|
loading...|
|
Te Waka Maori o Ahuriri 1863-1871: Volume 4, Number 7. 18 July 1867 |
pp
Commentary|
|
1 1 |
▲back to top |
TE
WAKA MAORI O AHURIRI
"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "
No. 7. ] NEPIA, TAITEI, HURAE 18, 1867. [VoL. IV.
HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA
TUHI MAI.
TENEI kua tae mai te pauna a Pamariki
Raumoa. Kua tukuna atu nga nuipepa ki a
ia. E whakapai ana matou kia tuhia mai e
ia nga korero o te ekenga o Ngatiawa ki
Wharekauri, kaore he utu mo te tanga o aua
korero ki te Waka Maori. Heoi te mea e
utua ana ko te nuipepa—kua rite nei i a ia.
Ka ai he korero o Wharekauri i nga takiwa e
takoto ake nei me tuhi mai e ia.
HE MAHI TIKA.
NA, i tetahi ake Waka Maori ka
puta ta matou whakaaro mo te kino
o tenei hanga o te " rongo taima "
mo te ngaro roa ngaro tonu o nga
hanga pakeha i nga hoa Maori, hore
rawa kia mahara ki te whakautu.
Tenei ka rongo matou ki te mahi
tika a tetahi tangata no Ngaitekura,
O O
ko Te Kookoo hoki te ingoa o taua
tangata, naana i utu ki a Neho nga
hanga i riro noa atu i mua i a Te
Paratene raua ko taana wahine ko
Mere. Na, he mahi tika tenei, he
mahi pai, he mahi whakahonore i nga
tupapaku kua ngaro atu nei, ae, he
whakaputanga aroha ki a ratou. —
I penei tonu nga Maori pai i mua,
ahakoa iti ona taonga i reira, hohoro
tonu ana te whakarite i nga hanga
pakeha kua riro i tona tupapaku;
ahakoa matua, ahakoa tamaiti, teina
ranei, mokopuna ranei te tangata
kua ngaro, ae, hohoro tonu ana te
hunga ora te whakarite. I rongo
matou ki a Neho, e ki ana, i penei
tonu a Te Hapuku i runga i te nga-
ronga a tana tama o Karanema, o
tana tama hoki o te Wakatomo. He
mea pai, e hoa ma, ki te pena koutou
katoa te mahara te hohoro te
whakarite i nga hanga pakeha kua
riro i o koutou tupapaku; ina ho-
ki e whai moni ana koutou, a ko
te wahi tena e hoatu ana e kou-
tou ki a ratou, ara ki te hunga kua
mate.
Otira e rongo aua matou ki etahi
O
kupu e korerotia ana—ua te manu
ranei na te kihikihi ranei, —e mea
ana e, Ko nga kupu poroporoaki a o
koutou hoa tupapaku ekore e tirohia
e koutou; —inahoki ra te korero a
Aperahama Te Powhaa i tona he-
monga mo nga hanga o Neho i a ia.
I ki ano ia kia hokono ona hoiho ona
tera ku utua; heoti, ka ngaro ia, ka
hokona ano nga hoiho me nga tera,
a kainga ana e te hunga ora nga
o o
utu ! He mahi tika ianei tena?
Ki ta matou titiro ka nui rawa te
manawanui o tenei tangata o Neho
ki a koutou, ara ki ona hanga i riro
atu i a koutou i mua i to koutou
rawakoretanga, a kore rawa nei kia
utua nei e koutou, ahakoa ka nga-
huru nga tau kua pahure. Ehara i
te hanga te tatari roa, whakateteka
'.
noa o tenei tangata, te tamana ia i
a koutou !
OPOTIKI.
TOKORUA nga tangata kaa kohurutia i
te taha ki Opotiki—he pakeha tetahi, he
maori no te Arawa tetahi. He Parairei
to ra i kohurutia ai, i to 28 o nga ra o
Hune, i te awa i Waiotahi i ko mai o
Ohiwa i te ara mai ki Opotiki. Ko te
Waiti te ingoa o te pakeha, ko Wi Po-
pata te ingoa o te maori, he kai kawe i
te meera i Tauranga ka kawe mai ki
I
Opotiki—he whanaunga ia no nga ta-
ngata o Maketu. Ko tetahi pakeha hoki
no Opotiki, ko Hahana te ingoa (Law-
son), kai tu ngaro ana —e mahara ana
nga pakeha kua ano hoki ia.
Na te tima na le Tate (Sturt) i kawe te
rongo ki Akarana—i rere atu i Tauranga
|
|
2 2 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI.
tane. Na te heke o nga pu i ora ai te
Waiti i reira ai. E ki ana he kimi utu
na te Hau Hau tenei kohurutanga
i a te Waiti mo o ratou whanaunga i
whakatarewatia e te pakeha mo taua
kohurutanga i a te Parunu raua ko te
Wakana. Ka he rawa to ratou tikanga.
I mate tika ena tangata mo to ratou
mahi kohuru; tena ko te Waiti raua ko
Wi Popata i mate i runga i te he noaiho.
Apopo ka tarewa ano etahi o ratou mo
tenei mahi. He one tau rawa hei wha-
kanohoanga pehipehi te one i ko atu o
Opotiki haere atu ki Ohiwa—he one
whaiti rawa hoki, he pari katoa a tatahi.
He maha hoki nga awaawa i roto i te
pari hei nohoanga mo te hunga kohuru,
hei omanga hoki ki uta ki te ngahere-
here. Ka mutu nga korero i rongo ai
matou o taua kohuru i tenei takiwa;
engari kia tae mui ano he rongo ka taia
atu ano e matou.
TE KOOTI WHAKAWA KI WAI-
PAWA.
TE TAITEI TE 11 o NGA RA o HURAE.
(I te aroaro o te Kupa, Kai Whakawa raua
ko Pawihi Rata, Kai Whakawa. )
Ko Ri raua ko Paora Nikahere.
HE tono tenei na Ri kia homai e Paora
Nikahere ki a ia kia kotahi tekau pauna
moni. Ko te tikanga tenei o tana tono.
He roia ia, a Ri. Tana korero, no te
whakawakanga a Henere Rata i a Pao-
ra Nikahere i mua atu na, ka karanga-
tia ko ia hei roia mo Paora. Ka he
tono tenei kia utua ia e Paora. Kaore
ia i whakaatu kia Paora i te tuatahi nga
moni hei homaitanga mana, no te mea
kua oti noa atu i roto i te Ture te rite-
nga o te utu mo te roia i roto i nga
Kooti ki runga ake—ara te Kooti i
whakawakia ai a Paora e Henere Rata.
Tona ritenga kia rima pauna ki runga
ki te rau kotahi; ka rua rau pauna, ka
kotahi te kau e homai ki te roia e te
tangata nana ia i karanga. Koia tenei
e rua rau te tononga a Henere Rata ki
a Paora no reira i ki ai kia kotahi te kau
pauna hei utu mona mo te roia—ara e
rima pauna ki te rau kotahi.
Ka ki i konei a Paora kaore ia i ka-
ranga ki taua roia, na te pakeha na Nei-
hana i karanga. Engari i tuhituhi ano
e ia tona ingoa ki te pukapuka whakaae
ki taua roia.
Katahi ka korero a Neihana ki tona
kitenga i nga maori i Patangata, me to
ratou korerotanga mui ki a ia kia tikina
he roia mo ratou i taua whakawaka-
nga, a tiki tonu ia i a Ri.
Katahi ka titiro nga Kai Whakawa ki
roto ki te Ture o taua Kooti ki runga
ra, a kitea iho ana e raua i reira he tika
ki taua Ture te rima pauna ki runga i
te rau kotahi. Heoi whakaotia ana e
te Kooti me utu e Paora ki a Ri kia
kotahi te kau pauna, me nga utu hoki
o te whakawakanga kotahi pauna e toru
herengi.
Ko Ri raua ko Hoani Waikato,
He tono tenei na Ri kia toru pauna te kau
herengi me te hikipene e homai e Hoani
ki a ia. He pena ano me tera i a Pao-
ra—he whakawakanga na Henere Rata
i a Hoani, tangohia ana e Hoani ko Ri
hei roia mona. Whakaotia ana e te
Kooti kia hoatu e Hoani kia £3 10s 6d
ki a Ri, me nga utu hoki o te whaka-
wakanga te kau ma ono herengi.
O O
Wakana, o te Wairoa raua ho Aporo.
Kaore a Wakana i tae mai ki te wha-
kawakanga, engari tona roia a Ri. He
hanga na Wakana i a Aporo, nga utu te
kau ma rima pauna te kau ma waru he-
rengi me nga pene e iwa. Ka whaka-
atu e Ri ki te Kooti te pukapuka wha-
kaae a Aporo kia utua e ia aua hanga.
Katahi ka whakaaturia taua pukapuka
ki a Aporo. Ka ata titiro marire taua
koroke muri iho ka ki mai ehara i a ia i
tuhi i tona ingoa i roto i taua pukapuka.
Katahi ka ki atu te Kooti kia tuhia e ia
tona ingoa ki tetahi pukapuka e takoto
ana i reira. No te otinga ka tirohia e
rite tonu ana nga reta o tona ingoa te
ahua, a ka mohio tonu nana ano taua
pukapuka i tuhi. Ka ki mai ia, " Ae
pea—Kua wareware pea au. " Heoi ka
mohiotia he tangata ware rawa taua ko-
roke—he tangata teka. Whakaotia ana
e te Kooti kia utua e ia nga mea a Teoti
Wakana rae nga utu hoki o te whaka-
wakanga te kau ma rima herengi.
HE KORERO TENEI MO TE MATENGA O
ARAMA KARAKA PI, HE RANGATIRA NO
NGAPUHI. HE MEA TUHI MAI NA TE
KORENEHO.
Ko ARAMA KARAKA PI te ingoa o taua
rangatira o ratou; ko te Mahurehure tona
hapu, he iwi nui no Ngapuhi. Kei te tai-
uru kei Waima kei Hokianga to ratou
kaainga. Na, i mate tenei tangata, a Arama
Karaka Pi, ki O kura, i te taitei, 21 o nga
ra o Maehe, 1867. I haere atu ano ia ra-
tou ko tona iwi ki Kaipara, ki te hui nui
o nga iwi maori i karangatia ki reira; i hui
hoki ratou mo te pai. Tae rawa, atu a
Arama Karaka ki Kaipara i te 15 o Maehe,
i te 16 kua pa te mate ki a ia, a ka nui
haere tona mate; katahi ka mea kia hoki
ano ki tona kaainga ki Waima, heoi kihai
i tae ora ki reira, hemo ana ki te huarahi
ki O tara, i te 17 o nga ra; rahi rawa atu te
tangi nui tangi kino a toua iwi mona.
He tangata pai ia, he mana nui tona, he
atawhai ki te pakeha ki te maori; he ta-
ngata hapai ia i nga ture o te Kuini; na-
ana hoki tona iwi i whiwhi ai i u ai ki te
pai ki te marietanga. I rile tona tu ki
to mua rangatira maori atawhai pai rawa
nei, e ngarongaro haere ana taua tu tangata
pai ki ta matou titiro; erangi ko te mahara-
tanga a te ngakau o te tangata mohio e mau
tonu ana ki a ratou, ae e mihimihi ana.
Na, i hui nui nga pakeha me nga maori
ki tona tanumanga, a i te 5 o nga ra o
Aperira ka ngaro ia, he mea hanga ki te
whare pai. A, i te ?1 o nga ra, ka hoki-
|
|
3 3 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI.
hoki nga tangata ki tona kaainga, ia iwi,
ia iwi, —poroporoaki ana, " Hei konei ra e
Arama Karaka pi, ka haere ahau ko Ra-
kaumangamanga, ko nga kaainga whakanui
a o taua tupuna a o taua matua: " a ko Umu e
Hongi i mea, "Haere ra, e Arama Karaka
ki te mate, te Kai-puru o te ao; —kia ata-
whai ki te pakeha, kia u ki te ture, kia u ki
te whakapono. '" Heoi ano.
Na, ko tana wahine ka mahue pouaru
nei, he tamahine ake na taua tangata rongo
nui na Hongi Ika; i riro ano hoki taua wa-
hine i mua hei wahine ma Hoani Heke;
heoi ka mate a Hoani Heke ka whakaritea
nuitia e Ngapuhi hui wahine ma Arama Ka-
raka; na ko te tua rua tenei o ona mahue-
tanga iho hei pouaru.
Ki etahi o Ngapuhi, he makutu na Nga-
tiwhatua i mate ai a Arama Karaka; —ki ta
matou whakaaro erangi me whakarere rawa
atu tena kupu, he kupu he hoki tena, he
kupu whakaputa ke i nga mahara tika a te
tangata. Kia marama koutou, e Ngapuhi
ei, ki to koutou mate, ahakoa mate nui, kia
manawanui, kia whakatupu tangata, tenei
hoki kei runga nei aua mate ano.
HE WHARANGI TUWHERA MA NGA
HOA TUHI MAI
KI TE KAI TUHI O TE WAKA MAORI.
E hoa, ki te pai koe, tukua taku kupu
kia taia ki te Waka Maori, hei utu atu i
te ui mui a Hapi Kinihi. No te mea
hoki ka uka, taana ui me taana tuhi ka-
toa. E pai, mehemea ka pena te tini o
te tangata maori te titiro me te rapu me
te ui marire, kia piki haere ai tona ma-
tauranga ki nga mahi huhua a te Kai-
hanga nui, naana katoa i hanga te iti
me te rahi.
Na, ko taua manu paku raka, he ma-
nu maori ano, otira no tera moutere ki
runga, no te whenua waipounamu; ko
tona kainga tuturu tena. Ko Kanohi-
tona ingoa ki nga maori o
runga, ko Tauhou hoki tetahi o ono in-
goa, ko Poporohe tetahi. Hei nga rau-
mau ka noho atu ia ki te ngaherehere ki
runga hiwi whakawhanau ai, hei te ta-
kurua ka rere mai ki te tahataha moana
kimi kai ai i te wahi mahana. I oroko
kitea taua manu ki konei ki Ahuriri nei
i te tau 1862, i toku haerenga ki te
Wairoa i kitea e ahau ki Aropauanui,
ko nga pi e wha tahi i roto i te kowha-
nga, kua nunui nga pi, a i riro ano i nga
maori o taua kainga, na ratou i tango
te kowhanga. Kiia ana mui e ratou, he
manu hou ki a ratou, no tauhounga
tona kitenga tuatahi ki reira, ara no te
tau 1801.
E kiia ana e nga tangata o Poneke, i
kitea tuatahitia taua manu ki reira i te
tau 1856, he mea rere mai no tera mou-
tere, no Whakatu no Waimea, no Kai-
koora. Puta whakarere mai ana ki
kona ki Poneke, a, kihai i taro, ka
ngaro whakarere atu. Ka toru nga tau
i ngaro atu ai, a ka kitea ano ki Poneke;
a, muri mai, ka noho tonu ia ki kona ki
konei me te nui haere. Ko tana kai
ko te ngarara tu-a-pukupuku e piri kino
ana ki te rakau pititi, ki te ngaio hold
me etahi atu o nga rakau maori, ko
tana tino kai ano tena. Kuia ano tona
rere tahi me tona noho tahi, pera me
ta Hapi tuhi ai, ka kotahi rau pea,
tera atu ranei, i nga rakau o taku nei
maara inaianei, i to hui kotahi. Ka tau
ratou ki te kai ka noho ke tetahi ki
runga rawa i tetahi rakau hei tutei, ka
kite ia i te kaahu i te karearea ranei e
rere ana, ka puta tana tangi ke, katahi
ka rere katoa ki ro kokomiko piri ai;
heoi, ka ngaro atu te hoa riri, ka puta
ano tetahi tangi, ke a taua tutei ra, ka-
tahi ka rere katoa ki waho i nga piringa,
ka hoki ano ki te kai.
Tena ano etahi atu o aua manu, ara o
taua tu manu ano ahakoa rere ke ana
tetahi wahi ona, kei nga motu ririki o te
moana nei, anga atu whaka te ra puta;
ko nga ingoa o aua motu ki te reo pake-
ha, ko Norfolk Island, ko Lord Howe's
Island. Heoi ano, ka mutu, Naaku.
NA TE KORENEHO.
Ehara i konei anake te mate i te wai-
puke. Kua tar mai te rongo kua nui te
mate o nga pakeha i Merepana i Po Ha-
kene hoki i te wai. I ngaro rawa etahi o
nga whare, nga taiepa. nga pataka witi,
taua arawhata—heoi riro ana hei kai ma te
kapi katoa te awa i le rakau tere mai i te
haere ai ki tena whare ki tena whare.
Hua noa ko tatou anake e mate ana, kaore,
tera te mate mai hoki ena whenua.
Kohihi te poti kua u mai ki uta i ko atu
o Uawa i te rawhiti nei. Te kau ma waru
putu te roa o taua poti. Ko te rewa me te
heera,
|
|
4 4 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI.
(WHARANGI PANUITANGA. )
PANUITANGA.
KI NGA RANGATIRA o NGATIKA-
HUNGUNU.
KO MIRA raua ko RINITE tenei
kei Nepia nga tino tohunga hanga
whare, me te mano atu o nga mahi
Kamura—nga Whatitoka, nga Mata-
pihi, nga Keeti, nga aha noa atu. He
mea uta mai na maua i Ingarangi ra ano
nga Raka, nga Inihi, nga Titi, me nga
mea rino katoa, mo nga whare e hanga-
ia aua e maua—no reira i kaha ai, he
mea whiriwhiri mai hoki.
Ko te whare o Karaitiana ma i Tau-
pata, i te rori putanga mai ki to taone
nei, na maua i hanga. Ka hiahia te
tangata kia hangaia e maua tetahi
whare mona, ka kore ona moni e pai
tonu ana maua ki te whenua hei utu.
Ko ta maua mahi he mahi hohoro, ke mahi
pai.
WHAKARONGO MAI.
TENEI au to koutou hoa tawhito te
noho nei maua ko WIREMU kei te
WHATAAPUKA. Kai te hoko tonu
maua i nga hanga me nga kai e hiahiatia
ana e te tangata maori; —ara, he huka,
he ti, he tupeka, he raihi, he paraoa, me
te mano kai atu.
Ko nga kahu; —he koti, he paraikete,
he tarau, me nga kakahu tane katoa,
me nga kakahu wahine katoa.
E tangohia ana hoki e maua nga kai
e whakatupuria ana e nga maori; ara,
he kaanga, he witi, he taewa, he aha
noa atu.
Haeremai ki te tangata tawhito.
Na WIREMU raua ko KENERE.
Nepia, Pepuere 26, 1867.
WHAKARONGO MAI!
£0 au ra ano tenei ko NOIHU kei
Nepia nei ano e noho ana, e hoko-
hoko tonu ana i te taonga. Kua tao
mai koutou ki toku whare, kua hoko
koutou i aku hanga, kua mohio koutou
ki te ahua. Engari tenei nga mea hou
kaore ano koutou kia kite.
Ko nga tupeka o taku whare he mea
kua oti te tapahi, kua oti te mirimiri—
he huri nana i tapatapahi, e tu nei kei
roto i taku whare. He tupeka pai rawa.
he reka; te tapahi, te aha—ko te
puru tonu, kai tonu.
Kei tetahi taha o te rori te Whare
o te Kawanatanga i Nepia
Na ERUETI NOIHU.
TENEI TO TOHUNGA KI TE
HANGA WAATI!
KO au, ko te tangata e tuhi atu nei
ki a koutou nga rangatira me nga
tangata o Heretaunga, ko au tenei ka-
tahi ano ka tae mai i Ingarani ki tenei
kainga mahi ai i taku mahi hanga
Waati, hanga Tieni, me te tini atu o
nga mahi whakapai tangata. No Ra-
nana ra ano toku tohungatanga, no te
Taone nui o Ingarani, te Taone e noho
mai nei te Kuini. Kei reira te huinga
o nga mahi pai, me nga tangata mohio.
Koia hoki tenei, haere mai tirohia taku
mahi.
E nui ana te Waati, te Tieni, te
Ringi, te aha noa atu, kei au e tu ana
hei hoko. Ko taku whare kei tetahi
taha o te rori i te Peeke o Niu Tirani i
Nepia.
\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_Na PERUA.
TENEI te puranga o te hanga kei te
Whare o te
HUTANA RAUA KO TE EAWINI,
KEI NEPIA.
Kua ki tonu te whare nui o te HU-
TANA raua ko te EAWINI inaianei i te
hanga hou mai no Uropi na runga mai
i nga kaipuke nui nana i utaina atu nga
huruhuru hipi o Heretaunga. He aha
kia whakahuatia nga ingoa o nga taonga.
Engari ko nga taonga katoa kei a maua,
te mea paku, te mea rahi, kaore etahi i
mahue atu.
Kua kite ano nga tangata maori i
tenei whare me te ahua o nga taonga e
hokona ana e maua.
Haere mai tangohia nga taonga hou.
Na te HUTANA raua ko te EAWINI.
PANUITANGA.
TENEI au te tangata tawhito kei te
whare hoko i ko mate te Papari-
kauta o te Kemara i te huarahi putanga
mai ki te taone. Ko te
WHARE O RANANA
te ingoa o taua whare. Tenei nga
TERA, nga PARAIREI, nga WIPU,
me nga aha noa atu, mo te tane mo te
wahine. Katahi tonu ka tae mai enei
hanga i Ingarangi, He hanga pai rawa
aua hanga, e iti ana hoki te utu. Engari
ma koutou ano e haere mai kia kite, kit
mohio koutou.
! Na RAWHE.
WHAKARONGO MAI TE TA
NGATA HAERE HOIHO !
TENEI au to koutou tangata tohunga
ki te hanga hu mo nga hoiho!
hiahia te tangata kia haianatia nga wae
wae o tana hoiho me haere mai ki au i
te tangata hou whakamatau ai kia kit
koutou i te mahi pai. Tetahi o ake
mahi he hanga parau whenua.
mahia e au te parau pakaru, anana !
te mea he parau hou tonu !
Ko taku whare ko te whare
mete i runga mai o PUKEMOKEMOKE
Kua riro hoki i au taua whare.
Haere mai whakamatauria te tanga
hou.
Na WIREMU ROPITINI.
! Nepia, Pepuere 22, 1867.
|
|
5 5 |
▲back to top |
TE WAKA MAORI O AHURIRI.
(WHARANGI PANUITANGA. )
E NGATIKAHUNGUNU! TI-
TIRO MAI!
TENEI nga keihi hanga kei au, he
mea tae hou mai. Ko te tangata
e hiahia ana ki te kai reka, ki te hanga
pai, me haere mai ki au hoko ai. Kaore
he mea i kore i toku whare, kua kitera
ano hoki koutou. Kua rongo hoki kou-
tou ki te whakatauki na; —" Haere
mai e whai i te waewae o Uenuku kia
kai koe i te kai. " Koia hoki tenei, e
rite ana au ki a Uenuku o te Rangi.
Ekore e taea te tatau i nga hanga o toku
whare. E taea ranei te tatau i te kiri-
kiri o tatahi ? Ko te rite hoki ia.
Engari me haere mai kia ki te.
Me haere mai me "te whakapuru ki tahi
ringa, me te putu ki tahi ringa
Na TATANA.
TENEI TE HANGA!
TENEI RAWA ANO TE HANGA!
HAERE mai te tane, haere mai te
wahine, haere mai te tamariki,
haere mai te katoa, ki te ora mo o kou-
tou waewae ! Kei au nga PUUTU
KAHA, te mea roa, te mea poto; to
mea matotoru, le mea rahirahi; te mea
utu nui, te mea utu iti: te mea tane, te
mea wahine. Haere mai tirohia.
Ko taku whare kei tetahi taha o te
rori i te ritenga ki te whare hoko rongoa
i Nepia, i ko mai o te Peeke.
Tikina mai, patua !
Na te WURU,
Kai tui puutu,
TENEI! TENEI!! TENEI!!!
TENEI te take o te tohungatanga kei a
maua ! Ko te tangata e hiahia ana
kia hangaia paitia tona tera me anga
mai ki a maua. Ka tukua mai e te
tangata tana tera pakaru, tana aha ranei.
kia tuia e maua ekore e taro ka oti, to-
na otinga me te mea hou tonu te kaha.
Tenei kei a maua nga Tora hei hoko,
nga Paraire, nga Kipa, nga Wipu, nga
aha atu. Ko to maua whare kei te taha
o te Peeke o Nui Tirani i Nepia nei.
Haere mai whakamatauria.
Na KAHIKOROWI raua ko POIHI.
TENEI TE TAONGA!
TENEI te taonga kei au e tu ana, ara
ko aku tera hoiho, ko aku paraire,
ko te tini noa atu o nga hanga mo te
hoiho, mo te kaata. He mea kawe
hou mai no Ingarani, naku ano i kara-
nga atu kia tuia mai mo toku whare
hei hoko ki nga rangatira o Heretaunga.
E tuia ana nga tera, me nga mea ka-
toa o te hoiho i tenei whare.
Na HOURA.
PANUITANGA.
Tari o te Kooti Whakawa Whenua Maori.
Akarana, Mei 8, 1867.
HE Panuitanga tenei kia mohiotia ai,
Kei te n nohoanga o tenei Kooti,
Ka turia ki Greytown, Wairarapa a te
7 o Akuhata e haere ake nei, te whaka-
wakia ai te take, a Anaru Tuhokairangi,
e ki ana Kia riro atu i a ia te whenua,
tona ingoa Ko Tupurupuru, Kei te
takina o Wairarapa, i te Porowini o
Poneke he whenua na Te Kaninamu,
Kua male noi.
NA Tiki,
Tino Kai Tuhituhi.
WHAKARONGO TE TANGATA
HAERE!
MEA ake, hei to tuatahi o nga ra o
Hurae, ka tu tetahi whare Papari-
kauta maku i tua mai o te arawhata i
Tutaekuri. Ue ingoa mo tana whare
ko te POROWINIHERA HOTERA.
Ko nga patiti o aku pataka (ara nga tai-
epa kai ma te hoiho) kua oti te tiri ina-
ianei—no Ingarangi mai nga kakano.
Ko nga kai o taku whare mo te tangata
haere ekore au e pai kia kino, kia iti
ranei—taku e pai ai kia ora rawa te ta-
ngata koi ngau tuara ki au. Tetahi ko
te WAKA MAORI nuipepa ka puta tonu
mai ki taku whare hei korero ma koutou.
Na e mea ana au kia haere mai kou-
tou ki taku whare whakamatau ai me ka
haereere koutou ki te taone.
Haere mai e whai i te waewae
Uenuku kia kai koe i te kai.
Na HEMI AHITONE.