Huia Tangata Kotahi 1893-1895: Volume 2, Number 15. 26 May 1894

1 1

▲back to top
HUIA  TANGATA  KOTAHI.

2 2

▲back to top
                        HUIA TANGATA KOTAHI, HATAREI MEI  24

 WAEA MAI



    O

NGA MOTU I WAHO ATU I

NUI TIRENI





NU IAKA, MEI 14.

  Kua  puta te korero a nga wahine, a

nga tangata mahi i roto i nga rua waro,

mehemea ki te putaputa a ratou Taone ki

waho ota ratou mahi, ka haere tonu ratou

ma ratou tonu emahi aua Rua Waro

he nui nga tangata o etahi Iwi atu kei

reiri e taiari ana kia puta rawake aua

tangata ki waho ka haere atu ratou ma

ratou taua mahi.

     

 RANANA MEI 15.

                                                                                                            



           WAEA

                  NUI TIRENI

                                                                          

                                         AKARANA, MEI 15.

                                            I  tetahi tima kote Keremewhata  te

                                       Ingoa e haere atu ana i Tutukaka ki

                                        Whananake, ite nui ote ngaru mete kino

 





NOTE TUREI TE 18 ONGA RA O

    

 Ka whakatuheratia  te Whare  Pare-

mata o te Kotahitanga o te Iwi Maori i

 raro. i te mana o te Tiriti o Waitangi.

 ' Ka  tu te Pika a Henare Tomoana ki

 te whakatuhera i te Paremata o te kotahi

 tanga o te Iwi Maori, a ka whakapuakina

 e ia enei kupu whaikorero kamea

 Kote huinga tuatahi o te Paremata tua

toru o te Kotahitanga o te Iwi Maori o

 Aotearoa me te Waipounamu i   tu ki

 Pakirikiri Turanga

3 3

▲back to top
whiri ka whai kupu atu ahau kin koutou

kia kaha ki te mahi ki te whakahaere i

tenei Kotahitanga kia oti kia puta he ora

mo te Iwi Maori.

  1. Ko nga pukapuka me nga mahi ka-

toa a to tatou Paremata tuarua i te Wai-

patu kihai nei i puta i te tau kua pahure

 nei, he raruraru no nga whakaritenga ki

 e Perehi kia  Huia, otira kei te takoto

 pai aua mahi  tena ano ka perehitia i

 muri o tenei Paremata.

   Te ra ano ka whakaaturia kia koutou

 te ahua o nga moni i whakatakotoria nei

 e koutou e nga rangatira, ki nga ringa

 ringa o te Kawanatanga o te Kotahi-

 tanga.

   E nga rangatira o te Runanga Whiri-

 whiri ka whakatakotoria ki o koutou aro-

 aro te Pire tono i te mana ote Iwi Maori,

 me te Fire arai i te hoko whenua me te

 Mokete a te pakeha ki te Maori.

   Ka whakatakotoria ano hoki ki o koutou

 aroaro te Pire whakamana i" nga komiti

 mo ia mahi mo ia mahi a te Kotahitanga

 i runga i nga motu erua nei.

   E tono atu ana ahau ki ata whiriwhiria

 e koutou enei mea katoa, kia puta ai he

 pai, he ora mote Iwi Maori o Aotearoa me

 te Waipounamu a ma te Atua koutou e

 tiaki e Manaaki.

   Heoi ano nga  whai korero a te pika.

 Heoi, te mutunga o te whai korero a te

 pika katahi ka panuitia nga ingoa o nga

 mema o te whare o Raro me nga mema

 hoki o te whare Ariki huihui katoa nga

 mema  o te whare o Raro i te Karangara-

 nga tanga e 20. Ko nga ma enei kua tae

 mai. Note whare Ariki e 6 ngu mea i tae

 mai, heoi i te mea kaore i tae nga mema

 o  te whare o Raro ki te toru tekau te

 tokomaha, nukuhia anu te whare. Ka

 tahi ka tahuri ki te oati ki te whaka-

 mana  i nga mema i pootitia houtia mai

 e nga Iwi hei riwhi mo nga mema i he te

  pooti tanga, ki te whakaatu riiwhi hoki

 mo nga mema  kua tae mai a ratou paka

  puka Ritaina ki te Pirimia me nga Mini

  ta. Kotahi tekau nga mema hou kau

  Oatitia inaianei me nga tikanga kua wha-

  kamaramatia i runga ake nei. Ko te

  Pirimia Whatahoro  kei te ngaro  kaore

  ano kia tae mai, kei te kawe i tana wahine

  ki Tokomaru ki reira nehu ai.

    Engari taro ake ano ka tae mai etahi

  onga Minita o te Kawanatanga Maori

  kaore ano i tae mai ki Pakirikiri nei.







 NGA KORERO O TE PAREMATA

           MAORI,

            Pakirikiri, Kihipane,

    No  te 25 o nga ra o Aperira te 10

  a. m.

    Ka huihui katoa nga mema o  nga

  Whare  e rua o te Paremata o te Kotahi-

  tanga ki roto i te whare kotahi.

    Ka  rautu  te karakia a Tare Tikao te

  Tiamana, ka  panuitia nga ingoa o nga

  mema i muri  i tenei ka whai kupu te

  Tiamana  kamea Whaka ongo e nga

  mema  Honore kei te Kawanatanga tetahi

   putake hei korerotanga ma tatou.

    Ka tu mai ko te Pirimia Whatahoro

  kamea, Ko nga  korero hei whakakota

  atu maku  kia koutou, ko te Pika mo

   tenei whare, me te Pika hoki mo tera

   Whare ara nao te whare Ariki, i te mea

  ko Henare Tomoana  te Pika  o tenei

   whare i tuku  iho ia  ki raro i tona

nohoanga i te ra tau, a i tautohe ano te

Kawanatanga  me nga mema ki. 1 hoki

ano a Henare Tomoana ki tona nohoanga

Pika  a kaore a Henare  Tomoana  i

whakaae. Heoi ko tenei putake Whiri-

whiria ana e nga mema o te whare o

raro a tu ana a Henare Tomoana hei

Pika a pahitia ana e te whare.



               No TE 7 P. M.

  Ka  hui ano te whare o raro. Ka tu

 mai te Pirimia ki te whaikorero ki nga

 mema, a he roa te wa i korero ai a te

 Whatahoro  he nui te pai o ana korero

 whakamarama mo  nga ture kino ate

 Kawanatanga e hanga mai nei mo nga

 Whenua  Maori me te whakamarama

 hoki ate Pirimia i nga tikanga hei mahi

 ma tenei kotahitanga mo nga Ture kino

 a te Kawanatanga e hanga mai nei mo

 nga Whenua Maori, me te whakamarama

 hoki a te Pirimia i nga tikanga hei mahi

 ma  tenei kotahitanga. He nui rawa nga

 korero a te Pirimia i whaikorero a i.

   Ka whakapuakina e ia nga putake hei

 Whiriwhiringa ma nga mema.

   1. Ko te mana whakahaere kia tirohia

 e nga whare e ruu ara ko te Pire a Hune

 Heke  i hanga nei i te Waipatu i te ra

 tau.

   2. Ko te Kirihipi me mahi e koutou

 tenei kia oti pai.

   3. Ko te hoku whenua me te mokete

 mutu   te Reti Whenua, kia tirohia e o

 koutou Whare Honore  te tikanga, n ma

 o koutou Whare  Honore e whiriwhiri e

 ata mahi enei putake katoa i runga i te

 ngaku pai mete ngakau marama, mete

 ngakau ngawari hoki.

   A  ma te Atua koutou e manaaki e

 tiaki mana  hoki koutou e whakakaha

 kia  taea ai e koutou te whakaoti pai

 nga  patake  kaa  tukua atu  nei kia

  koutou me etahi atu mahi meake  nei

  tukua atu ai kia koutou.

    Ka  mutu  nga kupu  a te  Pirimia

  katahi ka whiriwhiria e nga mema nga

  putake i whakapuakina nei e te Pirimia.

   Heoi ko te whakataunga a nga mema

  ko enei putake katoa, me tuku atu ki

  te Komiti whiriwhiri o nga whare e rua,

  a whakaaetia e te whare tukua ana ki te

  Komiti.

    Ko enei putake kua whakahokia mai

  e te Komiti ki te whare a kua paahitia.









     TA HORI KEREI.

                    ———*———

                  RANANA, MEI 11.

    I te tunga o tetahi hui a nga tangata

  whakahaere  i nga Koroni i roto i te

  Whare  Paremata o Raro, ka korero a Ta

  Hori  Kerei, kaore ia  i te  pai ki te

  mahara  o Ingarangi e mea nei kia pa

  ano ratou ki te raruraru o Hamoa. E

  mea ana ia he pai rawa ma Ingarangi

  kia noho noa iho, me waiho noa atu ma

  Hamoa  ano ia e Kawana i raro i te

  whakahaere a te Kawanatanga o Nui

  Tireni, i runga i te mea kua pai a Raro-

  tonga i runga a o i taua tikanga kotahi:

  ka pena ano hoki a Hamoa ina waiho

  noa tia atu e koutou. 

    Kei te tohe tonu a Ta Hon Kerei kia

  whakaturia he komiti whakahaere mo

  nga Koroni, kia mau ai te whanaunga-

  tanga i waenganui  i nga Koroni me

  Ingarangi.

RONGO   KORERO





TAHUNGA I TETAHI TAMAITI

            KITE

      AHI.





  I kitea kite Pepa o  Akarana  tetahi

korero, no Karatitone, Amerika, Ko taua

korero e penei ana, E rua te kaa tama-

riki e purei ana kia ratou ano ko o ratou

tau, i timata atu ite Te kau ma rua tau

tae atu ki te tekau ma wha Akuanei, i

whakarite a ratou, ia ratou ano kite Inia,

he Iwi ano no Amerika, ka haere ratou

i tetahi patiki puare noa i waenganui

tonu ote Taone, ka mahi kite maka i nga

taura kia mau tetahi i tetahi a ka maa

a Peini te kau ma rua nga tau, ka tahi

 ka herea kite pou, ka mau, ka noho aua

 toa, kite umere, mete kani kani haere,

 ka mutu tera mahi a ratou, ka karanga

 atu tetahi kia tahuna kite ahi, ka haere,

 etahi kite kohi pepa, ka nui ka whaka-

 takotoria atu kite taha ote tamaiti e here

 ra, ka tahuna kite ahi, ka noho ano te

 hunga ra kite umere, me te kani kani

 haere, titiro rawake, kua wera nga kahu

 ote tamaiti ite ahi, me nga taura, taea

 rawa iake kua wera katoa te tinana ote

 tamaiti ite ahi, ka tae mai hoki etahi

 pakeke, ka mauria te tamaiti kite Hohi-

 pera, ka tirohia e nga  Takuta a kitea

 ana, kua tata te hemo, note kaha tona o

 nga takuta ka ora, Engari kua puta te

 korero a nga  Takuta, kite ora tonu te

• te tamaiti, kaore e kaha ana ringa, kite

 mahi, pai ke ano kite tapahi atu, heoi

 ko ana hoa i whakawakia a whakataua

 ena kia whiua kite kiri kau, he whaka-

 tupato i etahi ata, kei mahi ano i tenei

 mahi.

. *        *       *        *        «

 TETAHI KOHURU  WHAKAHARA-

            HARA.





   Kotahi tetahi pakeha  Rangatira  no

 Ingarangi i aia e naerere ana i Wiwi, ka

  kite aia i tetahi kotiro ko Anana   te

 Ingoa, pirangi tonu atu, raua kia raua, a

 haere ana raua ki Ingarangi marena ai,

 kaore raua i roa e moe ana, kua timata

 ta raua Ngangare ano kia raua, a hoki

 mai ana ki Wiwi  noho ai, a ka timata

 ano ta rana mahi  Ngangare, no tetahi

 rangi ia raua e noho ana i roto i to raua

 ruuma   i roto i tetahi o nga Hotera

 Rangatira o Wiwi, ka tango ake te Tane

 ite Pitara, ka whakatakoto ki ranga ite

 Tepu, ka karanga atu ki tona hoa, kia

  tango ite Pitara ka pupuhi ano i aia,

 kaore hoki te hoa wahine i whakarongo,

 a i waenganui no, ka puta te wahine ki

 waho, ka hoki kite kainga o ana matua,

 e toru nga ra e noho ana ia i reira ka

 haere atu ano te Tane, he Ratapu taua

  ra te taenga  atu, ite karakia  ke  te

 wahine, ka whanga i reira a ka tae mai

 te wahine  ka timata ano te ngangare,

 oma ana te wahine ki roto ite Ruumu,

 ka whai ata te Tane ka uru tahi raua ki

 roto, Ka rakaina mai te toa, kaore i roa i

  reira, ku rongo atu nga matua ote wahine,

 ka puku te Pu, kaore i roa ka paku ano,

 ka haere atu nga matua o te wahine ka

 pakarutia  te tatau, te tirohanga atu, e

 takoto mai ana ta raua Tamahine me

 tana tane kua hemo, heoi ite whakawa

 Uiui, whakataua ana, he mea  pupuhi

 nate Tane, i aia e porangi ana.



                                           s

4 4

▲back to top