamaiti ite ahi, me nga taura, taea rawa iake kua wera katoa te tinana ote tamaiti ite ahi, ka tae mai hoki etahi pakeke, ka mauria te tamaiti kite Hohi- pera, ka tirohia e nga Takuta a kitea ana, kua tata te hemo, note kaha tona o nga takuta ka ora, Engari kua puta te korero a nga Takuta, kite ora tonu te • te tamaiti, kaore e kaha ana ringa, kite mahi, pai ke ano kite tapahi atu, heoi ko ana hoa i whakawakia a whakataua ena kia whiua kite kiri kau, he whaka- tupato i etahi ata, kei mahi ano i tenei mahi. . * * * * « TETAHI KOHURU WHAKAHARA- HARA. Kotahi tetahi pakeha Rangatira no Ingarangi i aia e naerere ana i Wiwi, ka kite aia i tetahi kotiro ko Anana te Ingoa, pirangi tonu atu, raua kia raua, a haere ana raua ki Ingarangi marena ai, kaore raua i roa e moe ana, kua timata ta raua Ngangare ano kia raua, a hoki mai ana ki Wiwi noho ai, a ka timata ano ta rana mahi Ngangare, no tetahi rangi ia raua e noho ana i roto i to raua ruuma i roto i tetahi o nga Hotera Rangatira o Wiwi, ka tango ake te Tane ite Pitara, ka whakatakoto ki ranga ite Tepu, ka karanga atu ki tona hoa, kia tango ite Pitara ka pupuhi ano i aia, kaore hoki te hoa wahine i whakarongo, a i waenganui no, ka puta te wahine ki waho, ka hoki kite kainga o ana matua, e toru nga ra e noho ana ia i reira ka haere atu ano te Tane, he Ratapu taua ra te taenga atu, ite karakia ke te wahine, ka whanga i reira a ka tae mai te wahine ka timata ano te ngangare, oma ana te wahine ki roto ite Ruumu, ka whai ata te Tane ka uru tahi raua ki roto, Ka rakaina mai te toa, kaore i roa i reira, ku rongo atu nga matua ote wahine, ka puku te Pu, kaore i roa ka paku ano, ka haere atu nga matua o te wahine ka pakarutia te tatau, te tirohanga atu, e takoto mai ana ta raua Tamahine me tana tane kua hemo, heoi ite whakawa Uiui, whakataua ana, he mea pupuhi nate Tane, i aia e porangi ana. s
4 4 |
▲back to top |